فهرست مطالب
نشریه مطالعات خاورمیانه
سال نوزدهم شماره 4 (پیاپی 71، زمستان 1391)
- بهای روی جلد: 40,000ريال
- تاریخ انتشار: 1392/07/01
- تعداد عناوین: 9
-
- مقالات
-
صفحه 11این مقاله درصدد است نشان دهد ایدئولوژی ملی گرایی که در غرب نقش مهمی در دولت ملت سازی بر عهده داشت و یکی از مبانی محوری در گذر از سازمان های سیاسی قدیم به پدیده دولت - ملت مدرن بود، در خاورمیانه چه نقشی را ایفا کرد و چه تاثیری بر فرآیند دولت ملت سازی در این منطقه بر جای گذارد. نکته حایز اهمیت آنکه، برخلاف جوامع غربی که ایدئولوژی ملی گرایی در پویش درونی و در فرآیند تکامل این جوامع شکل گرفت، ملی گرایی در جوامع خاورمیانه همانند پدیده دولت - ملت، یک مفهوم وارداتی بود. براین اساس، در این مقاله تلاش می شود با بررسی دو جریان بزرگ ملی گرایانه در خاورمیانه؛ یعنی ملی گرایی لیبرال و پان اسلامیسم، تاثیر و پیامد آنها بر عرصه دولت - ملت سازی در خاورمیانه مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا ابتدا مفهوم ملی گرایی بررسی می شود و سپس در دو مبحث جداگانه ایدئولوژی های ملی گرایانه لیبرال و پان اسلامیسم، معرفی و به پیامدهای آنها بر عرصه دولت - ملت سازی در جوامع خاورمیانه پرداخته می شود.
کلیدواژگان: دولت، ملت، ملی گرایی، پان اسلامیسم، ملی گرایی استعماری، خاورمیانه -
صفحه 37مدیریت مرز جایگاه برجسته و مهمی در برقراری ثبات و امنیت و روابط صلح آمیز بین کشورهای همسایه دارد، به نحوی که درک روش های مدیریت مرزها می تواند فرصت ها و ظرفیت های بالای نواحیمرزی را در راستای دست یابی به همکاری های دوجانبه و هم گرایی با کشورهای همسایه قرار دهد. در این بین، خلیج فارس دارای ظرفیت ها و پتانسیل های بالایی در توسعه روابط بین کشورهای همسایه نظیر منابع مشترک مرزی، بحران های مرزی و محیط زیست بوده و مدیریت آنها می تواند در بهبود روابط بین کشورها در زمینه های مختلف موثر باشد. مقاله حاضر نشان می دهد که مدیریت مرز در ابعاد مختلف آن به ویژه در بعدهای مدیریت منابع مشترک مرزی، مدیریت بحران های مرزی و مدیریت محیط زیست در حوزه خلیج فارس فرصت هایی را برای همکاری و نزاع بین آنها فراهم می کند که می توان با مدیریت بهینه و کارآمد، از این جنب ه های مدیریت مرز، زمینه های همکاری بین کشورها را در خلیج فارس بالا برد و نزاع و درگیری های ناشی از عدم مدیریت و سوءاستفاده های ناشی از آن را تا حد امکان بین کشورهای خلیج فارس کاهش داد.
کلیدواژگان: خلیج فارس، مدیریت مرز، امنیت، هم گرایی -
صفحه 61به رغم وسعت اندک بحرین، احزاب فراوانی در این کشور به فعالیت می پردازند. فعالیت این احزاب با فراز ونشیب های متعدد همراه بوده، اما به تدریج احزاب اسلامی بر احزاب سکولار پیشی گرفته اند. آنها توانستند در انتخابات پارلمانی 2002 افزایش محبوبیت خود در میان جامعه بحرین را به تصویر بکشند. با این حال، در کمتر از یک دهه احزاب شیعی به رهبری الوفاق بر سایر احزاب سنی و سلفی برتری پیدا کردند و در نهایت اکثریت قدرتمند پارلمان 2010 را به دست آوردند. با شروع تحولات اخیر بحرین، الوفاق به عنوان نماینده اکثریت پارلمان با خروج از آن به انقلابیون پیوست. در این مقاله پس از معرفی مهم ترین احزاب هر جناح، علت موفقیت حزب شیعی الوفاق مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این نوشتار نشان می دهد که الوفاق با تبعیت از الگوی بیداری اسلامی نشا ت گرفته از انقلاب اسلامی ایران نه تنها اکثریت کرسی های پارلمان را تصاحب نمود، بلکه به بزرگترین حزب این کشور، به لحاظ تعداد عضو، مبدل شد.
