فهرست مطالب

مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی - سال سیزدهم شماره 3 (پیاپی 43، پاییز 1388)

نشریه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی
سال سیزدهم شماره 3 (پیاپی 43، پاییز 1388)

  • معرفت
  • تاریخ انتشار: 1388/09/11
  • تعداد عناوین: 10
|
  • صفحه 2
  • نوروز هاشم زهی، عباس خلجی صفحه 4
    در این پژوهش منظور و ابعاد ایده اسلامی سازی دانشگاه ها در نگاه مبدعان این ایده با استفاده از دوروش اسنادی و تحلیل محتوا مورد بررسی قرار می گیرد.برای رسیدن به این اهداف،در بخش اسنادی از اغلب اسناد مربوط به ادبیات و پیشینه پژوهشی داخلی وخارجی در ایران فیش برداری شده است.همچنین با روش تحلیل محتوی اطلاعات لازم بوسیله پرسشنامه معکوس از کلیه اسناد و نرم افزارهای مربوط به نظرات مبدعان پدیده اسلامی سازی دانشگاه ها در کشوراستخراج و مورد مقایسه قرار گرفته است.مطالعات اسنادی نشان می دهد، اسلامی سازی دانشگاه ایده کاملا جدیدی نبوده و زیر مجموعه ایده مهندسی اجتماعی قرار می گیرد وبا اسلامی شدن جامعه رابطه تنگاتنگی دارد.به لحاظ نظری هم اسلامی سازی و هم شقوق مغایر آن یک واقعیت اجتماعی است. ایده اسلامی سازی به معنای حاکمیت شناخت مذهبی و اسلامی بر دانشگاه و جامعه و رد سایر شناختها (غربی، غیرمذهبی، سکولار) با چالشی اساسی رو به رو است. تحلیل این پدیده، در چارچوب تئوری هایی صورت می پذیرد که تحلیل درون نهاد علم و همچنین روابط بین نهاد علم و سایر نهادهای اجتماعی را در دستور کار خود قرار دهد.
    کلیدواژگان: دانشگاه، دانشجو، استاد، علم، اسلامی سازی، امام خمینی(ره)، آیت الله خامنه ای
  • محمدحسین مردانی نوکنده، قاسمعلی کابلی صفحه 30
    در همه ابعاد آن فراهم آورد، نظارت همگانی تمامی دانشجویان، نسبت به مسائل دانشگاه است. اصولا نظارت، تعالی و تکامل را به دنبال خواهد داشت و جوامع فاقد نظارت، در سراشیبی سقوط و اضمحلال قرار خواهند گرفت. در حقیقت؛ دانشگاه سالم، دانشگاهی است که در آن زمینه رشد و تعالی به سوی کمال مطلق فراهم است و یکی از این زمینه ها وجود محیطی پاک و عاری از آلودگی هاست که با نظارت درست و اجرای اصل امر به معروف و نهی از منکر تحقق خواهد یافت.
    هدف
    دراین نوشتار تحلیلی، راهکارهای اجرایی امربه معروف ونهی از منکر درمحیط دانشگاه مورد تبیین وتحلیل قرار گرفته است.
    روش
    این مقاله به شیوه ی کتابخانه ای ودرعین حال با توجه به وضعیت دانشگاه های کشورجهت عملیاتی نمودن فریضه امربه معروف ونهی از منکر صورت پذیرفته است. نتیجه گیری(یافته ها): نهادینه شدن امر به معروف ونهی از منکر، سعادت و سلامت جامعه را در تمامی ابعاد آن موجب می شود. نظارت همگانی در قالب اصل امر به معروف و نهی از منکر، روشی است که می تواند جلوی انحرافات را گرفته و محیطی سالم را برای دانشجویان به ارمغان آورد. در راستای تحقق این اصل مهم اسلامی،همگان باید دست دردست یگدیگر نهند وبا همت وتلاشی مضاعف موجبات نهادینه شدن این اصل مهم اسلامی رادرهمه ابعاد، خصوصا دانشگاه ها موجب گردند.
