فهرست مطالب

نامه مفید - پیاپی 38 (مهر و آبان 1382)

مجله نامه مفید
پیاپی 38 (مهر و آبان 1382)

  • ویژه اقتصاد
  • 230 صفحه، بهای روی جلد: 7,500ريال
  • تاریخ انتشار: 1382/08/15
  • تعداد عناوین: 9
|
  • نگرشی بر درآمد نفتی واقعی هموندان اوپک و بازتابهای گوناگون آن
    ناصر فرشاد گهر صفحه 5
    این مقاله تلاش می کند، یکی از اساسی ترین مسائل کشورهای نفت خیر یعنی عدم دستیابی به درآمد واقعی نفت را بررسی نماید. از همین روی ضمن کنکاشی گذرا بر پیامدهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تاثیر کاهش بهای نفت بر وضعیت کشورهای نفت خیز با ارائه مدلی ساده از تاثیر ارزش بهای دلار پر تقاضا و عرضه جهانی نفت پرداخته و سهم کشور آمریکا را از تقاضای کل جهان با توجه به نوسانات دلار محاسبه می نماید.به همین دلیل، با نگاهی کوتاه به ارزش واقعی و قدرت خرید یک بشکه نفت، تورم جهانی و نرخ مبادله دلار، بازتاب کاملا مستقیم آن بر ارزش هر بشکه نفت بررسی می شود. در همین رابطه با ارائه جدولهایی به قدرت خرید هر بشکه نفت اوپک در دو دهه گذشته اشاره شده و سپس بهای واقعی و اسمی نفت اوپک با کاربرد نمایه IMF ارائه می شود. در پایان نیز راهکارهای کاربردی در راستای دفاع از بهای واقعی و درآمد نفتی هموندان اوپک ارائه شده است.
    کلیدواژگان: درآمد نفتی واقعی، پیامدهای اقتصادی، سیاسی، هموندان اوپک
    چکیده زبان: فارسی
  • بررسی عوامل تعیین کننده بهره وری کل عوامل اقتصادی در ایران
    ابوالفضل شاه آبادی صفحه 27
    هدف این مطالعه ارزیابی علل موثر بر بهره وری کل عوامل است، معادله بهره وری کل عوامل را به وسیله به کارگیری متدولوژی همگرائی یوهانسن و OLS با بهره گیری از مجموعه سری های زمانی طی دوره 1338-1380 است.
    نتایج این مطالعه نشان می دهد، انباشت سرمایه تحقیق و توسعه داخلی، انباشت سرمایه تحقیق و توسعه خارجی، سرمایه انسانی، نسبت موجودی سرمایه فیزیکی به نیروی کار، شاخص های باز بودن، رابطه مبادله، ذخایر بین المللی، نرخ تورم و نرخ ارز موثر واقعی بر روی بهره وری کل عوامل تاثیر دارند. همچنین نتایج برآورد پیشنهاد می کند که اثر انباشت سرمایه تحقیق و توسعه داخلی، انباشت تحقیق و توسعه خارجی، سرمایه انسانی و نسبت موجودی سرمایه فیزیکی به نیروی کار اثر قوی تری نسبت به دیگر متغیرها بر بهره وری کل عوامل دارند و در ضمن ضریب برآوردی متغیر نرخ تورم و نرخ ارز بر روی بهره وری کل عوامل منفی است.
    کلیدواژگان: کلید واژه: بهره وری کل عوامل، انباشت سرمایه تحقیق و توسعه داخلی، انباشت سرمایه تحقیق و توسعه خارجی، سرمایه انسانی، باز بودن و متغیرهای کلان اقتصادی
    چکیده زبان: فارسی
  • تکامل اقتصاد کلان جدید
    برایان اسنودان، هاروارد آروین ترجمه: یدالله دادگر صفحه 59

    نویسندگان پس از ذکر یک مقدمه در مورد شکل گیری نظریه اقتصاد کلان، به ارزیابی مکتب های مهم آن می پردازند. ابتدا به شعبه های کینزی اشاره می کنند، سپس مکاتب پولگرا، کلاسیک جدید و دیگر شعبه های کلاسیک ها را مورد بحث قرار می دهند. در پایان ضمن بررسی مکاتب کینزی جدید اندیشه های رشد محور، مقاله را با یک نتیجه گیری کوتاه به پایان می رسانند. این مقاله یکی از منابع علمی و جامع در معرفی عقاید انواع مکاتب اقتصاد کلان شمرده می شود.

