فهرست مطالب

دانش کشاورزی - سال پانزدهم شماره 3 (پیاپی 59، 1384)

فصلنامه دانش کشاورزی
سال پانزدهم شماره 3 (پیاپی 59، 1384)

  • 212 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1384/09/15
  • تعداد عناوین: 17
|
  • تعیین انرژی قابل سوخت و ساز ضایعات ماکارونی و تاثیر استفاده از آن بر عملکرد و صفات لاشه نیمچه های گوشتی
    غلامعلی مقدم، بابک احمدی، کامبیر ناظر عدل، حسین جانمحمدی صفحه 1
    جهت بررسی ارزش غذایی ضایعات ماکارونی، با استفاده از خروس های بالغ لگهورن و با روش تغذیه اجباری، انواع انرژی قابل سوخت و ساز شامل AME، AMEn، TME و TMEn ضایعات ماکارونی تعیین شد. این مقادیر به ترتیب 3625، 3634، 4005 و 3992 کیلوکالری بر کیلوگرم بدست آمد. سپس 720 قطعه جوجه گوشتی 7 تا 56 روزه سویه آرین در شش تیمار و شش تکرار و در هر تکرار 20 قطعه در قالب طرح کاملا تصادفی با سطوح مختلف صفر، 8، 16، 24، 32 و 40 درصد ضایعات ماکارونی مورد تغذیه قرار گرفتند. پس از پایان دوره پرورش، از هر واحد آزمایشی یک قطعه نر و یک قطعه ماده انتخاب و کشتار شده و صفات لاشه آنها بررسی شد. در کل دوره پرورش، مقایسه میانگین مصرف خوراک جوجه های تغذیه شده با سطوح مختلف ضایعات ماکارونی تفاوت معنی داری را بین جیره ها نشان نداد. همچنین افزایش وزن جوجه های تغذیه شده با جیره های حاوی 16 و 24 درصد ضایعات ماکارونی از دیگر تیمارها بالاتر ولی تنها با گروه شاهد اختلاف معنی داری (P<0.05) داشت. بهترین ضریب تبدیل غذایی در کل دوره در بین تیمارها مربوط به جوجه های تغذیه شده با 8، 16 و 24 درصد ضایعات ماکارونی بود (P<0.05). از نظر صفات لاشه بین جوجه های تغذیه شده با جیره های مختلف تفاوت معنی داری مشاهده شد. در کل از نظر اقتصادی در کلیه هفته های پرورشی، هر کیلوگرم افزایش وزن جوجه ها با افزایش درصد ضایعات ماکارونی در جیره، هزینه پایین تر و معنی داری (P<0.05) را به دنبال داشت.
    کلیدواژگان: انرژی قابل سوخت و ساز، صفات لاشه، ضایعات ماکارونی، عملکرد، نیمچه های گوشتی
  • رابطه خصوصیات مورفولوژیکی ریشه با مقاومت به کمبود آب در تعدادی از ژنوتیپ های کلزا (Brassica napus L)
    محمود تورچی، فاطمه شیخ، مصطفی ولیزاده، محمدرضا شکیبا، بهمن پاسبان اسلام صفحه 15
    عمق نفوذ و گسترش ریشه نقش بسزایی در مقاومت به خشکی و استفاده بهینه از رطوبت ذخیره شده در خاک دارد. این پژوهش با هدف بررسی ویژگی های ریشه و شناسایی صفات ریشه ای موثر در مقاومت به خشکی صورت گرفت. ژنوتیپ های مورد مطالعه شامل Eureka، Regent، Puma، Global و PF 7045.91 از گونه napus، و Sonja و Parkland از گونه rapa و دو هیبرید به نامهای Hyola 308 و Hyola 401 بودند. آزمایش در دو محیط با آبیاری عادی و تنش کمبود آب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تکرار در مزرعه پیاده گردید. در محیط تنش کمبود آب، آبیاری از تاریخ 50 درصد گلدهی متوقف گردید. تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات مورد مطالعه وجود داشت. در بین ارقام مورد مطالعه، رقم گلوبال به طور بالقوه (ذاتی) از ارتفاع، وزن خشک بوته و تعداد خورجین بالاتری نسبت به سایر ارقام برخوردار بود و ارقام پوما و PF7045/91 در مرتبه بعدی قرار داشتند. این سه ژنوتیپ حداکثر طول ریشه، حجم و ضخامت ریشه و نسبت طولی و وزنی ریشه به شاخساره بالاتری را نسبت به سایر ارقام از خود نشان دادند. ژنوتیپ پوما قادر به تغییر سیستم ریشه تحت شرایط تنش کمبود آب می باشد و از طریق القایی با خشکی مقابله می کند. صفت حداکثر طول ریشه با نسبت وزن و طول ریشه با تاج همبستگی مثبت و بالایی تحت شرایط تنش کمبود آب نشان داد. تجزیه همبستگی کانونیک ارتباط بالایی را بین دو دسته صفات موروفولوژیکی ریشه و صفات بخش هوایی در کلزا تحت شرایط عادی و تنش کمبود آب نشان داد.
