فهرست مطالب

علوم سیاسی - سال هفتم شماره 4 (پیاپی 28، زمستان 1383)

نشریه علوم سیاسی
سال هفتم شماره 4 (پیاپی 28، زمستان 1383)

  • 376 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1383/11/15
  • تعداد عناوین: 18
|
  • سرمقاله
  • حمید پارسانیا صفحه 7
  • مقالات
  • محسن رضوانی صفحه 17
    لئو اشتراوس (1899 - 1973) از جمله مهمترین فیلسوفان سیاسی قرن بیستم است که فلسفه سیاسی او از جامعیت خاصی برخوردار بوده و همه دورانهای تاریخی کلاسیک، میانه و مدرن را در بر گرفته است. آراء و اندیشه های وی در فلسفه سیاسی، همواره برای علاقه مندان به این رشته جذاب و خواندنی بوده است. اشتراوس شرق شناسی است که هنوز اندیشه های بدیع او در زمینه فلسفه سیاسی اسلامی برای محققان این عرصه شناخته مانده است. مقاله حاضر اولین نوشتاری است که در صدد است بخشی از اندیشه های وی را در باب «روش شناسی فهم فلسفه سیاسی اسلامی» ارائه نماید.
    کلیدواژگان: روش شناسی، فلسفه سیاسی، فلسفه سیاسی اسلامی، پنهان نگاری، پیشرفت گرایی، تاریخی گرایی، فهم تاریخی واقعی و لئواشتراوس
  • منصور میراحمدی صفحه 35
    فهم اجتهادی شریعت، فهم عقلانی آموزه ها و تعالیم شریعت از طریق به کارگیری سازوکار اجتهاد است. این فهم که مبتنی بر پذیرش بنیان ها و پیش فرض های معرفتی خاصی، در طول تاریخ اجتهاد شکل گرفته، در عرصه های مختلف زندگی از جمله زندگی سیاسی، تاثیراتی بر جای گذاشته است. نوشتار حاضر با نگاهی به تبار آموزه فهم اجتهادی شریعت در فقه شیعه و بررسی تحول آن در فقه سیاسی معاصر شیعه، به بررسی رابطه فهم اجتهادی شریعت و زندگی سیاسی و نیز تاثیر آن بر نظریه پردازی در حوزه سیاست می پردازد.
    کلیدواژگان: فهم، فهم اجتهادی، شریعت، زندگی سیاسی، فقه سیاسی شیعه
  • جیمز تولی ترجمه: غلامرضا بهروزلک صفحه 57
    یکی از عرصه های مطالعات سیاسی، اندیشه شناسی سیاسی است. اندیشه ها به روش های مختلفی مطالعه شده اند. شیوه قدما در اندیشه شناسی عمدتا توصیفی بوده است. امروزه، روش منطق بازسازی شده اسپریگنز، روش پنهان نگاری اشتراوس، روش های مختلف هرمنوتیکی، تحلیل گفتمان و بسیاری دیگر، قابلیت ها و ظرفیت های جدیدی را به ویژه پس از چرخش پسامدرن، پیش روی محققان علوم سیاسی قرار داده اند. یکی از روش ها که در جامعه علمی ما هنوز ناشناخته است، روش شناسی کوینتن اسکینر است.
    کلیدواژگان: روش شناسی علوم سیاسی، اندیشه شناسی سیاسی، هرمنوتیک، نشانه شناسی، اندیشه سیاسی غرب
  • روش شناسی حکمت سیاسی اشراق
    رجبعلی اسفندیار صفحه 85
    حکمت اشراق که بر دو پایه ذوق استدلال یعنی تجربه عرفانی و تفکر منطقی استوار است، برهان صحیح و کشف صریح را ملاک شناخت حقایق قرار می دهد. سهروردی کلید فهم این حکمت را معرفت نفس می داند و معرفت نفس را نیز مبتنی بر معرفت حق تعالی و جهان هستی می سازد؛ بر این اساس نظام هستی شناسی خود را بر شناخت نورها استوار می کند. وی با پذیرش چهار علم جبروت، ملکوت، ملک و مثال، به تشریح ارتباط این عوالم پرداخته و از این رهگذر، در تبیین سلسله مراتب عرضی نظام هستی، جهان هستی را به دو بخش جهان نور و جهان ظلمت تقسیم می کند و در مسیر حرکت انسان از مبدا به معاد، دستگاه فلسفی سیاسی خود را ترسیم می کند...