    کلیدواژگان: اقتصاد کینزی، مکتب پولگرا، اقتصاد کلان جدید، مکتب کلاسیک جدید
    چکیده زبان: فارسی
  • حقوق مالکیت و نم بازارهای کارآمد
    عبدالعلی منصف، علی صادقی تهرانی صفحه 95
    اصولا وقتی اقتصاد دانی درباره بازارهای کارآمد سخن می گوید، بی گمان چارچوب نهادی خاصی را مسلم فرض کرده است که کارآئی را تامین کند. حال پرسش این است که این چارچوب چیست؟ و چگونه می توان آن را محقق کرد؟ این مطالعه، کوششی است برای تبیین ساختار نهادی بازارهای کارآمد تا از آن طریق بتوان به تشکیل بازارهای کارآمد در ایران کمک کرد. چارچوب تحلیل، دیدگاه نهادگرایان جدید است که در آن تشکیل و تغییر سازمانها و نهادها و نظم، درونزا تلقی می شوند. از این رو ضمن مفروض گرفتن موقعیت فیزیکی، به بررسی این موضوع می پردازیم که در چه ساختار نهادی، هزینه های معاملاتی کاهش می یابد و افراد انجام فعالیتهای مولد را در راستای حداکثر سازی منافع ادراک شده خود می دانند.
    کلیدواژگان: بازارهای کارآمد، هزینه معاملاتی، حداکثر سازی، نهاد، قواعد، قرار داد، عقلانیت محدود، فرصت طلبی
    چکیده زبان: فارسی
  • بلای منابع و اثر آزمندی
    جعفر خیر خواهان صفحه 121
    بیشتر کشورهای صادرکننده منابع طبیعی (از قبیل صادرکنندگان نفت)، به رغم برخورداری از درآمد عظیم صادراتی، عملکرد اقتصادی ضعیفی داشته اند. کثرت وقوع چنین پدیده ای باعث رواج اصطلاح «بلای منابع» شده است. دلیل وقوع این پدیده چیست؟ تبیین های اقتصادی و سیاسی متعددی برای وقوع آن در طی زمان ارائه شده است. یکی از جددترین تبیین ها مشکل را در نبود یا ضعف نهادهای قانونی و حضور گروه های نفع بر قدرتمند ناهمیارانه می بیند که زمینه را برای گسترش فساد و افزونه خواهی آماده کرده است و به رشد نیافتگی اقتصادی می انجامد. شناسایی عوامل و ساز و کارهایی که باعث چنین وضعیتی می شود به سیاستگذاران کشورهای صاحب منابع طبیعی کمک خواهد کرد تا با دفع و حذف این عوامل، زمینه را برای آماده کرده و از دام بلای منابع رهایی یابند.در این مقاله از زاویه اقتصاد سیاسی به رونق منابع در یک کشور در حال توسعه نگاه شده است و واکنش متغیرهای اقتصادی در بستر نهادی و منازعات گروه های نفع بر توضیح داده می شود. با معرفی «اثر آزمندی» نشان می دهیم که نرخ پس انداز در چنین کشورهایی خلاف ادوار تجاری حرکت کرده و مصرف بیش از رونق منابع افزایش می یابد. یک بررسی کمی و کیفی در انتهای مقاله اثر آزمندی را در دوره رونق نفتی اواسط دهه 1350 برای ایران به اثبات می رساند.
