فهرست مطالب

علوم زمین - پیاپی 80 (تابستان 1390)

نشریه علوم زمین
پیاپی 80 (تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/09/19
  • تعداد عناوین: 22
|
  • منوچهر قرشی صفحه 1
  • مقاله پژوهشی
  • علیرضا عاشوری، محمود رضا مجیدی فرد، محمد وحیدی نیا، احمد رئوفیان صفحه 3
    ردیف های رسوبی با ستبرای زیاد از نهشته های ژوراسیک میانی تا پسین در باختر رشته کوه های بینالود وجود دارد. این ردیف های رسوبی بیشتر شامل سنگ‎آهک، سنگ آهک مارنی و مارن است. ستبرای توالی بررسی شده در برش بقیع 706 متر اندازه گیری و با توجه به ویژگی های سنگ شناسی به چهار بخش تقسیم شده است. توالی مورد بررسی به صورت هم شیب بر روی شیل های تیره رنگ معادل سازند کشف رود قرار گرفته و در بخش بالایی با سنگ آهک های ستبر لایه و نخودی رنگ معادل سازند مزدوران به صورت هم شیب پایان می پذیرد. فراوان ترین و مهم ترین ماکروفسیل های موجود در این سنگ ها، آمونیت ها هستند. بررسی زیای آمونیتی موجود، منجر به شناسایی 43 جنس و 76 گونه آمونیتی شده است که از این تعداد، 8 گونه برای نخستین بار از ایران گزارش می شوند. با توجه به مجموعه فسیلی شناسایی شده، سن باتونین پیشین - کیمریجین را برای این توالی می توان در نظر گرفت. زیای آمونیتی موجود، شباهت های فراوانی را با زیای آمونیتی سازند چمن بید در کپه داغ و دلیچای در البرز دارد و ارتباط نزدیکی را با زیای آمونیتی مناطق حاشیه ای مدیترانه نشان می دهد.
    کلیدواژگان: بینالود، بقیع، زیست چینه شناسی، سنگ چینه شناسی، ژوراسیک، آمونیت
  • محمد خسروشاهی، فرج الله محمودی، محمدتقی کاشکی صفحه 15
    در این نوشتار، بیابان های ایران از نظر عوامل(سازندهای) زمین شناختی موثر در تشکیل و گسترش آنها مورد بررسی قرار گرفته و محدوده آنها تعیین شده است. برای این کار ابتدا با استفاده از نقشه های زمین شناسی 1:250000، 1:100000 سازمان زمین شناسی کشور و شرکت ملی نفت ایران، سازندهای زمین شناسی شور و تبخیری در محدوده استان های مورد مطالعه شناسایی شده و در محیط GIS رقومی شده و با عنوان بیابان های اولیه معرفی شده اند. با رسم شبکه زهکشی حوضه های آبخیز رودخانه هایی که حاوی سازندهای تبخیری بوده و سپس تعیین مناطق پایین دست سازندهای تبخیری که از طریق جریان های سطحی به گچ و نمک آلوده شده اند، بیابان های ثانویه تعیین شده است. از تلفیق دو لایه یاد شده به صورت استانی و سپس جانمایی آنها در نقشه سراسری ایران، نقشه محدوده بیابان های ایران تهیه شده است. نتایج حاصل نشان داد 208041 کیلومتر مربع از مساحت ایران را بیابان های حاصل از سازندهای شور و تبخیری در برگرفته است.
    کلیدواژگان: بیابان، زمین شناسی، سازند تبخیری، کواترنر، ایران
  • مسعود اصغریان رستمی، ابراهیم قاسمی نژاد، میثم شفیعی اردستانی، بهناز بلمکی صفحه 23
    در این بررسی زیست چینه نگاری و شوری دیرینه دو برش زیارت کلا و جوربند در حوضه البرز مرکزی مورد بررسی قرار گرفت. بررسی های انجام شده بر روی روزن بران پلانکتونیک در برش زیارت کلا منجر به شناسایی سه زون به نام های: زیست زون شماره یک: Racemiguembelina fructicosa Interval zone زیست زون شماره دو:Interval zone Pseudoguembelina hariaensis زیست زون شماره سه: Interval zone Pseudoguembelina palpebra با سن ماستریشتین بالایی و سه زون روزن بران پلانکتونیک در برش جوربند به نام های زیست زون شماره یک: Contusotruncana contusa Interval zone زیست زون شماره دو: Planoglobulina brazoensis Partial range zone زیست زون شماره سه: Racemiguembelina fructicosa Interval zone با سن ماستریشتین شده است. همچنین به منظور تعیین شوری دیرینه در حوضه البرز مرکزی دو برش جوربند و زیارت کلا نمونه برداری شد. و دو گروه فسیلی شاخص روزن بران (بنتیک و پلانکتونیک) و خارپوستان مورد بررسی قرار گرفتند. هدف از تعیین شوری در این دو برش بررسی حساسیت جنس Rugoglobigerina نسبت به شوری است. به منظور تعیین شوری دیرینه در برش جوربند از تغییرات فراوانی جنس اکینوکوریس و در برش زیارت کلا از نسبت پوسته روزن بران بنتیک (پورسلانوز، آگلوتینه و هیالین) استفاده شد. در ابتدا در برش زیارت کلا پوسته روزن بران بنتیک مورد شمارش قرار گرفت که به وسیله تغییرات فراوانی پوسته پورسلانوز تغییرات شوری بررسی شد که مشخص شد میانه برش بیشترین شوری را نسبت به ابتدا و انتهای برش دارد. در برش جوربند نیز تغییرات شوری دیرینه به وسیله جنس اکینوکوریس (خارپوست) تعیین شد. تغییرات دامنه شوری با توجه به شمارش و ارزیابی اکینوکوریس ها در هر لایه به صورت یک نمودار ارزیابی شد که در ابتدای برش مورد بررسی میزان شوری زیاد٬ سپس شوری کم و دوباره میزان شوری افزایش می یابد که این نوسان شوری با توجه به تغییرات فیزیولوژیکی بدن اکینوکوریس ها در تنظیم فشار اسمزی نیز تایید شده است. در نهایت با تعیین شوری و مقایسه آن با جنس Rugoglobigerina در دو برش مشخص شد که این جنس همانند جد خود Whiteinella با تغییر شوری میزان فراوانی آن تغییر کرده و با شوری رابطه معکوس دارد.
    کلیدواژگان: شوری دیرینه، زیست چینه نگاری، اکینوکوریس، روگوگلوبیژرینا، البرزمرکزی
  • محمد آبدیده، منوچهر قرشی، کاظم رنگزن، مهران آرین صفحه 33
    در این مقاله روش نوینی به منظور ارزیابی فرگشت زمین ساخت فعال نسبی بر پایه شاخص های ریخت سنجی (مورفومتریک) و کاربرد آنها در تکامل زمین ریخت شناسی و توپوگرافی ارائه شده است. شاخص های مورد استفاده شامل نسبت انشعاب، برجستگی حوضه، تراکم آبراهه، عدد ناهمواری، فراوانی آبراهه، ضریب شکل، عامل شکل، چم وخم آبراهه و نسبت کشیدگی هستند. نتیجه جمع بندی شاخص های بیان شده و تحلیل آنها، منجر به تقسیم بندی نسبی فعالیت زمین ساختی گستره مورد مطالعه از رده های بالا به پایین شد. حوضه آبریز رودخانه دز واقع در کمربند چین خورده - رانده شده زاگرس در جنوب باختری ایران، یک پهنه بسیار ایده آل برای آزمودن مفهوم این شاخص ها در پیش بینی فعالیت نسبی زمین ساختی بر اساس بررسی سامانه رودخانه ای یا جبهه کوهستان است. گستره مورد مطالعه دارای نرخ های متفاوتی از فعالیت زمین ساخت است که این مورد ناشی از برخورد قاره ای بین صفحه عربی و بلوک ایران که بخشی از صفحه اوراسیاست، می باشد.
