نشریه مدیریت سلامت
پیاپی 20 (تابستان 1384)

بی شک حرکت هدفمند و یکپارچه بهره وری در رسیدن به اهداف تعیین شده و در نتیجه آن تصمیم سازی برای حرکت های آتی سازمان می تواند به عنوان مهم ترین راهکار برای سازمان ها مطرح باشد که در نتیجه سبب ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان می گردد. این پژوهش با هدف به کارگیری مدل ملی بهره وری در بیمارستان های تامین اجتماعی استان تهران انجام گرفته است.

پژوهش حاضر از نوع توصیفی و مقطعی بوده است. محیط پژوهش شامل دو بیمارستان تامین اجتماعی البرز کرج و شهدای پانزده خرداد ورامین می باشد که این بیمارستان ها گواهینامه ایزو داشته اند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش شامل پرسش نامه خود ارزیابی مدل ملی بهره وری بوده که طی جلسات کار گروهی و مصاحبه با مدیران و مراجعه به واحدهای مورد لزوم تکمیل گردیده است. داده های پژوهش بر اساس 9 معیار مدل در بیمارستان های مورد مطالعه جمع آوری شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داده اند که بیمارستان البرز در زمینه معیار رهبری با کسب 1/46 درصد، خط مشی و استراتژی 6/50 درصد و فرآیندها با 61 درصد از کل امتیاز قابل اکتساب امتیاز بالاتری نسبت به بیمارستان 15 خرداد کسب کرده است. از طرف دیگر بیمارستان پانزده خرداد امتیاز بالاتری را در معیارهای کارکنان با کسب 39/47 درصد، مشارکت ها و منابع 5/49 درصد، نتایج مشتری 1/46 درصد، نتایج کارکنان 39 درصد، نتایج جامعه 6/40 درصد و نتایج کلیدی عملکرد 5/56 درصد به دست آورده است. امتیاز کلی بهره وری در بیمارستان های مورد مطالعه نشان داده که امتیاز بالاتر مربوط به بیمارستان ورامین با 56/471 امتیاز و سپس بیمارستان البرز با 55/439 امتیاز می باشد. نتیجه گیری: به کارگیری این مدل به عنوان اولین قدم جهت معرفی یک دیدگاه سیستماتیک و زبان مشترک در جهت ارزیابی بهره وری در بیمارستان بوده است. اقدام بعدی مشارکت در اجرای فعالیت های بهبود به همراه مجریان خواهد بود. نتایج این پژوهش گویای قابلیت زیاد این مدل در بهینه کاوی و نظارت بر عملکرد بیمارستان ها با تمرکز بر بهبود مستمر می باشد. استفاده از این معیارها در رتبه بندی بیمارستان ها و ارزیابی های رسمی وزارت بهداشت توصیه می شود.

رشد عظیم اطلاعات بهداشتی اینترنتی با کیفیت نامعلوم، خطراتی را متوجه سلامت و جان کاربران می سازد. ضرورت ارزیابی منابع اینترنتی از جمله وب در مطالعات به اثبات رسیده است. از این رو راه حل های علمی برای ارزیابی اطلاعات اینترنتی در وب تدوین شده که یکی از آنها رتبه بندی سیستماتیک اطلاعات وب سایت ها با استفاده از یک معیار و براساس جنبه های مختلف فنی و غیره می باشد. این پژوهش برای رتبه بندی وب سایت های عفونی ویروسی از لحاظ روزآمدی، نمره سیلبرگ، جامعیت و نیز صحت اطلاعات براساس معیارهای سیلبرگ و WHO انجام شد.

