فهرست مطالب

مشکوه - پیاپی 103 (تابستان 1388)

فصلنامه مشکوه
پیاپی 103 (تابستان 1388)

  • 136 صفحه، بهای روی جلد: 6,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1388/08/05
  • تعداد عناوین: 10
|
  • حمیدرضا آژیر صفحه 4
  • قرآن و حدیث
  • عبدالحسین خسروپناه صفحه 12
    این مقاله با بررسی چیستی حکمت در مکاتب مشاء و اشراق و متعالیه و تعاریف گوناگون فلسفه اسلامی و ماهیت حکمت در متون اسلامی به ویژه آیات قرآنی به این نتیجه رسیده است که حکمت در قرآن هم جنبه نظری و هم جنبه عملی دارد. به عبارت دیگر، حکمت هم ساحت تعقلی و ادراکی و هم ساحت کنشی و رفتاری را در برمی گیرد. حکمت نظری، عبارت از معرفت مطابق با واقع و برخوردار از عصمت و عاری از خطا است. و حکمت عملی، بایدها و نبایدهای مربوط به حوزه ارزش ها و رفتارهای مهذبانه و همراه با خشیت و اخلاص الهی است. حاصل سخن آن که حکمت دربردارنده مسائل بینشی و اعتقادی، احکام منشی و اخلاقی و نیز احکام فقهی و رفتاری و کنشی می باشد. به عبارت دیگر، حکمت نظری به حوزه عقاید و بینش ها و حکمت عملی به اعمال فردی و اجتماعی می پردازد. به همین جهت، حکمت قرآنی معنایی وسیع و گسترده به خود می گیرد. حکمت به منابعی مانند عقل و وجدان و فطرت و وحی نیازمند است و توانایی عقل و وجدان در شناخت پاره ای از حقایق حکمی، انسان را از منبع وحیانی بی نیاز نمی کند.
    کلیدواژگان: حکمت قرآنی، فلسفه، حکمت، حکمت نظری، حکمت عملی
  • امیر سلمانی رحیمی صفحه 37
    خدمت فقی هان و اصولیان به دانش نحو که حاصل تاملاتی در ظاهر قرآن بوده بر کسی پوشیده نیست، اما احساس کم توجهی آنان در دوره هایی به ظاهر قرآن، از جمله با توجیه قراءات گوناگون با به کارگیری ابزارهایی چون تمسک به قاعده استصحاب، موجب نابرخورداری دانش نحو از تکامل مورد انتظار شده است. این مساله نگارنده را واداشت تا با طرح مباحثی، همت عالمان دین را برای پژوهشی بیشتر و ژرف تر در ظاهر قرآن و علوم قرآن برانگیزد.
    کلیدواژگان: قراءات قرآنی، فقه، اصول فقه، استصحاب، حجیت ظاهر قرآن
  • مهدی اکبرنژاد، علی هاشمی صفحه 45
    اختلافات تفسیری بیشتر از سه موضوع سرچشمه می گیرد: متن قرآن، موقعیت نزول و شخصیت مفسر. این ها را می توان به عنوان عواملی اصلی در اختلاف تفاسیر نام برد. علاوه بر این عوامل، شرایط سیاسی و اجتماعی سده اول اسلام نیز در تشدید اختلافات تفسیری بسیار مؤثر بوده است و فرقه های مذهبی که خود از این شرایط نشات گرفته و دیگر عواملی که در این مقاله به آن ها اشاره شده به اختلافات تفاسیر دامن زدند که در این مقاله به تبیین مهم ترین عوامل اختلافات تفسیری با تاکید بر قرن اول می پردازیم.