    کلیدواژگان: زمین ساخت فعال، شاخص های ریخت سنجی، رودخانه دز، کمربند زاگرس، جنوب باختر ایران
  • علی امامعلی پور صفحه 47
    افیولیت خوی در شمال باختر ایران میزبان چندین توده کرومیتیتی انبانی است. نهشته های کرومیتیتی ناحیه الند در این افیولیت به شکل های عدسی، تخته ای و رگه ای نامنظم در میان هارزبورژیت های تهی شده گوشته ای جای گرفته اند. کرومیتیت ها بافت های گوناگون توده ای، نواری، افشان، گرهکی و کاتاکلاستی دارند. این توده ها توسط پوششی از دونیت با ستبراهای مختلف احاطه شده اند. از نظر شیمی کانی،کرومیت ها با عدد کروم [Cr/(Cr+Al)] از 66/0 تا 81/0 و عدد منیزیم [Mg/(Mg +Fe+2)] از 42/0 تا 66/0 شناخته می شوند. مقادیر Cr2O3، Al2O3 و MgO کرومیت ها به ترتیب در دامنه های 89/45-94/54 درصد وزنی، 53/8-18/17 درصد وزنی و 38/8-29/14 درصد وزنی تغییر می کنند. میان عدد کروم و عدد منیزیم کرومیت ها همبستگی منفی وجود دارد که از ویژگی های کرومیتیت های انبانی است. ترکیب کرومیت ها از نظر عدد کروم، عدد منیزیم، مقادیر Fe2O3، Al2O3، Cr2O3، MgO و TiO2 و نیز ضرایب همبستگی میان اکسیدهای گوناگون با ترکیب کلی کرومیتیت های نوع انبانی همخوانی دارد. کرومیتیت های ناحیه الند از نوع کروم بالا با 66/0 #Cr> و 25% >Al2O3 هستند. مقادیر پایین TiO2 و موقعیت ترکیب شیمی آنها در نمودارهای TiO2 در برابر Cr/(Cr+Al) و TiO2 در برابر Al2O3 شاید بازتابی از تبلور کرومیت ها از ماگمای بونینیتی در جایگاه زمین ساختی سوپراسابداکشنی باشند. بررسی ژئوشیمی کل سنگ در کرومیتیت ها نشان داد که این کانسنگ ها از نظر عیار Cr2O3 دارای تغییرات گسترده ای در دامنه 19-6/51 درصد وزنی هستند و تغییرات ترکیبی در اکسیدهای سازنده، Cr2O3، Al2O3 SiO2، Fe2O3 و MgO کرومیتیت ها، بازتابی از ویژگی های بافتی آنهاست.
    کلیدواژگان: افیولیت، خوی، الند، کرومیتیت انبانی، ژئوشیمی، بونینیت
  • محمدرضا شیخ ربیعی، سادات فیض نیا، حمیدرضا پیروان صفحه 57
    فرسایش خاک یکی از پدیده هایی است که از آن به‎عنوان یک پدیده نامناسب نام برده می شود. فرسایش خاک، باعث فقیر شدن خاک و غیرقابل کشت شدن زمین ها و کاهش تولید محصولات کشاورزی می شود. برای بررسی و برآورد میزان فرسایش، روش های مختلفی وجود دارد که استفاده از دستگاه شبیه ساز باران، یکی از این روش ها است. در این پژوهش، ابتدا نقشه واحدهای کاری حوضه از تلفیق نقشه های سنگ شناسی، فرسایش و شیب، تهیه، سپس در 17 واحد کاری و سه تکرارآزمایش شبیه ساز باران در هر واحد، 51 آزمایش در عرصه انجام شد. هرز آب و رسوب حاصله از آزمایش شبیه ساز باران جهت تعیین میزان حجم رواناب و تلفات خاک تولید شده، به آزمایشگاه ارسال شد. در 17 نقطه بیان شده، از دو دستگاه باران ساز قابل حمل و صحرایی با سطح بارش cm 84 ×cm 120 و در مناطق دشوارگذار از باران ساز قابل حمل و صحرایی با سطح بارش cm 25 × cm 25، با قابلیت تنظیم در شیب های مختلف که قطرات باران بدون سرعت اولیه فرود می آید، استفاده شد. نتایج به‎دست آمده نشان داد که در حوضه آبخیز هیو، بیشترین میزان تولید رواناب، مربوط به آهک و دولومیت، با فرسایش سطحی و شیاری، با شیب عمومی بیش از 40 درصد و بیشترین میزان تولید تلفات خاک مربوط به ماسه سنگ، با فرسایش سطحی و شیاری، با شیب عمومی بیش از 40 درصد است. با توجه به نتایج شبیه ساز باران و تعمیم آن به سطح حوضه، میزان تولید تلفات خاک در کل حوضه هیو در نتیجه یک بار بارش با شدت 19 میلی متر در ساعت و به‎مدت 30 دقیقه، برای کل حوضه هیو برابر با 74/1057 تن است.
    کلیدواژگان: رواناب، تلفات خاک، فرسایش، نقشه واحدکاری، حوضه آبخیز هیو، شبیه ساز باران
  • مجتبی رجبی، بهمن بهلولی، مجید محمدی نیا، اسماعیل غلامپور آهنگر صفحه 63
    سرعت امواج برشی و تراکمی دارای کاربردهای متعددی در مطالعات پتروفیزیکی، ژئوفیزیکی و ژئومکانیکی مخازن نفتی می باشند. سرعت امواج تراکمی توسط ابزار صوتی که در تمامی چاه های نفت و گاز رانده می شود قابل محاسبه است ولی داده های مربوط به سرعت امواج برشی در تمامی چاه ها بویژه چاه های قدیمی وجود ندارد. در این مطالعه با استفاده از نگارهای تخلخل(نوترون، صوتی، چگالی)، سرعت موج برشی به کمک روش های منطق فازی و نرو فازی در یک مخزن کربناتی برآورد شد. بانک اطلاعاتی در این مطالعه شامل 2046 نقطه اطلاعاتی برای ساخت سامانه های فازی و نرو فازی (داده های چاه مدل) و 1864 نقطه (از چاه آزمون) برای آزمودن مدل ها است که وابسته به مخزن کربناتی سروک در یکی از میادین نفتی جنوب ایران هستند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که روش های به کار رفته در برآورد سرعت موج برشی در این مخزن کربناتی موفقیت آمیز بوده است و در صورتی که داده های سه نگار تخلخل نام برده کافی باشد، استفاده از این روش ها برای برآورد سرعت موج برشی در چاه های فاقد این پارامتر (در این منطقه) پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: سازند سروک، سرعت موج برشی، نگارهای تخلخل، مخازن کربناتی، منطق فازی، نرو، فازی
  • زینب داودی، علی یساقی * صفحه 71

    در این مقاله هندسه و تحول جنبشی ساختارهای توسعه یافته در راستای یکی از پهنه های گسلی عرضی (ایذه) در کمربند چین خورده- رانده زاگرس ارائه شده تا از این راه منشا این گسل ها و اثر آنها بر ساختارهای کمربند تحلیل شود. دگرریختی های سطحی بر روی پوشش رسوبی در امتداد پهنه گسلی ایذه شامل تغییر روند ساختارهای اصلی زاگرس و توسعه ساختارهای فرعی به صورت ریزچین ها و ریزگسل ها بر روی ساختارهای اصلی زاگرسی هستند. برداشت های دقیق ساختاری از پهنه گسلی نشان داد که نحوه پراکندگی و الگوی این ساختارهای فرعی بر روی پوشش رسوبی در پهنه زاگرس چین خورده- رانده، به گونه ای است که می توان سه پهنه فشارشی میان گسل های زیرسطحی با آرایش نردبانی را در امتداد پهنه گسلی ایذه تحلیل کرد. با بررسی منحنی های هم ستبرا، تغییرات رخساره ای سازندهای مختلف و برش های لرزه ای بازتابی مشخص شد که این گسل های زیرسطحی مراتب جوان تر فعالیت گسل ایذه هستند که به عنوان یک گسل پی سنگی در اثر همگرایی مایل کوهزاد زاگرس، فعالیت دوباره یافته و سبب شکل گیری چنین دگرریختی هایی در پوشش رسوبی شده است. با توجه به شواهد زمین لرزه ای، اثر این فعالیت تا عهد حاضر نیز ادامه دارد. چنین تحلیلی می تواند قابل همگانی کردن برای اثر دگرریختی دیگر گسل های مایل بر پوشش رسوبی کمربند چین خورده- رانده زاگرس باشد.

