فصلنامه مجلس و راهبرد
پیاپی 47 (بهار 1384)

بودجه عملیاتی عبارتست از یک برنامهسالانه به همراه بودجه سالانه که رابطه میان میزان وجوه تخصیص یافته به هر برنامه با نتایج به دست آمده از اجرای آن برنامه را نشان می دهد. بودجه ریزی عملیاتی با آگاه کردن تصمیم گیران به اطلاعات بهتر درباره نتایج هر برنامه و مجموعه برنامه هایی که برای نیل به اهداف مشترکی به کار می روند، توانایی تصمیم گیران را در ارزیابی درخواست های بودجه ای دستگاه های اجرایی افزایش می دهد. البته این موضوع ابعاد فنی مساله را تشکیل می دهد، در حالی که تخصیص منابع نیازمند انتخاب های سیاسی نیز هست...

فقدان مکانیسم ارتباط دهنده سیاستگذاری، برنامه ریزی و بودجه ریزی که ریشه در ضعف های نهادی و فنی موجود در نظام تصمیم گیری مالی دارد، مشکلی اساسی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه است که نتایج ضعیفی را در هر یک از این سه حوزه پدید آورده است. چارچوب میان مدت مخارج به عنوان یک ساز و کار ارتباط دهنده سه حوزه مذکور هم اکنون در بسیاری ازکشورها به صورت چارچوبی برای فائق آمدن بر مشکلات تصمیم گیری های مالی دولت در حال طراحی و اجراست...

دولت برای اجرای وظایف خود در چارچوب سند بودجه عمومی، اقدام به تجهیز و تخصیص منابع گردآوری شده از اقتصاد ملی می کند. از نظر اقتصادی، با طبقه بندی ماهیتی منابع و مصارف دولت و دسته بندی های دو یا چندگانه آنها، مفاهیمی مانند کسری یا مازاد بودجه یا خالص وام دهی / وام گیری دولت خلق می شود که می توان آنها را از دیدگاه های مختلف تحلیل کرد. نتایج به دست آمده از عملکرد بودجه دولت ایران در دوره 82-1358 نشان می دهد که: 1. به جز سالهای 75-1373، دولت همواره از نظر شکاف میان دریافت ها و پرداختها کسری بودجه داشته؛ ولی نسبت آن به تولید ناخالص داخلی جاری در حال کاهش بوده است...

مروری بر اعتبارات طرحهای تملک دارایی های سرمایه ای در طی سالهای برنامه سوم توسعه نشان می دهد که در طول این سالها به طور متوسط حدود 16 درصد بودجه عمومی به طرحهای تملک دارایی های سرمایه ای تخصیص یافته و در مجموع بین سالهای مذکور حدود 248 هزار میلیارد ریال از طریق طرحهای مذکور در اقتصاد کشور سرمایه گذاری شده است. به رغم صرف چنین بودجه ای، طرحهای تملک دارایی های سرمایه در طی مراحل پیش بینی های قانونی برای گزینش و تصویب در فرایند بودجه ای با مشکلات زیادی مواجه است و این مشکلات حداقل در سه مرحله امکان سنجی، مرحله اجرای طرح و مرحله بهره برداری قابل بررسی هستند...

این مقاله به مبانی نظری تخصیص منابع بین گزینه های بودجه ای، به عنوان مساله ی اساسی بودجه ریزی، می پردازد. در واقع، نگارنده در پی آن است چارچوبی به دست دهد که در تخصیص بهتر منابع عمومی راهنمای تصمیم گیرندگان باشد. وی اذعان می دارد که نمی توان یک نظریه ی جامع بودجه ریزی جهت حل مساله ی اساسی بودجه ریزی ارائه کرد، اما می شود در راستای آن گامهایی برداشت. در این راستا، ابتدا اصول و معیارهای راهنمای تصمیم گیری راجع به تخصیص منابع و فنونی که در این رابطه راه گشا هستند را بررسی می کند. این اصول و فنون با هم ابزار سودمندی جهت تصمیم گیری راجع به تخصیص منابع عمومی را به دست می دهند...

با توجه به اهمیت حضور ناتو در کشورهای همسایه ایران و تاثیر آن بر تعیین راهبردهای امنیت ملی و استراتژی های دفاعی کشور، در مقاله حاضر پس از بررسی اهداف استراتژیک ناتو، به تحلیل آخرین اقدامات این سازمان در سطح منطقه - به ویژه در عراق - پرداخته شده و راهکارهای پیش روی ایران در برقراری امنیت ملی و حفظ منافع ملی در دو سطح خرد و کلان مورد اشاره قرار گرفته است. با توجه به پیامدهای امنیتی حضور ناتو در همسایگی ایران، در این مقاله تلاش شده است تا راهکارهای پیش روی ایران برای تامین منافع خود، مورد اشاره قرار گیرد. بررسی نخحوه آموزش نیروهای عراقی، مذاکره در زمینه نحوه استقرار نیروهای ناتو در مرز عراق و ایران، لزوم باز تعریف روابط ایران و پیمان آتلانتیک شمالی و تلاش برای گسترش تعاملات و گفتگوها در راستای تامین امنیت ملی از جمله راهکارهای پیشنهاد شده در این مقاله می باشد...

تحول نظام سیاسی ژاپن و کنشگران اصلی آن از دهه 90 میلادی تا سال 2004 بررسی شده است. اصلاحاتی که در نظام های حزبی، انتخابات، بوروکراسی، و روابط دولتهای محلی با دولت مرکزی به تغییرات در جهت گیری های سیاست در ژاپن منجر شده است مورد توجه قرار گرفته است. در این میان به نقش حزب لیبرال دموکرات به عنوان مهمترین کنشگر سیاسی توجه ویژه شده است. چنین گمان می رود که اجرای اصلاحات اداری و سیاسی در این دوره، موجب تغییر جهت سیاست ورزی در ژاپن به سوی عملکرد دموکراتیک بوده است...