فصلنامه ره آورد نور
سال سیزدهم شماره 49 (پیاپی 66، زمستان 1393)

 
مهرماه سال 1393 در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مراسم رونمایی به مناسبت تولید دو نرم افزار «قواعد ادبیات عرب» و «دروس حوزوی» برگزار شد. در این مراسم که شخصیت های دینی و علمی و نیز محققان علوم اسلامی حضور داشتند، دکتر حمید شهریاری، ریاست محترم این مرکز به تبیین جایگاه فناوری از منظر اسلام پرداخت و نکات ارزنده ای را در این باره مطرح نمود.
دکتر شهریاری در این مراسم، ضمن تعریف فناوری، به تحلیل و بررسی مسایل رایج امروزی، به خصوص شبکه های اجتماعی پرداخت و مطالبی را در حوزه فیلترینگ و مدیریت محتوای اینترنت مطرح نمود. آنچه در ذیل می خوانید، گزارشی است از سخنرانی ایشان در این مراسم.

نظر به اینکه مراکز و موسسات علمی و پژوهشی، عمدتا از زیرساخت های لازم جهت استفاده از نرم افزارهای تحت شبکه برخوردار هستند و نیز با توجه به تقاضای مکرر کاربران، طرح تولید نرم افزارهای نسخه شبکه در سال جاری به مرحله اجراء گذاشته شد و به لطف الهی به فرجام رسید. با عملیاتی شدن این طرح، علاوه بر پاسخگویی به نیاز کاربران، مشکلات قبلی در استفاده از محصولات نور تحت شبکه برطرف شده است. نسخه های موجود در بازار، علاوه بر تک محصولی بودن، به صورت تک کاربره بوده و تنها با اعطاء مجوز مرکز نور و با افزایش تعداد مجوز نصب به صورت غیراستاندارد در شبکه های رایانه ای قابل استفاده هستند. این مشکل، با ارایه محصولات نسخه شبکه مرتفع شده و با ارایه امکانات و ابزار مناسب، امکان استفاده از محصولات نور به صورت بهتر و آسان تر فراهم شده است. در مرحله نخست این طرح، تعداد 70 نرم افزار از محصولات نور در قالب های 5، 10، 20 و 50 کاربر هم زمان و در یک بسته نرم افزاری ارایه شده است. متقاضیان می توانند با توجه به نیاز و تعداد کاربران شبکه ای خود، اقدام به تهیه محصولات نسخه شبکه از مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نمایند.

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی پیوسته می کوشد تا مسیر دستیابی به علوم و معارف اسلامی را برای کاربران و پژوهشگران هموار سازد. در همین راستا، «نسخه تحت شبکه مجموعه نرم افزارهای نور» را تولید و عرضه کرده و استفاده هم زمان از محصولات نرم افزاری خود را برای محققان موسسات علمی و مراکز پژوهشی آسان نموده است. به منظور آشنایی بیشتر با ویژگی ها و قابلیت های این برنامه کاربردی که در فاز نخست، ارایه دهنده هفتاد عنوان نرم افزار تولیدی نور می باشد، با آقای سید مهدی هاشمی، مسیول بخش تولید معاونت بازرگانی و خدمات فرهنگی نور به گفت و گو نشستیم تا امکانات فنی و شیوه بهره مندی از این دستاورد جدید، برای خوانندگان و علاقه مندان به روشنی ترسیم گردد.

