فهرست مطالب
فصلنامه سیاست خارجی
سال بیست و ششم شماره 3 (پیاپی 103، پاییز 1391)
- تاریخ انتشار: 1392/03/17
- تعداد عناوین: 15
-
- مقالات
-
صفحات 585-606موضوع هسته ای نظام جمهوری اسلامی ایران یکی از مهم ترین موضوعات مطرح شده در سیاست خارجی و همچنین مباحث داخلی این کشور است که به نظر می رسد تحلیل گران سیاست داخلی و سیاست خارجی برای شناخت بهتر ابعاد مختلف این موضوع باید قبل از هر چیز با ادبیات موجود در این زمینه و به تبع آن تکثر دیدگاه های گفتمانی پیرامون آن آشنایی کامل داشته باشند. دیدگاه های مختلفی که حاکی از برداشت های متفاوت از معنا و اهمیت برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران دارد. هدف اصلی این مقاله بررسی ادبیات موجود و شناسایی دیدگاه های متفاوت در باب موضوع هسته ای نظام جمهوری اسلامی ایران می باشد و این ادبیات را به چند دسته کلی آثار تاریخ محور، آثار حقوق محور، آثار پیامدمحور، آثار راه حل محور و نهایتا آثار انگیزه محور تقسیم می کند.
کلیدواژگان: موضوع هسته ای، نظام جمهوری اسلامی ایران، رژیم صهیونیستی، آمریکا، آژانس بین المللی انرژی اتمی، امنیت، بازدارندگی -
صفحات 607-628کنفرانس های بازنگری معاهده عدم گسترش سلاح های هسته ای از سال 1970 به صورت منظم هر پنج سال یک بار برگزار می شود که تاکنون هشت بار در مقر سازمان ملل در نیویورک برگزار شده است. این کنفرانس ها به دنبال یک راه حل بین المللی بوده است تا از گسترش سلاح های هسته ای و عدم پیروی کشورهای عضو از مفاد آن جلوگیری نماید و یک راهکار عملی ارائه کند. جهت گیری های آمریکا به عنوان یک عضو تاثیرگذار در این کنفرانس ها مهم می باشد. هدف این مقاله مقایسه دیدگاه های آمریکا در کنفرانس های بازنگری 2005 و 2010 با توجه به سند استراتژی هسته ای این کشور در زمان جورج بوش و اوباما می باشد. علاوه بر آن مواضع این کشور در این کنفرانس ها نسبت به ایران مورد بررسی قرار می گیرد.
کلیدواژگان: کنفرانس بازنگری، سند استراتژی هسته ای، جورج بوش، اوباما و ایران -
صفحات 629-646عالی ترین و بنیادی ترین سند در هر نظام متشکل حقوقی قانون اساسی آن است که بیانگر رئوس اهداف و برنامه های آن نظام بوده و سایر اسناد حقوقی با تطابق این سند اساسی تنظیم می گردد. در عرصه تعامل ملت کشورها، این سند حقوقی که از آن به عنوان ''میثاق مشترک ملت'' یاد می شود، پایه و شالوده حقوقی حکومت ها را تشکیل می دهد. بر این اساس اهمیت قانون اساسی برای ثبات جوامع حقوقی باعث شد که به مسئله وجود یا عدم وجود قانون اساسی در نظام حقوقی بین المللی پرداخته و در مقاله پیش رو با بیان مختصات و ویژگی های موجود در قوانین اساسی مصطلح و مقایسه آن با ویژگی های منشور ملل متحد به عنوان یک معاهده جهانی که به لحاظ تعداد اعضا و وسعت جغرافیایی جهانی خود و گستره موضوعات منحصر به فرد می باشد، جایگاه منشور ملل متحد را به مثابه قانون اساسی در جامعه جهانی مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. نتیجه بررسی ها بیان گر این نکته است که منشورملل متحد به دلیل فقدان عنصر روح همبستگی در میان اعضا به مثابه قانون اساسی جهانی محسوب نمی شود، بلکه به عنوان قانون اساسی سازمان ملل متحد به شمار می رود.
