مجله علوم انسانی
پیاپی 57 (خرداد و تیر 1384)

این مقاله با هدف بررسی و استخراج نظام تربیتی فارابی و با روش توصیفی - استباطی نوشته شده است. برای این منظور ابتدا مبانی فلسفی اندیشه فارابی مورد نظر قرار گرفته و آنگاه آرای تربیتی وی از متن آن مبانی، استخراج و عرضه شده است. با توجه به جایگاه رفیع تعلیم و تربیت در اندیشه معلم ثانی، هدف اصلی تربیتی او، حرکت دادن انسان به سوی خداست. براساس این هدف متعالی، منظومه تربیتی فارابی شکل می گیرد. مبنای اصلی تربیتی از نظر فارابی دینی است. با توجه به این مبنا و توجه به اینکه تربیت برای وی امری اجتماعی است، برنامه های درسی باید ترکیبی از این دو مؤلفه مهم باشد...

یکی از ارکان مهم هر برنامه تربیتی هدف آن است. با توجه به اینکه هدف بر آینده اقدامات تربیتی ناظر است، متناسب با گستره زمانی مورد نظر، انواع گوناگونی از اهداف را می توان در نظر گرفت. یکی از دسته بندی ها، اهداف را به سه دسته غایی، کلی و آموزشی (جزئی) تقسیم کرده است. براساس این طبقه بندی، هر نظام تربیتی یک هدف غایی و تعدادی هدف کلی و تعداد بسیار زیادتری اهداف آموزشی دارد؛ به عبارت دیگر هر چه از هدف غایی به سوی گونه های دیگر اهداف پیش می رویم از میزان ابهام و کلیت آنها کاسته شده بر تعداد، میزان عینیت و قابلیت اجرای آنها افزوده می شود...

براساس مبانی نظری و پیشینه پژوهش درباره مشارکت سیاسی، عوامل موثر در این زمینه دسته بندی، و در این نوشته به نقش این عوامل پرداخته شد. در واقع، هدف این پژوهش، بررسی عوامل موثر بر تربیت و مشارکت سیاسی دانش آموزان دختر و پسر مراکز پیش دانشگاهی آموزش و پرورش شهر اصفهان است. حجم نمونه براساس جدول کراسی و مورگان 480 نفر تعیین شد. برای ارزیابی فرضیه های تحقیق به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ایبه گزینش دو گره، 270 نفر دانش آموز دختر و 210 نفر دانش آموز پسر مبادرت گردید. برای اجرای تحقیق به منظور سنجش عوامل موثر بر تربیت و مشارکت سیاسی دانش آموزان از پرسشنامه نگرش سنج محقق ساخته لیکرت استفاده شد...

در تاریخ ایران بعد از اسلام، روش های گوناگونی برای تدریس به کار رفته است. برخی از این روش ها در محدوده زمانی خاصی مورد استفاده بود و برخی دیگر با گذشت قرنها هنوز هم کارایی دارد. دورانهای شکوفایی فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی منشاء اثر در تحولات آموزشی و بویژه در شیوه های تدریس بوده است. در این نوشتار شیوه های تدریس از زوایه رابطه معلم و متعلم مورد توجه قرار گرفته و در مجموع، شیوه های مختلفی که از قرن دوم تا قرن سیزدهم هجری قمری در ایران کاربرد داشته بررسی شده است. در این بررسی پیدایش، دوران کاربرد، انواع، تحولات و معایب و محاسن آنها با توجه به معیارهای ارزشیابی متاخر مد نظر بوده است...

این مقاله بر آن است که به بیان مطالب و روش ها و راهکارهای علمی و عملی تربیت براساس آیات قرآن و دیدگاه های امام علی (ع) در نهج البلاغه بپردازد. در ارائه راهکارها و شیوه های ارائه شده در این مقاله به ابعاد عاطفی و درونی انسانها توجه بسیاری شده است؛ زیرا این امر برای انسانها نیازی درونی به شمار می رود. پرداختن به این نوع نگرشها در همه شیوه ها از جمله الگوبرداری و پیشگیری و تذکر و یادآوری و محبت و مدارا و عبرت آموزی و بصیرت آفرینی و بالاخره عفو، تغافل و تشویق و تنبیه در راستای تربیت انسان، نیاز عاطفی و مقتضای فطری انسانهاست که از دیدگاه های گوناگون قابل بحث است...

یادگیری مشارکتی یکی از شیوه های موثر و کارامد در جهان معاصر است که با آثار آموزشی و پرورشی بسیار زیادی که دارد، می تواند انگیزه لازم را برای رشد علمی و اجتماعی دانش آموزان به وجود آورد و فراگیران را برای زندگی در وضعیت پیچیده و متغیر دنیای آینده آماده سازد. تحقیقات در این مورد نشان می دهد که این روش در سلامت روانی، تلاش فزاینده و تعاملات سازنده موثر است و با همبستگی متقابل و مثبتی که ایجاد می کند، باعث فراهم سازی اوضاع برای رشد علمی و اجتماعی فراگیران می شود. به کارگیری این روش در کلاسهای درس باعث می شود که فراگیران بتوانند خلاقیت خود را رشد دهند؛ مهارتهای اجتماعی لازم را به دست آورند و قدرت پردازش اطلاعات و تفکر سطح بالا را در خود به وجود آورند...