    کلیدواژگان: امر به معروف و نهی از منکر، دانشگاه، نظارت، دانشجو
  • انسیه ماهینی، عبدالحسین خسروپناه صفحه 53
    یکی از ارزش های مقدس دین مبین اسلام که در عصرهای مختلف به صورت های گوناگون مورد تهاجم قرار گرفته و سعی شده تا به صورت کمرنگ در آید،مبحث پوشش بانوان مسلمان است. پذیرش این نکته مهم است که محیط علمی،پوشش متناسبی را می طلبد.بر اساس پژوهشی اغلب دانشگاه های جهان دارای ضوابط خاص و ویژه پوشش متناسب با محیط آموزشی می باشند.علت و ضرورت ضوابط مندی این محیط نه تنها بر باورمندی بر اصول ارزشی که حاکی از جهان بینی آنهاست می باشد،بلکه اکثریت آنها بر اساس نوع ضرورت های محیطی و ایمنی و آرامش روحی روانی متناسب با پیشرفت کار پایبندی به ضوابط خاص پوشش را الزام می دارند و چگونگی وضعیت ظاهری را برخاسته از شان محیط علم و فرهنگ خاص محیط آموزشی می دانند.بر این اساس در این نوشتار سعی شد به راهکارهای ترویج پوشش اسلامی در بین دختران دانشجو پرداخته شود.در این مقاله هر چند از روش کتابخانه ای استفاده گردید، اما سعی شد از تحقیقات میدانی بعمل آمده در این خصوص و مستند قرار دادن آنها بهره جسته شود.در پژوهش حاضر در ابتدا پس از مفهوم شناسی،به بررسی وضعیت پوشش دختران در دانشگاه و آسیب شناسی وضعیت موجود پرداخته شد و برخی از مهمترین علل کم توجهی یا بی توجهی آنان به مقوله ی حجاب در چهار دسته سلسله عوامل فرهنگی و اعتقادی،بیولوژیکی و روانی،اجتماعی و سیاسی بیان گردید و در همین راستا به ارائه راهکارهایی در جهت ترویج پوشش اسلامی پرداخته شد. این راهکارها به دو قسمت بیرونی و درونی تقسیم شده و برای هر یک اقسامی ذکر گردیده است.
    کلیدواژگان: حجاب اسلامی، ستر و پوشش، عفاف، حیا، ترویج
  • سمانه عزیزی علویجه، سالار منافی اناری صفحه 82
    یکی از اهداف مهم دانشگاه اسلامی، تربیت دینی دانشجویان است. به این منظور تاکنون روش های بسیاری در دانشگاه ها اجرا و آزمایش شده که اغلب آنها، منحصر به کتاب معارف و دیگر دروس اسلامی است. با توجه به اینکه دانشجو بایستی در به طور مداوم، تحت تربیت اصیل اسلامی قرار گیرد و علاوه بر آن ثابت شده که اثر تربیت غیر مستقیم بسیار بیشتر از تربیت اجباری و مستقیم است، در این مجال سعی شده طی مطالعه ای بازپژوهانه و مد نظر قراردادن شرایط باورپذیری جوانان، حوزه تربیت دینی و اخلاقی را از کلاس اندیشه و معارف خارج ساخته، استادان تمامی دروس را در یک دانشگاه اسلامی، استاد اخلاق و بینش ناب اسلامی معرفی کنیم و با استفاده از راهکارهای عملی، به ترسیم نمایی از یک استاد اسلامی بپردازیم تا به هدف والایمان در سیر از آموزش دین، به تربیت و بصیرت دینی؛ یعنی پرورش متخصصان متعهد و در نهایت، اعتلای امر اسلامی کردن دانشگاه ها و نظام آموزش عالی که همواره مد نظر حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری بوده است، دست یابیم.