کلیدواژگان: قانون اساسی، منشور ملل متحد، جامعه جهانی، سازمان ملل متحد، دولت، کشور -
صفحات 649-662در سال های اخیر مطالعات فراوانی توسط پژوهش گران و سیاست گذاران علمی کشورها در رابطه با همکاری های علمی پژوهشی صورت گرفته و اهمیت و مزایای این همکاری ها و همچنین جنبه های گوناگون آن به شدت مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی میزان همکاری های علمی پژوهش گران ایرانی و پژوهش گران هشت کشور صنعتی جهان در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس طی سال های 2011-1998 است. پژوهش حاضر، پژوهشی پیمایشی توصیفی است و از روش علم سنجی برای انجام این پژوهش استفاده شده و وضعیت تولید علم ایران و کشورهای گروه هشت و نیز مشارکت علمی آن ها در تولید مدارک و مقالات علمی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. یافته ها نشان می دهد که در سال های مورد بررسی، همکاری های علمی ایران و کشورهای گروه هشت روند رو به رشدی را طی کرده و از سال 2004 به بعد رشدی سالانه 26 درصدی داشته است. همچنین دانشگاه های تهران، صنعتی شریف و دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان پرکارترین مراکز و موسسات ایرانی در همکاری علمی بین المللی با این هشت کشور به حساب آورده می شوند و پژوهش گران حوزه های مهندسی، پزشکی، فیزیک و اخترشناسی بیشترین میزان تولیدات علمی مشترک را به چاپ رسانده اند. بخش قابل توجهی از این مدارک به زبان انگلیسی بوده و بیش از 92 درصد از آن ها به شکل مقاله مجله و یا مقاله کنفرانس تولید شده است.
کلیدواژگان: همکاری های علمی، ایران، گروه هشت، پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس، علم سنجی -
صفحات 663-686حزب حاکم اسلام گرای کنونی ترکیه در سال 2002 از بطن حکومتی سکولار سر برآورد که در حال حاضر تمام تلاشش را در راستای اتخاذ دیپلماسی موثر و ایفای نقشی پررنگ در تحولات اخیر منطقه متمرکز کرده است. حزب عدالت و توسعه هم در بعد سیاست خارجی و هم در حوزه سیاست داخلی اقدامات قابل توجهی را انجام داده است که از جمله می توان به بهبود اوضاع اقتصاد، حذف منازعات و رقابت های مخرب درون حزبی، تلاش مستمر برای از سرگیری مذاکرات پیرامون عضویت در اتحادیه اروپا، جلب اعتماد لائیک ها و نظامیان ترکیه و جلب توجه افکار عمومی و نخبگان عرب اشاره کرد. مقاله حاضر درصدد بررسی تطبیقی سیر تحول سیاست خارجی ترکیه در دوران آتاتورک، اربکان و حزب عدالت وتوسعه و موضع گیری های اخیر این کشور در رابطه با تحولات جهان عرب است تا به این سئوال اصلی پاسخ دهد که آیا اولویت سیاست خارجی ترکیه با رهبری حزب حاکم عدالت و توسعه نسبت به دوره های پیشین درخصوص تحولات اخیر منطقه روند تحولی را طی نموده است یا به فرآیند تکاملی قائل است؟ برای دستیابی به پاسخ این سئوال، ضمن توجه به مفروضات پژوهش، این فرضیه را مطرح نموده ایم که تلاش ترک ها و اولویت اصلی سیاست خارجی آن ها در کابینه اردوغان عضویت در اتحادیه اروپاست و از این لحاظ به سنت سیاسی تاریخی ترکیه و اهداف آتاتورک وفادار مانده و در سیاست خارجی خود درخصوص بیداری اسلامی سعی در تلفیق مجموعه سیاست های بعضا متعارض کابینه های پیشین و نگاه چندوجهی به جای تک سونگری داشته اند. مقاله حاضر، بررسی این مهم را در پرتو همگرایی منطقه ای و سیاست های اعلامی و اعمالی ترکیه درنظر دارد.