کلیدواژگان: الوفاق، بیداری اسلامی، انقلاب اسلامی ایران، بحرین، انتخابات پارلمانی، تحولات خاورمیانه -
صفحه 93به نظر می رسد انقلاب 25 ژانویه مصر بیش از هر چیز ریشه در نابسامانی اقتصادی، بیکاری و فقر گسترده این کشور و ناتوانی دولت در پاسخ گویی به نیازهای اساسی مردم به خصوص قشر جوان داشت. مشکلات اقتصادی را که مصر سال ها با آن دست و پنجه نرم می کرد، بایستی در متن ساختار اقتدارگرایانه نظام حکومتی این کشور مورد بررسی قرار داد. مقاله حاضر در پاسخ به این سوال که ساختار و نهادهای سیاسی مصر از زمان جمال عبدالناصر تا حسنی مبارک چه تاثیری بر روند توسعه اقتصادی این کشور، و نهایتا انقلاب داشته، این فرضیه را به آزمون می گذارد که با توجه به تمرکز قدرت و وجود نظام الیگارشیک، فرصت تولید و توزیع ثروت در این کشور محدود بوده است و اگرچه حکومت مصر در ایجاد اتصالات بین المللی مشکل سیاسی نداشته، ساختار داخلی سیاسی مصر تسهیل کننده فعالیت های آزاد اقتصادی نبوده است. بر این اساس، چنانچه اصلاحات دولتمردان جدید مصر در این زمینه نتواند قرین موفقیت باشد، وضعیت الیگارشی و توسعه نیافتگی در این کشور ادامه خواهد یافت.
کلیدواژگان: انقلاب 25 ژانویه، نظام الیگارشیک، مشکلات اقتصادی، ساختار سیاسی، توسعه نیافتگی -
صفحه 119پس از آنکه خیزش های مردمی، کشورهای عربی را از غرب ی ترین نقاط شمال آفریقا تا بعضی کشورهای جنوب خلیج فارس در بر گرفت، سوالات بسیاری در مورد وقایع پس از انقلاب و سرنوشت و آینده مردم و حکومت های این کشورها در اذهان متبلور شد؛ مواردی همچون نوع حکومت ها، اوضاع اقتصادی و سیاسی، موضوع حقوق بشر و در صدر آنها آینده دموکراسی، به گونه ای که شاید تمرکز بر آینده دموکراسی در این کشورها به صورتی جامع و فراگیر باقی دغدغه ها را پوشش می داد.روشن است در بررسی آینده دموکراسی این کشورهای عربی و به ویژه کشور مصر، متغیرهای مختلفی باید مورد توجه قرار گیرد. به عبارتی فرایند دموکراسی و روند رشد آن در هر کشور خاص بدون بررسی عوامل متعددی چون سابقه تاریخی، جغرافیایی و منابع اقتصادی، ساختار قوای سه گانه، نقش احزاب و گروه های سیاسی از طیف های مختلف اسلام گرا و سکولار میسر نخواهد بود. در مقاله حاضر،سعی شده است ضمن پی گیری آخرین تحولات سیاسی مصر جدید، به بررسی نقش احزاب سیاسی این کشور در پی ریزی آینده آن بپردازیم.
کلیدواژگان: مصر، احزاب سیاسی، دموکراسی، اخوان المسلمین، جنبش جوانان شش آوریل -
صفحه 145در آخرین روزهای سال 2010 میلادی تحولاتی در خاورمیانه رخ داد که تمامی معادلات این منطقه را دگرگون ساخت. قدرت گیری گروه های خاموش سال های دیکتاتوری و اقتدارگرایی در این کشورها با گفتمان اسلام اعتدال گرا، از این حکایت دارد که اسلام گرایان باید آزمون جدیدی را پس بدهند؛ آزمونی که تاکنون در کشور تونس از آن موفق بیرون آمد هاند. این موفقیت سبب شده است نقش گروه های بنیادگرای رادیکال در منطقه کاهش و جایگاه آنان متزلزل شود. پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که جریان های اسلام گرای اعتدال گرا چگونه توانستند بر موقعیت و جایگاه بنیادگرایی اسلامی تاثیر گذاشته و نقش آن را کم رنگ نمایند؟ در پاسخ به نظر می رسد گسترش فرایندهای دموکراتیک در منطقه خاورمیانه در سال های اخیر موجب این اثر گذاری شد؛ فرایندهایی که در پیوند با فرایند جهانی شدن و شبکه ای شدن جهان نوین امروزی، رشد فناوری های ارتباطی و آشکاری سیاسی به وقوع پیوسته است، مانع از آن می شود که دیگر جریان های بدون بازسازی درونی بتوانند گفتمان خود را مطرح نماید. این مقاله سعی دارد با استفاده از روش اسنادی و تمرکز بر نمونه تونس، پاسخی دقیق به پرسش مذکور دهد و آن را به آزمون بگذارد.