    کلیدواژگان: کمربند چین خورده، رانده زاگرس، پهنه گسلی عرضی، برشی، فعالیت دوباره گسل پی سنگی، پهنه گسلی ایذه
  • فاطمه اعراب، پرویز امیدی، عزیزالله طاهری صفحه 89
    در این مقاله، آثار دگرریختی کواترنری در باختر شاهرود در ناحیه ای از دامنه جنوبی البرز خاوری از دره ده ملا (شمال روستای ده ملا) تا دره طزره بررسی می شود. منطقه مورد مطالعه محدود به دو گسل اصلی در شمال و جنوب با روند خاوری- باختری و شیب به سوی شمال است. در این پژوهش، فعالیت کواترنری کل منطقه به ویژه گسل های مرزی با مولفه چیره راستالغز چپ بر ثابت شد. در بررسی های صحرایی، آثار جنبش کواترنری به صورت بریدگی و جابه جایی نهشته های کواترنری بر روی گسل شمالی و جنوبی و گسل های فرعی میان آنها در مکان هایی مانند دره ده ملا و دره طزره دیده شد. این بررسی نشان داد که نشانه های فعالیت کواترنری در کل این پهنه رخنمون دارد ولی گسل شمالی که ادامه خاوری گسل آستانه می باشد نقش اصلی را در فرایند دگرریختی کواترنری به عهده دارد و حرکت امتدادلغز چپ بر گسل جنوبی به سوی انتهای خاوری با اتصال به یک گسل انتقالی با سازوکار عادی ختم می شود. این گسل انتقالی روند شمالی- جنوبی و شیب خاوری دارد.
    کلیدواژگان: دگرریختی کواترنری، البرز خاوری، باختر شاهرود، ده ملا، طزره، گسل آستانه
  • محمد تاتار، محمدرضا ابراهیمی، فرزام یمینی فرد صفحه 95
    قرار گرفتن سد مسجد سلیمان در زون لرزه زمین ساختی زاگرس که یکی از فعال ترین زون های لرزه زمین ساختی ایران است، ضرورت انجام مطالعات گسترده و بویژه بررسی اثر دریاچه سد آن (ارتفاع 177 متر و حجم 261 میلیون متر مکعب) بر تغییرات آهنگ لرزه خیزی منطقه را بیش از پیش آشکار می سازد. به دنبال اتمام آبگیری مخزن (25/06/2002) و با توجه به داده های شبکه های ملی و جهانی چون کاتالوگ پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله (IIEES) و کاتالوگ (EHB)، افزایش لرزه خیزی در گستره مخزن سد دیده می شود و 90 روز پس از اتمام آبگیری در تاریخ 25/09/2002، زمین لرزه ای با بزرگی 6/5= Mw در منطقه سد مسجد سلیمان رخ می دهد. شبکه لرزه نگاری محلی در منطقه سد از ماه ژوئن سال 2006 نصب شد و اطلاعات لرزه ای در فاصله زمانی 15 ماه تا ماه آگوست سال 2007 مورد بررسی قرار گرفت. بزرگ ترین زمین لرزه های رخ داده در بازه زمانی نصب شبکه لرزه نگاری محلی بزرگاهایی معادل 6/3= ML و 9/3= ML داشتند. مطالعات آماری صورت گرفته همگی دلالت بر القایی بودن زمین لرزه های رخ داده در منطقه سد دارند. به رغم نداشتن یک شبکه محلی در هنگام رخداد زمین لرزه 25/09/2002 (6/5= Mw) به روشنی می توان القایی بودن این زمین لرزه را با استفاده از نتایج حاصل از محاسبات آماری انجام شده و به لطف داشتن منحنی تغییرات سطح تراز آب از ابتدای آبگیری مخزن و نیز پس لرزه های مکان یابی شده این زمین لرزه توسط تک ایستگاه نصب شده در محل مخزن، اثبات کرد. زمین لرزه 25/09/2002 مسجد سلیمان با بزرگی6/5= Mw در واقع نخستین و بزرگ ترین زمین لرزه القایی است که در ایران شناسایی و روی داده است.
    کلیدواژگان: پس لرزه، پیش لرزه، سد مسجد سلیمان، زمین لرزه القایی، لرزه خیزی
  • امید گرایلو، سید حمید حسینی، جعفر سرقینی، رضا سلیمی صفحه 113
    معدن بوکسیت جاجرم به عنوان بزرگ ترین معدن بوکسیت شناخته شده در ایران با ذخیره بیش از 20 میلیون تن بوکسیت دیاسپوری در استان خراسان شمالی واقع شده است که توان تامین خوراک کارخانه آلومینای جاجرم را برای یک دوره 20 ساله ندارد. در همین راستا به بررسی امکان استفاده از بوکسیت معادن شاه بلاغی در استان تهران و سرخ چشمه در استان خراسان شمالی پرداخته شد. در این پژوهش بوکسیت ها از نظر مسائل فرایندی تولید آلومینا مانند انحلال و ته نشینی گل سرخ مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج آزمایش های انجام شده نشان داد که استفاده از این ذخایر به دلیل پایین بودن بازده انحلال و سرعت ته نشینی گل سرخ به تنهایی امکان پذیر نیست. از این رو متغیرهای دیگری نیز مانند دمای انحلال، درصد سنگ آهک افزوده و غلظت Na2Oc تحت کنترل و ارزیابی قرار گرفتند. آمیختگی 50-50 بوکسیت شاه بلاغی با جاجرم دارای بهترین نتیجه به همراه بالاترین بازده انحلال و کمترین تلفات آلومینا در گل سرخ بود.
    کلیدواژگان: بوکسیت، آلومینا، سرعت ته نشینی گل سرخ، بازده انحلال، معدن جاجرم، معدن شاه بلاغی، معدن سرخ چشمه
  • بهرام آزادبخت، مژگان زارعی نژاد صفحه 119
    منطقه تخت سلیمان، از نظر تنوع و گوناگونی واحدهای ریخت ‎شناسی بسیار غنی است این تنوع ریخت ‎شناسی، بیشتر به دلیل عوامل اقلیمی و ویژگی های سنگ شناختی، فرایندهای فرسایش، هوازدگی و حرکات زمین ساختی است. ویژگی های زمین ریخت شناختی منطقه تخت سلیمان تحت تاثیر دو عامل مورفودینامیک درونی و بیرونی است. این پژوهش به عنوان یک دستاورد زمین ریخت شناختی به بررسی عوامل بیرونی پرداخته است. شواهد زمین ریخت شناختی موجود در محدوده مورد بررسی به سه دسته کلی، واحدهای مورفودینامیک، ریخت زمین ساختی و مورفوژنتیک و در قالب یک نقشه زمین ریخت شناسی ارائه شده است. برای این منظور با استفاده از نقشه های پایه و بررسی های میدانی، چندین لایه اطلاعاتی جدید از منطقه در محیط GIS تولید شد و در پایان با استفاده تصاویر ماهواره ای ETM+ و ASTER اشکال مورد ارزیابی قرار گرفتند.
    کلیدواژگان: زمین ریخت شناسی، تصویر ماهواره ای، تخت سلیمان، فرسایش، لندفرم
  • عبدالناصر فضل نیا صفحه 127
    تزریق توده ماگمایی غیرکوهزایی لوکو کوارتز دیوریتی-آنورتوزیتی تله پهلوانی به بخش شمال باختر کمپلکس دگرگونی قوری (جنوب باختر زون سنندج- سیرجان) در حدود 170 میلیون سال پیش، باعث شد تا قطعاتی از سنگ های رسی دگرگون شده (که به طور عمده کیانیت شیست های دگرگونی ناحیه ای هستند) از این کمپلکس، خرد شوند و درون این توده ماگمایی سقوط نمایند. توده ماگمایی اولیه بی آب و بسیار پر حرارت بوده است؛ در نتیجه، باعث شده تا قطعات فرو افتاده، دگرگونی مجاورتی شدیدی (در حد دگرگونی های رخساره پیرومتامرفیسم) را تحمل نمایند. آبدار بودن قطعات رسی شیستی دگرگون شده ناحیه ای (به دلیل فراوانی مسکوویت+بیوتیت) باعث شد تا شرایط ذوب بخشی فراهم شود؛ در نتیجه، برخی از این بیگانه سنگ ها به دلیل ذوب بخشی، سست شده و در نتیجه همرفتی در توده، در سرتاسر ماگمای اصلی پراکنده و باعث آلایش گسترده در ماگما شدند.