کلیدواژگان: نظریه همگرایی، کمالیسم، حزب عدالت وتوسعه، بیداری اسلامی، ترکیه، سکولاریسم -
صفحات 687-710خاورمیانه و زیرسیستم های آن به ویژه خلیج فارس همواره در زمره تمدن سازترین مناطق دنیا بوده و همچنان در صدر نقاط ژئوکالچر و فرهنگ ساز شناخته شده است. این ویژگی ها و استعدادهای درونی سبب شده تا سیر سیاست گذاری های فرامنطقه ای و هرگونه تصمیم سازی های راهبردی بدون درنظرگرفتن مولفه ها و واقعیات پایدار در این منطقه از یک سو و همچنین معادلات و تعاملات حاکم بر آن از جانب دیگر با چالش ها و تنش های عمیق رو به رو شده و بعضا موجب ناکامی و نتایج معکوس سیاست های بازیگران فرامنطقه ای گردد. برهمین اساس، تلاش شده تا موضوع حمله آمریکا به عراق و اشغال آن از سال 2003 که در چارچوب تسلط و کنترل منابع انرژی و به دنبال اتخاذ سیاست های تنش زا از سوی حزب بعث صورت پذیرفته، تحلیل و ارزیابی گردد و نهایتا خروج نظامیان آمریکا از این کشور در سال 2012 براساس مولفه ها و شاخص های تعیین کننده در منطقه تبیین و بررسی شود. یکی از محورهای راهبردی مهمی که هم در زمان اشغال عراق توسط آمریکا و هم هنگام خروج نیروهای نظامی این کشور از عراق بخش مهمی از سیاست خارجی ایالات متحده را به خود اختصاص می دهد، معطوف به معادلات و عواملی است که عموما تحت تاثیر مولفه ها و هنجارهای درون منطقه ای در برابر غرب شکل گرفته است.
کلیدواژگان: آمریکا، عراق، اقتصاد جهانی، انرژی، حزب بعث، صدام، ایران -
صفحات 711-742با ورود به دهه دوم جنگ و حضور نیروهای خارجی در افغانستان پس از اکتبر 2001، دو طیف منازعه در افغانستان به این برداشت رسیده اند که تداوم روند نظامی در این کشور بی فایده خواهد بود و جنگ افغانستان نمی تواند یک پیروز نهایی داشته باشد. لذا نیروهای خارجی به انحای مختلف علاقه خود به انتقال روندها از فاز نظامی به فاز سیاسی و مذاکره را ابراز داشته اند. اما در حقیقت، نتایج روند سیاسی نه تنها توسط نیروهای افراط از یک سو و دولت کابل در کنار نیروهای خارجی از سوی دیگر، تعیین نخواهد شد بلکه رویکرد دیگر بازیگران منطقه ای به خصوص ایران، پاکستان، هند، روسیه و چین تعیین کننده خواهد بود. افزایش تعداد بازیگران فرامنطقه ای و پیگیری رویکردهای مختلف، مانعی جدی در روند مذاکرات صلح افغانستان تلقی می گردد. در این مقاله تلاش می شود ضمن توجه به پیشینه مذاکرات صلح در افغانستان، رویکرد بازیگران مختلف در مذاکرات صلح، همچنین تضاد و تضارب آرای مختلف در این عرصه تبیین گردد. فرضیه این مقاله آن است که به رغم برجسته شدن نیاز به مذاکره در بین بازیگران اصلی درگیر در افغانستان، رویکردهای متفاوت و غیرسازنده بازیگران مختلف داخلی و خارجی در این کشور مانعی جدی برای مذاکرات صلح افغانستان محسوب می گردد.