تعداد 63 وب سایت عفونی ویروسی با جستجوی عبارت کلید واژه ای Viral Infectious Diseases (بیماری های عفونی ویروسی) با موتورهای کاوش گوگل و اسکجیوز از اینترنت به دست آمد. مشخصات وب سایت ها با چک لیست بررسی مشخصات وب سایت فراهم گردید و برحسب رعایت معیارهای سیلبرگ نمره ای از امتیاز کل 9 به هر وب سایت داده شد. اطلاعات عفونی ویروسی مربوط به درمان هپاتیت B از لحاظ جامعیت و صحت با چک لیست استاندارد WHO برای درمان هپاتیت B برگرفته از یکی از مدارک منتشره سازمان بهداشت جهانی به عنوان معیار WHO مطابقه و مقابله گردید و به تعداد 20 وب سایت که دارای اطلاعات درمانی هپاتیتB بودند، بر این اساس نمرات جامعیت و کد صحت از نمره کل 223 اعطا شد. یافته ها: رتبه بندی وب سایت های عفونی ویروسی بر اساس آخرین تاریخ روزآمدسازی، نمره سیلبرگ، نمره جامعیت و کد صحت WHO نشان داد که آخرین تاریخ روزآمد سازی بیشترین وب سایت ها مربوط به دسامبر 2003 می باشد (14/57 درصد) و نیز حدود 69/12 درصد از وب سایت ها بالاترین نمره سیلبرگ یعنی امتیاز کل 9 را دریافت کردند. از لحاظ معیار سیلبرگ بیشتر وب سایت ها به منابع استنادی خود (49/63 درصد) و تاریخ ایجاد وب سایت (73/58 درصد) اشاره ای نکرده بودند که این امر درخور توجه است. بالاترین نمره جامعیت به دست آمده از امتیار کل 223 در چک لیست معبار WHO، امتیاز 46 بوده است (62/20 درصد امتیاز کل) که تنها یک وب سایت آن را احراز کرده بود و حدود 20 درصد وب سایت ها تنها امتیاز 1 را کسب کردند. بیشترین فراوانی وب سایت ها (35 درصد) نمراتی بین 2 و 6 کسب کردند. بیشترین منابع تحت پوشش شامل نمایه های موضوعی بهداشتی (07/65 درصد) پیوند به سایر منابع اینترنتی (61/9 درصد) و گزیده اخبار بهداشتی پزشکی (31/60 درصد) می باشد. نتیجه گیری: رتبه بندی ها نشان می دهد وضعیت اطلاعات عفونی ویروسی در وب از لحاظ روزآمدی، صحت و جامعیت اطلاعات و نیز از نظر رعایت معیارهای سیلبرگ ضعیف قلمداد می شود و به کاربران توصیه می شود با هوشیاری، احتیاط و آگاهی نسبت به شیوه ارزیابی منابع اینترنتی از جمله وب سایت های دارای اطلاعات بهداشتی پزشکی خصوصا در حیطه عفونی ویروسی برخورد کنند.

کلید موفقیت برنامه های مدیریت کیفیت فراگیر در سازمان، تمرکز آن بر مشتری است. پژوهش حاضر با هدف مطالعه میزان تمرکز بر مشتری پس از اجرای الگوی بهبود کیفیت در بیمارستان های تامین اجتماعی استان تهران انجام گرفته است.

این پژوهش یک مطالعه توصیفی تطبیقی است . جامعه آماری شامل صاحبان فرآیند الگوی بهبود کیفیت در چهار بیمارستان تامین اجتماعی استان تهران می باشد. ابزار گردآوری داده ها، چک لیستی مشتمل بر دو بخش سنجش میزان دانش مشتری ورضایت مشتری است که اطلاعات آن از طریق انجام کار گروهی و تشکیل جلسه با صاحبان فرآیند الگوی بهبود کیفیت به دست آمده و مورد تحلیل قرار گرفته است. به منظور امتیازدهی چک لیست، میانگین نمرات مربوط به دانش مشتری و رضایت مشتری از صفر تا 100 امتیاز، به صورت جداگانه تعیین گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که میانگین امتیازات مربوط به دانش مشتری در بیمارستان های شهریار1/64، البرز8/60، میلاد1/54 و شهدای 15 خرداد ورامین 6/46 است. میانگین امتیازات مربوط به رضایت مشتری در بیمارستان های شهریار7/67، البرز65، میلاد4/59 و شهدای 15 خرداد ورامین 50 است. میانگین امتیازات مربوط به تمرکز بر مشتری در بیمارستان های شهریار3/66 و البرز 3/63 میلاد3/57 و شهدای 15 خرداد ورامین 6/48 می باشد. میانگین کل امتیازات مربوط به دانش مشتری، رضایت مشتری و تمرکز بر مشتری در بیمارستان های مورد مطالعه به ترتیب 4/56، 5/60 و 9/58 می باشد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که کلیه بیمارستان های مورد مطالعه، پیشرفت و بهبود مداوم در زمینه دانش مشتری را در طیف گسترده ای از فرآیندهای خود و در بخش های متعددی از سازمانشان اعمال نموده اند و در زمینه رضایت مشتری، پیشرفت و بهبود مداوم را به معنای واقعی در تمام سازمان خود اجرا کرده اند .از اینرو می توان اظهار داشت که با اجرای الگوی بهبود کیفیت در بیمارستان های تامین اجتماعی تهران، تمرکز بر مشتری در طیف گسترده ای از فرآیندهای سازمانی آنان مورد نظر قرار گرفته است.