    کلیدواژگان: تربیت دینی، اخلاق استادی، تربیت غیر مستقیم دینی
  • اصغرافتخاری، مهدی نادری باب اناری صفحه 100
    قدرت سیاسی در هر جامعه، تجلی مجموع قدرتهای مادی، معنوی، سخت و نرم موجود در آن جامعه است. هر چه کشوری از لحاظ قدرت سیاسی توانمندتر باشد، به همان میزان در مدیریت و بهره وری از امکانات بالقوه داخلی و خارجی در راستای اهداف خود توانمندتر است. نقش اساسی در این رابطه را نیروی متخصص و نوآور در سطح جامعه ایفا می کند. نهاد دانشگاه نیز با برعهده گرفتن وظیفه تربیتی و آموزش طبقه نخبه، در جهت دهی افکار عمومی ایفای نقش می کند. کشورهای جهان سوم با وجود داشتن پتانسیلهای بالقوه، به دلیل ضعف قدرت سیاسی در فرایند توسعه، با مشکلات عدیده ای مواجه هستند. از آنجا که بخش وسیعی از کاهش و افزایش قدرت سیاسی این کشورها به دلیل عدم بهره گیری از تخصص در دستگاه حاکم و همچنین گسست نخبگان این کشورها از جامعه خویش است؛ این مقاله می کوشد در راستای تبیین فرصت ها و چالش های موجود، با اتخاذ روشی توصیفی _ تحلیلی، رابطه دانشگاه با قدرت سیاسی در جهان سوم را با بیان و تشریح دو رابطه سلبی و ایجابی، مورد کنکاش و بررسی قرار دهد. ازمنظر ایحابی، تربیت نیروی انسانی متخصص، بکارگیری نظرات کارشناسانه، رسالت تحلیل گرایانه و وجود طبقه اجتماعی تاثیرگذار زمینه استفاده از فرصت هایی از قبیل افزایش بهروری و کارآمدی، برنامه ریزی مدبرانه، سیاستگذاری صحیح و جهت دهی به افکار عمومی را فراهم ساخته است. از منظرسلبی به حاشیه رفتن علوم انسانی، تربیت نیروهای مخالف، مدرک گرایی، تخصص گرایی مفرط و غیر بومی می تواند منجر به چالش هایی از قبیل عدم رشد علم، عدم تخصص و به تبع آن کارآمدی، تهدید قدرت سیاسی و در نهایت خودبیگانگی شود.
    کلیدواژگان: قدرت سیاسی، دانشگاه، جهان سوم، طبقه حاکم، نخبگان
  • اسماعیل زارعی حاجی آبادی، مهدیه سادات عمرانی صفحه 120
    هدف
    هدف از طرح این موضوع دراین مقاله تطبیق مبانی این دیدگاه با پیام های فطری قرآن کریم می باشد. لوگوتراپی ازواژه یونانی لوگوس گرفته شده که در لغت به معنای «معنا درمانی» می باشد. این موضوع برای اولین بار توسط دکترویکتور فرانکل مطرح گردید وگسترش یافت.
    روش
    دراین پژوهش گردآوری اطلاعات به منظور ارزیابی وارائه راه حل ها به شیوه کتابخانه ای وبا رویکرد اثبات گرائی، تفسیری، انتقادی و مقایسه ای صورت گرفته است نتایج ویافته های پژوهش: این نتایج عبارتند از: تطبیق چهار مسئله مهم این مکتب با دیدگاه های اصیل قرآنی که آن چهار مسئله عبارتند از: مسئله اول: معنی زندگی،که در آیات متعددی اصل معناداری زندگی بیان گردیده است مانند: «ربنا ماخلقت هذا باطلا»(آل عمران:19) و «ایحسب الانسان ان یترک سدی»(قیامت:36)، مسئله دوم: این است که روان درمانگر مسائل را از دید بیمار ببیند،که این موضوع نیز از دیدگاه قرآن درویژگی فطری بودن دین نهفته شده است: «فاقم وجهک للدین حنیفافطره الله التی فطرالناس علیه الله »(روم:30). مسئله سوم:یافتن تدبیر الهی ورای رنجها،که با ذکر چهار مقدمه اثبات شده است که نظام هستی دارای یک شاکله دقیق و نیکو است که ذره ای اختلال و ابهام درآن راه ندارد، مسئله چهارم: نحوه عملکرد معنادرمانی است، که در قرآن کریم برای به عمل آوردن سعادت انسانها از چهار روش استفاده شده است:1- آگاهی دادن 2- شفا 3- هدایت 4- رحمت. در ادامه به تشریح سلامتی از دیدگاه قرآن، بیان آفتهاودرمانها پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: معنا، درمان، قرآن، زندگی، هدف