کلیدواژگان: مذاکرات صلح افغانستان، طالبان، ایالات متحده، پاکستان، ایران، روسیه، چین، هند، ترکیه -
صفحات 743-758مناقشات دریای جنوبی چین در حال حاضر روندی رو به گسترش از خود نشان می دهد. در سال های اخیر این منطقه به یکی از بی ثبات ترین نقاط در شرق آسیا تبدیل شده است. چین، ویتنام، فیلیپین، مالزی، برونئی و تایوان هر کدام بر بخش هایی متداخل از این دریا ادعای حاکمیت دارند. این موضوع موجب تنش دیپلماتیک بین کشورهای مدعی شده است. در واقع، رشد اقتصادی چین و به تبع آن افزایش هزینه های نظامی و تقویت توان نظامی به ویژه نیروی دریایی و تحرکات این نیرو در دریای جنوبی چین موجب نگرانی و سوء ظن کشورهای همسایه شده است. این مسئله موجب شده تا برخی از کشورها خواستار نقش فعالتر آمریکا در منطقه برای کنترل و ایجاد موازنه با رشد چین شوند، در این مقاله به مسئله اختلاف چین با کشورهای پیرامونی بر سر دریای جنوبی چین پرداخته خواهد شد تا به این مسئله که آیا برخورد نظامی بر سر دریای جنوبی چین میان کشورهای طرف اختلاف محتمل است یا خیر، پاسخ داده شود.
کلیدواژگان: دریای جنوبی چین، آمریکا، چین، نئورئالیسم، توازن، سیاست بازگشت به آسیا -
صفحات 759-776امروزه کشورهای جهان دریافته اند که سرمایه گذاری بر روی قدرت نرم نه تنها ارزشی کمتر از قدرت سخت ندارد، بلکه اهمیت و تاثیر آن فراتر از تمرکز صرف بر قدرت سخت است. کره جنوبی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و گسترش سریع فیلم ها و موسیقی کره ای موجب شده تا جهانیان بهتر با مردم و فرهنگ کره جنوبی آشنا شوند. شناخت قدرت نرم کره جنوبی امروزه به بحث جالب و مهمی در محافل سیاسی و آکادمیک مبدل شده است. کره طی دو دهه گذشته با اتخاذ سیاست های صحیح در این حوزه توانسته تصویر مثبتی از خود ارائه نماید. موج کره ای نیز در همین راستا حرکت کرده و توانسته در بسیاری از کشورها نفوذ نموده و جای پای خود را پیدا کند؛ ولی همچنان با رقبای بزرگی در این عرصه روبه رو است. سئوال اصلی در این نوشتار این است که جایگاه کره جنوبی در میان سایر کشورها کجاست و چه رویکردی را اتخاذ نموده است، به علاوه، از ابعاد مختلف به قدرت نرم کره پرداخته می شود و شاخص «مارک ملی» و مفهوم «موج کره ای» نیز تبیین می گردد.
کلیدواژگان: قدرت نرم، کره جنوبی، موج کره ای، مارک ملی، فناوری، فرهنگ -
صفحات 777-800یکی از موضوعاتی که در حقوق بین الملل دریایی مورد مناقشه بین کشورهای ساحلی و کشورهای پیشرفته است، تحقیقات علمی در مناطق دریایی بالاخص در منطقه انحصاری اقتصادی می باشد. از یک سو کشورهای ساحلی به خوبی می دانند آن ها نخواهند توانست به طور کامل از منابع این منطقه بهره مند شوند، مگر این که تحقیقات مربوط به آب های منطقه انحصاری اقتصادی را تحت نظارت داشته باشند. لذا آن ها سنتا طرفدار رژیم رضایت مطلق بوده اند. از سوی دیگر، کشورهای پیشرفته به خوبی واقفند که انجام تحقیقات علمی تاثیرات به سزایی در پیشرفت صنعتی ایشان می تواند داشته باشد، لذا همیشه سعی در گسترش آزادی دریانوردی در حوزه تحقیقات علمی دریایی در منطقه انحصاری اقتصادی داشتند. این مهم به هنگام تدوین مقررات مربوط به کنوانسیون 1982حقوق دریاها نیز مورد دقت کشورهای شرکت کننده اعم از کشورهای ساحلی و کشورهای پیشرفته قرار داشت. بنابراین، هریک از ایشان تلاش نمود با مدنظر قرار دادن منافع ملی خویش، در تدوین مقررات کنوانسیون 1982حقوق دریاها نقش به سزایی داشته باشد. در نتیجه، مقررات این کنوانسیون که شامل تاسیس یک نظام قانونی جامع برای اقیانوس ها و دریاها است، مقررات خاصی را نیز جهت انجام تحقیقات علمی دریایی در مناطق دریایی به ویژه منطقه انحصاری اقتصادی پیش بینی نموده است. این مقاله به بررسی قواعد و اصول موضوعه کنوانسیون 1982 در زمینه تحقیقات علمی دریایی و تحولات آن می پردازد.
