فهرست مطالب

فصلنامه روش شناسی علوم انسانی
پیاپی 43 (تابستان 1384)

  • بهای روی جلد: 500ريال
  • تاریخ انتشار: 1384/04/26
  • تعداد عناوین: 10
|
  • سخن آغازین
  • رئالیسم علمی
    سیدمحمدتقی موحد ابطحی صفحه 4
  • مقالات
  • سید حسین عظیمی دخت شورکی صفحه 9
    یکی از دیدگاه های درون گرایانه در باب شرایط توجیه که در مقابل دیدگاه مبناگرایی عرض اندام کرده، دیدگاه اصالت همبستگی است. در این مقاله، دیدگاه یکی از معرفت شناسان معاصر، لورنس بنجور، مورد بررسی قرار می گیرد. بنجور به معرفت شناسی باورهای تجربی می پردازد و می کوشد تا با حفظ این دیدگاه که توجیه نه از باورهای پایه ی موجود در ساختار معرفتی شخص، بلکه از خلال کل مجموعه ی اعتقادی وی بیرون می آید، معرفت بودن باورهای تجربی را نشان دهد. در این مقاله به توصیف دیدگاه بنجور و بیان دلایل وی به منظور اثبات علم یا معرفت بودن باورهای تجربی می پردازد.
    کلیدواژگان: صدق، توجیه، مبناگرایی، اصالت همبستگی، معرفت شناسی باورهای تجربی، درون گرایی و برون گرایی، لورنس بنجور
  • علیرضا منصوری صفحه 35
    صدق (تقریبی) نظریه ها یکی از مدعیات اساسی رئالیست هاست. در این مقاله ضمن بیان اهمیت این مسئله به ارائه و بررسی یکی از براهین مهم رئالیست ها، یعنی برهان معجزه نبودن در جهت دفاع از این ادعا خواهیم پرداخت و نشان می دهیم که ایراد دوری بودن، با اتخاذ پشتوانه ی معرفت شناختی مناسب وارد نیست.
    کلیدواژگان: رئالیسم، آنتی رئالیسم، برهان معجزه نبودن، استنتاج بر اساس بهترین تبیین
  • یاسمن هشیار صفحه 51
    بس ون فراسن در سال 1980 کتاب تصویر علمی را در دفاع از تجربه گرایی و مخالفت با واقع گرایی علمی منتشر کرد. ادعای او این است که رویکرد ارائه شده بدیلی قابل قبول برای واقع گرایی است و پذیرش آن به لحاظ معرفت شناختی مخاطرات کمتری دارد. عنوانی که وی برای رویکرد خود برگزیده است، یعنی تجربه گرایی بر سازنده، گویای این امر است که وی علاوه بر پایبندی به تجربه گرایی، رهیافتی را در قبال ساختار نظریه های علمی پذیرفته که ارائه ی نظریه های علمی را نوعی مدل سازی و درنتیجه، ابداع در مقابل کشف به شمار می آورد. در بخش اول مقاله ی حاضر این رویکرد اجمالا معرفی شده است که شامل معرفی رهیافت ون فراسن به ساختار تئوری های علمی، مولفه های تجربه گرایی موثر در این رویکرد و نیز براهین و استدلال های مطرح شده علیه واقع گرایی می شود، سپس به بررسی و نقد هر یک از آنها مبادرت شده است.
    کلیدواژگان: تجربه گرایی، واقع گرایی، کفایت تجربی، صدق، رهیافت نحوی، رهیافت معنایی، تبیین
  • حسن حشمتی صفحه 79
    یکی از دامنه دارترین بحث ها در فلسفه علم، بحث رئالیسم علمی است. رئالیست ها معتقدند که فقط با اعتقاد به واقع نمائی علم می توان به توجیه فلسفی و تاریخی قابل قبولی از سیر علم و فعالیت علمی دست یافت. درمقابل، آنتی رئالیست ها درصدد آنند تا با اشاره به مشکلات برداشت رئالیستی از علم، نشان دهند که برداشت های بدیل و به تعبیر دقیقتر، مناسب تری نیز وجود دارد. یکی از این برداشت ها برداشت تجربه گرایان قائل به برساختن است که نماینده ی اصلی آن ون فراسن است. وی در کتاب اصلی خود، «تصویر علمی» (که دیدگاه های خود را در آن معرفی نموده است)، ضمن اشاره به ضعف های موجود در استدلال برای رئالیسم، درصدد است نشان دهد برداشت رئالیستی هیچ ارجحیتی بر تجربه گرایی قائل به برساختن ندارد و هر آنچه با اعتقاد به رئالیسم قابل تبیین است، با اعتقاد به تجربه گرایی قائل به برساختن نیز تبیین شدنی است.
    این مقاله توصیفی اجمالی از دیدگاه های مطرح شده در این کتاب را ارائه می دهد.