    کلیدواژگان: باتولیت تله پهلوانی، لوکوکوارتز دیوریت، آنورتوزیت، ذوب بخشی، بیگانه سنگ رسی (شیست)، آلایش ماگمایی
  • محمدرضا نیکودل، امین جمشیدی، ناصر حافظی مقدس صفحه 135
    یکی از مشکلات ناشی از آلودگی هوا، بارش باران های اسیدی است. سولفات (SO4) و نیترات(NO3) از آلاینده های شاخص مناطق با اتمسفرهای آلوده هستند که در اثر ترکیب شدن با یون های هیدروژن محلول های اسید سولفوریک و اسید نیتریک را تشکیل می دهند. این محلول ها از عوامل مهم در انحلال و زوال پذیری سنگ های ساختمانی هستند. با توجه به نوع و pH محلول اسیدی، اثرات آنها روی سنگ ها متفاوت است. در این پژوهش 14 نمونه سنگ ساختمانی با منشاهای مختلف تهیه شد و به منظور بررسی انحلال و زوال پذیری آنها و همچنین مقایسه اثر انحلالی اسید سولفوریک و اسید نیتریک، بر روی آنها آزمایش دوام (Durability Test) تا 15 چرخه در این محلول ها باpH=1.5، pH=3، pH=5 و آب شرب با pH=7.3 انجام و شاخص دوام برآورد شد. نتایج نشان می دهد نمونه های با ترکیب غیر کربناتی در برابر این اسید ها مقاوم و نمونه های با ترکیب کربناتی نامقاوم هستند. افزون بر این، مقایسه نتایج شاخص دوام نشان می دهد اثر انحلالی اسید سولفوریک نسبت به اسید نیتریک، 06/0 تا 93/0 درصد بیشتر است. همچنین با کاهش pH هر کدام از این اسیدها، انحلال نمونه ها بیشتر شده است. در پایان با توجه به نتایج به دست آمده، مناسب ترین سنگ ها برای نمای بیرونی ساختمان ها پیشنهاد شده است.
    کلیدواژگان: اسید سولفوریک، اسید نیتریک، pH، شاخص دوام
  • کرامت نژاد افضلی، فاطمه بیاتانی، ابراهیم مقیمی صفحه 143
    ساحل منطقه ای متاثر از خشکی و دریاست. اشکال زمین ریخت شناختی ساحلی به عواملی چون نوسان سطح آب دریا، رژیم رودخانه های منطقه، فرایندهای فرسایش و رسوبگذاری، تغییرات اقلیمی، جنس رخنمون های زمین شناسی، هوازدگی و زمین ساخت وابسته است. تومبولو، لاگون و بریر از جمله اشکال زمین ریخت شناختی ساحلی در ساحل بیر ایران هستند. بنابراین شناخت سازوکار تشکیل و تغییرات آنها، به مسوولان کمک خواهد کرد تا مدیریت بهتری داشته باشند و در برنامه ریزی های عمرانی و توسعه ای در بخش ساحلی بهتر برنامه ریزی کنند. در این پژوهش افزون بر بررسی های صحرایی و نمونه برداری، از عکس های هوایی 1.40000 سال 1372، نقشه های توپوگرافی 1:20000، تصاویر ETM و IRS سال های 2008،2005 و 1998 با قدرت تفکیک بالا استفاده شده است و معلوم شد که فعال بودن منطقه از نظر زمین ساختی، فرایند فرسایش و رسوبگذاری، رژیم رودخانه های منطقه و نوسان سطح آب دریا منجر به تشکیل تومبولو، بریر و لاگون در ساحل بیر شده است. بررسی های رسوب شناسی اشکال، نشانگر وجود رقابتی ممتد میان جریان های دریایی به عنوان فرایندی سازنده در تومبولو، لاگون، بریر و رودخانه ها به عنوان فرایندی مخرب در ساحل بیر است.
    کلیدواژگان: تومبولو، لاگون، بریر، ساحلی، زمین ریخت شناسی
  • یحیی جمور صفحه 149
    به دلیل وجود منابع مختلف خطا در تعیین موقعیت‎های مبتنی بر مشاهدات GNSS (Global Navigation Satellite System)، بویژه اثرات جوی، دقت حاصل از تعیین موقعیت مطلق لحظه ای جوابگوی بسیاری از کاربردهای مورد نیاز نیست. برای چیرگی بر مشکل یادشده، روش های تعیین موقعیت نسبی آنی (Real time) و پردازش بعدی (Post Processing) مختلفی، معرفی و بهره برداری شده اند. افزون بر تاثیر خطاهای مشاهداتی، وجود خطا و نبود قطعیت در موقعیت ایستگاه مرجع نسبت به دستگاه مختصات مورد استفاده در سامانه های GNSS نیز در تعیین موقعیت های نسبی دقیق مهم است و باعث کج شدگی و کاهش دقت در موقعیت ایستگاه های مجهول می شود. این موضوع بویژه در ایجاد و گسترش شبکه های مختصات مبنایی که حساسیت بالاتری دارند و دقت های میلی متری در آنها مطرح است، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. از آنجا که هنوز سامانه GPS برتری و کاربری بسیار بیشتری نسبت به دیگر سامانه های GNSS دارد، در این پژوهش فقط از مشاهدات سامانه GPS (Global Positioning System) استفاده شده است. بدیهی است که نتایج به‎دست آمده برای این سامانه، برای سامانه های GNSS دیگر نیز قابل همگانی کردن است. در این نوشتار، چگونگی انتشار خطای موقعیت یک ایستگاه مرجع نسبت به دستگاه مختصات WGS84 (World Geodetic Datum 1984) برای حالت ایستا تیک بر روی موقعیت ایستگاه مجهول در تعیین موقعیت نسبی با بهره گیری از معادلات مشاهدات تفاضلی دوگانه فاز موج حامل بررسی می شود. مشاهدات مورد استفاده در این پژوهش، مربوط به 4 طول مبنای مختلف از حدود 4 کیلومتر تا حدود 90 کیلومتر است. با اعمال مقادیر خطای عمدی به موقعیت ایستگاه معلوم از یک متر تا 100 متر در شرایط یکسان، میزان اعوجاج برای هریک از مولفه های طول مبناها محاسبه و تجزیه و تحلیل می شود. بر اساس نتایج به دست آمده، با افزایش طول مبنا و خطای موقعیت ایستگاه مرجع، دقت موقعیت ایستگاه مجهول نیز کاهش می‎یابد. به عبارت دیگر، اعوجاجات مختصات ایستگاه های مجهول به طور مستقیم با خطای موجود در موقعیت ایستگاه مرجع متناسب است و بسته به میزان خطا و طول مبنا تا چند ppm هم می‎رسد.
    کلیدواژگان: تعیین موقعیت نسبی، مشاهدات تفاضلی دوگانه فاز حامل، خطای موقعیت ایستگاه مرجع، خطای موقعیت ایستگاه مجهول، دستگاه مختصات مرجع WGS84، طول مبنا، GPS
  • علی عابدینی، علی اصغر کلاگری صفحه 155
    یک افق بازماندی پرمین در 30 کیلومتری شمال خاور ملکان واقع شده که به شکل لایه چینه سان درون سنگ های کربناتی روته گسترش یافته است. از نظر کانی شناسی، این افق شامل کانی های بوهمیت، دیاسپور، هماتیت، کائولینیت، روتیل، آناتاز، مونت موریلونیت، موسکویت، کلسیت و کلریت است. محاسبات مقادیر نورماتیو کانی ها در نیمرخ انتخابی نشان می دهد که این افق شامل پنج رخساره سنگی است که از پایین به بالا عبارتند از: فریت کائولینیتی، کائولن فریتی، بوکسیت فریتی، کائولن و کائولن بوکسیتی. بر اساس یافته های به دست آمده به نظر می رسد که پراکندگی REEs در نیمرخ مورد مطالعه در کنترل عواملی همچون تغییر در Eh محیط ناشی از تخریب مواد آلی، افزایش pH محلول های هوازده کننده توسط سنگ های بستر کربناتی، فرایندهای روبش و تثبیت و نوسانات سطح آب های زیرزمینی بوده باشد. شواهد ژئوشیمیایی بیشتر دلالت بر این دارند که در نیمرخ مورد مطالعه، تمرکز LREEs توسط موسکویت، اکسیدهای منگنز و فسفات های ثانویه (مونازیت، گورسکسیت و رابدوفان) و HREEs توسط روتیل، آناتاز و زیرکن صورت گرفته است.