    کلیدواژگان: اختلاف تفسیر، عوامل درونی، عوامل بیرونی، عوامل اصلی، عوامل فرعی
  • روح الله زینلی صفحه 63
    رستگاری در نگاه قرآن و روایات، حقیقتی است دارای مراتب که گستره معنایی آن از هدایت شدگی تا کسب رضایت خداوند متعال را در برمی گیرد. ویژ گی های اصلی آن اکتسابی بودن و غیر مادی بودن است. قرآن کریم و روایات برای رستگاری به پنج عامل اشاره کرده اند که از بین آن ها دو عامل ایمان و عمل صالح، به عنوان عوامل ایجادی و توبه و شفاعت، به عنوان عوامل رفعی، معرفی شده اند. رحمت الهی عامل پنجمی است که وجود آن همچون ضرورت به شرط محمول، برای کارآمدی هر یک از این عوامل لازم است. باتوجه به ویژگی اکتسابی بودن رستگاری، ایمان و عمل صالح به ترتیب بیشترین اهمیت را به خود اختصاص می دهند. در عین حال برای دستیابی به رستگاری شایسته، آگاهی و دانایی در پذیرش ایمان و انجام عمل صالح شرط لازم است.
    کلیدواژگان: رستگاری، سعادت، فلاح، فوز، ایمان، عمل صالح
  • الهه شاه پسند صفحه 79
    انسان همیشه در پی زیبایی است. تا آن جا که این پویش همه ابعاد زندگی اش را دربرگرفته، او محسوسات پیرامونش را درک کرده، تحت تاثیر جاذبه آن ها قرار می گیرد. هم چنین زیبایی معنوی کار نیک را وجدان می کند؛ لذا آن را تحسین کرده، نیکوکار را دوست دارد. اما گاهی در تعامل با زیبایی ها به خطا می رود. این مقاله در پی تبیین آفاتی است که در اثر برخورد نادرست با زیبایی ها ایجاد می شود. مبنای استناد این مقوله، آیاتی از قرآن کریم است.
    کلیدواژگان: زیبایی، زشتی، زینت، تزئین
  • سعید نمازی زادگان صفحه 94
    در میان مستشرقان گروهی هر چند اندک، بر پایه وجدان ومنطق به تحلیل تاریخ و فرهنگ اسلامی پرداخته و از حق نگذشته اند؛ اما بیشترآنان با انگیزه های تبشیری یا استعماری به مقابله با اسلام برخاسته و با کنار گذاشتن اخلاق و موازین پژوهش به تحریف حقیقت پرداخته اند.
    جهاد اسلامی یکی از موضوعات مورد علاقه آنان بوده که پیرامون آن بسیار گفته ونوشته اند و با تحلیل وتفسیر نادرست آیات جهاد وتاریخ جنگ های اسلامی وانمود کرده اند که گسترش اسلام در سایه جنگ و شمشیر و غنایم به دست آمده از جنگ ها بوده است.
    در این نوشتار اتهام های خاورشناسان مطرح و به هر یک پاسخی در خور داده شده است.
    کلیدواژگان: قرآن، مستشرقان، جهاد اسلامی، جهاد دفاعی، جهاد ابتدایی
  • تاریخ و فرهنگ اسلامی
  • استاد محمد واعظ زاده خراسانی صفحه 111
    این مقاله متن سخنرانی این جانب است که دو سال پیش، در کنفرانسی در کشور چین ایراد گردید. این کنفرانس در دانشگاهی واقع در شهری در چین منعقد گردید که به فاصله یک ساعت پرواز با هواپیما از شهر پکن قرار داشت و یکی از دانشجویان چینی که فارغ التحصیل از دانشگاه علوم اسلامی رضوی بود و با سفارت ایران همکاری می کرد، سخنان من را ترجمه می کرد.
    پس از پایان کنفرانس از آن جا با یک ساعت پرواز در شرق چین به شهر کوچکی که اکثریت مسلمان بودند رسیدیم. روز جمعه بود. پیش از خطبه نماز جمعه که توسط یکی از طلاب حوزه علمیه همان شهر ایراد گردید، دقایقی سخنرانی کردم. مردم آن شهر مسلمانانی با ایمان و متحد و متشکل بودند و حتی زنان مسلمان مسجد جدا و کلاس درس دینی داشتند که خاطره بسیار شیرینی برای من به جای گذاشت.
