فهرست مطالب

صفه - پیاپی 62 (پاییز 1392)

مجله صفه
پیاپی 62 (پاییز 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/09/18
  • تعداد عناوین: 7
|
  • علوم فنی و مهندسی
  • مهسا رحمانی، امین نادرنژاد صفحه 7
    برانگیخته شدن احساس مقول های است که در دامنه وقایع روزانه هر فرد به چشم می خورد. حالتی که در تجربه بسیار ساده، اما در بیان با محدودی تهایی روبه رو است. همه می دانیم که دنیای امروز، احساس و برانگیخته شدن آن را مقول های متناظر با جنبه های کیفی امور می پندارد و نتایج حاصل از آن را نسبی تلقی می کند و از این رو بررسی جامع یک چیز را به تحلیل های کمی آن محدود می کند. در این میان بی شک پاسخ نگاه کمی تگرای معاصر به آیا می توان تحریک احساس را معیاری قابل اعتماد برای » ، این سوال که منفی است. به همین دلیل «؟ سنجش کارایی هم هجانبه یک چیز تلقی کرد نگارندگان مقاله پیش روی سعی دارند تا با رد این تفکر نادرست (با استناد به آرای الکساندر)، احساس را به مثابه ابزاری قدرتمند معرفی کنند؛ آنچه که در صورت بازشناسی صحیح، منجر به قضاوت های قطعی، عینی، و دقیق (با معیار احساس) خواهد شد. بدون تردید این تعریف متفاوت از احساس نیازمند اثبات، آن هم به شیو های منطقی، برای جهان کنونی است. برای این منظور محوریت مقاله بر جستجوی چگونگی سازوکار احساس، برای فراهم کردن زمینه این اثبات، استوار می شود. در این روند (اثبات منطقی) فهم سیر متراتب چگونگی تحریک احساس، چنان پیش می رود که درنهایت منجر به تغییر جهان بینی کنونی ما می شود و پذیرش آن را ضروری می نماید. بدیهی است که این مسیر به هم پیوسته از تحریک احساس تا تغییر جهان بینی مقول های است که نیازمند رمزگشایی دقی قتری برای مقبولیت معاصر است. کریستوفر الکساندر از معدود افرادی است که توانسته به ترسیماتی دقیق از این موضوع پیچیده نایل آید. او با آشکارسازی روابط پنهان در هنگام تحریک عمیق احساس، نه تنها موفق به معرفی آن شده، بلکه درهای ممنوعه بسیاری را نیز برای ما باز کرده و تا تغییر نگاه کنونی ما نسبت به جهان پیش رفته است. با این اوصاف، در این مقاله کوشش می شود تا با طرح چهار سوال کلیدی در حیطه احساس و پاسخ متناظر به آنها، از گنجینه اندیشه الکساندر، زمینه درک هرچه آسان تر اهمیت احساس و مسائل پشت پرده آن فراهم گردد. ضمنا انتهای هر بخش از پژوهش نیز با ابیاتی ختم گردیده تا برای خواننده علاوه بر ردیابی رد پای اندیشه الکساندر در زمینه فرهنگی خویش، فرصت تامل بیشتری برای بازگشت و بهره گیری از آنها فراهم آید.
    کلیدواژگان: احساسات انسانی و زندگی ساختارها، حضوری بودن یک چیز، آزمون آینه خویشتن، حضور یکمن مفهوم جدیدی از طبیعت ماده، کریستوفر الکساندر
  • حمیدرضا شریف، حمید ندیمی صفحه 19
    از پژوهش های صورت گرفته در زمینه طراحی چنین برمی آید که فرایند طراحی را می توان شامل دو فرایند اصلی ذهنی دانست، یکی اما این سوال مطرح است که .« پردازش ایده » و دیگری « ایده یابی » آیا میان این دو مرحله نسبتی هست؟ این مقاله و پژوهش پشتیبان آن تلاشی برای یافتن رابطه تعاملی میان دو فرایند ذهنی ایده یابی و پردازش ایده، با سود بردن از یافته های حوزه روان شناسی شناختی است. حاصل تلاش فوق، نشان دهنده این مطلب است که وجه مشترک دو فرایند ایده یابی و پردازش ایده، تجزیه وتحلیل است، با این تفاوت که در فرایند ایده یابی، تجزیه وتحلیل بر مسئله تمرکز دارد و در فرایند پردازش ایده، تجزیه وتحلیل روی راه حل متمرکز می شود. همچنین می توان گفت که تجزیه وتحلیل عاملی برای بازنگری مداوم در فرایند طراحی است.