در این مقاله قصد داریم به بررسی «تحلیلگر صرفی نور» که برنامه هوشمند پردازش صرفی زبان عربی است، بپردازیم. این سامانه، کلمات عربی را حتی الامکان با استفاده از قواعد معتبر زبان عربی تجزیه و تحلیل می کند و در صورت نیاز با حداقل استفاده از بانک های اطلاعاتی تعبیه شده در داخل سامانه، نتایج حاصل را به عنوان حالات معتبر مختلف صرفی برای هر کلمه ارایه می نماید. ورودی این برنامه، یک فایل متنی زبان عربی و خروجی آن نیز یک فایل از نوع ایکس. ام. ال می باشد. از جمله قابلیت های مهم این سامانه، توانایی تحلیل متون، اعم از با اعراب یا بدون اعراب است. قابلیت مهم دیگر، تحلیل و تجزیه یک کلمه به حالات مختلف پیشوندی، میانوندی و پسوندی معتبر است که هر کدام از این حالت ها، شامل مقادیر ممکن به ازاء فیلدهای صرفی مختلف مثل: وزن، ریشه و سرواژه می باشد. به دلیل مبتنی بودن بر قواعد صرفی، برنامه می تواند انواع مختلف متون عربی با موضوعات گوناگون قرآنی، فقهی، سیاسی یا اجتماعی را با دقت بالایی تحلیل کند. به طور دقیق تر، این سامانه زیربنای پردازش های مورد نیاز، اعم از: تحلیل نحوی، معنایی، خلاصه سازی و ترجمه ماشینی روی متون عربی را فراهم می نماید.

امروزه کسب و کار، بر پایه «مشتری مداری» و «رضایت مشتری» استوار گردیده است؛ به گونه ای که توزیع محصولات و ارایه خدمات، بدون توجه به این اصل مهم، نه تنها مشکل، بلکه غیرممکن است. افزون بر این، مراکز و شرکت ها جهت توسعه و بهبود کیفیت محصولات خود، نیازمند دریافت نظرها و پیشنهادهای کاربرانی هستند که به عنوان «مشتری هدف»، از این تولیدات استفاده می کنند. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با درک این موضوع، اقدام به تاسیس بخش امور کاربران با هدف پاسخگویی و پشتیبانی از کاربران و بهبود کیفی و کمی محصولات نور نموده است. در مجموع، اهداف ذیل برای این بخش در نظر گرفته شده است: جلب رضایت کاربران از طریق پشتیبانی نرم افزاری، پاسخ به سوال ها و رفع اشکال های آنها، ارتقاء سطح آگاهی کاربران در خصوص محصولات مرکز، افزایش سطح کیفی و کمی محصولات مرکز با تحلیل و پژوهش و انعکاس گزارش های آماری و نظرات کاربران، تعامل بهتر و بیشتر با کاربران از طریق توسعه و گسترش امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مرکز.

بارها شنیده ایم که افراد، دوستان یا آشنایان خود را که سال ها از آنها دور افتاده بوده اند، از طریق شبکه های اجتماعی پیدا نموده و با آنان ارتباط برقرار نموده اند. شبکه های اجتماعی این امکان را فراهم می کنند که افراد به آسانی بتوانند دیگران را بیابند و با آنها ارتباط برخط داشته باشند و اطلاعات خود را با آنان به اشتراک بگذارند. سوال اینجاست که به غیر از دوستان و آشنایان، چه کسان دیگری به دنبال این اطلاعات هستند و چگونه می خواهند از این اطلاعات استفاده کنند؟ آیا در این حریم، حقوق کاربران و مالکیت اطلاعات به اشتراک گذاری شده رعایت می گردد؟ الزامات اخلاقی کاربران و مدیران شبکه های اجتماعی در این شبکه ها چیست؟

معتبر و موثق بودن محتوا در وبگاه های دینی، به سبب مرتبط بودن این محتواها با عقاید و شرایع رفتارهای مردم، جایگاهی ویژه دارد؛ به گونه ای که از صدر اسلام، ایمه و اصحاب ایشان به سنجش اعتبار احادیث می پرداخته اند. در این نوشته، ضرورت اعتبارسنجی پایگاه ها ارایه شده، معیار راه های اعمال آن و چگونگی تعیین اعتبار محتوا در محیط اینترنت در یک سطح مفهومی و استلزام این شیوه های نوین از تعیین اعتبار بر پایه ابزارها و خدمات اینترنتی بیان خواهد شد.