    کلیدواژگان: تجزیه کلاستر، تنش کمبود آب، صفات ریشه، کلزا، همبستگی کانونیک
  • اثر عوامل محیطی طی نمو بذر روی پایه مادری ذرت بر بنیه بذر هیبرید حاصله
    مهدی مدندوست، قربان نورمحمدی، فرخ درویش، یحیی امام صفحه 27
    کاهش بنیه بذر در اثر عوامل محیطی طی دوران پس از رسیدگی و پیش از برداشت بذر یکی از مسایل مهم تولید بذر می باشد. بنیه خوب بذر از ویژگی های مطلوب کیفی آن به شمار رفته و در بالا بردن توان رویشی گیاه و یکنواختی مزرعه موثر خواهد بود. هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثر در طی دوران پس از گرده افشانی بر روی بنیه بذر ذرت هیبرید 704 تولید شده بود. بدین منظور آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال 1379در مزرعه آزمایشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا اجرا گردید. فاکتورهای مورد مطالعه کمبود رطوبت و مقادیر مصرف نیتروژن بود. کمبود رطوبت بعد از گل دهی در سه سطح به ترتیب شاهد، کمبود زود و دیر هنگام رطوبت بود و مقادیر نیتروژن در سه سطح بدون نیتروژن، 92 و 184 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در نظر گرفته شد. وزن خشک اندوسپرم دانه در طول هفته های بعد از گرده افشانی اندازه گیری شد تا وزن خشک گیاهچه حاصل از جوانه زنی دانه را تفسیر نماید. نتایج نشان داد که حداکثر وزن خشک اندوسپرم دانه تیمار کمبود زود هنگام رطوبت به ترتیب 39.70 و 68.27 میلی گرم کمتر از کمبود دیر هنگام و شاهد بود. عدم مصرف نیتروژن مجموع وزن خشک اندوسپرم و پریکارپ را در مقایسه با میانگین مصرف نیتروژن خالص به میزان %11.48 کاهش داد. در شروع مرحله قابلیت جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه حاصل از اثر کمبود زود و دیر رطوبت بیشتر از شاهد بود، ولی در چند هفته بعد وزن خشک گیاهچه در شاهد بیشتر گردید. اثر کمبود رطوبت بر روی وزن خشک گیاهچه حاصل از دانه ذرت بیشتر از محدودیت مصرف نیتروژن بود، به نحوی که اثر کمبود زود رطوبت 0.85 برابر وزن خشک به دست آمده از عدم مصرف نیتروژن بود. بین سطوح مصرف 92 و 184 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از نظر وزن خشک گیاهچه اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. رگرسیون مجموع وزن خشک اندوسپرم و پریکارپ با وزن خشک گیاهچه حاصل از کمبود رطوبت از شروع قابلیت جوانه زنی تا زمان برداشت در سطح احتمال %5 معنی دار گردید. رگرسیون مشابهی نیز با مصرف نیتروژن معنی دار گردید. کمترین وزن خشک گیاهچه به دست آمده نیز از کمبود زود هنگام رطوبت در تیماری که نیتروژن مصرف نشده حاصل گردید.