    کلیدواژگان: ایده یابی، پردازش ایده، فرایند طراحی معماری، تفکر طراحی، تجزیه وتحلیل
  • سپیده مسعودی نژاد صفحه 27
    در دهه های اخیر، در شیوه های رایج ساخت وساز در کلان شهرهایی چون تهران و ضوابط و مقرراتی که در امر معماری و شهرسازی پنجره و منظره قابل رویت از « دید » ملاک عمل بوده اند، از عملکرد آن غفلت شده است. به طوری که، دید پنجره بسیاری از آپارتمان های مسکونی محدود به عناصر ساخته شده است، و از دید به منظره ای طبیعی و حتی دید به آسمان محروم هستند. اما محققین از یک سو، بر لزوم ارتباط ساکنین مناطق شهری با طبیعت در داخل محیط های زندگی تاکید می کنند و از سوی دیگر، از اهمیت پنجره ها در محیط زندگی، و از نقش تاثیرگذار محتوای دید آنها سخن می گویند. شواهد فراوانی بر ارجحیت قوی دید به منظره طبیعی بر منظره ساخته شده از پنجره دلالت دارد و پنجره با دید طبیعی را، به ویژه برای ساکنین آپارتمان ها، امری ضروری می نماید. در این مقاله که با توجه به محدودیت پنجره آپارتمان های مسکونی به عناصر ساخته شده نگاشته شده است، منظره طبیعی بالقوه آسمان را در محتوای پنجره به پرسش گذارده و با عنایت به شکاف موجود در ادبیات ترجیحات منظر درباره دید به آسمان از پنجره، به مطالعه جایگاه آن در ترجیحات منظر و پسندیدگی آن از سوی مردم پرداخته می شود. همچنین، ارجحیت/ عدم ارجحیت دید به آسمان بر منظره ساخته شده از پنجره آپارتمان های مسکونی در شهر تهران بررسی می شود. در این مطالعه از دو روش پیمایش ادبیات و پیمایش میدانی بهره گیری می شود.
    کلیدواژگان: آسمان، محتوای دید پنجره، منظره طبیعی، منظره ساخته شده، ارجحیت
  • حمید ماجدی، امیرحسین پورجوهری صفحه 45
    بسان غالب شهرهای کشورهای در حال توسعه، شهرهای ایران نیز با آهنگ شتابناکی رو به گسترد هتر شدن هستند. این موضوع همواره به صورت یک دغدغه جدی توجه برنامه ریزها و طراح های توسعه شهری ایران (از ابتدای شکل گیری طرح های توسعه تاکنون) بوده به طوری که از جمله تاثیرگذارترین موضوع ها بر شکل گیری ایده ساختار فضایی پیشنهادی برای شهرها، چگونگی مواجهه با مقوله رشد شهری است. در یک نگاه عمومی در طی پنج دهه اخیر در ایران، سیاست کمابیش ثابت مدیریت رشد شهری مبتنی بر محدودسازی رشد و ابزار آن و نیز تعریف خط محدوده بوده است. تا حد زیادی ناکارآمدی این سیاست و ابزار آن در اعمال محدودیت و جهت دهی به رشد و مظروف ساختن بافت منسجم شهری در شهرهای مختلف مشهود است. رشد ناخواسته شهری و تحمیل عرصه های جدید به شهر غالبا مظاهر این ناکارآمدی قلمداد شده اند و در جریان بازنگری طرح های توسعه از چال شبر انگیزترین موضوع ها محسوب می گردند. در این مقاله، با تکیه بر یک مدل تحلیلی و از طریق تعریف شاخص های سنجش، به ارزیابی پیامدهای فضایی اعمال این سیاست و ابزار در گونه های متنوع شهری ایران پرداخته می شود. در عین حال با انتخاب مولفه های معین وابستگی رشد این شهرها به متغیرها بررسی می گردد، تا از این رهگذر زمینه تدوین سیاست و ابزار مناسب تعدیل یابد و یا جانشین فراهم آید.