    کلیدواژگان: اقتصاد، سیاسی، منابع طبیعی، گروه های نفع بر، افزونه خواهی، اثر آزمندی
    چکیده زبان: فارسی
  • تاثیر پذیری سرمایه گذاری خصوصی از شاخص های امنیت اقتصادی (1358-1379) در ایران
    محمدرضا شریف آزاده، محمدحسین حسین زاده بحرینی صفحه 159
    سرمایه گذاری خصوصی در هر کشور افزون بر تاثیرپذیری از متغیرهای اقتصادی مانند نرخ تورم، نرخ ارز، حجم سرمایه گذاری دولتی، حجم سرمایه گذاری مستقیم خارجی و دیگر متغیرهای اقتصادی، از متغیرهای نهادی معطوف به امنیت محیط سرمایه گذاری، تاثیر می پذیرد. در این مقاله، چگونگی تاثیرپذیری سرمایه گذاری بخش خصوصی در ایران از متغیرهای امنیتی آزمون شده است. متغیرهای نهادی «ثبات دولت»، «حاکمیت نظم و قانون»، «خطر بروز درگیر داخلی»، «خطر بروز درگیری خارجی» و «شکاف میان انتظارات مردم و عملکرد اقتصادی دولت»، تاثیر مثبت و معنادار بر نسبت سرمایه گذاری خصوصی به GDP دارند.
    تاثیر متغیرهای «پاسخگویی دولت در برابر مردم و نهادهای دموکراتیک» و «فساد دولت» بر نسبت سرمایه گذاری بخش خصوصی به GDP منفی است، اما کاملا معنا دار نیست. متغیر «خطر بی اعتنایی به قراردادها و مصادره سرمایه گذاری بخش خصوصی به وسیله دولت»، با سرمایه گذاری خصوصی در ایران رابطه نه چندان معنادار اما مثبت نشان می دهد، بدین معنی که کاهش خطر یادشده به افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی می انجامد. و سرانجام متغیرهای «کیفیت دستگاه اداری» و «خطر بروز تنشهای قومی» ارتباط معنا داری با نسبت سرمایه گذاری بخش خصوصی به GDP نشان نمی دهند. استفاده از شاخصهای تجمعی - که از حاصل جمع تمام یا برخی از شاخصهای نهادی پیش گفته به دست می آیند - تاثیرپذیری شدید سرمایه گذاری خصوصی در ایران را از ماهیت و عملکرد دولت تایید می کند.
    کلیدواژگان: سرمایه گذاری خصوصی، امنیت اقتصادی، ثبات دولت، حاکمیت، نظم و قانون
    چکیده زبان: فارسی
  • تخمین سیستم معاملات تقاضای تقریبا ایده آل در خانواده های شهری با تاکید بر گروه کالاهای خوراکی
    مجتبی سراج، مجید احمدیان صفحه 193
    این مقاله با توجه به اهمیت غذایی در سبد خانوارها به بررسی هزینه های خوراکی خانوارهای شهری طی دوره 79-1362 به صورت سیستمی پرداخته است. سیستمی که در آن سهم هزینه های خوارکی به عنوان تابعی از قیمت آن کالا، قیمت سایر کالاهای خوراکی و درآمد واقعی تخصیص یافته به خوراک محاسبه شده است. جهت طراحی مدل، کالاهای خوراکی به 8 گروه برنج، آرد و فرآورده های آن، گوشت قرمز، گوشت سفید، شیر و فرآورده های آن، ویتامین ها، روغن حیوانی، روغن نباتی و سایر فرآورده های خوراکی تقسیم بندی شده است.
    در این مطالعه، با بهره گیری از متغیرهای اقتصادی، براساس مبانی نظری اقتصاد خرد، به تخمین سهم هزینه و تبیین کشش های قیمتی و درآمدی نیز پرداخته ایم. داده های مورد استفاده به صورت ترکیبی به کار بسته شده اند، یعنی، از ترکیب داده های مقطعی و سری زمانی و با تکنیک رگرسیون های به ظاهر غیر مرتبط، پارامترها را تخمین زده ایم. همچنین جهت آزمون مانایی متغیرهای مدل نیز، از آزمون دیکی - فرلر تعمیم یافته (ADF) بهره جسته ایم. در ادامه، آزمون همگنی و تقارن مدنظر قرار گرفته و جهت تصریح مدل از روش تصحیح خطا استفاده کرده ایم.