    کلیدواژگان: ملکان، ژئوشیمی REE، رخساره سنگی، افق بازماندی
  • مهدی محمدی ویژه، ابوالقاسم کامکار روحانی صفحه 163
    آب های زیرسطحی، حفرات و ساختارهای مجزای دفن شده در ژرفاهای کم، به دلیل تفاوت آشکار در ویژگی های الکتریکی و الکترومغناطیسی با محیط دربرگیرنده خود، به‎خوبی توسط روش‎های مقاومت ویژه و GPR قابل آشکارسازی هستند. در این پژوهش، با در نظر گرفتن 3 نیمرخ با شرایط متفاوت بر روی این گونه اهداف، به بررسی پاسخ آنها پرداخته شده است. افزون بر این که استفاده از این روش ها در کنار هم، بررسی قابلیت ها و محدودیت های روش های یادشده را ممکن ساخته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که روش GPR افزون بر سرعت و آسانی در برداشت داده ها، در آشکارسازی مرزهایی که ویژگی های الکترومغناطیسی در میان دو محیط به‎صورت ناگهانی تغییر می کند، بسیار موفق است. برداشت های مقاومت ویژه در این پژوهش که به روش نیمرخ زنی با استفاده از آرایش ونر صورت گرفته است، نشان از مقاومت ویژه پایین محیط های بررسی‎شده دارد. این امر، سبب ژرفای نفوذ کم روش GPR شده و بررسی اهداف دفن شده در ژرفاهای بیش از 2 متر به‎وسیله این روش را غیر ممکن کرده است. بر خلاف روش GPR، روش مقاومت ویژه در آشکارسازی اهداف چندگانه با تفاوت شدید مقاومت ویژه در کنار هم، موفقیت چندانی حاصل نکرده است. این مطلب ناشی از قدرت جدایش پایین تر روش مقاومت ویژه در مقایسه با روش GPR است. در این پژوهش، با انتخاب دو الگوریتم متفاوت پردازش و اعمال آنها بر روی یک سری از داده های اولیه GPR، اطلاعات قابل توجهی به دست آمده است. اطلاعات به دست آمده از مقاومت ویژه ساختارهای زیرسطحی با استفاده از برداشت های مقاومت ویژه، انتخاب صحیح الگوریتم های پردازش یادشده را ممکن ساخته است. این پژوهش به خوبی نشان می دهد که مناطق با رسانندگی الکتریکی بالا در مقاطع مقاومت ویژه، منطبق بر مناطق با اتلاف (تضعیف) بالای امواج در مقاطع GPR هستند. از این ویژگی می توان به خوبی در تفسیر داده های GPR بهره برد و روش مقاومت ویژه را مکملی مناسب برای روش GPR عنوان کرد.
    کلیدواژگان: رادار نفوذی به زمین (GPR)، مقاومت ویژه، قدرت جدایش، پردازش، قنات
  • محمدحسن کریم پور، لنگ فارمر، چاک استرن صفحه 171
    بیوتیت مسکوویت لیکوگرانیت و پگماتیت های همراه در متاافیولیت و متافلیش ها (بقایای پوسته اقیانوسی پالئوتتیس) همزمان با برخورد صفحه ایران با صفحه توران نفوذ نموده اند. چهار نوع دایک پگماتیتی که بیوتیت مسکوویت لیکوگرانیت ها را قطعه کرده اند، شناسایی شدند. با استفاده از روشU-Pb سن زیرکن، بیوتیت مسکوویت لیکوگرانیت 205.9 ± 4.1 Ma تعیین شد (راتین، تریاس بالایی). بیوتیت مسکوویت لیکوگرانیت و آپلیت گرانیت از نظر شیمیایی، فوق آلومینیم و گرانیت نوع S است. عدد پذیرفتاری مغناطیسی بیوتیت مسکوویت لیکوگرانیت و آپلیت گرانیت میان SI 5-10 * 5 تا 11 و نسبتFe2O3/FeO کمتر از 35/0 است، بنابراین مربوط به سری ایلمینیت (نوع کاهیده) هستند. مجموع عناصر کمیاب خاکی بیوتیت مسکوویت لیکوگرانیت میان 130 تا 176 و آپلیت گرانیت میان 50 تا 79 است. Eu ناهنجاری منفی جزئی (Eu/Eu* برابر 52/0تا 76/0) نشان می دهد. نسبت ایزوتوپ اولیه (87Sr/86Sr)i و i(143Nd/144Nd) اولیه با توجه به سن 205 میلیون سال محاسبه شد. نسبت ایزوتوپ اولیه (87Sr/86Sr)i در بیوتیت مسکوویت لیکوگرانیت و آپلیت گرانیت به ترتیب 708161/0 و 709853/0 بوده است. نسبت (143Nd/144Nd)i اولیه در بیوتیت مسکوویت لیکوگرانیت 512214/0 و در دایک آپلیت گرانیت 512024/0 بوده است. میزان ایزوتوپ اولیه ε Nd در بیوتیت مسکوویت لیکوگرانیت 48/6- و در دایک آپلیت گرانیت 83/6- است. بر اساس داده های ایزوتوپی ماگمای اولیه از پوسته قاره ای منشا گرفته است. به توجه به نسبت های Rb/Sr برابر 1 تا 3/1 وCaO/Na2O کم و بیش 3/0 در بیوتیت مسکویت لیکوگرانیت ترکیب سنگ منشا بین متاپلیت و متا پسامیت بوده است.
    کلیدواژگان: U، Pb، زیرکن، لیکوگرانیت، سری ایلمینیت و پذیرفتاری مغناطیسی و پگماتیت
  • فریدون رضایی صفحه 183
    بررسی رفتار ماسه های تحت اثر بارهای مونوتون وچرخه‎ای استاتیکی یا دینامیکی، نظر ژئوتکنسین‎ها را به‎خود معطوف داشته است. این مقاله نتایج حاصل از بارگذاری چرخه ای در ماسه های سست و متراکم سیلیسی و کربنات دار را با استفاده از جعبه برش مستقیم تغییر یافته، نشان می دهد. نیمه زیرین جعبه برش با جابه جایی ورق فلزی پوشیده شده از دانه های شن و ماسه در سطح آن تغییر یافته است. متغیرهای مختلف همچون نوع ماسه، چگالی، شرایط حدواسط، تعداد و نوع چرخه بارگذاری برای بررسی رفتار خاک- خاک و خاک- سازه تحت شرایط بارگذاری مونوتون و بارگذاری چرخه‎ای مطالعه شدند. نتایج نشان داد که دو نوع ماسه آزمایش شده، در آغاز بارگذاری رفتار انقباضی و در ادامه رفتار انبساطی پیدا می‎کنند. نیروهای برشی و عادی در طی آزمایش کاهش می‎یابند که مقدار کاهش برای ماسه کربنات‎دار بیشتر از ماسه سیلیسی است. کاهش نیروهای برشی و عادی با کاهش تراکم ماسه افزایش یافته است. این رفتار کاهش نیروها در آزمایش با حجم ثابت تحت بارگذاری چرخه‎ای، شبیه به پدیده روانگرایی است و این نتایج می تواند در حل مشکلات ارزیابی روانگرایی، کارگشا باشد.
