فصلنامه ره آورد نور
سال هشتم شماره 28 (پیاپی 45، پاییز 1388)

در این مقاله، وضعیت کنونی ایران و مشکلات پیش روی آن به عنوان جامعه ای در حال توسعه در مواجهه با فناوری اطلاعات و ارتباطات بررسی شده و تلاش شده تا نقش موثر والدین در مسیر توسعه جامعه و تعلیم و تربیت نسل آینده را نشان دهیم. کسانی که می توانند به شدت از فرزندانشان در برابر آسیب های فرهنگی و اجتماعی استفاده از فناوری های اطلاعات و ارتباطات حفاظت کنند و فرهنگ استفاده صحیح از ابزار فناوری را برای نسل های آینده به وجود آورند. این امر زمانی تحقق می یابد که والدین آموزه های لازم را بدانند و بتوانند آن ها را به کار ببرند. بر این اساس، آموزش والدین به عنوان یکی از اصلی ترین اقداماتی که در ایجاد آمادگی الکترونیکی موثر است، باید مورد توجه قرار گیرد. البته صرفا آموزش های فنی در این باره مد نظر نیست و باید تمام جنبه ها را در نظر گرفت.
در صورت تحقق این آموزش ها برای والدین می توان جامعه ای را متصور بود که می تواند همگام با تغییرات نوین فناوری و اجتماعی و فرهنگی در جامعه حرکت کرده و در عین حال، از جنبه های مثبت فناوری به شکل مفید استفاده کند و از آسیب ها و آثار منفی و مخرب آن کمترین آسیب ها را دریافت نماید. جامعه ای با خانواده هایی پویا که از فناوری در جهت بهتر زندگی کردن استفاده می کنند و فناوری را به خدمت می گیرند تا در جهت رفع نیازهایشان از آن استفاده کنند.

گسترش سطح مبادلات تجاری و لزوم تسریع و تسهیل در معاملات بازرگانی، استفاده از ابزار الکترونیکی را در این خصوص اجتناب ناپذیر کرده است. هویت مجازی، شرط اول یک خریدار یا فروشنده الکترونیکی است، به ویژه در مواردی که عرصه کسب و کار گسترده تر می شود. مدیریت اسناد الکترونیکی و ارسال و دریافت اطلاعات الکترونیکی، بخش بزرگی از تبلیغات و فعالیت های اجرایی را در جهان امروز شامل می شود. یکی از فناوری هایی که سبب افزایش اعتماد گردیده، امضای دیجیتالی است. این فن مبتنی بر رمز نگاری، باعث رسمیت اطلاعات الکترونیکی شده است؛ به طوری که هویت پدیدآورنده سند و جامعیت اطلاعات آن را قابل بازبینی و کنترل می نماید.
در نتیجه، لزوم بررسی صلاحیت و جایگاه قانونی امضای الکترونیکی در قانون حائز اهمیت می باشد که این مقاله سعی دارد علاوه بر پرداختن به جنبه فنی امضای دیجیتالی، مروری بر آن ها نیز داشته باشد.

نظر به انتخاب نرم‌افزار جامع تفاسیر نور در سومین جشنواره جهانی WSA به عنوان نرم‌افزار برتر و بهترین در محتوای الکترونیک و خلاقیت، به حضور آقای رحمانی مدیر بخش ارتباطات و تبلیغات معاونت بازرگانی و خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی رسیدیم تا ضمن آشنایی بیشتر با این جشنواره جهانی، از چگونگی دستیابی مرکز به این موفقیت درخشان اطلاع یابیم.  آنچه می‌خوانید، حاصل این گفتگو است.

در این نوشتار علاوه بر آشنایی مختصر با قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان، بر لزوم رعایت و اجرای این قانون در نرم افزارهای اسلامی تاکید شده است. همچنین اموری که باعث نقض این قانون از طرف کاربران می شود، مورد بحث قرار گرفته و در نهایت، راهکارهایی برای جلوگیری از نقض قانون فوق ارائه گردیده است.