کلیدواژگان: اسلام گرایی اعتدال گرا، خاورمیانه، بنیادگرایی اسلامی، بهار عربی، جهانی شدن -
صفحه 171مقاله حاضر به سیاست خاورمیانه ای چین در خاورمیانه و رقابت آن با آمریکا می پردازد. سوال اصلیآن است که متغیرهای اثرگذار در سیاست خاورمیانه ای چین و رقابت آن با آمریکا چیست؟ یک فرضیه اصلی و دو فرضیه فرعی همسو با آن مورد آزمون قرار گرفته است. فرضیه اصلی آن است که سه متغیر «وابستگی انرژی چین» به خاورمیانه «اقتصاد»و حمایت از «ثبات» در خاورمیانه، متغیرهای موثر در سیاست خاورمیانه ای چین هستند. فرضیه فرعی آن است که آنچه در رقابت چین با آمریکا در سیاست خاورمیانه ای آن اهمیت دارد، اختلاف اساسی در الگوی برخورد با کشورهای منطقه است؛ چین متعهد به الگوی وستفالیایی مبتنی به عدم دخالت در مسایل داخلی کشورها و احترام به حاکمیت دولت هاست. این در حالی است که آمریکا پس از 11 سپتامبر به دنبال تعادل بین ثبات و تغییر از طریق دخالت در امور داخلی دولت ها و در برخی موارد به دنبال تغییر رژیم است. فرضیه فرعی دیگر همسو با دو فرضیه قبل، این است که به علت وابستگی چین به انرژی منطقه، چیناز حضور نظامی آمریکا در منطقه به دلیل تامین ثبات استقبال می کند، اما مادامی که این حضور نظامی موجد جنگ و ایجاد بی ثباتی نباشد. تمام فرضیه های سه گانه متکی به یک مفروض هستند و آن اینکه چین یک «قدرت در حال ظهور»همراه با رشد اقتصادی بالا، که خود مستلزم تامین بیشتر انرژی است، می باشد. مساله آن است که یک قدرت در حال ظهور اغلب موجد نگران ی هایی برای قدرت هژمون در منطقه به شمار می رود.
کلیدواژگان: سیاست خارجی چین، خاورمیانه، رقابت، انرژی، قدرت در حال ظهور، هژمون - معرفی و نقد کتاب
-
Page 11This article seeks to reveal what role the ideology of nationalism, which played a critical part in the nation-state-building in the West, played in the process of nation-state-building in the Middle East. Nationalism has been one of the key concepts and ideologies in transition from the old political organization to the phenomenon of modern nation-state. It is worth noting that unlike the Western societies where the ideology of nationalism took shape in a domestic dynamism and in the process of evolution of these societies, in the Middle East it has been an imported concept like the phenomenon of nation-state. On this basis, examining the two main nationalist currents in the Middle East including liberal nationalism and Pan-Islamism, their repercussions on the nation-state-building are explored in the Middle East.Keywords: Nation, State, Nationalism, Pan, Islamism, Colonial Nationalism
-
Page 37Management of borders has a salient place in the establishment of stability and security as well as peaceful extranational relations between the neighboring countries in such a way that understanding the methods of management of borders can actualize the high capacity of border areas in promoting bilateral cooperation and integration with the neighboring countries. The Persian Gulf region possesses significant potentials in expansion of relations between neighboring countries including in border areas with shared resources, border crises and environment whose management can be effective in the promotion of relations in various aspects. This article displays that management of borders in the Persian Gulf basin would provide opportunities for cooperation and conflict among the coastal states. Optimum and efficient management of borders would elevate the grounds for collaboration and integration among the Persian Gulf nations, minimizing conflicts arising from mismanagement.Keywords: Persian Gulf, Management of Borders, Security, Integration
-
Page 61In spite of its small size, numerous political parties are active in Bahrain, though they have seen ups and downs in their activities. Gradually Islamic parties preceded secular parties, demonstrating their popularity in the Bahraini society in the 2002 parliamentary elections. Within less than a decade, the Shia political parties led by al-Vefagh overran other Sunni and Salafist parties, gaining a strong majority in the Parliament in 2010. When the recent uprising started in Bahrain, al- Vefagh as the representative of the parliamentary majority left the Parliament, joining the revolutionaries. Reviewing the most important parties in each faction, this paper seeks to study the reasons behind the success of al-Vefagh Shia party. This article indicates that following an Islamic awakening pattern inspired by the Iranian Islamic Revolution, al- Vefagh became able not only to gain the majority of seats in the parliament, but also it became the largest political party in the country in terms of the number of members.Keywords: Al, Vefagh, Islamic Awakening, Iranian Islamic Revolution, Bahrain, Parliamentary Election, Middle East Developments