    کلیدواژگان: بارگذاری استاتیک چرخه‎ای، پدیده روانگرایی، رفتار انقباضی و انبساطی، دستگاه برش مستقیم اصلاح شده
  • امیر حمیدی، نیما سلیمی، وحید یزدانجو صفحه 189
    امروزه محدودیت منابع قرضه با دانه بندی مناسب در فعالیت های رایج مهندسی، باعث رواج هر چه بیشتر استفاده از دانه های شنی با اندازه های درشت و تا مرز قلوه سنگ در خاکریزها شده است. به کارگیری چنین ذرات درشت دانه ای در شیب ها و خاکریزها مستلزم در نظر گرفتن تاثیرات آنها در مخلوط با خاک های ریزتر است. برای مثال تعیین متغیرهای مقاومتی و تغییر شکل چنین مخلوط هایی برای تعیین پایداری شیروانی ها، شیب پوسته سدهای خاکی و زمین لغزه ها ضروری است. از سوی دیگر در بسیاری از موارد، خاک ساختگاهی که با آن سر و کار داریم به صورت ترکیبی از شن دانه ها در خمیره ای از ذرات ماسه ای است. محدودیت ابعاد دستگاه های آزمایشگاهی متعارف مانع از انجام آزمایش بر روی نمونه های با ابعاد درشت می شود. بنابراین در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از دستگاه برش مستقیم بزرگ مقیاس تاثیر شکل و اندازه شن دانه بر رفتار مکانیکی مخلوط های ماسه ای مشخص شود. در این پژوهش انجام تعدادی آزمایش برش مستقیم بزرگ مقیاس با جعبه برش 300 در 300 میلی متری بر مخلوط خاک ماسه ای و شن دانه های گردگوشه یا تیزگوشه با بیشترین قطر دانه های 5/12 و 4/25 میلی متر ترتیب داده شد. آزمایش ها بر روی نمونه های خشک در تراکم های نسبی 35، 60 و 85% و سربارهای 5/1، 3 و 5/4 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و در درصدهای شن دانه صفر، 20، 40 و 60 درصد انجام شد. نتایج آزمایش ها نشان داد که شن های تیزگوشه نسبت به شن های گردگوشه به میزان بیشتری مقاومت برشی نهایی، مقاومت پسماند، زاویه اصطکاک و اتساع و شاخص تردی مخلوط های شن و ماسه را افزایش می دهند. به همین ترتیب، شن های با بیشترین قطر دانه 4/25 میلی متر نیز نسبت به شن های با بیشترین قطر دانه 5/12 میلی متر به میزان بیشتری بر روی متغیر های اشاره شده در بالا تاثیر می گذارند. همچنین تاثیر شکل و اندازه شن بر رفتار خاک های مخلوط در درصدهای شن دانه بیشتر، سربار زیادتر و تراکم نسبی بالاتر، آشکارتر است.
    کلیدواژگان: مقاومت برشی، چگالی نسبی، فشار سربار، درصد وزنی شن دانه، شکل شن دانه
|
  • A. R. Ashouri, M. R. Majidifard, M. Vahidinia, A. Raoufian Page 3
    A thick succession of Middle - Late Jurassic rocks in the western part of Binalud Range has been studied. This succession consists mainly of limestone, marly limestone and marl. The thickness of the succession in the study section (Baghi, north of Neyshabour) is 709 meters and is subdivided into 4 members. The lower boundary with the underlying dark shale and upper boundary with the overlying buff limestone are inconspicuous and transitional. Ammonites are the most important and abundant macrofossils in this section. 43 genera and 76 species have been identified among them 8 species are reported for the first time from Iran. Based on the ammonite fauna, Early Bathonian to Kimmeridjian ages are purposed for these rocks. The fauna show close relationship to Sub- Mediterranean province and there is a great similarity between ammonite fauna of the investigated area with Kope - Dagh and Alborz Range.
  • M. Khosroshahi, F. Mahmoudi, M. T. Kashki Page 15
    In this article, we try to study deserts of Iran on the basis of geological specifications with the help of 1:100000, 1:250000 scaled maps of G.S.I and N.I.O.C using Geographical Information System (GIS) methodology. Then quaternary and evaporate formations in every study province were recognized. Saline and evaporatic formations were determined as "primary deserts". With overlaying drainage network on the basic map of Quaternary formations, the secondary deserts were recognized. Both of these processes (The primary and secondary deserts) have formed provincial deserts. After recognition of the provincial deserts in the country map by utilization of the coordinate system of Iran's map georeferences and control check point all desert units were set up on the whole country map. Results showed that 12.6% (208041 km2) of Iran is known as deserts formed by evaporate formations.
  • M. Asgharian Rostami, E. Ghasemi-Nejad, M. Shafiee Ardestan, B. Balmaki Page 23
    In order to studying salinity and biostratigraphy in Central Alborz basin, two sections Jorband and Ziarat-kola are sampled and studied Planktonic foraminifera and Echinoids fossil. Studying of foraminifera In Ziarat-Kola section determining three biozone by planktonic foraminifera. 1: Racemiguembelina fructicosa Interval zone 2: Pseudoguembelina hariaensis Interval zone 3: Pseudoguembelina palpebra Interval zone.that showing late maastrichtian. As well, at Jorband section assigning three biozone by Planktonic foraminifera 1: Contusotruncana contusa Interval zone, 2: Planoglobulina brazoensis Partial range zone, 3- Racemiguembelina fructicosa Interval zone. That showing maastrichtian. Likewise, in order to determining Paleosalinity select two sections at Jorband and Ziarat-Kola. Main object assigning Paleosalinity confirm sensitive Rugoglobigerina to changes of salinity. At former section used from excessive changes of Echinocorys and in later one used from ratio of kinds Foraminifera tests (Porcelaneous, Agglutinate and Hyaline). In middle parts of Ziarat-Kola section, percentage of porcelaneous tests was more than basal and upper ones. In middle parts of Jorband section salinity was less than basal and upper ones that examined by abundancy of the genus of Echinocorys. Physiological changes of body in this echinoderm also justify salinity changes throughout Jorband section. According to Whitenella is ancestor of Rugoglobigerina and also sensitive to salinity, it is possible that Rugoglobigerina show characteristic of its ancestor that justify by studying of salinity changes in two section of Central Alborz.
  • M. Abdideh, M. Qorashi, K. Rangzan, M. Aryan Page 33
    This paper present a new method for evaluating relative active tectonics based on morphometric indices useful in evaluating morphology and topography. Indices used include: Bifurcation ratio (BR), Basin Relief (Bh), Drainage Density (DD), Ruggedness number (Rn), Stream frequency (Fu), Form Factor (FF), Shape Factor (Ll), Sinuosity (Sl) and Elongation ratio (Re) of drainage basin. Results from the analysis are accumulated and expressed as an index of relative active tectonics, which we divide to from relatively low to highest tectonic activity. The study area in the central Zagros fold - thrust belt of the south western Iran is an ideal location to test the concept of an index to predict relative tectonic activity on a basis of area rather than river system or mountain front. The study area has variable rates of active tectonics resulting from the collision between the continental Arabian plate and the so - called Iranian block belonging to Eurasia that has produced linear NW - SE anticline forms and thrusts. We test the hypothesis that areas of known, relatively high rates of active tectonics are associated with indicative value index of relative active tectonics.
  • A. Imamalipour Page 47
    The Khoy ophiolite complex in northwest Iran hosts several podiform chromitite bodies. The chromitite deposits of Aland area in this ophiolite have lenticular, tabular and irregular vein shapes and emplaced in depleted mantle hurzburgite. Chromitites have different textures including disseminated, massive, nodular, banded and cataclastic textures. The ore bodies are surrounded by dunitic envelopes of variable thickness. Mineral chemistry of chromite grains indicate that they are recognized by #Cr [Cr/(Cr+Al)] values range between 0.66 and 0.88, #Mg [Mg/(Mg +Fe+2)] values range between 0.42 and 0.66. Cr2O3, Al2O3 and MgO values range between 45.89 and 54.95 %, 8.53-17.18 % and 8.38-14.29% respectively. There is a negative correlation among #Cr and #Mg of chromites, typical of podiform chromitites. The composition of chromites including #Cr, #Mg, their contents of Cr2O3, Al2O3, Fe2O3, MgO and TiO2 and also correlation coefficients between different components of them have conformity with total composition of podiform chromitites. Compositions of chromites in Aland area correspond to Cr-rich chromites with #Cr>0.6 and Al2O3<25%. Their lower content of TiO2 accompanied with their compositional location in TiO2 vs. Cr/(Cr+Al) and TiO2 vs. Al2O3 diagrams may reflect the crystallization of chromites from boninitic magmas in supra-subduction geotectonic setting. The bulk rock analyses of chromitites indicate that their Cr2O3 values have widespread range, 19-51.6 wt %. Compositional variations in their Cr2O3, Al2O3, Fe2O3, SiO2 and MgO components are reflections of their textural characteristics.
