مجله صفه
پیاپی 51 (پاییز و زمستان 1389)

اصول پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی از دید جامعه صاحب نظران و متخصصان ایرانیدر این مقاله اصول پایداری مجتمع های مسکونی از بعد اجتماعی شامل عدالت و زیباشناسی و راحتی و آسایش و امنیت و رشد کودکان و هویت اجتماعی و سایر مسائل مشابه مورد بررسی قرار می گیرد. به این منظور پایداری اجتماعی مجتمع های مسکونی از نظر جامعه متخصصان و صاحب نظران ایرانی بررسی شده است تا عوامل موثر در اصول پایداری مجتمع های مسکونی استخراج شود. حاصل چنین است: عامل اول، آسایش درون خانه (فیزیکی)، عامل دوم، بازی پذیری فضاهای باز و چندمنظوره برای کودکان، عامل سوم، هویت اجتماعی، عامل چهارم، نظم اجتماعی.

عالی قاپو در یک دوره ساختمانی کامل نشده است. شواهدی از روند تکوین بنا در بخش های مختلف کاخ مشهود است و مطالعات سال های 1964 میلادی به بعد ایزمئو نیز این نظر را تایید کرد. البته این مطالعات وجود «هسته اولیه» کاخ پیش از شاه عباس را رد کرد. گویا نتایج مبحث «دوره شناسی» کاخ و هسته اولیه دولت خانه، بی توجه به شواهد باستان شناسی و مستندات تاریخی بوده است. از گزارش های تاریخی چنین بر می آید که پیش از زمان شاه عباس و احتمالا از زمان شاه اسمعیل دوم بنایی در محل عالی قاپو بر پا بوده که بنای فعلی حاصل گسترش آن است. این بنا از اولین مستحثات طرح میدان نقش جهان و نشانه سابقه فکر انتقال پایتخت به اصفهان است.

آنچه امروزه عملکرد می خوانیم حاصل تعاریف نظری در آرا و نظریه های معماران و صاحب نظران تاریخ نظریه پردازی معماری و به ویژه در قرن بیستم است. تامل در چیستی این مفهوم و فهم معنای حقیقی آن نیازمند مطالعه چیستی آن در آرای بزرگانی است که سهم عمده ای در تحول مفاهیم بنیادین نظریه پردازی معماری داشته اند. این مقاله می کوشد تا با مطالعه آرای لویی کان در باب معماری، به بررسی و تبیین چیستی مفهوم عملکرد در آرای او بپردازد. این مقاله در دو بخش اصلی ارائه می شود. در بخش نخست، اندیشه لویی کان در باب معماری مطالعه و بررسی می شود. در این بخش، بر اساس واژه ها و اصطلاحات بنیادینی که لویی کان به خود به کار برده است و مطالعه دیدگاه های نظری او، زیر بنای فلسفی تفکر او در باب معماری تفسیر می شود. در بخش دوم، بر اساس اندیشه لویی کان در باب معماری، تلاش می شود تا مفهوم عملکرد تفسیر تبیین شود. این مطالعه بستر نظری ای برای مطالعه بنیادین در باب مفهوم عملکرد در نسبت با معماری را فراهم می آورد.

رشد تعداد دانشجویان و بالطبع دانش آموختگان رشته مهندسی معماری نسبت به دهه های گذشته و در مقایسه با دیگر رشته ها وضعیت غیر متعارفی در کشور پیش آورده که می تواند زمینه ساز بروز مشکلاتی در ابعاد آموزشی و ادمه تحصیل و از همه مهمتر اشتغال دانش آموختگان این رشته در آینده نزدیک باشد. بررسی آمار اوضاع را بسیار نگران کننده نشان می دهد. بازار کار نامناسب باعث تمایل به ادامه تحصیل می شود که خود بحرانی ساخته است. با مهار روند فزونی پذیرفته شدگان و تغییر اوضاع کار می توان از آثار نامطلوب این پدیده بر ساخت و ساز کشور کاست. این مطلب وابسته به اقدامی سریع و موثر در این عرصه است.

حمام های بسیاری در دوره ایلخانان در تبریز ساخته شد، ولی قدمت حمام های قدیمی موجود در تبریز به دوران قاجار و پس از آن یعنی بعد از زلزله ویرانگر 1194 ق می رسد. بعد از زلزله 1194 ق حاکم وقت تبریز نجفعلی خان دنبلی باروی جدیدی به دور شهر ساخت و احتمالا حمام هایی. حدود 100 سال بعد یکی از معتبرترین نقشه های شهر تبریز نقشه دارالسلطنه در 1297 ق تهیه شد. این نقشه شاید کاملترین نقشه ای باشد که تا اواخر دوره قاجار از شهر تبریز تهیه شده است. بنابراین سند معتبری است برای بررسی شهر در این دوره و مکان یابی حمام های قدیمی قدمت بیشتر آن ها به دوره قاجار می رسد. در این مقاله با استفاده از نقشه دارالسلطنه و تحقیقات میدانی در شهر فهرست جامعی از حمام های تبریز و اوضاع فعلی آنها به دست آمده است.

فناوری اطلاعات و ارتباطات و بستر نوین طراحی شهری فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات در حال ورود به اجتماعات انسانی است. مطالعات و بررسی ها نمایانگر تاثیر ICT بر همه عرصه های محیط شهری است، به نحوی که فناوری اطلاعات را از زیرساخت های شهری دانسته اند که در تسهیل حمل و نقل اطلاعات موثر است. بر این اساس باید تاثیر فناوری اطلاعات را در مقیاس ها و سطوح گوناگون بررسی کرد. این واقعیتی است که فتاوری جدید می تواند توسعه های موجود یا پیشنهادی شهر ها و مناطق را در جهات مختلف و به شکل های متفاوت متاثر کند. بر این اساس فناوری اطلاعات و ارتباطات ابزاری است در افزایش سودمندی طرح ها و محیط های شهری و پشتیبانی ارتباطات داخلی و خارجی. ظهور فناوری جدید اطلاعات و ارتباطات در عرصه های گوناگون زندگی بشر، آثار متفاوتی داشته است. با تدوین چگونگی تاثیر این فناوری جدید بر لایه های متفاوت شهر می توان به رویه ای مناسب حال شهرهای تهران دست یافت.