    کلیدواژگان: شناخت شهودی، حکمت سیاسی اشراق، حکمت ذوقی، حکمت بحثی، سهروردی
  • سیدصادق حقیقت صفحه 101
    طبقه بندی دانش و جایگاه دانش سیاسی، این امکان را فراهم می کند که اولا، با انواع دانش ها و طبقه بندی دانش سیاسی نزد اندیشمندان اسلامی آشنا شویم، و ثانیا، تطور این بحث در طول تاریخ اندیشه سیاسی اسلامی را پی گیریم. به نظر می رسد پیش فرض های فلاسفه و فقها و همچنین نسبت سنجی عقل و نقل، در نوع طبقه بندی دانش نزد ایشان تاثیر داشته است. به همین دلیل طبقه بنندی علوم نزد فارابی و تابعین او را باید در عقل محوران، و طبقه بندی علوم نزد غزالی و امثال وی را باید نقل محوران جای داد.
    کلیدواژگان: طبقه بندی دانش، دانش سیاسی، عقل محوران، نقل محوران، ارسطو، فارابی، غزالی، اخوان الصفا، خواجه نصیر و ابن خلدون
  • مرتضی یوسفی راد صفحه 123
    سیاست نامه نویسی شیوه ای است که به وسیله آن راه ها و شیوه های حفظ اقتدار و مشروعیت قدرت سیاسی ارائه می شود. در آن هم راه ها و ابزارها و شیوه ها شناسایی شده و به حاکم و سلطان ارائه می شود و هم آنچه به تضعیف یا از بین رفتن قدرت منجر می شود تحت عنوان آفات قدرت سیاسی به حاکم یادآوری می شود تا قدرت حاکم هر چه بیشتر نزد مردم توجیه پذیر شود؛ بنابراین کانون تفسیر سیاست نامه نویسان، قدرت حاکم است.
    کلیدواژگان: سیاست نامه، سیاست نامه نویسان، قدرت سیاسی، سلطان و حاکم
  • مسعود پورفرد صفحه 135
    در این مقاله علم سیاست در سه حوزه بازشناسی، بازنگری و بازسازی مورد مطالعه قرار گرفته اس. با اشاره ای گذرا به حوزه بازشناسی و دسته بندی آن در سه گروه کلاسیک، مدرن و پست مدرن به موضوع، روش و غایت علم سیاست اشاره گردید. در حوزه بازنگری تفاوت رهیافت های موجود درباره علم سیاست در ایران و غرب بیان شده و اشاره گردیده که قلمروهای سه گانه موضوع، روش و غایت در علوم سیاسی غربی نمی توانند سازگار با خواسته های نظام دانایی ما باشند. سرانجام در حوزه بازسازی علم سیاست، ضمن طرح مساله، پیشنهاداتی در جهت بهبود وضع موجود ارائه شده است.
    کلیدواژگان: علم سیاست، بازشناسی، بازنگری، بازسازی روش شناسی، نظام دانایی
  • سیدعلی اصغر سلطانی صفحه 153
    علاوه بر تشریح مبانی فلسفی نظریه گفتمان لاکلا و موف، این مقاله بر آن است تا با استفاده از مثال های برگرفته از تحولات سیاسی - اجتماعی ایران بعد از انقلاب اسلامی نشان دهد چگونه این نظریه می تواند به مثابه روشی برای تحلیل گفتمان های سیاسی - اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد. این نظریه، اگر چه دارای قابلیت تبیینی فوق العاده ای می باشد ولی به دلیل نداشتن ابزارهای تحلیل زبانی مورد نیاز برای تشریح دقیق منازعات معنایی بیان گفتمان ها به هنگام تحلیل مشکلاتی را برای تحلیل گر در پی دارد...