    کلیدواژگان: صدق، رئالیسم علمی، تجربه گرایی قائل به برساختن، بس ون فراسن
  • غلامحسین مقدم حیدری صفحه 107
    تامس کوهن، فیلسوف علم معاصر، پیشرفت علم به سوی واقعیت را به هر معنایی که کاملا تعریف شده باشد، به صراحت منکر می شود. در این مقاله سعی شده نشان داده شود که این نگرش کوهن از تز قیاس ناپذیری وی ناشی می شود و از آن می توان به عنوان دلیلی بر ضد واقع گرا بودن کوهن بهره گرفت. پس از آن ضمن تشریح ساحت های مختلف واقع گرایی نشان داده می شود که کوهن از حیث هستی شناختی واقع گرا بوده و نگرش ضد واقع گرایانه ی او در حوزه نظریه های علمی نیز ریشه در نگرش واقع گرایانه ی وی در حوزه ی تاریخ علم دارد.
    کلیدواژگان: پارادایم، قیاس ناپذیری، واقع گرایی، تامس کوهن
  • ترجمه
  • جان وارل ترجمه: مسعود الوند صفحه 124
  • معرفی کتاب
  • فلسفه ی علم: مطالعات معاصر / نوشته آلکس رزنبرگ، یوری بالیشوو
    ترجمه: کیوان الستی، علیرضا ثقه الاسلامی صفحه 154
  • فراخوان مقاله
  • روش شناسی علوم انسانی
    صفحه 190
  • خلاصه مقالات
  • خلاصه مقالات به عربی
    سیدعباس حسینی صفحه 192
|
  • Sayyed Hosein Azimi Dokht Page 9
    Among the internalistic views about the sufficient and necessary conditions of the justification, Coherentism is one of the views against which we are confronted with Foundationalism. In the present essay the view of one of the contemporary epistemologists, Laurence Bonjour, is to be explained. Bonjour, initially deals with the epistemology of perceptual beliefs and tries to establish justification of perceptual beliefs according to his attitude in epistemology, that is Coherentism. The author of the essay while describing the views of Bonjour, holds that the view in question can not satisfy the conditions necessary for justified belief.
    Keywords: truth, justification, foundationalism, coherence, theory epistemology of empirical belifs, internalism, externalism, Laurence Bonjour
  • Alireza Mansori Page 35
    The (approximate) applicability of theories is one of the significant claims made by the practitioners of realism. Attaching much importance to this fact, the present article attempts to study the "non-miracle demonstration", one of the most considerable arguments belonging to the practitioners of realism. Meanwhile, it has been clarified that the objection of circling can be withdrawn by an appropriate epistemic backing.
    Keywords: realism, anti, realism, non, miracle demonstration, reasoning based on the most appropriate proof
  • Yasaman Hoshiar Page 51
    Bsa Van Frassen wrote hisbook "Scientific Image" in favor of empiricism and against scientific realism. He claims his approach is an undeniable alternative for realism and minimizes the risks of it epistemologically. the coined term "Constructive Empiricism" implies that his approach has come up with a new modeling of scientific theories, in addition to his loyalty to empiricism. The first chapter of the article discusses Van Frassen's mentloned approach, including the construction of scientific theories, the effective empiricism factors on scientific theories and other proofs against realism, and the second chapter discusses each approach extensively.
    Keywords: empiricism, realism, empirical capability, truth, syntactic approach, semantic approach
  • Hasan Heshmati Page 79
    Scientific realism is a comprehensive discussion in philosophy of science. Realists believe an acceptable philosophical and historical justification for science can only be made by believing in realistic aspects of science. Pointing out the deficiencies of realistic understanding of science, anti-realists, on the contrary, attempt to show that new and more apprehensive perception could be inferred either. Van Frassen can be considered as the pioneer of construction and Van Frassen can be considered as the pioneer of constructive empiricism approach, which has been elaborated in his book "Scientific Image". The book has debated the weak points of realistic reasoning and the fact that realistic perception has no advantage the weak points of realistic reasoning and the fact how realistic perception has no advantage over Constructive Empiricism. Frassen claims the any scientif phenomena which can be explained by Realism can also be explaind by constructive Empiricism. One of this new perceptions belongs to Empiricists who believe in Construction.
    Keywords: scientific realism, constructive empiricism, truth, Van Frassen
  • Gholam Hosein Mogahdam Heidari Page 107
    Thomas Kuhn, the contemporary philosopher of science, firmly denies any sort of fully defined advancement of science toward realism. The present article attempts to trace the origin of this attitude resulted from his theory of non-deductibiligy. Furthermore, Kuhn's anti-realistic attitude the area of scientific theories originates from his realistic attitude in the area of history.
    Keywords: paradigm, incommensurability, realism, Thomas Kuhn