    کلیدواژگان: رشد شهری، محدودسازی رشد، حدود رشد شهری
  • آرمان خواجه برج سفیدی، علی سلطانی صفحه 63
    برنامه ریزی فعالیتی برای هدایت آینده است، بنا بر این به شدت به گذشته و حال مقید شده است. از طرفی دیگر برنامه ریزان همواره خواستار ابزاری بوده اند که قابلیت های تحلیل، حل مسئله و تصمیم گیری آن ها را افزایش دهد، مدل سازی شهری ابزاری برای افزایش قدرت تحلیل تصمیم سازان و برنامه ریزان است که می تواند در خدمت علمی تر کردن فرایند برنامه ریزی قرار گیرد و پیش بینی تحولات فضایی را، به مثابه بازتاب همه متغیرهای اقتصادی اجتماعی، آگاهی دهد. در این تحقیق با استفاده از تصاویر ماهواره ای به صورت سری های زمانی وضعیت تحولات کاربری زمین در کلان شهر اهواز بررسی گردید و از طریق ارزیابی چندمعیاری، با تشخیص متغیرهای موثر بر تحول، سناریوهای مختلف گسترش شهر ساخته شد. در ادامه، از طریق مدل ترکیبی زنجیره های مارکوف و سلول های خودکار، تحولات کاربری زمین در سال 2006 پیش بینی گردید. پس از معتبرسازی نتایج مدل سازی، وضعیت گسترش شهری در افق 2020 پیش بینی شد. پیش بینی گسترش فیزیکی شهر اهواز با این روش، حاکی از انطباق 85 درصدی با واقعیت و بیانگر پیروی کلان شهر اهواز از الگوی رشد پراکنده است.
    کلیدواژگان: سلول های خودکار، ارزیابی چندمعیاری، تخصیص چندهدفی زمین، زنجیره های مارکوف، گسترش شهری
  • نگار یوسفی صفحه 77
    سفرنامه ها و متون جغرافیایی و تاریخی منابع ارزشمندی در تحقیق درباره معماری ایران در زمان های گذشته هستند، و اهمیت آن ها به ویژه در بیان آثاری است که یا از بین رفته اند، و یا در آن ها تغییری ایجاد شده است. یکی از این آثار، برج آرامگاهی منسوب به طغرل در ری است. در تاریخ دقیق و انتساب این برج تردید وارد است؛ اما تعلق آن به عهد سلجوقیان تایید می شود. این برج در حالی که نیمه ویران شده بود، در زمان ناصرالدین شاه قاجار تعمیر و بازسازی شد؛ اما بر اساس برخی منابع، با این تعمیر بخش هایی از بنا دستخوش تغییر شد. در این مقاله ویژگی های ساختمان برج، پیش از بازسازی آن، در تصاویر قدیمی برج، متون شرقیان (شامل سفرنامه ها و متون جغرافیایی و تاریخی)، و سفرنامه های غربیان جستجو شده، و در این میان تاریخ بنا و شکل کنونی آن نیز درنظر گرفته شده است.
    کلیدواژگان: برج طغرل ری، دوره سلجوقی، سفرنامه، متون جغرافیایی و تاریخی
  • لیلا ذاکرعاملی، عبدالله جبل عاملی صفحه 103
    سیر تحول معماری ایوان در خانه های دشت یزد اردکان با استعانت از روش مکاتب فکری گونه شناسی قرن بیستم و از طریق کنار هم قرار دادن ایوان های خانه های این منطقه در فازهای مختلف تاریخی تجزیه وتحلیل شده اند. این نوشتار با تکیه بر داده های حاصل از مطالعه، مستندسازی، و پی گیری های انجام شده در دوازده خانه مظفری و سی خانه صفوی و از طریق مقایسه تطبیقی ایوان های این نمونه ها تنظیم شده است. به ایوان های ماقبل مظفری و پس از صفوی نیز در مواقع لزوم و در صورتی که اطلاعات به دست آمده از آن ها، برای حکم صحیح کافی بوده، اشاره شده است. در این مسیر ویژگی های هندسی، فضایی، سازه ای، و تزیینات ایوان های ادوار گوناگون با یکدیگر مقایسه شده و جنبه های پایدار و متغیر آن ها استخراج گردیده است. نتایج نشان می دهد که ایوان یک فضای نیمه باز است رو به باغ یا حیاط مقابل خود که حداقل از قرون میانه اسلامی، در معماری خانه های این سرزمین حضور پایدار داشته و ویژگی های کالبدی آن مانند تناسبات ارتفاعی، مساحت، روش هایپ اجرا و دور طاق، دسترسی ها و ارتباط با سایر فضاها، به تبع اصول حاکم بر معماری هر دوره تحول یافته است.
    کلیدواژگان: ایوان، خانه، دشت یزد اردکان، مظفری، صفوی، سیر تحول
|
  • Mahsa Rahmani, Amin Nadernejad Page 7
    Christopher Wolfgang Alexander (born October 4, 1936 in Vienna, Austria) is an Austrian American architect noted for his theories about architectural design, urban planning, interior design, philosophy and mathematics. He is an architect, mathematician, and artist who employs feeling, intuition, as well as ration in his work. This paper attempts to give answers to the following four questions by reviewing his quest for the nature of order in his writings.