کلیدواژگان: تحقیقات علمی دریایی، منطقه انحصاری اقتصادی، کنوانسیون 1982 حقوق دریاها، کشور ساحلی، حقوق دریاها - نقد و بررسی کتاب
-
روابط خارجی چین، قدرت و سیاست پس از جنگ سردصفحه 801
-
احیای جنگ، تنازع بین المللی و سرنوشت لیبرال دموکراسیصفحه 807
-
قدرت و سیاست در سوریه: سرویس های اطلاعاتی، روابط خارجی و دموکراسی در خاورمیانه امروزیصفحه 815
-
نگاه راهبردی: آمریکا و بحران قدرت جهانیصفحه 825
-
ژاپن در بحران: ژاپن چگونه می تواند دوباره برخیزد؟صفحه 835
-
Pages 585-606The nuclear issue is one of the most important issues in foreign policy as well as domestic policy of the I. R. Iran. To better understand different aspects of this issue, political analysts should be familiar with the literature in this area and diversity of discourses on this hot issue. There are different views about Iran’s nuclear issue bearing different interpretations from the meaning and importance of this problem. The aim of present article is to assess the current literature and to understand different views on Iran’s nuclear issue. Reading different discourses, the author would give a categorization of the literature in this area as history-oriented, law-oriented, impact-oriented, solution-oriented and finally intention-oriented.
-
Pages 607-628From 1970 the NPT Review conferences have been held each five years. Up to now, eight conferences are held in the United Nations headquarters in New York. These conferences aimed to find an international solution to deter proliferation of nuclear weapons, to ensure full compliance of the member states with the NPT regulations and to give functional ways for addressing challenges ahead. The US approach, as an influential member of the NPT, toward this issue is of great importance. The aim of the present article is to make a comparison between the US views and positions in the Review Conference of 2005 and the Review Conference of 2010 in light of US nuclear strategy in Bush and Obama administrations. The US stances towards Iran in these conferences will also be analyzed.
-
Pages 629-646The highest and most fundamental document in every legal system is the constitution which reflects the major goals and concerns of that system. The other legal documents should be in conformity with this basic document. Within the nation-states, this document, known as the common covenant of the nation, is the basis and legal foundation of the state and plays a key role in maintenance of national integrity and stability. The present article examines the characteristics of constitutions and compare them with characteristics of the UN Charter as a global treaty which is a unique one, due to the number of its members and its geographical extension. It also analyzes the role of the UN Charter as a universal legal document which could be considered the constitution of the world community.
-
Pages 649-662The aim of this article is to study the scientific and research cooperation between Iranian researchers and their counterparts in the major industrialized countries (G8) in the framework of Scopus database during the period of 1998-2011. The status of science production in Iran and countries of the G8 will be assessed and analyzed. The findings prove that during the target period, scientific cooperation between Iran and G8 countries has intensified. Tehran University, Sharif University and Tehran University of Medical Science are among the most engaged centers in scientific cooperation with these eight countries. Researchers in the fields of engineering, medicine, physics and astronomy have produced most of the articles. Most of these scientific production has been presented, in English language, to a conference or published in a journal.