  • M. R. Sheykh Rabiee, S. Feiznia, H. R. Peyrowan Page 57
    Soil erosion is one of the improper natural phenomenons. Soil erosion affects on soil degradation. To study and estimate sediment yield, there are several methods. Rainfall simulator is one of them. At this research, in first step, the work units map is prepared by overlying lithology, erosion and dip maps with together. At each work unit, 51 soil samples obtained in 17 stations. Volume of runoff and weight of sediment of each rainfall simulator test measured. The rainfall simulator was two kinds; one has rain surface 84 cm × 120 cm and the other one 25 cm × 25 cm. Every two kinds are adjustable in various dip degrees. The results in Hiv watershed showed that the highest producted runoff occurred in limestone and dolomite lithology with surface and rill erosion types at general dip more than 40 % and highest amount sediment yield is happened in sandstone lithology with surface and rill erosion types at general dip more than 40 %. With attention to the results and generalization of them to soil lose amount of Hiv watershed, for one rainfall event with 19 mm/h intensity at 30 minutes duration, the total soil lose of the watershed, 1057.74 ton is estimated.
  • M. Rajabi, B. Bohloli, M. Mohammadinia, E. Gholampour Ahangar Page 63
    The shear and compressional wave velocities (Vs and Vp, respectively) have many applications in petrophysical, geophysical and geomechanical studies. Vp is very easily obtained from sonic logs that are available in most of oil and gas wells, but some wells (especially old wells) may not have Vs data. In this study Vs was predicted from porosity well log data (neutron, density and sonic) using fuzzy logic and neuro-fuzzy techniques. For this purpose a total of 3910 data points from Sarvak carbonate reservoir which have Vs and porosity log data were utilized. These data were divided into two parts, one part included 2046 data points used for constructing models and the other part included 1864 data points used for testing models. The results show that fuzzy logic and neuro-fuzzy techniques were useful methods for prediction of Vs in this carbonate oil reservoir.
  • Z. Davoodi, A.Yassaghi Page 71

    Geometry and kinematics analyses of structures developed along one of the transverse fault zone (Izeh) in the Zagros fold-thrust belt has been presented to document the origin and to present the effect of this fault zone on the belt structures. Surface deformation of Izeh fault zone on the cover sediments are including changes on the Zagros major structures trends and development of minor structures (such as minor folds and faults) that are overprinted on the belt major structures. Detaeled structural mapping showed the precense of three major restraining zones between the mapped subsurface en-echelon faults along the Izeh fault zone in the Zagros fold-thrust belt. Analysis of isopach maps, facies variation of formations together with interpretation of seismic reflection profiles showed that these subsurfase faults are younger orders of the Izeh fault zone reactivation as a basement fault. Oblique convergence of the Arabian Plate toward the Central Iran is in favor for the reactivation of the fault zone and formation of surface deformations along it. Based on earthquake data this reactivation is continuing until the present time. The result of this study can be used for interpretation of deformation on the sedimentary cover along the similar transvers fault zone in the Zagros fold-thrust belt.

  • F. Aarab, P. Omid, A. Taheri Page 89
    In this paper, the evidences of Quaternary deformation in the west of Shahrood, in an area starting from Deh-Molla valley and extending to Tazareh valley in the southern domain of eastern Alborz have been studied. The studied area is bounded on the North and South by two main faults that trends east- west and dips to north. In the field inspection, the evidences of Quaternary activity like cutting and displacing of Quaternary sediments in some localities such as Deh-Molla and Tazareh valleys have been observed. This study showed that the indications of Quaternary activity are present in the whole of the region; but the North fault with a dominantly left lateral strike slip mechanism that is the eastern continuation of Astaneh fault, has a main role in Quaternary deformation. The left lateral strike slip movement on South fault is finished to east where it connects to a normal transfer fault. This latter transfer fault trends north- south and dips to east.
  • M. Tatar, M. R. Ebrahimi, F. Yamini Fard Page 95
    Masjed Soleyman reservoir is located in Zagros Mountain of western Iran, which is one of the most seismically active zones of the Alpe-Himalaya belt. So, it seems to be necessary to carry out widespread studies, especially on the impact of this reservoir with 177 m height and 261 million m3 capacity on occurrence of induced seismicity in the surrounding region. During impounding of the reservoir regards to national and international catalogues such as International Institute of Earthquake Engineering and Seismology (IIEES) and EHB catalog, an incensement in seismic rate is observed in the Masjed Soleyman region, and 90 days after completing the impounding, an earthquake with magnitude Mw=5.6 is occurred in the close vicinity of the Masjed Soleyman reservoir. In order to better understanding of the impact of this reservoir on seismic activity, a local seismic network of 5 seismological stations was installed in the area on June 2006. Seismic events recorded during a period of 15 month were used in this study. The largest recorded earthquakes during the monitoring of Masjed Soleyman reservoir have magnitudes of ML=3.9 and ML=3.6. Statistical methods such as correlation of the water level changes with variation of the regional seismicity, the foreshocks and aftershocks pattern and decay rate of aftershocks reveal the existing of induced seismicity in the Masjed Soleyman region. In absence of a local network before 2002 September, 25 earthquake (Mw=5.6), our observations indicate this earthquake is truly the first and largest induced earthquake that have been occurred and recognized in Iran.
  • O. Gerayloo, S. H. Hosseini, J. Sarghaini, R. Salimi Page 113
    Jajarm bauxite mine as a largest known bauxite ore reserves with more than twenty million tons of diasporic bauxite, located in the north of Khorasan province, Iran. This bauxite mine cannot provide the suitable feed for at least twenty tears. Therefore, the possibility of using other bauxite deposits such as Shah-Bolaghi bauxite mine in Tehran province and Sorkh-cheshmeh mine in the north of Khorasan province was investigated. These studies were carried out based on the dissolution and sedimentation velocity of red mud. The results show that using these deposits separately is not applicable, because of low dissolution and/or low sedimentation velocity of red mud. The other parameters such as dissolution temperature, the amount of lime and Na2Oc must be carefully controlled to have the better results. Accordingly, a mixture of 50-50 Jajarm and Shah-Bolaghi bauxite ore has had the better performance with higher dissolution efficiency and also the lesser alumina amount in red mud.
  • B. Azadbakht, M. Zareinejad Page 119
    Takht-e-Solayman zone is highly rich from the viewpoint of diverse morphological units. This morphological diversity is mostly caused by climatic factors and lithological characteristics, erosion, weathering processes and tectonic movements. Geomorphologic characteristics of Takht-e-Solayman zone are influenced by internal and external morphodynamic factors. As a geomorphologic-environmental achievement, this research has been dealt with the investigation of external factors. The available morphologic indications in the study area are divided into 3 general groups including morphodynamic, morphotectonic and morphogentic units and then presented in the form of a geomorphologic map. For this purpose, several new information layers of the zone are prepared in GIS environment using basic maps and field investigations and finally the landforms evaluated using ASTER and ETM+ satellite images.
  • A. Fazlnia Page 127
    The Talle-Pahlevani anorogenic magmatism with Leuco-quartz diorite and anorthosite compositions injected into the southwest of the Qori metamorphic complex, which extends in southwest of the Sanandaj-Sirjan zone, at c. 170 Ma. As a result of this process, the metapelite host rock from the complex was metamorphosed and broken down. Fragments (xenoliths) of the host rock, which are primarily regional metamorphic kyanite schists, fell into the magma. These xenoliths underwent a high grade contact metamorphism due to H2O-free magma with high-initial temperature. The partial melting of the metapelitic xenoliths (schists) occurred because they were saturation or super-saturation in H2O, and as such, some of these xenoliths became weak, because of partial melting, and scattered throughout initial magma of the batholith, and contaminated it due to convective flows in the batolith.