    کلیدواژگان: تولید بذر ذرت، کمبود رطوبت، مصرف نیتروژن، وزن خشک اندوسپرم، وزن خشک گیاهچه
  • تخمین ثابت فروکش جریان پایه برای ایستگاه اهواز در رژیم طبیعی رودخانه کارون
    سیدمحسن سجادی، حسین صدقی، عبدالکریم بهنیا صفحه 37
    ثابت فروکش جریان پایه در کالیبراسیون مدل های بارش- رواناب، مطالعات افزایش جریان پایه و تحقیقات ژئوهیدرولوژی در بررسی دبی های کم ناحیه ای مورد توجه است. امروزه با افزایش تقاضا برای آب اطلاع از دبی های کم و مقادیر آستانه ای ضروری است. در این مطالعه پنج روش برای تخمین ثابت فروکش جریان پایه در ایستگاه اهواز و در رژیم طبیعی (شرایط عدم وجود سد در بالادست) رودخانه کارون بررسی شدند. بر اساس نتایج بدست آمده، روش میانگین متحرک تلفیقی IMA(0,1,0) برای پیش بینی مناسب نبوده زیرا به حد ثابتی در پیش بینی می رسد. وجود پارامتر دوم در مدل اتورگرسیو درجه دوم AR(2) ضروری نبوده و استفاده از مدل اتورگرسیو درجه اول AR(1) برای روش های مبتنی بر سری زمانی کفایت می کند. روش آنالیز کوواریانس و روش فرض حوضه بصورت مخزن خطی که بر مبنای اصول رگرسیونی هستند نتایج مشابه و مناسبی داشتند. ولی مدل فرض حوضه بصورت مخزن خطی محدودیت هایی در اجرا دارد. در مجموع مدل هایی که با اصول رگرسیون بنا شده اند، از مدل هایی که بر مبنای اصول سری زمانی هستند نتایج مناسبتری داشته و در نتیجه مناسبترین مدل روش مبتنی بر آنالیز کوواریانس می باشد.
    کلیدواژگان: ثابت فروکش، جریان پایه، دبی های کم، رودخانه کارون
  • ارزیابی مراحل نموی ذرت متاثر از تراکم و دوره های مختلف تداخل سورگوم
    رئوف سیدشریفی، عزیز جوانشیر، محمدرضا شکیبا، کاظم قاسمی گلغذانی، سیدابوالقاسم محمدی صفحه 45
    به منظور بررسی اثرات تراکم و دوره های مختلف تداخل سورگوم بر مراحل نموی، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت، یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 81 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد فاکتورهای مورد بررسی، تراکم های سورگوم(4، 8 و 12 بوته در متر مربع(با دوره های مختلف تداخل)صفر، 14، 28 و 42 روز بعد از سبز شدن ذرت و کل چرخه زیستی آن(بودند. تراکم مطلوب ذرت برابر 7.8 بوته در متر مربع در نظر گرفته شد. بر حسب روزهای بعد از کاشت، طول مراحل نموی ذرت (به جز دوره تطابق گلدهی) در کشت خالص افزایش و با افزایش تراکم و طول دوره تداخل سورگوم کاهش یافت. زیادتر شدن تراکم و طول دوره تداخل موجب افزایش ارتفاع بوته، کاهش عملکرد و اجزای عملکرد (به جز تعداد ردیف دانه) ذرت شد. بیشترین افت عملکرد ذرت 38) درصد(به تیمار حداکثر تراکم و طول دوره تداخل سورگوم مربوط شد. در بالاترین تراکم و طول دوره تداخل سورگوم، طول مراحل نموی ذرت یک هفته در مقایسه با کشت خالص آن افزایش یافت. نیاز حرارتی (بر حسب درجه روز- رشد) برای مراحل نموی ذرت در کشت خالص آن کاهش ولی با افزایش تراکم و تداخل سورگوم افزایش یافت. به طور کلی اگر تراکم و طول دوره تداخل سورگوم به حداقل کاهش داده شود، از افت عملکرد ذرت جلوگیری می شود.
