مجله علوم انسانی
پیاپی 59 (مهر و آبان 1384)

دانشمندان، سیاستمداران، اقتصاد دانان، جامعه شناسان، روانشناسان، نظامیان، مدیران و پژوهشگران، اجتماعی با رویکردهای مختلف به تحلیل وضعیت، آثار و پیامدهای بحران های اجتماعی (طبیعی و غیر طبیعی) پرداخته اند. تمامی اندیشمندان در طراحی مدیریت فاجعه (disaster management) در ابعاد چندگانه آن، از جمله فرماندهی، ابزارها، تجهیزات، نیروی انسانی، سرمایه و اعتبارات در قالب سازمان های دولتی و رسمی بر نقش سازمان های مردمی (N. G. O) تاکید می نمایند. بسیج به عنوان یک تشکل مردمی و داوطلبانه، از ظرفیت و پتاسیلهای بالایی برای پیش بینی، پیشگیری، کنترل، مهار و مقابله با بحران های اجتماعی برخوردار می باشد...

روانشناسانی که پدیده فقدان والدین را مطالعه و بررسی کرده اند، نشان داده اند که چنانچه این فقدان در سالهای حساس رندگی رخ دهد، از یک سو مانع شکل گیری دلبستگی و اعتماد اساسی می شود، و از سوی دیگر میزان آسیب پذیری در برابر ابتلا به عوارض روانشناختی، بویژه اضطراب جدایی و افسردگی را فزونی می بخشد، زیرا فقدان والدین مانع از آن می شود که نیازهای اساسی روانشناختی کودکان، به ویژه نیاز به پذیرش، محبت، شایستگی، الگوپذیری و... ارضا شود. اما، این نه بدان معناست که ابتلا به تمامی آثار و عوارض ناشی از فقدان والدین اجتناب ناپذیر است...

شیوه های احساس، عمل و اندیشه انسان، تا حد زیادی تحت تاثیر جامعه ای است که در آن زندگی می کند. این جامعه در فرآیندی کند، سایه وار در حال حرکت است و تطابق با این سیر، اغلب به صورت تکرار و عادت در می آید، اما گاهی بروز تغییرات سریع و ناگهانی، چهره این حرکت تدریجی را یکباره دگرگون می کند و تاب و توان بسیاری از اعضای جامعه را برای تطابق با شرایط جدید می گیرد. اندیشمندان جامعه شناس به این وضعیت «نابسامانی» می گویند که در بعد فردی آن با احساسات مبهمی از جمله: بی اعتمادی، ناتوانی، بدبینی، ناامیدی نسبت به آینده و... همراه است...

مددکاری اجتماعی در ایران علی رغم سابقه چهل و اندی سالانه حضور، هنوز جایگاه واقعی خود را نیافته است. با وجود اینکه سازمان های مختلف خدمات اجتماعی، همچون بیمارستانهای دولتی، زندانها و موسسات خیریه و نهادهای پس از انقلاب همانند بنیاد شهید و سپاه جایگاه این رحفه را به عنوان بخشی از مشاغل مصوب در سازمان خود دارند و مراجعان آنها با نام و کار مددکاری آشنایی نسبی دارند، اما این حرفه از جایگاه نهادینه ای در کشور برخوردار نمی باشد. از اهم دلایل این عدم موفقیت، کارکرد ناموفق این گونه سازمانها را در رویکرد با این حرفه می توان نام برد...

اعتیاد از جمله مهمترین آسیبهای اجتماعی سالهای اخیر در جامعه ما می باشد و اجتماع درمانمدار رویکردی است که افراد معتاد پس از طی دوره سمزدایی جهت آموزش شیوه های صحیح زندگی به مدت شش ماه در این مرکز به سر می برند و با توجه به اینکه مددجویان داوطلبانه به این مراکز مراجعه مینمایند، رضایت سنجی می تواند زمینه مناسبی را به منظور ارائه خدمات و ایجاد فرصتهای مناسب در جهت توانمندی افراد و گروه ها فراهم می سازد. این مطالعه بر روی سی نفر از مددجویان همراه با خانواده آنها در تهران و سی نفر از مددجویان همراه با خانواده شان در گرگان به صورت تکمیل پرسشنامه صورت گرفت. برای تعیین میزان رضایتمندی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید...

مددکاری اجتماعی یکی از رشته های دانشگاهی است که قدمت آن به صدسال می رسد و اکنون از پذیرش اولین دوره دانشجوی دکتری مددکاری در دنیا، نود سال گذشته است. مددکاران اجتماعی در کلیه نهادها، از جمله نهادهای اجتماعی، بهداشتی، اقتصادی. قضایی و انتظامی برای حل مشکلات افراد و گروه ها فعال هستند. در این مقاله، برای آشنایی با مددکاری اجتماعی، ضمن تاکید بر مددکاری اجتماعی در سازمان های نظامی، ابتدا به تعریف مددکار و مددکای و تاریخچه آن اشاره می رود، سپس راجع به فعالیت پلیس استرالیا به اختصار سخن خواهد رفت...

نیروهای نظامی و خانواده های آنان همانند سایر افراد غیر نظامی در جامعه ممکن است دچار مشکلات مختلفی نیز مصرف مواد مخدر و الکل شوند، برخی دچار افسردگی (خفیف یا شدید) می گردند و مسائل روانی به آنها عارض می شود مشکلات خانوادگی و اختلاف شدید بین والدین، آثار سوئی بر روی فرزندان آنها می گذرد و در نتیجه، فرزندان دچار بحرانهای روانی، عاطفی و اجتماعی می گردند. نیازهای مادی، بی خانمانی و از دست دادن خانه و زندگی، از دست دادن تمام یا بخشی از اندامهای بینایی یا شنوایی و... می تواند برای پایوران نظامی و خانواده های آنان مساله آفرین باشد...

یکی از حوزه های نظری و پژوهشی در جامعه شناسی مددکاری اجتماعی، سنجش و مشاهده رفتارهای مساعدت گونه و همچنین بررسی و مطالعه نقش عوامل حالت و موقعیت بر آنها می باشد اگر چه مددکاری اجتماعی از بعد حرفه ای به حل مشکلات افراد توجه دارد، رفتار نوعدوستانه و مساعدت گونه در چگونگی روابط اجتماعی بین افراد تکیه می نماید و این دو مکمل یکدیگر می باشند لازمه حل مشکلات افراد، علاوه بر اثر بخشی تلاش مددکاری اجتماعی، وجود روحیه نوعدوستانه و مساعدت گونه در میان افراد می باشد...