  • محمد مهدی رکنی یزدی صفحه 120
    نویسنده چند شبهه را که درباره وجود حضرت حجه بن الحسن هست، طرح می کند و بر اساس قدیم ترین و معتبرترین مآخذ با نقل روایات ثابت می کند که اعلام تولد آن مولود مبارک، توسط امام حسن عسکری، و ارائه وی به بعضی از شیعیان مخلص، روشنگر وجود آن امام منتظر است که خدای توانا از بیم قتلش توسط حاکمان ستمگر او را در پرده غیبت حفظ می فرماید، تا زمانی که مصلحت باشد، ظاهر گردد و عدالت را در جهان گسترش دهد. دیدن آن حضرت بعد از غیبت درازمدت (کبری) ممکن نیست و مدعیان ارتباط با حضرت، دروغگویند، و اگر اندک پارسامردانی او را دیده باشند، آن را بازگو نمی کنند.
    کلیدواژگان: امام زمان (عج)، غیبت، رویت، امام حسن عسکری (ع)
|
  • Dr. Abd Al-Husayn Khosrowpanah Page 12
    Having studied the nature of wisdom (ḥikma) in schools of Peripatetics, illuminationism, and transcendentalism and its nature in Islamic texts, especially the Quran, this article draws the conclusion that wisdom in the Quran is both theoretical and practical. Making scholarly reference to the Quranic verses and reliable traditions as evidences, the writer proves that the Quranic wisdom enjoys a vast expanse of meaning, while it requires such sources as intellect, conscience, inner nature, and Revelation, and that the power of intellect and conscience does not enable man to do without the Revealed source in recognizing some of the realities of wisdom.
  • Dr. Amir Salmani Rahimi Page 37
    The role of the jurists and legal theorists (uṣūlīs) in development of the science of syntax, which has been the outcome of deliberations on the outer aspects of the Quran, is not unknown to anyone. However, a sense of negligence – in some periods – of the outer aspects of the Quran, including the employment of such tools as appealing to the principle of continuance (istiṣḥāb) with a justification of various readings, caused the science of syntax to fail to enjoy the advancement expected from it. This issue prompted the writer to bring up some discourses in order to encourage the religious scholars to make their best endeavors in rendering profounder and more extensive research on the exterior aspects of the Quran and the Quranic sciences.
  • Dr. Mahdi Akbarnizhad, Ali Hashimi Page 45
    Difference in interpretation is mainly rooted in three issues: the Quran's texts, the revelation occasion, and the personality of the interpreter. These can be mentioned as the main factors; however, the socio-political situations of the first/seventh century have also been influential, as the appearance of religious sects originating from this milieu fuelled this problem. In this article, the writer has attempted to analyze the variety of interpretations mentioned above.
  • Ruhullah Zainali Page 63
    Salvation in view of the Quran and traditions is a reality of various levels whose meaning ranges from being guided to acquisition of God's pleasure. The Holy Quran refers to five factors involved in salvation. In this article, two of these factors, namely faith and good deed, are dealt with as factors leading to salvation.
  • Ilaha Shahpasand Page 79
    Human beings have always been in search of beauty. This quest encompasses all aspects of their life. They perceive the perceptible things surrounding them and are influenced by their attraction; they also grasp spiritual beauty and appreciate it. Nevertheless, they sometimes go astray in their interactions with beauties. The writer has studied a kind of pathology of beauty with reference to some verses from the Quran.
  • Said Namazi Zadegan Page 94
    A small group among the orientalists have undertaken to analyze the Islamic history and culture based on conscience and logic; however, most of them have approached this task with an evangelical or colonial motivations. Islamic jihād (holy war) is one of the issues wrongly and begrudgingly analyzed by them, who have attempted to evaluate the expansion of Islam in the shade of warfare and swords. This writing is a detailed response to the orientalist's accusations, explaining that jihād has been more of defensive nature in Islam, even in some instances when it had taken an apparently primitive form.
  • Dr. Muhammad Mahdi Rukni Yazdi Page 111
    An uncertainty concerning Mahdism is the birth of Imam Mahdī (A.S.). Drawing upon the old reliable sources, the author proves that announcing the birth of that blessed child by Imam Ḥasan ‘Askarī (A.S.) to some of the devoted Shī‘as is a definite historical event; except that the Almighty Allah by His discretion keeps him behind the curtain of occultation until his reappearance time arrives by the will of the Exalted Allah and justice spreads all over the world by the Imam (A.S.). It is also noteworthy that those who claim to have seen that holy Imam are to be denied, as the few pious men who have seen him have never revealed it.
  • Abstracts
    Ahmad Rezvani Pages 1-3