بحث مدیریت ایمنی در بیمارستان بسیار ضروری و حیاتی می نماید. با توجه به اهمیت ایمنی در بیمارستان به ویژه بخش های تصویر برداری ما بر آن شدیم تا با بررسی وضعیت ایمنی بخش های تصویربرداری سه بیمارستان دولتی منتخب شهر تهران اهمیت موضوع را بییشتر مورد توجه قرار دهیم.

این پژوهش از نوع توصیفی و جامعه پژوهش بخش های تصویربرداری سه بیمارستان بقیه الله(عج)، قلب جماران و نجمیه شهر تهران می باشد. در این پژوهش از روش میدانی و کتابخانه ای به صورت توام استفاده شده است. جهت جمع آوری اطلاعات از روش های پرسشنامه، مشاهده، مصاحبه و مطالعه اسناد و مدارک تواما استفاده شده است. یافته ها: در زمینه داشتن برنامه های آموزشی در خصوص مسایل ایمنی در بخش های مختلف تشخیصی موجود در بیمارستان های مورد مطالعه چهار سوال با 80 امتیاز مطرح گردید که بیمارستان بقیه الله(عج) 4/26 امتیاز (33 درصد از کل امتیاز)، بیمارستان قلب جماران 6/21 (27 درصد) و بیمارستان نجمیه نیز 44 (55 درصد) را به خود اختصاص داد. در زمینه دارا بودن طرح ایمنی هفت سوال با 140 امتیاز مطرح گردید که بیمارستان بقیه الله(عج) 4/78 امتیاز (56 درصد)، بیمارستان قلب جماران 8/58 (42 درصد) و بیمارستان نجمیه نیز 4/99 (71 درصد) امتیاز را کسب نمود. در بین بیمارستان های مورد مطالعه بیمارستان نجمیه با 4/29 امتیاز از 60 امتیاز (49 درصد) دارای کمترین تجهیزات ایمنی می باشد و بیمارستان بقیه الله(عج) با 56 امتیاز (90 درصد) دارای بیشترین تجهیزات ایمنی می باشد. نتیجه گیری: با اتخاذ تدابیر و اقدامات مناسب توسط وزارت بهداشت و مسیولین بیمارستان ها می توان از بروز حوادث ناگوار در قسمت های مختلف بیمارستان ها جلوگیری و در حقیقت علاج واقعه را قبل از وقوع نمود.

منابع انسانی در سازمان های خدماتی مانند بیمارستان ها عاملی کلیدی می باشند.از این رو انگیزش نیروی انسانی در تحقق هدف های سازمان حایز اهمیت می باشد. علاوه بر عوامل برونی، شغل خود نیز می تواند باعث انگیزش کارکنان گردد به شرط اینکه در طراحی شغل به عواملی که باعث ایجاد انگیزش درونی می شوند، توجه کافی شده باشد. علی رغم اهمیت توجه به این عوامل در طراحی شغل، به نظر می رسد در بخش بهداشت و درمان و به ویژه بیمارستان ها به این امر توجه نشده است. در پژوهش حاضر سعی شده است که با انجام بررسی تشخیصی شغلی، این عوامل در گروه های مختلف شغلی بیمارستان ها اندازه گیری شوند.

پژوهش توصیفی حاضر به روش مقطعی در زمستان سال 1383 انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کارکنان بیمارستان های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کرمان در چهار گروه پرستاری، پیراپزشکی، اداری مالی و پشتیبانی تشکیل دادند. 171 نفر از جامعه آماری با روش نمونه گیری طبقه ای با تخصیص متناسب به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. گردآوری داده ها در این پژوهش با استفاده از پرسشنامه انجام گرفت. 149 پرسشنامه تکمیل شده پس از جمع آوری با استفاده از نرم افزار آماری SPSS به کمک آمار توصیفی و آزمون t یک نمونه ای با نمرات استاندارد مقایسه شدند. یافته ها: در گروه های شغلی مورد بررسی میانگین امتیاز تنوع وظیفه (انحراف معیار85/0) 3/3، میانگین هویت شغلی (انحراف معیار 03/1) 8/3، میانگین امتیاز اهمیت وظیفه (انحراف معیار 92/0) 4/5، میانگین امتیاز عامل استقلال (انحراف معیار 02/1) 8/3، میانگین امتیاز بازخورد (انحراف معیار 92/0) 8/4 و میانگین نمره توان انگیزشی بالقوه (انحراف معیار 24/34) 7/80 محاسبه شد. براساس نتیجه آزمون t یک نمونه ای، مشخص شد که میانگین ابعاد شغلی تنوع، هویت، استقلال و بازخورد و نیز توان انگیزش بالقوه با نمره استاندارد اختلاف معنی دار دارد. (05/0>P-Value) با این حال میانگین نمره هویت وظیفه با نمره استاندارد اختلاف معنی دار نداشت. (05/0