    ■ Can human feelings be employed as apposite and reliable criteria for architectural judgment?
    ■ Which feelings are reliable?
    ■ What is the essence of this capability, i.e. judgment based on feelings?
    ■ How would this approach change our understanding of the intrinsic nature of the material world and consequently architecture?
  • Hamid Reza Sharif, Hamid Nadimi Page 19
    Recent design research implies that the design process includes two key intellectual sub-processes: ideation, i.e. finding or generating ideas based on an investigation of the design problem and idea processing which includes evaluation and selection of an optimal idea as the solution. This paper attempts to examine the relationship between these two intellectual processes drawing on recent findings in cognitive psychology. It is concluded that both processes include ‘analyses’. Yet the differences is that in ideation, the analysis focuses on the problem, while in idea processing its emphasis is on the solution. Analysis is also employed for a constant review of the design process, per se.
  • Sepideh Masoudinejad Page 27
    Current metropolitan buildings consider windows solely as sources of natural light and rarely provide for favorable views. This paper investigates the favorableness of window view towards the sky. To this end, a literature survey including both cultural and evolutionary approaches indicates that sky is a favorable view per se. A sample of working adults was then selected for survey. Their preference for diverse views was recorded. The results show that view from a window towards the sky is significantly preferred to views to the cityscape and its built elements. After view towards the sky, vistas including the city silhouette as well as the sky are favored. The worst preferred views are those that look at built elements at a close distance.
  • Hamid Majedi, Amir Hossein Pourjohari Page 45
    Despite rapid urbanization in Iran, in the past five decades, Urban Growth Boundaries [UGB] have been applied to cities without fundamental change. Although, planners have referred to evidence indicating the inefficiency of these boundaries, they are still widely applied as the sole urban growth management instrument. This paper attempts to review the effectiveness of UGBs in Iranian cities. To this end, the theoretical and legal basis of UGBs is first reviewed. Then, a sample of 11 cities is selected in which each city represents a typological category in terms of scale, climate, and the relation of the city to its suburbs. The effectiveness of UGBs in these cities is assessed based on two criteria: (i) the validity of UGB indicating the area of the city neglected by UGB; and (ii) the ineffectiveness of UGB indicating the areas of urban sprawl outside the defined UGB. The results show that in all city types there is a degree of ineffectiveness, as well as lack of validity for adopted UGBs.
  • Arman Khajeh Borj Sefidi, Ali Soltani Page 63
    A cellular automaton consists of a regular finite grid of cells, each in one of a finite number of states. A set of rules defining the state of neighboring cells is defined relative to the specified cell. An initial state is selected by assigning a state for each cell and a new generation is created, according to some fixed rules that determine the new state of each cell in terms of the current state of the cell and the states of the cells in its neighborhood. The cellular automata concept has been combined with Markov series to yield a multi-criteria dynamic planning tool. This model has been used to predict land development trends in Ahvaz City, the capital city in Khoozestan Province. To this end, land use trends have been modeled for 2006. After fine-tuning the model to an accuracy level of 85 percent, urban growth was predicted for 2020 when the city will show a sporadic urban sprawl.
  • Negar Yousefi Page 77
    Toghrol Tower is a mausoleum located in Rey, southern Tehran. Although the exact date and attribution of this monument is subject to dispute, there is no doubt that it was built under the Seljuk rule. Its plan is circular inside and indented on the exterior façade. There are two entrances on the southwest and northeast. It currently boasts no roof. To reconstruct the original form of the Tower, this paper draws on historic Iranian and foreign travel accounts, manuscripts, sketches and photographs. It is demonstrated that before a restoration in early 1880 AD, there were brick corbels both on the façade of the monument. Corbels were possibly installed on the crowning stalactite frieze below and, probably above, an inscription band in Kufic script. The frame around the southwest entrance was also topped by may be up to three rows of stalactite bands.
  • Leila Zaker Ameli, Abdullah Jabal Ameli Page 103
    Eivan—a deep covered recess overlooking the courtyard—is a key element of domestic architecture in hot arid climates. The Yazd-Ardakan Plain is a rich water basin in the central Iranian Plateau which is home to cities such as Yazd, Ardakan, Meybod and Mehriz. This paper reviews the evolution of eivan in traditional houses of this Plain between 14 ~19 century AD. Some 12 houses of Mozaffari period (circa 14 century and 30 houses of Safavid period (circa 15~18 century AD) were studied, while houses of before and after this period have also been referred to where appropriate. It is concluded that although its proportions, area, construction techniques and its relation to other spaces have changed over time, eivan has definitely been a key element since at least early Islamic period and has maintained its prominent role in domestic architecture throughout later centuries.