مجله صفه
پیاپی 35 (پاییز و زمستان 1381)

توسعه کالبدی شهرهای ما همواره با ظهور واحدهایی با شکل های جدید همراه است. شهرسازی برای نظارت و جلوگیری از تشدید چندگانگی در شکل شهرها به ارتقای توانایی های نظری و مهارت های عملی برای انسجام این اجزای نوظهور در کل شهر نیازمند است. برای نیل به این هدف، در این نوشتار دو مقصد عمده دنبال شده است:1- شفاف سازی مفهوم شکل شهر منسجم، 2- آگاهی از آرای شهرسازان برای انسجام شکل شهرها با تاکید بر تدوین قضایای نظری و وجوه کیفی انسجام در متون شهرسازی.

ویژگی ها و مختصات شهر آرمانی یا مدینه فاضله که با تعبیری چون آرمانشهر، ناکجاآباد، یوتوپیا، و هیچستان در آرا و نظریات مختلف به کار گرفته شده است، از دو طریق قابل پی جویی است. یکی، از مطالعه آثار آنان که به طور مستقیم از مدینه فاضله و محیط زندگی آرمانی انسان سخن گفته اند، و دیگر، از بررسی و غور در آثاری که اصول و ویژگی هایی برای مشی و زندگی انسان تبیین نموده و به کار بستن آن ها را ضامن سعادت انسان شمرده و به لحاظ تاثیر آن ها بر فضای زیست، به طریقی دیگر، متضمن تفسیر و معرفی شهر آرمانی است.

قرن بیستم به ویژه به دلیل عملکرد و توسعه شهری و شهرنشینی شاهد مخاطره آمیزترین بهره برداری ها زا محیط طبیعی بوده است. هر چه شهرها بیشتر توسعه یابند و بزرگ تر شوند منابع بیشتری ر طلب می کنند و خطر تخریب محیط زیست را افزایش می دهند. بارگذاری شهری خواه ناخواه در شمار دخالت های وسیع در ساخت اکوسیستم های خشک و نیمه خشک که از حساسیت زیادی برخوردارند محسوب می شوند.

این نوشتار با بهره جویی از مطالعات انجام شده نظری و تجربی جهانی و به نحو خاص مرور مطالعات طرح توسعه نهبندان، به شناخت مبانی آمایش مناطق مرزی پرداخته است. به این منظور پس از بیان مختصر پایه های نظری و تجارب جهانی و اشاره به اطلاعات و بیان آماری جامع منطقه مرزی فوق، به تحلیل یافته های مطالعاتی و استنتاج ویژگی های خاص این مناطق اشاره شده و به این نتیجه رسیده است که: آمایش مناطق مرزی به مفهوم تعریف دو اصل کلی امنیت و توسعه با رعایت اصل تناسب روی زمین است.

هنر ذن تجربه لحظه”بی-خودی“و”بی عملی“است، کمال و عمل و”نا-هنر“است. هنر ژاپنی در تداوم سنتی پایدار، نقش فراگیر خود را تاکنون حفظ کرده است.”ژاپنی ها که در متمدن ساختن خویش نقشی فعال داشته اند، همه چیز را از غربال ذهنیت ژاپنی می گذرانده اند.”ژاپن به عنوان یک تمدن شرقی به طور طبیعی وارد دوران تجدد(مدرنیته) شده است بدوت این که از سنت هایش بریده باشد.

در دوره معاصر روش های مختلفی برای تحصیل فضای معماری به کار گرفته شده است. روش شکلی (فرمال)، تاریخی و اقلیمی برخی از آن ها می باشند. روش اسپیس سینتکس که در اینجا به”نحو فضا“ترجمه شده است قرابت موضوعی و مفهومی به شیوه دسته بندی واژگان در ادبیات داشته که آن را نحو می نامند.

در این مقاله، با بیانی تحلیلی به شباهت قابل توجهی پرداخته شده است که بین یکی از طرح های معمار معاصر و مشهور غربی لئون کرایر (Ieon Krier) با یکی از معروف ترین آثار معماری دوره اسلامی ایران وجود دارد. چنین شباهتی، در دو راستا، یکی کیفی و اجمالی و دیگرای کمی و تفصیلی، مورد تشریح قرار گرفته؛ که پس از معرفی مختصر توضیحات اولیه ارائه می گردد.

از آن جا که معماری و شهرسازی گذشته ایران، به شدت با کمبود سوابق مکتوب رو به رو است، لذا بازخوانی مجدد وقفنامه ها، به عنوان جمعی ارزشمند در این باب، به منظور دست یابی به سیمای انبیه، محلات و شهرها، و نیز چگونگی طراحی و اجرا، مدیریت و سازماندهی، تامین منابع مالی، و تعمیر و نگهداری بسیار حایز اهمیت است.

مقالات کرسول (1) در زمینه صدای پیدایش و روند تحول مناره که در سال 1926 میلادی منتشر گردید، از جمله آثار اولیه او شناخت نحوه شکل گیری گونه ای مشخص از بناها بر اساس شیوه خاص وی در طبقه بندی بناها و اخبار مربوط به آن ها از راه ثبت و مطالعه ندارج دقیق تاریخی (2) رویدادها به شمار می آیند. (3)