پویایی هر کتابخانه بستگی به میزان استفاده از منابع اطلاعاتی موجود در آن دارد. اعضای هیات علمی دانشگاه ها بخش مهمی از جامعه استفاده کننده کتابخانه های دانشگاهی را تشکیل می دهند. آگاهی از میزان استفاده این افراد از منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه گامی مثبت در جهت ارتقاء کیفیت خدمات و منابع موجود در آن می باشد. این تحقیق بر آن است تا علاوه بر تعیین میزان استفاده اعضای هیات علمی از منابع چاپی والکترونیکی کتابخانه مرکزی به بررسی عوامل تقویت کننده و بازدارنده در استفاده از منابع موجود در این کتابخانه بپردازد. 

در این پژوهش توصیفی تعداد 467 نفر از کل 650 نفر (72 درصد) از اعضای هیات علمی تما م وقت رسمی و پیمانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران در سال 1382 به پرسش های این پژوهش پاسخ گفته اند. یافته ها: میزان استفاده از منابع چاپی و الکترونیکی کتابخانه مرکزی در سال 82 توسط اعضای هیات علمی 8/18 درصد و میزان عدم استفاده 2/81 درصد است. میزان استفاده از منابع چاپی کتابخانه به ترتیب اهمیت عبارتند از: مجلات چاپی 6/88 درصد، کتب چاپی 2/76 درصد، پایان نامه ها 2/51 درصد. در استفاده از منابع الکترونیکی و همچنین شیوه های دسترسی به این نوع منابع مجلات الکترونیکی بیشترین استفاده را در بین سایر منابع داشته اند(1/67 درصد). کمترین میزان استفاه از منابع و شیوه های مذکور مربوط به مواد دیداری - شنیداری 8/31 درصد می باشد. مهمترین علل عدم استفاده به دست آوردن اطلاعات از جاهای دیگر، دوری راه و عدم اطلاع از وجود منابع مرتبط با رشته تحصیلی بوده است. بیشترین میزان استفاده مربوط به مجلات چاپی و سپس مجلات الکترونیکی بوده و کمترین میزان استفاده از اینترنت کتابخانه، منابع دیداری - شنیداری و وب سایت بوده است. همچنین مدلاین بیشترین استفاده را بین سایر بانک های اطلاعاتی کتابشناختی داشته است. مهمترین هدف استفاده از کتابخانه به دست آوردن مقالات مجلات بوده است. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر و پژوهش های انجام یافته در سال های قبل نتیجه می شود که آگاهی رسانی کتابخانه در ارتباط با منابع موجود ضعیف می باشد. لذا پیشنهاد می شود آگاهی رسانی از طریق کتابخانه های دانشکده ای و بیمارستانی و دفاتر گروه های آموزشی صورت گیرد. تهیه مدلاین به صورت مقالات تمام متن از طریق پیوسته از دیگر پیشنهادات این پژوهش است.

سازمان بهداشت جهانی، کیفیت زندگی را پندارهای فرد از وضعیت زندگی با توجه به فرهنگ و نظام های ارزشی که در آن زیست می کند و ارتباط این دریافت ها با انتظارات، استانداردها و اولویت های مورد نظر فرد می داند. این پژوهش به منظور تعیین کیفیت زندگی کارکنان سازمان بیمه خدمات درمانی طرح ریزی شد و کیفیت زندگی کارکنان در کل و به تفکیک جنسیت، وضع تاهل، سطح تحصیلات و نوع شغلی که دارند مورد بررسی قرار گرفت.

