نشریه مطالعات خاورمیانه
سال چهارم شماره 2 (پیاپی 11، تابستان و پاییز 1376)

تا سال 2010، برای کشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی (منا) امکانپذیر است که درآمد ملی خود را دو برابر کرده، امید به زندگی را حدود ده سال افزایش داده و نرخ بی سوادی و مرگ و میر در اطفال را تقریبا حدود 50 درصد کاهش دهند. از راه همگرایی با اروپا و در سطح منطقه ای، این کشورها قادر خواهند بود که به طور کامل در نظام اقتصاد جهانی مشارکت داشته باشند و قابلیت رقابت بین المللی خود را افزایش دهند. صلح، ثبات اقتصادی در سطح کلان و محیط سرمایه گذاری جذاب می تواند میلیاردها دلار سرمایه سرمایه گذاران خارجی و داخلی را به این منطقه سرازیر نماید. رشد اقتصادی سریع تر منجر به کاهش فقر و بیکاری و امید بخشی به میلیونها انسان می گردد.

تشکیل سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در سال 1985 به گونه ای تجدید حیات سازمان همکاری برای عمران منطقه ای بود. بنیانگذاران این سازمان که ایران، ترکیه و پاکستان بودند، در شرایط جدید نظام بین المللی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی  با تقاضای پیوستن جمهوری های آسیای مرکزی و نیز آذربایجان به آن مواجه گردیدند. پذیرش آنها سبب شد تا سازمان اکو به یکی از مهمترین سازمانهای منطقه ای تبدیل شود. اهمیت استراتژیک منطقه آسیای مرکزی و قفقاز سازمان اکو را به مرحله جدیدی از حیات آن که از سال 1985 آغاز شده بود وارد ساخت و اعضای جدید اکو این سازمان را ابزاری مهم برای رهایی از وابستگی همه جانبه خود به روسیه یافتند. در این مقاله که برداشتی از رساله دکترای نگارنده است عوامل و موانع همگرایی منطقه ای در این سازمان مورد بررسی قرار گرفته است.

قرن بیستم قرن سازمانهای بین ­المللی نیز نامیده شده است. این امر مرهون شکوفایی پدیده قرن نوزدهمی سازمان سازی در عرصه بین ­المللی در پایان هزاره دوم میلادی است. اینک شبکه ای گسترده و متنوع از سازمانهای بین ­المللی همه اعضای جامعه جهانی را در بر گرفته است. سازمان ملل متحد با عضویت تقریبا تمامی اعضای جامعه جهانی در قله این سازمانها قرار دارد. سازمان کنفرانس اسلامی در عرصه بین­ المللی از این اعتبار برخوردار است که از حیث تعداد اعضا در مرتبه بعدی پس از سازمان ملل قرار دارد. همچنین این سازمان تنها سازمان دولتی غیرجهانی است که تمامی کشورهای خاورمیانه را در بر می گیرد. این امر برای کشور ما که عضوی مهم موثر در منطقه خاورمیانه است کاملا با اهمیت ارزیابی می شود. به ویژه انکه کشورمان به دلایل نژادی از حضور در دیگر سازمان مهم منطقه ای یعنی اتحادیه عرب بازمانده و با سیاست های رقابتی اعضای این نهاد مواجه شده است.