-
Pages 663-686The Turkish model of democracy as a special pattern in connecting Islam and democracy has considerable impacts on public opinion and elites of the Arab world. The ruling Justice and Development Party has adopted an efficient diplomacy and meaningful role in regional developments. The present article aims to assess the history of Turkish foreign policy during Ataturk, Erbakan and the Justice and Development Party. The main question is whether the priority of Turkish foreign policy governed by Justice and Development Party regarding regional developments has changed or evolved? The hypothesis of this research is that the main priority of Turkish foreign policy in Erdogan government is membership in the European Union and respect for the political and historical heritage of Ataturk. However, in light of Islamic awakening, the Turkish government has taken a multi-faceted approach which ends up to contradiction and dichotomy between policy and rhetoric.
-
Pages 687-710The Middle East and its subsystems, in particular the Persian Gulf, have always been among the important sources of civilization in the world and are the most important regions from geocultural point of view. These inner characteristics and potentials are so influential that without consideration of the durable elements and realities of the region from one hand and its interactions with the world from other hand, the trend of trans-regional policy making and strategic decision making will face strong challenges and end up in deep tensions. The present article aims to analyze the US aggression to Iraq in 2003 which was in the framework of domination over energy resources, and to understand the main causes of US withdrawal from Iraq in 2012, taking into account major inborn elements and variables in the region. It concludes that one of the major strategic concerns which significantly affected the US policy in Iraq related to parameters generally influenced by inner-regional elements against the West. It goes Further to elaborate on those parameters.
-
Pages 711-742Entering the second decade of the Afghan war and presence of foreign troops in Afghanistan, the two sides in Afghan conflict found out that continuation of military approach will be useless and without a winner. Therefore, the foreign players have expressed their will for a trend shift from military to political through negotiation. But the results of the political process are not only in the hand of radical elements and the government in Kabul tied with foreign troops. The approach of regional players and in particular Iran, India, Pakistan, Russia and China is of great importance. Increasing the number of trans-regional players involved and their different approaches is an important obstacle for the process of peace-making in Afghanistan. The present article, reviewing the history of peace talks in Afghanistan, will explain the approaches of the key players involved. The author would assume that despite the fact that domestic players in Afghanistan have reached to necessity of negotiation, diverse and conflicting approaches of other actors play an important role to halt these talks.
-
Pages 743-758There is a growing trend of tensions and disputes in South China Sea, making this region one of the most unstable Zones in East Asia. China, Vietnam, the Philippines, Malaysia, Brunei and Taiwan all claim sovereignty on overlapping parts of this sea. This has created diplomatic tension among the litoral states. In fact, rapid economic growth of China and expansion of its military expenditures and promotion of its military power, in particular marine forces, and its activities in the sea has resulted in high concern among the neighboring countries. Therefore, several countries are asking for a more active role by the United States in this region to balance the power of China. The present article aims to study China dispute with neighboring countries over South China Sea and to assess whether military conflict among these countries could be possible.
-
Pages 759-776In today world, all countries are aware of the fact that investment on soft power is as important as the hard power. South Korea is not an exception. For South Korea, this sort of power is of great value. The Korean music and movies are good instruments to introduce the nation and culture of Korea to the world. The soft power of Korea is a hot issue in political and academic circles. In last two decades, South Korea has adopted policies to build a positive image of the country. In this direction, the Korean wave has reached different countries while facing with strong rivals. The main question in this article concerns the status of Korea among other states and the approaches adopted by South Korea to promote the image of this country.
-
Pages 777-800One source of conflict between littoral states and developed countries in the framework of international law is the scientific research in maritime zones and in particular exclusive economic zone. The littoral states are well aware of the fact that they will not be able to utilize the resources of this zone unless they control the scientific research in these areas as well. Therefore, they were pro absolute-satisfaction regime while developed countries were supporting the freedom of shipping and scientific research in exclusive economic zone. This was extensively debated during negotiations for codification of 1982 Convention on the Law of the Sea. Each of the parties was trying to have a role in writing the rules of this convention to meet their own interests. Therefore, this convention enshrined special rules for scientific research in maritime zones, including the exclusive economic zone. This article reviews those rules and principles and the course of its evolution.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.