  • M. R. Nikodel, A. Jamshidi, N. Hafezi Moghaddas Page 135
    Acid rain is one of problems due to air pollution. In areas with polluted atmosphere, SO4 and NO3 are among most important contaminator, which constitutes sulfuric and nitric acids solutions, as a result of combining with hydrogen ions. Also, these solutions are among important agents in building stones dissolution and deterioration. Regarding the involved acid and its pH, these solutions have different effects on stones. In this research, we selected 14 building stones samples of different origins. Then, in order to investigate their dissolution and deterioration and, also comparing sulfuric and nitric acids dissolving effect, we performed Durability Test up to 15 cycles, and calculated Durability Index on mentioned solutions - with pH = 1.5, 3, and 5, and also fresh water with pH = 7.3. The results show that the samples with non-carbonate composition are resistant against those acids, while the carbonate ones are not. Furthermore, comparing results of Durability Index indicates that sulfuric acid has 0.06 to 0.93% greater dissolving effect than nitric acid. In addition to, a decrease in both acids pH, leads to a greater dissolution of carbonate samples. Finally, according to obtained results, we recommended the most suitable stones for exterior façade of buildings.
  • K. Nejad. Afzali, F. Bayatani, E. Moghimi Page 143
    Coastal region are influenced by land and sea. Geomorphologic coast features are related to sea level change, regional river regime, erosion processes, sedimentation, climate change, geological outcrops and weathering and tectonics. Tom bolo, lagoon and barrier are geomorphologic coast features that can be seen in Bir coast of Iran. Therefore, recognizing the producing mechanism and their changes, leads supervisors to have better management, and do their best for civil and improving planning in coast area. In this research in addition to field studies and sampling, aerial photos 1/40000(1993), topographic maps 1/20000, high resolution images (ETM and IRS) 1998, 2005, 2008 were used. It is concluded that the area is tectonically active, sedimentation; erosion processes, river regime and sea level change are caused to the Tom bolo, Lagoon and Barrier in Bir coast. Surveying the forms, sediment shows an obvious computation between marine currents as constructive process of Tom bolo, lagoon and barrier, and rivers as destructive process in Bir coast.
  • A. Abedini, A. A. Calagari Page 155
    A Permian residual horizon is located in ~30 km northeast of Malekan, which was developed as stratiform layer in Ruteh carbonate rocks. Mineralogically, this horizon includes minerals such as boehmite, diaspore, hematite, kaolinite, rutile, anatase, montmorillonite, muscovite, calcite, and chlorite. Calculations of normative values of minerals in a selective profile show that this horizon consists of five distinct lithological facies which are, from bottom to the top, (1) kaolinitic ferrite, (2) ferritic kaolin, (3) ferritic bauxite, (4) kaolin, and (5) bauxitic kaolin. Based on obtained data, it seems that the distribution of REEs in the studied profile was principally controlled by factors such as (1) Eh variations of the environment due to decomposition of organic matters, (2) the pH increase of weathering solutions by carbonate bedrocks, (3) scavenging and fixation processes, and (4) fluctuation of underground water table. Further geochemical evidence indicates that the concentration of LREEs were occurred by muscovite, Mn-oxides, and secondary phosphates (e.g., monazite, gorceixite, rhabdophane) and that of HREEs by rutile, anatase, and zircon in the studied profile.
  • M. Mohamadi Vizheh, A. Kamkar Rouhani Page 163
    Ground water, cavities, and isolate buried structures embedded at shallow depths are well detectable by resistivity and GPR methods because of distinct contrast in their electric and electromagnetic properties in comparison with their surrounding media. In this research work, 3 different profiles on such targets have been chosen, and their responses have been investigated. Using both resistivity and GPR methods together, it has also been possible to investigate capabilities and limitations of the methods in practice. The results obtained from this research work indicate that the GPR method, in addition to its speed and simplicity in data acquisition, is very successful in detection of interfaces or boundaries between different media in which electromagnetic properties at the boundaries change rapidly. The resistivity surveys, which have been carried out using Wenner array in this study, indicate low resistivity of the media under investigation. The low resistivity of the subsurface media caused the depth of penetration of the GPR method to be low, and as a result, made it impossible to investigate the targets buried at depths greater than 2 meters. Unlike the GPR method, the resistivity method has not been very successful in detection of multiple targets with high resistivity contrasts. Lower resolution of the resistivity method in comparison with GPR method has caused this problem. In this study, considerable information has been obtained by selecting two different processing algorithms and applying them on a series of raw GPR dataset. The obtained information from the resistivities of the subsurface structures as a result of the resistivity surveys has made it possible to choose and apply these processing algorithms. This research work well indicates that high conductive areas in resistivity sections coincide with the areas in the GPR sections having intensive attenuation. This characteristic can be used well in the interpretation of the GPR sections. Finally the resistivity method can be introduced as a suitable supplementary geophysical method to the GPR method.
  • M. H. Karimpour, G. L. Farmer, C. R. Stern Page 171
    Biotite-muscovite leucogranite and associated pegmatite intruded meta-ophiolite and meta-flysch (the remnants of Paleo-Tethys) during collision of Turan plate with Iran plate. Four types of pegmatite dykes, crosscutting biotite muscovite leucogranite, are identified. The results of U-Pb zircon age of Khajeh Mourad biotite muscovite leucogranite is 205. 9 ± 4. 1 Ma (Late Triassic, Rhaetian). Chemically, biotite muscovite leucogranite and aplite granite are peraluminous S-type pluton. Magnetic susceptibility of biotite muscovite leucogranite and aplite granite are between than 0-5 × 10-5 and the ratio of ferric to ferrous ratio (< 0. 35), therefore they are classified as belonging to the ilmenite-series (reduced type). The total REE content of biotite muscovite leucogranite is between TREE = 130-176 and aplite is very low Total REE = 50. 79. They have small negative Eu anomalies (Eu/Eu*= 0. 52 to 0. 76). The initial 87Sr/86Sr and (143Nd/144Nd) i was recalculated to an age of 205 Ma. Initial 87Sr/86Sr ratios for B-M leucogranite and aplite are 0. 708161-0. 709853. The (143Nd/144Nd) i isotope composition for B-M leucogranite 0. 512214, aplite dykes 0. 512024. Initial ε Nd isotope values for B-M leucogranite -6. 48 and aplite dykes is -6. 83. These values could be considered as representative of continental crust-derived magmas. The ratios of Rb/Sr = 1-1. 3 and CaO/Na2O» 0. 3 of biotite-muscovite leucogranite indicate that the source rock had a composition between meta-pelite and meta-psammite.
  • F. Rezaie Page 183
    Behavior of sands under static and dynamic cyclic and monotonous loadings is the most common problem of Geotechnitiens.. This paper presents results of cyclic loading on loose and dense silica and carbonate sands using a modified direct shear box. The laboratory shear box was modified so that the lower part of the box was composed of a metal plate with sand grains glued at its surface. Various test parameters such as sand type, sand density, interface conditions, number and form of cyclic loading were studied to explore behavior of soil-soil and soil-structure under naturally occurring loading conditions. Results showed that the two sand types tested demonstrate contraction behavior at the beginning but dilation performance later on. Shear and normal forces decreased during the tests; the decline was larger for carbonate sand than for the silica one. The reduction of shear and normal force increased with decreasing density of sand. This reduction behavior of forces in tests with zero displacement under cyclic loading is similar to the liquefaction phenomena and these results might be applied to evaluate liquefaction problem.
  • A. Hamidi, N. Salimi, V. Yazdanjou Page 189
    There are always limitations for appropriate borrow materials in common engineering activities which results in wide usage of mixed soils with larger particles up to boulders. Using these types of materials need correct knowledge of their behavior. For example, shear strength characteristics of mixed soils are usually required for stability analysis of slopes, landslides and earth dams. However, there are limitations in experimental studies on soil mixtures due to the small size of testing specimens. In the present study, a regular set of large scale direct shear tests performed to investigate gravel particles shape and size effects on shear strength characteristics of fine sands. The tests conducted using direct shear apparatus with 300 mm × 300 mm shear box. Poor graded fine sand was used as the base material and mixed with zero, 20, 40 and 60 percent of angular and rounded gravel grains with maximum size of 12.5 and 25.4 mm as oversized particles. All tests performed on dry samples in drained condition. Samples prepared in three different relative densities of 35, 60 and 85 percent and tested using three surcharge pressures of 150, 300 and 450 kPa. According to the results, shape and size of oversized particles strongly affect direct shear strength characteristics of sand-gravel mixtures. Mixtures with angular and larger gravel grains show more shear strength and dilation compared to mixtures contain rounded and smaller oversized particles. Enhancement of gravel content, surcharge pressure or relative density increases the effects of oversized particle on shear behavior of mixture.