این مطالعه توصیفی - تحلیلی از نوع مقطعی در سال 1383 و در اداره کل استان تهران و ستاد مرکزی سازمان بیمه خدمات درمانی انجام شد. تعداد 684 نفر به عنوان نمونه و به صورت تمام شماری مورد بررسی قرار گرفتند که در نهایت کیفیت زندگی و رضایت از عملکرد بخش رفاهی 510 نفر از کارکنان، 334 نفر از کارکنان اداره کل استان تهران و 176 نفر از کارکنان ستاد مرکزی، در کل و به تفکیک جنسیت، وضع تاهل، سطح تحصیلات و نوع شغلی که دارند مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی پایایی پرسشنامه کیفیت زندگی مطالعه ای مقدماتی در اداره کل استان تهران با نمونه 50 تایی صورت گرفت که مقدار آلفای کرونباخ برابر 84/0 گردید. برای توصیف و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از جداول توزیع فراوانی، میانگین، آزمون t مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه، آنالیز واریانس چند عاملی و آنالیز کوواریانس، استفاده گردید. یافته ها: میانگین نمره کیفیت زندگی برای کارکنان اداره کل استان تهران و ستاد مرکزی به ترتیب 36/145 و 8/149 گردید که از نظر آماری تفاوت بین آنها معنی دار بود (08/0=P-Value). با مقایسه بین میانگین نمره کیفیت زندگی با توجه به نوع شغل و محل خدمت؛ بین میانگین نمره کیفیت زندگی با توجه به محل خدمت و میزان درآمد؛ همچنین بین میانگین نمره کیفیت زندگی با توجه به محل سکونت تفاوت معنی داری به دست آمد (05/0>P-Value). نتایج، بین میانگین نمره کیفیت زندگی با توجه به جنسیت، با توجه به وضع تاهل و محل خدمت، در سطح خطای 5 درصد، تفاوت معنی داری را نشان نداد. نتیجه گیری: گرچه کیفیت زندگی کارکنان در سطح خوبی ارزیابی گردید، لیکن کارکنان شاغل در نقاط مختلف و با توجه به محل خدمت، محل سکونت، نوع شغل و میزان درآمد؛ دارای کیفیت زندگی متفاوتی هستند. با توجه به این نکته، اتخاذ تصمیم هایی جهت بهبود وضعیت شغلی و معیشتی، می تواند در افزایش کیفیت زندگی کارکنان موثر باشد.

غنی سازی دانش حرفه ای مدیران امری ضروری است که تنها با آموزش صحیح و مبتنی بر نیازهای واقعی آنان محقق می شود. هدف این مطالعه نیازسنجی مدیران ستادی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سه حیطه مهارت های فنی، تخصصی، ادراکی و انسانی و تعیین اولویت نیازها و نیز بررسی ارتباط برخی مشخصات نظیر سن، جنس تحصیلات، سابقه خدمت، سنوات مدیریت، تعداد افراد تحت نظارت با نیازهای آنان می باشد.

این مطالعه یک پژوهش توصیفی پیمایشی است، جامعه پژوهش را کلیه روسا، معاونین و مدیران گروه دانشکده های هفتگانه و مدیریت های ستادی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان (115 نفر) درسال 1383تشکیل می دهند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است که اعتبار آن با استفاده از نظر کارشناسان تایید شده است و پایایی آن نیز با ضریب آلفای کرونباخ 97/0=r تایید شده است. از مجموع 115پرسشنامه ارسال شده برای مدیران، 90 مورد تکیل و مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بیشترین نیاز آموزشی در حیطه مهارت های فنی تخصصی (میانگین 54/3) و پس از آن حیطه مهارت های انسانی (میانگین 36/3) و سپس مهارت های ادراکی (میانگین 33/3) می باشد. همچنین نتایج نشان داد که بین نیاز در حیطه های مختلف و تحصیلات، سن، سنوات مدیریت و سابقه خدمت و رتبه علمی واحدهای مورد پژوهش اختلاف معنی داری وجود دارد (05/0>P-Value) اما بین جنس، نوع مسئولیت و نیاز در حیطه های مختلف تفاوت معنی داری وجود ندارد. نتیجه گیری: با توجه به نیازهای اعلام شده از حیطه های سه گانه پیشنهاد برقراری دوره های مدون کوتاه مدت ودراز مدت جهت مدیران می گردد. همچنین پیشنهاد می شود در شروع به کار مدیران در پست های مدیریتی نیازهای آنها طبق پرسشنامه تدوین شده در این مطالعه برآورد شده و دوره های مورد نیاز برای آنان تدارک دیده شود.