    کلیدواژگان: نظریه گفتمان، روش تحلیل، برجسته سازی، حاشیه رانی، هلیدی، زبان شناسی، لاکلاوموف
  • سیدمحمدعلی حسینی زاده صفحه 181
    هر چند زمان زیادی از طرح نظریه گفتمان نمی گذرد، اما در بسیاری از رشته های علوم اجتماعی عمومیت یافته است. هدف مقاله حاضر تبیین نظریه گفتمان در حوزه سیاسی بر اساس نظریه لاکلاوموف به نظر آنها گفتمان مجموعه ای معنادار از دال های به هم مرتبط است که معنای خود را از صورتبندی گفتمانی و در تمایز با گفتمان های مخالف به دست آورده. فهم انسان از جهان و عمل او ناشی از گفتمان هاست. در جامعه پیوسته نزاع گفتمانی یا نزاع برای تفسیر جهان برقرار است و این نزاع سرنوشت جامعه را تعیین می کند. ..
    کلیدواژگان: گفتمان، تحلیل گفتمانی، لاکلاوموف، سیاست، هژمونی، رادیکال دموکراسی
  • سید عبدالقیوم سجادی صفحه 213
    جهانی شدن از مفاهیم و نشانه های جدید و تاثیر گذار در زندگی سیاسی است. در مورد ماهیت این مساله مناظرات گسترده و جدی وجود دارد؛ برخی آن را پروسه طبیعی و عده ای پروژه و طرحواره ای غربی می دانند. در این مقاله، جهانی شدن نه یک وضعیت جدید که گفتمانی جدید تلقی می شود؛ تحلیل گفتمانی جهانی شدن آن را به عنوان گفتمان مسلط، هر چند اجتناب پذیر و غیر دایمی، تلقی می کند...
    کلیدواژگان: گفتمان، تحلیل گفتمانی، جهانی شدن، نئولیبرالیسم
  • غلامرضا بهروزلک صفحه 241
    کلام سیاسی یکی از حوزه های مطالعاتی اندیشه سیاسی اسلام می باشد. هر چند کلام سیاسی در میراث سیاسی مسلمانان رشته مستقلی همچون فلسفه سیاسی نبوده، اما با توجه به دیدگاه اعتقادی شیعیان به مساله امامت به عنوان یک اصل اعتقادی، متکلمان بر جسته شیعی آثار بسیار متعدد و ارزشمندی تالیف کرده اند. در کلام اهل سنت نیز این مباحث یا مستقلا یا به منظور رد دیدگاه های مخالفان مطرح شده است. مقاله حاضر سعی دارد ضمن بررسی و معرفی مهم ترین گرایش های کلام سیاسی در دوره اسلامی، روش های گونه ای مختلف کلام سیاسی مسلمانان را در قالب فرقه ها و مذاهب خوارج، اهل سنت و شیعه موردد بررسی قرار دهد.
    کلیدواژگان: اندیشه سیاسی اسلام، فرق و مذاهب کلامی، کلام سیاسی، روش شناسی
  • میراث سیاسی
  • محمد سلمان صفحه 277
  • نقد و معرفی
  • گزارش های علمی
  • روش و چارچوب نظری در پژوهش های سیاسی / گفت و گو با عباس منوچهری
    صفحه 337
  • انور رصافی ترجمه: انور رصافی صفحه 348
  • سیدعلی اصغر سلطانی ترجمه: دکتر سیدعلی اصغر سلطانی صفحه 355