مقاله حاضر، گزارشی از نتایج بررسی و مقایسه وبلاگ های فارسی زبان است که به صورت فعال به نقد وهابیت می پردازند. برای رسیدن به این مهم، ابتدا وبلاگ های موردنظر، شناسایی شده و سپس گزارشی از محتوا و عملکرد آنها در محیط وب ارایه می گردد. در پایان مقاله نیز بهترین وبلاگ ها با توجه به شاخص های تعریف شده در مقاله، معرفی شده اند.

سال جاری با همه فرازونشیب هایش گذشت و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) نیز همچون سال های گذشته، با کوله باری از تجربه و دانش، محصولات جدیدی را تولید کرد و یا به روزآمدسازی و ارتقای آنها همت گماشت و در مجموع، تولیدات ارزنده ای را در معرض استفاده کاربران قرار داد و نقش آفرین گلخند رضایت بر لبان دوستداران و پژوهشگران علوم و معارف اسلامی شد. شماری از این برنامه ها، محصول تولیدی مرکز نور است و برخی نیز به سفارش و مشارکت سایر موسسات و نهادهای علمی و تحقیقاتی تهیه و تولید شده است. اگر علاقه مندید بدانید که در سال 1393 این مرکز در زمینه پایگاه های اینترنتی، نرم افزارهای دسکتاپی (رومیزی) و برنامه های ویژه تلفن همراه چه دستاوردهایی داشته، با ما همراه باشید. این نوشتار، در سه بخش به طور گذرا به معرفی تولیدات نرم افزاری نور می پردازد. گفتنی است، این مقاله در بهمن ماه تهیه و تنظیم گردیده و بدیهی است، محصولاتی را که بعد از این تا پایان سال تولید و عرضه خواهند شد نیز باید به فهرست ذیل افزود. پیش تر از زحمات همه کسانی که در به ثمر رسیدن این شجره تلاش می کنند، تشکر می نماییم.

 • تازه های پایگاه سمیم نور

• پژوهیار به روز شد

• نرم افزار «ره آورد نور»، ویژه نشست پژوهشی تولید شد

• نرم افزار «مجموعه آثار آیت الله طباطبایی حکیم» تولید شد

• فناوری ابر پژوهیار به نرم افزار پژوهیار افزوده شد

• تولید نرم افزار «مجموعه آثارعلامه امینی (ره)»

• تولید نرم افزار «در مکتب اهل بیت (ع)»

• دسترسی به منابع مهدوی در نرم افزار مهدویت

• پایگاه اطلاع رسانی پیام نوروزی مقام معظم رهبری رونمایی شد

• انتشار ویژه نامه اینترنتی آیت الله انصاری شیرازی (ره)

• نرم افزار «مجموعه آثار آیت الله میلانی» تولید شد

• نرم افزار «مجموعه آثار علامه شرف الدین» تولید شد

• نسخه جدید نرم افزار «تا حضور» عرضه شد

• تولید «مجموعه آثار آیت الله احمد اهتمام (ره)»

عناوین مطالب بخش دانستنی های فناوری49:

·         کوچک ترین حافظه یک ترابایتی جهان طراحی شد
·         استفاده از حسگرهای سه بعدی در نوت بوک
·         BPG، فرمت جدیدی برای عکس ها
·         جست وجوی صوتی فارسی گوگل راه اندازی شد
·         تبلت جدید اپل مجهز به قلم دیجیتال سه بعدی می شود
·         کاغذ الکترونیکی با قابلیت 260 بار استفاده تولید شد
·         مرورگر اینترنتی گوگل به پروتکل HTTP/2 مجهز می شود
·         رایانه غیر معمولی ساخت اچ پی

