مجله بیمارستان
سال ششم شماره 3 (پاییز و زمستان 1385)

حوادث غیر مترقبه نظیر سیل، زلزله و جنگهای از دیرباز در جهان وجود داشته و صدمات و زیانهای فراوانی را به جامعه بشری تحمیل کرده است. از حدود 40 نوع بلای طبیعی شناخته شده در جهان، 31 نوع آن تا کنون در ایران رخ داده و کشور ما را جزو 10 کشور حادثه خیز دنیا قرار داده است.
در یک حادثه فاجعه انگیز که جامعه دچار آسیب می شود، ساختمانها و تجهیزات، فراوده ها و مسیرهای اصلی و کلیه امکانات ضروری در بیمارستان باید فعال نگهداشته شوند، و بیمارستان باید قادر به ادامه فعالیت و ارائه خدمات برای بیماران بستری و حفظ و حراست کامل از سلامتی و جان پرسنل خود باشد.
یک بیمارستان معمولا با دو نوع فوریت خارجی و داخلی سر و کار دارد که گاهی با هم رخ می دهند. بدون در نظر گرفتن نوع فوریت، بیمارستان باید توان ارائه خدمات خود را در کوتاهترین زمان ممکن داشته و منابع انسانی و پشتیبانی خود را در جهت ارائه خدمات ضروری و مورد نیاز ساماندهی و هدایت نماید.
روش پژوهش: مقاله حاضر از نوع توصیفی است که به روش پیمایشی انجام گرفته است. هدف از تحقیق در این پژوهش شناسایی نقاط آسیب پذیر بیمارستانها در شرایط بحرانی است.
مسائل فوق باعث شده اند که تدوین واستقرار برنامه های پیشگیری از حوادث و کاهش اثرات آنها در صورت بروز در بیمارستانها به منظور تقلیل آسیب پذیری این موسسات و بدلیل نقش بسیار حساس آنها در تامین سلامتی و حفظ جان انسانها، از ابعاد مختلف مورد توجه قرار گیرند.
با تدوین و استقرار برنامه های مناسب و بازرسی و بازدیدهای منظم و نگهداری مطلوب می توان اطمینان حاصل نمود که تجهیزات کلیدی و اغلب پرهزینه بیمارستان قابلیت حفظ عملکرد مطلوب و منظم را خواهند داشت که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.

سیستم های اطلاعات بهداشتی، سیستم های کامپیوتری هستند که برای سهولت مدیریت اطلاعات بهداشتی جهت بهبود کیفیت مراقبت طراحی شده اند. برای انجام تحقیقات اپیدمیولوژیکی و مدیریت سیستم های اطلاعات بهداشتی، پرهیز از دوباره کاری و ارتقاء کیفیت مراقبت ها و کاهش هزینه، باید ارزیابی های مداومی انجام شود. با دانستن مراحل ارزیابی این سیستم ها می توان ارزیابی های منظم و بهنگام داشت. لذا هدف از این تحقیق ارائه مراحل ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی است.
روش پژوهش: ابتدا مطالعات کتابخانه ای و جستجوی اینترنتی جهت گردآوری اطلاعات انجام شد. سپس بر اساس مراحل ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی کانادا و استرالیا الگویی جهت ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی ارائه شد.
شش مرحله برای ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی وجود دارد که شامل: مرحله اول: چرا ارزیابی نیاز است؟ مرحله دوم: ارزیابی چه وقت انجام می شود؟ مرحله سوم: ارزیابی چه هست؟ مرحله چهارم: ارزیابی چگونه انجام می شود؟ مرحله پنجم: تحلیل نتایج ارزیابی و گزارش آن چگونه انجام می شود؟ و مرحله ششم: چگونگی ارزیابی پیشنهادات و تصمیمات بر اساس فعالیت ها با در نظر گرفتن همه وجوه ارزیابی می توانیم یک ارزیابی کاملی از سیستم های اطلاعات بهداشتی داشته باشیم. بدین منظور با تمایز بین مراحل ارزیابی می توان به این هدف نائل شد. همچنین برای ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی باید هر شش مرحله بطور مشخص تعریف شوند. برای طرح ارزیابی مشخص شدن تقدم و تاخیر نیز دارای اهمیت است.