    از آنجا که خانوارها در یک فرآیند دو مرحله ای درباره هزینه های خوراکی تصمیم می گیرند، جهت برآورد هزینه های خوراکی، از تکنیک بودجه بندی دو مرحله ای استفاده کرده ایم، فرض اساسی در این میان جداپذیری ضعیف می باشد.
    نتایج حاصل از تخمین نشان می دهد، که کشش در آمدی کالاهای خوراکی کمتر از واحد و کشش درآمدی کالاهای غیرخوراکی بزرگ تر از واحد است. همچنین در گروه کالاهای خوراکی کشش های خودی قیمت دارای علامت صحیح است و کشش درآمدی در کالاهای برنج، آرد و فرآورده های آن، شیر و فرآورده های آن، روغن نباتی و ویتامین ها، کمتر از واحد و در کالاهایی مانند گوشت قرمز، گوشت سفید، روغن حیوانی و سایر فرآورده های خوراکی بزرگ تر از واحد است.
    کلیدواژگان: خوراک، سهم هزینه، سیستم تقاضا، AIDS
    چکیده زبان: فارسی
  • اخبار دانشگاه
  • جلسات دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد رشته اقتصاد
    صفحه 226
    زبان: فارسی
  • چکیده مقالات به انگلیسی
    صفحه 228
    زبان: انگلیسی
|
  • A Glance at the Real Oil Revenue of OPEC Members and its Diversified Reflections
    Nasser Farshad Gohar Page 5
    This article tries to examine one of the most fundamental problems of oil producing countries i.e. their inability to have access to the real oil revenue of their own countries. Thus, while deliberating on the economic, political, and social consequences, the author discusses the effects of a decrease in the oil price on the economy of these countries and presents a simple model for estimating the effect of the dollar exchange rate on the global demand and supply of oil. Taking into view the fluctuations of dollar, the study also estimates the U.S. share of the whole global demand. Hence, the direct effects of the real value and purchasing power of one barrel of oil, global inflation and the dollar exchange rate and on the value of each barrel of oil are examined and tables related to purchasing power of each OPEC barrel of oil in the last two decades have been presented. Appling IMF Index, a real and nominal value of OPEC oil is provided. At the end, to defend the real price and oil revenue of the OPEC, some practical solutions are proposed.
    Keywords: Real oil revenue, the economic, political consequences, OPEC Members
    Abstract Original: Persian
  • An Investigation of the Determining Factors in Iran's Total Factor Productivity
    Abolfazl Shah Abadi Page 27
    Applying Johansen co-integration methodology, the study aims at assessing the role of the effective factors on Iran’s Total Factor Productivity (TFP) during the period from 1951 to 2001. The findings show that domestic and foreign R&D capital stock, Human capital, per capita capital, openness indices, terms of trade, international reserves, oil value added, inflation rate and real effective exchange rate have important effects on TFP.The estimates suggest that the coefficients of domestic and foreign R&D capital stock, Human capital and per capita capital on TFP are larger than the others and show that the coefficients of inflation rate and real effective exchange rate are negative.
    Keywords: Total Factor Productivity, Domestic, foreign R, D capital stock, Human Capital, Openness, Macroeconomic Variables
    Abstract Original: Persian
  • The Evolution of Modern Macroeconomics
    Brian Snowdon, Howard R. Vane Page 59

    The paper is intended to review the formation of modern macroeconomic theory and to appraise the major macroeconomic schools. The authors, first, point out the Keynesian branches of macroeconomics and then discuss the Monetarist and the New-classical schools and other wings of classical macroeconomics. The paper ends with a brief conclusion by assessing the New- Keynesian schools and growth oriented theories. This paper may be considered as a comprehensive and academic source for introducing different macroeconomic schools.

    Keywords: Keynesian Economics, Monetarist School, Modern Macroeconomics, New, classical School
    Abstract Original: Persian
  • The Property Rights and an Efficient Market Order
    Abdolali Monsef, Ali Sadeghi Tehrani Page 95
    Generally, special institutional frameworks are given in economic analysis. The question, however, is that what this framework is and how it can be achieved. This study is an effort to explain the institutional structure of the efficient markets through which the formation of Iranian efficient markets can be facilitated.The analysis method employed in this research is that of the new- institutionalist approach, in which the formation and change of organizations and institutions are considered endogenous. Hence presupposing the physical situation it is investigated that which institutional structure decreases the transaction costs and maximizes individual interests.