یکی از موضوعات مهم در نرم‌افزارهای تولیدی مراکز و موسسات علمی و پژوهشی، در نظر گرفتن امکاناتی است که استفاده از برنامه را به شیوه‌ای مطلوب تسهیل کرده و راه‌های مختلفی را برای دست‌یابی کاربر به مطلب مورد نظر هموار می‌سازد. از جمله این قابلیت‌ها، امکان کارآمد و مفید «جستجو» است که برای کاربران و محققان اهمیت درخور توجهی دارد.
ارایه شیوه‌های گوناگون برای دسترسی به مطالب دلخواه و گنجاندن راه‌های متعدد جستجو در محتوای یک نرم‌افزار به منظور نیل به پاسخ دلخواه، از ویژگی‌های ارزشمند یک کتابخانه دیجیتالی است. این مهم در تمام نرم‌افزارهای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به شکل کاربردی و پیشرفته در نظر گرفته شده است. «تنوع» و «سرعت»، دو ویژگی بازر قابلیت جستجوی نرم‌افزارهای نور است.
در نرم‌افزارهای این مرکز، جستجوهای متنوعی برای ساماندهی امر تحقیق ارایه شده که در این نوشتار کوشیده‌ایم تا خوانندگان عزیز را با این شیوه‌ها آشنا سازیم. بیشتر کاربران با شیوه‌های ساده و رایج جستجو در برنامه‌های نور آشنا بوده و از انواع گسترده جستجو در متون و محتوای نرم‌افزارهای نور بی‌اطلاع یا کم‌اطلاع هستند. اگر تا پایان مقاله با ما همراه باشید، به‌راحتی خواهید توانست به شیوه‌های گوناگون در محصولات نور کاوش نمایید و به‌آسانی مطالب خود را یافته، پژوهش‌های اسلامی خویش را به انجام رسانید. همچنین در این مجال، مباحث به همراه مثال‌های روشن بیان شده تا خواننده به شکل آسانی با راه‌های جستجو در نرم‌افزارهای نور آشنا شود و بهره لازم علمی را از تولیدات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ببرد.

معماری سرویس گرا، روش جدید و در حال تکامل برای ساخت برنامه های توزیع شده است و یکی از جدیدترین دستاوردهای صنعت مهندسی نرم افزار می باشد که استفاده از آن روز به روز گسترش می یابد. در این مدل، نرم افزار به عنوان مجموعه ای از سرویس ها مطرح می شود. این معماری نرم افزاری می تواند توسط فناوری های مختلفی پیاده سازی شود که جدیدترین و پرکاربرد ترین روش پیاده سازی آن، استفاده از وب سرویس است. وب سرویس ها توابعی هستند که بین نرم افزار ها در بستر وب ارتباط برقرار می کنند. سرویس گرایی فراتر از یک معماری نرم افزاری است و می تواند معماری و ساختار سازمان های علوم اسلامی و مراکز تحقیقاتی را متحول کند. از این رو، سرویس گرایی به عنوان یک راهکار مهم در توسعه نرم افزار های علوم اسلامی مطرح است.
از جمله مزایای مهم سرویس گرایی در موسسات علوم اسلامی می توان به این موارد اشاره کرد: بالا رفتن راندمان پژوهشگران و صرفه جویی در هزینه ها و زمان پژوهش، بهبود همکاری موسسات علوم اسلامی در تولید علم، در دسترس بودن اطلاعات و اطمینان خاطر از صحیح بودن آن، حفظ حقوق صاحب اثر و سرمایه گذار، متروک و بی استفاده نماندن اطلاعات موسسات تحقیقاتی و عرضه اطلاعات پژوهشی و در نتیجه، رشد محتوا و رشد سازمان ارائه دهنده محتوا، تولید اسناد هوشمند XML و استاندارد شدن تبادل اسناد بین سازمانی، رقابت سالم بین سازمان ها و در بعد فنی قابلیت استفاده مجدد از سرویس ها، قرارداد رسمی برای تعامل بین موسسات، اتصال سست بین سرویس ها، پنهان سازی داخلی، ترکیب پذیری سرویس ها، خودمختاری سرویس ها، قابلیت شناسایی و کشف سرویس مورد نظر از بین سرویس های مختلف.
نمونه موفق استفاده از معماری سرویس گرایی، پایگاه راهنمای پایگاه های اسلامی (مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی) است که به سایر پایگاه ها و موسسات سرویس راهنمای موضوعی و طبقه بندی شده پایگاه های علوم اسلامی را ارائه می دهد.
در کل، پژوهش محور بودن معماری سرویس ها و اتوماسیون کلیه فعالیت های پژوهشی موسسات علوم اسلامی بر پایه سرویس گرایی و ارتباط مستحکم این موسسات در استفاده از سرویس های متنوع یکدیگر، تبیین استاندارد لازم جهت اسناد و ارتباطات سازمانی، ایجاد مخزن اصلی سرویس ها و ایجاد موتور جستجوی سرویس های اسلامی و طبقه بندی سرویس ها با توجه به نوع خروجی و مراکز ارائه دهنده سرویس، از جمله راهکارهایی هستند که می توانند باعث تحول در پژوهش و تولید علم در موسسات علوم اسلامی شوند و نرم افزارهای سرویس گرا می توانند ابزاری اساسی برای این توسعه باشند.