بخش تغذیه از مهمترین بخش های بیمارستان برای تامین روند بهبود و میزان رضایتمندی بیماران را به مقدار زیادی تحت تاثیر قرار داده و نظام HACCP1 ابزاری است برای ایجاد اطمینان از سلامت غذا که به وسیله آزمودن همه مراحل فرآیند تولید مواد غذایی صورت می گیرد. این پژوهش به منظور بررسی بخش تغذیه بیمارستان های تامین اجتماعی اصفهان بر اساس پیش نیازهای HACCP در سال 1383 انجام پذیرفت. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی، مقطعی است و جامعه آماری، شامل بخش تغذیه 3 مورد از بیمارستان های تامین اجتماعی اصفهان است. داده ها با استفاده از چک لیستی که توسط پژوهشگران طراحی شد، جمع آوری گردید. یافته ها مشخص کردند که بخش تغذیه بیمارستان فاطمه زهرا نجف آباد و بیمارستان دکتر غرضی به ترتیب با دارا بودن 4/76% و 6/66% پیش نیازهای HACCP، در شرایط قابل قبولی قرار گرفته اند؛ ولی بخش تغذیه بیمارستان دکتر شریعتی با دارا بودن 45% پیش نیازهای HACCP، دارای شرایط متوسی است؛ لذا در بیمارستان های فاطمه زهرا و دکتر غرضی، نظام HACCP قابل استقرار است و بیمارستان دکتر شریعتی نیاز به اصلاحات بیشتری در بخش تغذیه خود دارد. هر سه بیمارستان در پارامترهای تسهیلات، حمل و نقل و آموزش فاقد شرایط قابل قبول بودند. در نتیجه چون برای استقرار نظام HACCP، پیش-نیازها باید بطور مطلوبی اجرا شده باشند، بنابراین در جهت دستیابی به این منظور، بخش تغذیه این بیمارستان ها باید در زمینه های مختلف به ویژه تسهیلات، حمل و نقل و آموزش فعالیت بیشتری داشته و با برآورده کردن پیش نیازهای لازم، تشکیل کلاس-های آموزشی HACCP و استقرار این نظام، ایمنی مواد غذایی بیماران خود را تضمین نمایند.

موضوع دفع فضولات هنگامی مورد توجه واقع شد که انسان به صورت اجتماعات به هم پیوسته و در یک مکان، زندگی مشترک خود را آغاز کرد. با توجه به این مسئله اولین بار جمع آوری فاضلاب و زباله زمانی انجام گرفت که طایفه های مختلف انسانی به هم پیوسته و از صورت چادرنشینی تغییر زندگی دادند.
مطالعات انجام شده، شاهد آن است که محل دفن زباله های شهری اورشلیم قدیم در دره (Kidnan) قرار داشته است. در آن زمان مواد آلی زباله شهر به کود تبدیل شده و مواد غیر آلی سوزانده می شد. این شهر دارای کانال کشی فاضلاب بوده است. در هند 6500 سال قبل دفع فضولات مورد توجه بوده است. چینی ها 3 هزار سال قبل در مورد مواد هوموسی و استفاده از کمپوست در کشاورزی قوانینی داشته اند. در دوران اسلامی مقرراتی برای عبور و مرور حیوانات و وسایل نقلیه در اماکن و بازارها وجود داشت که برای جلوگیری از گرد و خاک وضع شده بود. کم کم با رشد جمعیت و توسعه شهرها خصوصا در اروپا به مسئله زباله و دفع بهداشتی آن اهمیت داده شد.
در سال 1473 کشور هلند مقام اول در نظافت شهری را دارا بود، اولین وسیله (کامیون) با تجهیزات حمل زباله و فضولات انسانی در سال 1750 میلادی به وسیلهpierce qute quine در مادرید به نمایش گذاشته شد.
در سال 1876 اولین زباله سوز به علت اشکالاتی که در دفن زباله در انگلستان تولید می شد در آن کشور به وجود آمد. کم کم از انرژی حرارتی تولید شده از زباله استفاده زیادی به عمل آمد.
اهمیت دفع بهداشتی زباله ها موقعی بر همه روشن خواهد شد که خطرات ناشی از آنها به خوبی شناخته شوند. زباله نه فقط باعث تولید بیماری و تعفن و زشتی مناظر می گردد، بلکه می-تواند سبب آلودگی آب و خاک و هوا گردد. آثار سوء ناشی زائدات و پس مانده های جامد، مدیریت شهری را بر آن داشت تا با روی آوردن به سیستم نوین مدیریتی همواره در پی راه-کارهای مناسب جهت تقلیل آثار سوء ناشی از این گونه مواد باشد.
از قدیم الایام بشر همواره در این فکر بوده است که جهت ارتقاء سلامتی و رهایی از درد و رنج راهکاریی برای خودش فراهم نماید.
لذا این امر ما را بر آن داشت تا پژوهشی تحت عنوان بررسی مقایسه ای تولید، جداسازی، جمع آوری، نگهداری موقت ودفع نهایی زباله های بیمارستانی در بیمارستان های شرق گیلان در سال 1385 انجام دهیم.

تمرکز زدایی واژه ای است که از سال 1978، به منظور تامین نیازهای محلی در سیاستگذاری ها و افزایش اثربخشی، خدمات در بخش سلامت متداول گردید. این پدیده که به معنای واگذاری اختیار و مسئولیت انجام وظایف دولت به سطوح محیطی سازمان های دولتی، نیمه مستقل و یا بخش خصوصی می باشد به چهار نوع: تمرکز زدایی سیاسی، اداری، مالی و بازار تقسیم می شود. نوع اول با اصلاحات ساختاری عمده همراه است. نوع دوم اختیار و مسئولیت مدیریت وظایف را واگذار می کند. نوع سوم و چهارم به ترتیب به معنای واگذاری اختیار تصمیم گیری درباره هزینه ها و واگذاری مسئولیت به بخش خصوصی می باشد. برای طراحی موفق تمرکز زدایی باید به چهار سوال اساسی پاسخ داده شود: چه نوع تمرکز زدایی، کدام مسئولیتها و برای چه گروهی و در چه سطحی؟ ظرفیت سازی، تعیین خطوط راهنما از سوی دولت مرکزی و واگذاری تدریجی و منطقه به منطقه یا وظیفه به وظیفه، آموزش مدیران ارشد، شفاف نمودن مسئولیت ها و تشویق سطوح پایین و سرانجام ایجاد ارتباط دو سویه بین سطوح نیز از پیش نیازهای ضروری برای اجرای موفق یک برنامه تمرکز زدایی می باشند.