• فعال سازی گوشه های کارراه انداز در مک

• مدیریت چرخش خودکار در آیپد مجهز به آی. او. اس8

• نظارت بر مصرف اینترنت در ویندوز

• تغییر پیش فرض ها در ویندوز 8.1

• افزودن میانبر کنترل پنل به راست کلیک

• چسباندن فرمان ها به ترمینال لینوکس

• چگونه از شبکه کپی بگیریم؟

• جست وجوی بازه عددی در گوگل

• افزودن چک باکس ها در محیط word

• بوک مارک های کروم با مدیریت جدید

• سرعت کپی را افزایش دهید

• گزارشی از مصرف رایانه شما

• تاریخچه رایانه شما در یک نگاه

• پوشه های هوشمند در مک

• تغییر میانبرهای صفحه کلید در مک

• رفع مشکل کندی مرورگر کروم

• در نرم افزار جامع تفاسیر نور، خوب است قابلیتی گنجانده شود که از طریق آن بتوان در قسمت جست وجو در آیات، حوزه کاوش و تحقیق را به دلخواه به آیات مکی یا آیات مدنی محدود نمود؛ چون گاهی محقق می خواهد موضوعی مثل زکات را از منظر آیات مکی مورد بررسی قرار دهد. بدیهی است که وجود چنین قابلیتی، کمک شایانی به او خواهد کرد.

• چرا برخی از کتاب هایی که در نرم افزار تراث 1 بوده، در نسخه 2 حذف شده است؟ کتاب های ذیل در تراث 2 موجود نیست:

1. إنباه الرواه علی انباه النحاه، جمال الدین قفطی،

4 جلد؛

2. الاوراق قسم اخبار الشعراء، ابوبکر صولی، 3 جلد؛

3. تاریخ بغداد؛ 4. تاریخ مدینه دمشق؛

5. تذکره الخواص، سبط بن جوزی؛

6. معجم الادباء، یاقوت حموی و نیز ترجمه آن؛

7. الحدایق الوردیه فی مناقب الایمه الزیدیه؛

8. الصناعتین؛

9. مطالب السوول فی مناقب آل الرسول؛

10. المناقب خوارزمی؛

11. النهایه فی غریب الحدیث والاثر. سوال بعد اینکه آیا دیوان ابن فارض و ترجمه آن، در نرم افزارهای نور آمده است یا خیر؟

• ترجمه کتاب «مفاتیح الجنان» در نرم افزار نورالجنان، از چه کسی است؟ کتابنامه مربوط به آن، در کجای برنامه گنجانده شده است؟

• چرا شرح استاد شهیدی بر مثنوی (جلد 1 3)، در نرم افزار مثنوی معنوی ارایه نشده است؟

• چرا در متن کتاب شاهنامه که در نرم افزار شاهنامه آمده، کلمه «هفت صد» به صورت «هفت سد» درج شده است؟ مثلا در کتاب جمشید، آمده است: پادشاهی جمشید، هفت سد سال بود.

• مشخصات و اطلاعات کتاب شناختی نسخه شاهنامه ای که در نرم افزار شاهنامه استفاده شده، چیست؟

• چرا نسخه گویای ارایه شده در برنامه سروش علوی، با نسخه فیض الاسلام تطبیق ندارد؟

• چرا در نرم افزار جامع الاحادیث 5/3، بعد از کپی گرفتن از متن یک کتاب، نشانی منبع کتاب «سلیم بن قیس هلالی» در محیط مقصد درج می شود؟

• نرم افزار قاموس النور به علت نداشتن فرهنگ های عربی به فارسی، قابل پیشنهاد به مبتدیان و حتی دانشجویان نیست. انتظار می رود در ویرایش های بعدی، فرهنگ های لغت عربی به فارسی در آن توسعه پیدا کند. به علاوه، این برنامه فاقد معاجم لغوی جدید است و یا بعضی از کتاب های مرسوم در این حوزه را ندارد؛ مانند: «منتهی الارب».

• گاهی میان متن و صوت ابیات در نرم افزار مثنوی، هماهنگی لازم وجود ندارد. علت آن چیست؟

• محل درج کتاب شناسی کتاب «مثنوی معنوی» که در برنامه به کار رفته است، کجاست؟