  • زیبا برقی *، احمد علیپور صفحه 148

    در چند دهه گذشته، بحران فکری و معنوی بزرگی در جهان مدرن به وجود آمده و یک تغییر پارادایمی در توجه به نقش عوامل و عناصر باور های دینی و مذهبی در زندگی ایجاد شده است. روان شناسان به دنبال ارائه الگوی نظری جامعی مبنی بر شناسایی عوامل تاثیر گذار و آسیب رسان بر سلامت روان شناختی می باشند. در پژوهش حاضر به بررسی رابطه سلامت روان شناختی با باورهای مذهبی، منبع کنترل و خوش بینی استادان دانشگاه ها پرداخته شده است. بدین منظور تعداد 200 آزمودنی از میان استادان دانشگاه های استان تهران(تهران، شهید بهشتی، امیرکبیر، شریف، علم و صنعت، علامه طباطبایی، آزاد و پیام نور) با روش نمونه گیری خوشه ایتصادفی انتخاب و سپس پرسشنامه های سنجه دینداری، مقیاس مکان کنترل راتر، مقیاس خوش بینی و پرسشنامه سلامت عمومی توسط آزمودنی ها تکمیل شد. برای تحلیل داده های به دست آمده، از روش آماری تحلیل رگرسیون استفاده شد. باورهای مذهبی، منبع کنترل و خوش بینی سهم ترکیبی و تفکیکی معنادار در پیش بینی تغییرات سلامت روان شناختی دارند؛ بدین معنی که هر چه نمرات باورهای مذهبی، منبع کنترل و خوش بینی افزایش می یابد، نمرات سلامت روان شناختی بالا می رود. همچنین ارتباط معناداری بین باورهای مذهبی با خوش بینی، باورهای مذهبی با منبع کنترل و خوش بینی با منبع کنترل مشاهده شد.

    کلیدواژگان: باورهای مذهبی، منبع کنترل، خوش بینی، سلامت عمومی، استادان دانشگاه آفرینی
  • محمد جواد رحمانی صفحه 171
    این پژوهش با هدف بررسی عوامل مؤثر در گرایش و عدم گرایش دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت در اقامه نماز جماعت صورت گرفت. در راستای هدف مذکور،از روش تحقیق آماری با استفاده از طریق آزمونkendalls tau-b، به چهار رابطه میان باور به نماز و ادای آن، امکانات مناسب نمازخانه و شرکت فعال دانشجویان در نماز، گرایش دانشجویان به نماز و میزان محبوبیت و مقبولیت امام جماعت و مسئولان در میان آنان و نیز گرایش و پایبندی دوستان آنان به این فریضه الهی پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان داد که با اعتقاد 6/94% دانشجویان به اصل نماز، 3/37% در اقامه نماز جماعت فعال بوده و 3/59% نماز فرادی را ترجیح می دهند. 3/37% دانشجویان به نقش سازنده امام جماعت و مسئولان و 8/34% به نقش دوستان و 9/47% به تاثیر امکانات مناسب در شرکت فعال آنان در نماز جماعت اعتقاد دارند. در پایان پژوهش نیز پیشنهادهایی جهت بهبود اقامه نماز در دانشگاه شده است.
    کلیدواژگان: اقامه نماز جماعت، گرایش و عدم گرایش، باور به نماز، دانشجویان دانشگاه آزاد واحد مرودشت
  • سمیه سالاری، علی نصراصفهانی صفحه 200
    رهبری خدمتگزار به عنوان یکی از رویکردهای جدید رهبری است. بر اساس این رویکرد، خدمتگزاری پیروان به جای خدمت به خود ترجیح داده می شود. بر مبنای همین نکته، این رویکرد را می توان با آنچه اسلام به رهبران و زمامداران توصیه می کند، مقایسه کرد.
    هدف
    این مقاله با هدف معرفی مختصر رهبری خدمتگزار و انطباق برخی از شاخصهای آن با رهبری در اسلام تنظیم شده است و به روش کتابخانه ای می باشد. به این منظور، دیدگاه امام علی(ع) به عنوان رویکرد اسلام به رهبری، انتخاب و ویژگی های رهبری از دیدگاه ایشان با دیدگاه صاحب نظران غربی مقایسه شد.