-
Page 93The 25 January revolution has been largely rooted in the economic hardship, vast unemployment and poverty in the country, and inability to address basic needs of the people particularly the youth. The economic hardship Egypt was long faced with should be explored through the country’s authoritarian political system. The authors in this paper seek to answer the question that what impact Egyptian political structure and institutions have left on the country’s economic development process and finally the revolution from Nasser to Hosni Mubarak. The hypothesis is that given power concentration and the existence of an oligarchical system, the chances for production and distribution of wealth have been scant in the country. Although the Egyptian government had not faced any political problem in establishing international connections, the country’s domestic political structure failed to facilitate free economic activities.Keywords: 25 January Revolution, Oligarchical System, Economic Problems, Political Structure, Underdevelopment
-
Page 119After phenomena called the Islamic Awakening, Arab Spring and popular uprisings began spreading to Arab countries from the northwestern Africa to a few countries in the Middle East and south Persian Gulf, many questions were raised concerning the fate of the revolutions and the future of these countries’ peoples and governments notably concerns about democracy. Obviously a variety of parameters should be assessed in dealing with the future of democracy in the Arab countries particularly in Egypt. In other words, numerous factors including historical precedent, geography and economic resources, structure of the three branches of government, history of political parties, the role played by political parties from the Islamist to secular spectrum and the impact of parties on democratization need to be considered in such a study. In this paper, the authors seek to attain a reliable, albeit predictable conclusion afar from prejudice, taking into consideration latest political developments in Egypt.Keywords: Egypt, Political Parties, Democracy, Muslim Brotherhood, April 6th Youth Movement
-
Page 145The rise of the silent groups in the age of dictatorship and authoritarianism in the Middle Eastern countries possessing a moderate Islamic discourse indicates that Islamists have to take a new test; a test at which they have been successful in Tunisia so far. This success had led to the decline in the role and status of radical fundamentalist groups in the region. But how could the moderate Islamist currents affect the status of Islamic fundamentalism through a change in their structure? The expansion of democratic processes in the Middle East in recent years have realized such an effect; processes which have taken place in connection with the globalization trend and networking of the modern world, rise of communication technologies and political transparency preclude other currents to articulate their own discourse without experiencing an internal reconstruction. This article seeks to answer the aforementioned question, drawing upon a bibliographical method.Keywords: Moderate Islamist Groups, Middle East, Fundamentalism, Arab Developments, Globalization
-
Page 171This article deals with China’s Middle East policy and its rivalry with the United States in the region. The main question is what factors determine China’s Middle East policy and its rivalry with the United States. The main hypothesis involves that the three variables including China’s energy dependence on the Middle East, economy and support for stability in the Middle East comprise the influential variables in China’s Middle East policy. There is an essential difference in Chinese and American approaches to the treatment of Middle Eastern countries. China is committed to the Westphalian model based on non-intervention in the domestic affairs of the countries and respect for state sovereignty, whereas the United States after September 11th seeks to strike a balance between stability and change through intervention in the internal affairs of states and, on occasion, through regime change. This paper is founded upon an assumption which is articulated as China is a rising power with high economic growth rate, necessitating further energy security. A rising power tends to cause concerns for the hegemonic power in the region.Keywords: Chinese Foreign Policy, Middle East, Rivalry, Energy, A Rising Power, Hegemony
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.