نشریه تحول اداری
پیاپی 38-39 (زمستان 1381 و بهار 1382)

یکی از رویکردهایی که در جهت ایجاد تحول سازمانی در بخش خصوصی به طور گسترده ای مورد توجه قرار گرفته، مهندسی دوباره فرایندهای کاری یا به طور خلاصه از مهندسی است. این رویکرد در اواخر دهه 80 میلادی در برخی از شرکتهای بزرگ تجربه و در آغاز دهه 90 مطرح شد. در این مقاله ضمن ارائه مفاهیم، اصول و روش های این نگرش به این سؤال اساسی پرداخته می شود که آیا باز مهندسی می تواند به عنوان نظریه ای در تحول اداری کشور مورد استفاده قرار گیرد؟ در این صورت اصول مناسب برای به کارگیری آن در شرایط اداری ایران کدام است؟

در این تحقیق، نقش تعهد سازمانی، به سان پل ارتباط بین اخلاق کار اسلامی و نگرشهایی در جهت نیل به تغییر سازمانی بررسی شده است. نمونه ای 474 نفری از کارکنان 30 سازمان در 5 ناحیه امارات عربی متحده در این تحقیق به کار گرفته شده اند. نتایج تجزیه و تحلیل مسیر بیانگر این است که اخلاق کار اسلامی در ابعاد مختلف نگرشهای مربوط به تغییر سازمانی و تعهد سازمانی تاثیری مستقیم و مثبت دارد.

امروزه تغییرهای اساسی در رسالت سازمانها از لحاظ نظری و عملی پدید آمده است. سازمان های عصر کنونی بر خلاف گذشته، برای حفظ خوشنامی، شهرت و بقای خود، نیازمند نیازهای گروه های مختلف دیگر، در کنار سهامداران و مالکان سازمان اند. در گذشته ای نه چندان دور، حیات سازمانها تنها با ارضای نیاز گروه های معدودی که در راس آنها سهامداران قرار داشتند، در پیوند بود.

مسیر توسعه و تکامل سازمانها همزاد با تکامل خواستها، نیازها و علایق و آمالهای بشر است. در گذشته دور، فلسفه ایجاد و شکل گیری سازمانها بر ایده کاهش «هزینه مبادله» استوار بوده است. لیکن در دوره معاصر، سازمانها مفهومی کاملا متفاوت با گذشته را به خود اختصاص داده اند. کارکردهای آنها بسیار گسترده و انتظارات جامعه نسبت به سازمانها دائما رو به تزاید است، و برای پاسخگویی به این انتظارات و همگام شدن با تغییرات محیطی، نیاز دارند که ساختار، فرایند و مرزهای خود را دائما در حال تغییر و بهبود قرار دهند.

هر چند تحقیقات نشان داده است که اهداف مشکل و مشخص نسبت به اهداف آسان یا نامشخص منجر به عملکرد بالاتری می شوند، اما تحقیقات اندکی، هدفگذاری را بر پایه رقابت بررسی کرده اند. در چنین شرایطی، منطقا حداقل چهار نوع نتیجه بالقوه امکان پذیر است (بهبود کامل یا نسبی عملکرد بر اساس رقابت در برابر کاهش کامل یا نسبی آن بدون رقابت).