    روش
    روش گردآوری داده ها روش کتابخانه ای است. در این پژوهش متون گوناگون در مورد رهبری خدمتگزار از دیدگاه اندیشمندان غربی ومتون اسلامی در این خصوص مورد بررسی قرار گرفت.
    نتیجه گیری
    نتایج این بررسی نشان داد که مدل رهبری امام علی(ع) الهی است و فراتر از آنچه در نظریات رهبری معاصر غربی ذکر شده، قرار دارد. در پایان مقاله، مدلهای رهبری خدمتگزار در قالب یک جدول با دیدگاه های امام علی(ع) تلخیص شده است.
    کلیدواژگان: رهبری خدمتگزار، امام علی(ع)، نظریه پردازان غربی
|
  • Norouz Hashem Zehi, Abbas Khalaji Page 4
    This article is an analytical discussion that puts forward a viewpoint on different aspects of islamicization of universities in iran, using two documentary and content analysis methods.In documentary method most of documents relating to history of literature have been studied. In content analysis method the required data are gathered through questionnaire and software and the idea of islamicization of universities in Iran and different opinions on islamicization are compared and studied. Studying documents proves that islamicization of universities is not a quite novel idea but is a division of social engineering idea and there is a linkage between the idea of islamicization of universities and islamicization of society. On the other hand, islamicization and discordant ideas are also a social reality. The idea of islamicization with the aim of developing religious and islamic lookout in university and society and rejecting other schools (western and secular) confronts a vital challenge. To analyze the issue we have to study the relation between science and social institutions.
  • Mohammad Hossein Mardani Nokandeh, Ghasem Ali Kaboli Page 30
    This survey concerns the methods of bidding to honour & probiding to devil in universities. One of the principal facts that provide the prosperity and social health in universities is general observation and monitoring. Surveillance overall brings sublimity and ascendency. A community with no observation misleads toward ruin, and debacle, ideal university provides the basis of growth and sublimity. One of the bases of getting to such circumferences is full observation and performance of bidding to honour & probiding to devil in universities. The present study aims to focus on bidding to honour & probiding to devil in universities and analyses the practicable methods. The method used in this article is library method and considering the situation of universities in iran in order to be able to put into practice the bidding to honour & probiding to devil in universities.
    Results
    implementation of bidding to honour & probiding to devil in society will provide the salvation and public health. General surveillance through the principle of bidding to honour & probiding to devil is a method that prevents the immoralities.
  • Ensiyeh Mahini, Abdol Hossein Khosropanah Page 53
    One of the holy values in islam that has been disregarded in different forms and different eras is the islamic veil of women. Most of the universities of the world have rules and criterions relating to proper clothing, suitable in educational areas. This survey concerns the practicable methods to promote Islamic veil among girls in universities. The method that is used in present research is library method but the results of other researches are also studied. The research has defined the meanings and then has discussed the situation of girl's veil in universities and pathology of the present situation. The reasons of ignoring and neglecting the islamic rules in this field have been categorized in four different aspects: cultural, biological, social and political and some methods to promote the islamic veil have been discussed. The mentioned methods are divided in two different external and internal parts.
  • Samaneh Aazizi.Alavijeh, Salar Manafi Anari Page 82
    One of the most important missions in islamic universities is the religious training of university students. Different methods have been conducted in universities to keep closer to this goal and most of the efforts have been limited to the gnostic and other related books. Since it is proved that the indirect methods have much more influence than direct and obligatory training therefore The present study aims to focus on practicable methods of indirect training to expand the religious view among university students. The goal, which has always been referred to, in late leader Imam Khomeini and supreme leaders speeches.