امروزه به‌کارگیری روش‌ها و ابزارهای جدید به منظور بهبود آموزشی و کمک به سرعت بخشیدن اهداف‌، از اصول شناخته شده در امر آموزش است که نسبتا بیشتر متخصصان و اساتید آموزش، استفاده از نرم‌افزار و دنیای دیجیتال را بهترین روش می‌دانند؛ زیرا مشکلات سنتی انتقال اطلاعات که شامل: پیمودن مسیرهای طولانی‌، صرف هزینه‌های سنگین مالی‌، اتلاف وقت و زمان‌بر بودن می‌شد، با وجود فناوری‌های نوین آموزشی کاهش یافته و اطلاعات و آموخته‌ها در کوتاه‌ترین زمان و با صرف حداقل هزینه قابل دسترسی گردیده است.
در این نوشتار سعی شده است ضمن بررسی تاثیرات نرم‌افزارهای رایانه‌ای در امر آموزش حجاج، به تاثیر حج بر گسترش این نرم‌افزارها  به‌خصوص در روش‌های نوین بپردازد.

امروزه میدان گسترده و رو به گسترش اینترنت، مجالی را برای همه نوع فعالیت فراهم آورده است. از جمله مهم ترین کارهایی که در اینترنت به فراوانی انجام می پذیرد، پرداختن به دین، امور معنوی و عقاید است.
در این نوشتار برآنیم تا به بررسی استفاده از اینترنت در امور دینی بپردازیم و در میان ادیان، جایگاه اسلام را مورد توجه قرار دهیم و ضرورت ها و کاستی های پایگاه های اسلامی موجود را بررسی کنیم.
امروزه میدان گسترده و رو به گسترش اینترنت، مجالی را برای همه نوع فعالیت فراهم آورده است. از جمله مهم ترین کارهایی که در اینترنت به فراوانی انجام می پذیرد، پرداختن به دین، امور معنوی و عقاید است.
در این نوشتار برآنیم تا به بررسی استفاده از اینترنت در امور دینی بپردازیم و در میان ادیان، جایگاه اسلام را مورد توجه قرار دهیم و ضرورت ها و کاستی های پایگاه های اسلامی موجود را بررسی کنیم.

اینترنت به عنوان رسانه ای که در تسهیل دسترسی به اطلاعات نقش ویژه ای دارد، در مسیر توسعه، همواره با موانعی روبه رو بوده است که از کیفیت استفاده و بهره وری آن کاسته است. صفحات وب نیز به عنوان واسط میان کاربران و ماشین در دنیای اینترنت، از این آفت ها به دور نبوده اند؛ به گونه ای که در موارد بسیاری مشاهده می شود که محتوای خوب پایگاه ها تحت تاثیر مجموعه خطاهای مربوط به طراحی قرار گرفته و از کیفیت و کارآیی آن ها کاسته شده است. یکی از مهم ترین این خطاها طراحی بدون در نظر گرفتن کاربر یا فقدان کاربردپذیری است. در این مقاله ابعاد کاربردپذیری یا اصول طراحی کاربرپسند در صفحات وب مشخص و بیان خواهد شد.