    Keywords: Efficient markets, transaction cost, maximization, institution, contract, the rules
    Abstract Original: Persian
  • The Blight of Resources and Greed Effect
    Jafar Khair Khahan Page 121
    The natural resource rich countries’ underdevelopment is one of unsolved mysteries and concerns for economic, social and political researchers. To answer this mystery, various solutions have been put forth so far. According to a most recent solution the root of the problem lies in the presence of powerful interest groups and the weakness of legal institutions which prepare the ground for rent seeking and results in an economic underdevelopment.This paper looks at the abundance of resources from a political economic perspective and spells out the behavior of the saving rate variable in the framework of institutions and interest groups’ conflicts. Introducing the “greed effect” the author shows that the saving rate will behave anti-cyclical and the consumption will exceed the abundance of resources. At the end, a quantitative and qualitative investigation demonstrates the impact of greed on Iran’s oil boom in mid 1950s.
    Keywords: Natural resources, political economy, interest groups, rent seeking, greed effect
    Abstract Original: Persian
  • The Impact of Economic Security Indices on Private Investment in Iran (1981-2000)
    Mohammad Reza Sharifazadeh, Mohammad Hossein Hosseinzadeh Bahraini Page 159
    The private investment in any country is influenced by economic variables such as inflation rate, exchange +rate, public investment, foreign direct investment as well as by institutional variables related to the security of investment circumstances. The paper focuses on the effect of security variables on Iran’s private investment. The findings show that the institutional variables such as political stability, the rule of law and order, the risk of internal and external conflicts, and the gap between public expectations and the government economic performance has a substantial and significant effect on the ratio of private investment to the GDP.The effect of the two variables: “the accountability of the administration against public and democratic institutions” and “corruption of the administration” on the ratio of private investment to the GDP is negative but not highly significant. The impact of variables: “the risk of weak commitment to contracts” and “confiscation of private investments by government” is positive but insignificant and “the quality of administrative system” and “the risk of tribal conflicts” do not show a significant relationship with private investment to GDP ratio. The application of cumulative indices, - derived from aggregation of all or some of the aforesaid institutional indices, - demonstrates that the nature and performance of government highly affects on Iran’s private investment.
    Keywords: private investment, economic security, government stability, the rule of law, order
    Abstract Original: Persian
  • Estimation of Equation Almost Ideal Demand System (AIDS) in Urban Household Based On Food Stuff Categories
    Mojtaba Seraj, Majid Ahmadian Page 193
    Given the importance of food products in households’ basket, the study carries out a systematical analysis of the urban households’ food expenditure during 1983-2000. In this system (AIDS), the food cost share has been considered as a function of the given foodstuff price, the price of all other foodstuff and allocated real income. To design the model, the food stuff has been divided into 8 categories: 1. rice, flour, its processed products, 2. meat (beef), 3. meat (chicken and fisheries), 4. dairy products, 5. vitamins, 6. animal oil, 7. herbal oil and 8. all other food products.Using economic variables, based on microeconomic theory, the cost share and the cost and income elasticity are estimated. The parameters are estimated by applying the pooled time series and cross-section data and seemingly unrelated regression techniques and the stationary of the model variables are examined through the Augmented Dickey Fuller (ADF) test. Taking into view the homogeneity and symmetry test the authors go on to specify the model by the Error-Correction Method. As the households’ decisions about the food expenditure are made in a two-stage process, the two-stage budgeting technique is employed. The findings show that the income elasticity for food is lower than unity and for other goods is greater. Also, in foodstuff category, the own-price elasticities have correct sign and the income elasticities for rice, flour, and its products, dairy products, herbal oil and vitamins are lower than unity and for the other foodstuff are greater.
    Keywords: food, expenditure share, demand system, AIDS
    Abstract Original: Persian