  • Asghar Eftekhari, Mehdi Nadderi Bab Anari Page 100
    The political power in every community is a collection of economic, spiritual, hard and soft powers in that country. The more powerful countries in policy are stronger in management and making better usage of their internal and external potentials to keep closer to their goals. Having potentials in third world countries, they are facing many problems and obstacles and the reason is rooted in their lack of political power in development process. This survey intends to elucidatethe existing opportunities and challenges using descriptive –analyzes method and discussing the relation between university and political power in third world countries. Two affirmative and privative views are discussed: from affirmative perspective the below mentioned factors are discussed: training – to implement expert ideas- analyzing mind,…. all of this will provide opportunities such as increasing efficiency, instrumental programming, exact policy making,…. From privative perspective the below factors are mentioned: neglecting the human sciences- growth of oppositional, giving importance to sole paper certificate rather than proficiency,… they all may misdirect to challenges such as inconvenience in science development and consequently inefficiency, treat in political power and finally alienation.
  • Esmail Zarei Haji Abadi, Mahdiye Sadat Omrani Page 120
    The aim and centre-piece of the following article is to compare the basis of logothrapy with the primordial messages of the holly Koran. Logothrapy was first developed by" Victor Frankl ". He focuses on a " will to meaning" as a healing method in human life. The notion of logothrapy was first created with the Greek Word " Logos"(meaning). The method of gathering data is library with affirmation, interpretative, critical and comparative approach. The results and findings of present research are comparing four important subjects of logothrapy with pure views of holly Koran: the first theme is meaning of life. In different verses of holly Koran the meaningfulness of life is mentioned: "o,our creator &Nurturer! You have not created all these in vain"(Al-e-Imran;191) and "Does man think that he will be left without any trial or punishment?"(Al-Qiyamat;36) The second subject is looking to the world from viewpoint of the patient. Holly Koran refers to the primordial aspect of religion: " Set the face of your heart towards the upright religion of the devine unity:Allah has originally created the nature of man's soul with full tendency and love for the divine unity;……."(Ar-Rum;30). The third subject is to realize and believe the devine wisdom and theosophy behind the events and labors. The forth theme is the function of logothrapy. The holly Koran describes four methods for human being salvation:1-informing 2- cure 3-guidance 4- blessing. In this research, health from viewpoint of Koran, pathology and remedies are also discussed.
  • Ziba Barghi Irani, Ahmad Alipoor Page 148

    There has been great moral and spiritual crisis in modern world of resent decades and a new approach toward religious beliefs in human life is observed. Psychologists are delivering a general pattern to detect the effective factors and pathology of psychological health. The main theme of the article is the relation of psychological health and religious beliefs, locus of control and optimism among university professors. To fulfill the research 200 of Tehran university professors have been selected and questionnaires about religious beliefs, ….and also general health have been distributed among them. Religious beliefs, locus of control and optimism are effective in psychological health changes. It means that as the religious beliefs, locus of control and optimism increases, on the other hand the psychological health improves. The present study concludes that there is a meaningful link between religious beliefs and optimism, religious beliefs and locus of control, and religious beliefs and optimism.

  • Mohammad Javad Rahmani Page 171
    The present study aims to analyze the effective factors in marvdasht open university student's tendency or indifference toward establishing mass prayer. The method used in this research is statistic using kendalls tau-b test. Four relations are discussed: relation between believing the prayers and performing prayers, relation between suitable prayer room and active attendance of university students in prayer ceremonies, relation between tendencies of students to attend the prayer ceremony and popularity of mass prayer leader (Imam-E-Jamaat) and government. Tendency of their friends to attend the mass prayer ceremonies is also discussed. The results of the research show that 94/6% of students believe in performing the prayer and 37/3% attend the mass prayer and 59/3% prefer to perform it in single form.37/3% mention the effective rule of mass prayer leader(Imam) and government. 34/8% mention the rule of friends and 47/9% the positive effect of suitable situation in their tendency to attend mass prayer rite.
  • Ali Nasre Esfahani Page 200
    Devoted leadership is considered as a new approach toward leadership. In this view, devoting oneself to the followers is superior to just considering self-interests. The present study aims to focus on introducing the devoted leadership and describing the point view of islam. The method used in this survey is library. For this reason, the ideas of Imam Ali as an example of islamic approach toward leadership is discussed and his views have been compared with western theorists. In order to gather the data, library method is used and different texts in devoted leadership have been analyzed. The results of the research prove that the leadership pattern of Imam Ali is a divine pattern and is superior to contemporary leadership theories in western countries. At the end of article different patterns of leadership and Imam Ali,s ideas have been summarized.