نشریه مطالعات خاورمیانه
سال سوم شماره 1 (پیاپی 8، زمستان 1375)

بیشتر مردم درباره خاورمیانه بیش از این نمی دانند که عمدتا اسلامی و به گونه ای مبهم غیردموکراتیک است. در واقع، بیشتر تفکرات عوامانه و متاسفانه برخی از اندیشه های عالمانه، دو معرفت یاد شده درباره این منطقه را به هم ارتباط داده، شکل های سیاسی را در قالبهای فرهنگی جستجو می کنند. بدین ترتیب، دانشمندان سایر نقاط جهان شاید از پی بردن به این نکته که کارشناسان امور جهان عرب به موضوع اقتدارگرایی بدین طریق روی نمی کنند متعجب شوند.به بیان دقیق تر این مقاله از توضیحات مبتنی بر دکترین مذهبی یا ساختار خانوادگی اجتناب کرده، در عوض توجه خود را بر اقتصاد سیاسی، روند تکامل تاریخی حکومت و الگوهای تاثیرات متقابل حکومت – جامعه معطوف می دارد. مطالعات اخیر درباره سیاست های داخلی جهان عرب، در وهله اول دموکراتیک کردن را کانون توجه قرار داده که خود بازتاب متون بین المللی با انتشار گسترده و تاکید آن بر گذار از فرمانروایی اقتدارگراست.

امروزه تحلیل محتوای کتاب های درسی و مطالعات مربوط به آن در زمینه های مختلف پژوهشی رواج یافته است، زیرا این روش اهمیت زیادی در آشنایی با ارزشها و مفاهیم فرهنگی، سیاسی، اخلاقی و اجتماعی از طریق بررسی شکل یا محتوای مطالب آنها دارد. دولتها، سازمانها، گروه های سیاسی و حزبی و عقیدتی برای بیان یا تایید دیدگاه های خویش در مورد خود و دیگران اغلب به کتابهای درسی و سایر منابع شناختی تاثیرگذار روی می اورند. آنها در این کتابها تصویر و چهره خود را به بهترین شکل نشان می دهند در حالی که تصویر طرف مقابل یا اصلا مطرح نبوده یا به شکلی دلخواه ارایه می شود که به معیارها و نیازهای کشور یا سازمان یا گروه ارایه دهنده تصویر و منافع سیاسی و ایدیولوژیک ان بستگی دارد. در پژوهش های مربوط به تحلیل محتوای کتاب های درسی، معمولا کتاب های تاریخ و جغرافیا و علوم اجتماعی و ادبیات بررسی می شوند، زیرا در این گونه کتاب ها نویسنده به راحتی می تواند مسایلی را به دلخواه خود یا متناسب با سیاست و خواست دولت متبوعش مطرح سازد.

عراق از جمله کشورهای خاورمیانه می باشد که مسایل آن تحت تاثیر عوامل گوناگونی طی چند دهه اخیر مورد توجه افکار عمومی جهان و دست اندرکاران و پژوهشگران اقتصاد و سیاست بین الملل بوده است. در آخرین مرحله از این روند یعنی از 1990 و متعاقب حمله عراق به کویت، دامنه و عمق این مسیله ابعاد تازه ای یافته است. در مقاله حاضر تلاش بر آن است تا بر اساس آخرین اخبار و اطلاعات موجود وضعیت اقتصادی و بازرگانی این کشور مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.

آب در متون اسلامی از اهمیت فراوانی برخوردار است. این معنی که آب مایه حیات جنبندگان و نباتات است یکی از معانی آیه شریفه: «و جعلنا من الماء کل شیء حی» و یا «والله خلق کل دابه من ماء» می باشد. آب همچنین به عنوان مهمترین عامل توسعه صنعتی، اقتصادی و ثبات اجتماعی و سیاسی و شکوفایی فرهنگی در تمام مراحل زندگی نقش سازنده دارد. در تاریخ مذاهب در مورد حفر چاه توسط پیامبران الهی برای تامین آب مورد نیاز مردم نمونه های فراوانی وجود دارد.امروزه بر اساس اطلاعات موجود، حجم کل آب کره زمین که منبع زندگی تمام موجودات به شمار می رود از زمان تشکیل تا کنون تقریبا ثابت و غیر قابل تغییر مانده است. از کل آب موجود در زمین تنها 2 درصد قابل شرب آن در دسترس قرار دارد. سه چهارم آبهای قابل شرب نیز به صورت یخ در قطبها محبوس و 98 درصد باقیمانده در اعماق زمین مدفون است.