امروزه، مدیریت دانش یکی از داغ ترین موضوعات مباحث علمی است که برای سازمان فرصتی فراهم می کند تا فرایندهایش را در راستای کاهش مخارج سازمانی و افزایش اثربخشی، بهبود بخشد.
سازمان مراقبت بهداشتی یکی از سازمانهایی است که با بهره مندی از استراتژی مدیریت دانش می تواند بهره وری و کیفیت عملکرد خود را ارتقاء بخشد. در جهت نیل به این هدف، دسترسی به اطلاعات صحیح و دقیق یک مزیت استراتژیک محسوب می گردد که این رسالت را بخش مدیریت اطلاعات بهداشتی (مدارک پزشکی) بر عهده دارد. یکی از فرایندهای این بخش، کدگزاری است که محصول آن اطلاعات مفید و کاربردی می باشد. بنابراین هر چه بهره گیری سازمان از فناوری اطلاعات بیشتر باشد در تولید اطلاعات قویتر است، که یکی از انواع آنها سیستم های مدیریت دانش می باشد.
هدف اصلی سیستم های دانش، یکپارچه سازی و ارائه بهره هوشی سازمان به تصمیم گیرندگان است. سازمان مراقبت بهداشتی با بهره مندی از این سازمانها در فرایندکدگذاری سازمانی می تواند دانش سازمانی خود را افزایش دهد زیرا کدگذاران از این طریق با دیگر همتایان خود تبادل دانش نموده و صحیح ترین، دقیق ترین و قابل اعتماد ترین داده ها و اطلاعات را برای تصمیم گیری سازمانی ثبت می نماید.
مقاله حاضر یک مقاله مروری است که با بهره مندی از مطالعات کتابخانه ای و جستجو در اینترنت تدوین شده است.

از آنجایی که وقوع یک مسمومیت غذایی در بیمارستان می تواند زندگی بیماران و دیگر افرادی را که به نحوی از غذای بیمارستان استفاده می کنند و گاه دچار ضعف سیستم ایمنی هم می باشند به خطر اندازد، رعایت بهداشت مواد غذایی در بیمارستان بسیار مهم می باشد. اگر چه در بیمارستانها عمدتا کارکنان بخش تغذیه مسئول تهیه و توزیع غذا می باشند، پرستاران، آبدارچی ها و مستخدمین نیز در توزیع یا تحویل غذا به بیماران دخالت می نمایند. اصولا هر فردی که مواد غذایی را تهیه و آماده، طبخ و یا توزیع می نماید باید از اصول اولیه بهداشت مواد غذایی و مهارت های اصولی در تهیه غذا و نقش پیشگیری کننده اش در بیماری های ناشی از غذا آگاهی داشته باشد. (مطالعات نشان داده اند که باکتری ها بیشتر از ویروس و انگل ها در ایجاد بیماری های غذایی موثرند و انسان می تواند به نحوی در انتقال این میکروارگانیسم ها به بیماران ایفای نقش کند. در این راستا:مهمترین علل ایجاد بیماری های ناشی از غذا عبارتند از: 1- فرایند طولانی مدت آماده سازی غذا2- ذخیره سازی در دمای نامناسب 3- سردکردن غذا به طور خیلی آهسته پیش از قرار دادن آن در یخچال 4- عدم گرم کردن مجدد غذا تا دمایی که در آن باکتری های مولد مسمومیت غذایی از بین می روند.
5- استفاده از غذای آلوده 6- عدم پخت کافی گوشت، محصولات گوشتی و طیور7- عدم تخصیص مدت زمان کافی برای خروج از حالت انجماد گوشت و مرغ یخ زده 8- نگهداری غذا در دمای کمتر از 63 درجه سانتیگراد9- عدم نگهداری غذای پخته در یخچال در ظروف دربسته یا نگهداری آن بصورت باز در مجاورت با غذای خام10- پخت گوشت، محصولات گوشتی و طیور بیش از مقدار مورد نیاز11- وجود بیماری مسری در دست اندرکاران تهیه و توزیع غذا12- عدم رعایت بهداشت توسط کارگران بخش تغذیه 13- استفاده از وسایل و تجهیزات آلوده از موارد فوق الذکر نتیجه گیری می گردد که کلیه غذاها باید با توجه به اصول ایمنی غذا و ضوابط بهداشتی تهیه گردند و کمیته کنترل عفونت بیمارستان، مسئول پیگری، کشف و تحقیق در مورد وقوع بیماری های غذایی می باشد. (Statskel L،etal 1988)