    کلیدواژگان: اجزای عملکرد ذرت، تداخل، تراکم، سورگوم و عملکرد
  • اثر تراکم و دوره های مختلف تداخل سروگوم بر فیلوکرون و سرعت ظهور برگ ذرت
    رئوف سیدشریفی، عزیز جوانشیر، محمدرضا شکیبا. کاظم قاسمی گلغذانی، سیدابوالقاسم محمدی صفحه 57
    به منظور بررسی تاثیر تراکم بوته و دوره های مختلف تداخل سورگوم بر فیلوکرون و سرعت ظهور برگ ذرت آزمایش فاکتوریلی در سال 1381 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عوامل مورد بررسی شامل دوره های مختلف تداخل سورگوم)صفر، 14، 28 و 42 روز بعد از سبز شدن ذرت و تمام فصل رویش آن(و تراکم های بوته (4، 8 و 12 بوته در متر مربع(بودند. تراکم ذرت در حد مطلوب منطقه و برابر 7.8 بوته در مترمربع بود. نتایج نشان داد که فیلوکرون، فاصله زمانی بین ظهور دو برگ متوالی، در کشت خالص ذرت حداقل بود و با افزایش تراکم و طول دوره تداخل سورگوم فیلوکرون افزایش ولی سرعت ظهور برگ ذرت کاهش یافت. طول دوره رشد رویشی ذرت تحت تاثیر تراکم و دوره های مختلف تداخل سورگوم قرار گرفت. بیشترین طول این دوره در حداکثر تراکم و دوره تداخل سورگوم حاصل شد و کمترین آن به کشت خالص ذرت تعلق داشت.
    کلیدواژگان: تداخل، تراکم بوته، ذرت، سورگوم و فیلوکرون
  • بررسی ترکیبات قندی نوش گیاه اسفند قبل و بعد از گرده افشانی
    فاطمه فتحی آزاد، محبوبه علی اصغرپور، محمدرضا رشیدی، مسعود صهیبی صفحه 69
    نوش گیاه اسپند به مقدار قابل ملاحظه ای در زیر تخمدان و در محفظه جام مانند نوشگاه جمع می شود که قابل جمع آوری و مطالعه است. در این بررسی نوش گیاه اسپند در دو مرحله قبل و بعد از گرده افشانی با استفاده از روش جذب بر روی صفحات کاغذی واتمن شماره 1 جمع آوری و سپس قندهای موجود در آن مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا به روش فاز معکوس، با شستشوی ایزوکراتیک و شناساگر رفراکتیو اندکس استفاده گردید. در این آنالیز حلال استو نیتریل- آب به نسبت 18-82 و ستون آمین به کار برده شد. نتایج حاصل از این آنالیز وجود قندهای گلوکز، فروکتوز و ساکارز را اثبات کرد که میزان هر یک به ترتیب 39، 34 و 27.5 درصد در نوش قبل از گرده افشانی و 38.5، 35 و 26.5 درصد در نوش بعد از گرده افشانی نسبت به قند تام بوده است. همچنین مشخص شد که غلظت قندهای موجود در نوش این گیاه بعد از گرده افشانی بیش از دو برابر افزایش می یابد، ولی در هر حال در هر دو مرحله گرده افشانی این نوش در گروه نوشهای غنی از هگزوز قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: اسفند، نوش، قند، HPLC
  • مطالعه ترکیب پذیری عمومی و خصوصی لاین های والدینی در برنج هیبرید با استفاده از تجزیه لاین در تستر
    مهرزاد الله قلی پور، مریم حسینی، حسین رحیم سروش، محمود صیادی صفحه 77
    به منظور برآورد ترکیب پذیری عمومی و خصوصی لاین های والدینی، تعداد چهار لاین برگرداننده باروری به عنوان لاین و تعداد دو لاین نر عقیم به عنوان تستر در نظر گرفته شدند. در سال 1380 هر یک از لاین ها با تسترها تلاقی داده شد و در سال بعد هشت F1 بدست آمده به همراه شش والد، در مجموع چهارده تیمار، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این بررسی صفاقی مانند عملکرد دانه و اجزای عملکرد اندازه گیری شدند و پس از تجزیه واریانس، محاسبه واریانس افزایشی و غالبیت انجام گرفت. معمولا والدین دارای ترکیب پذیری خوب، لاین های خوبی را در نسل های بعدی بوجود می آورند. بنابراین داشتن اطلاعات پایه ای در مورد ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای تولید ارقام اصلاحی جدید می تواند ارزشمند باشد. در لاین شماره 1 (IR60819R)، ترکیب پذیری عمومی برای تعداد دانه در خوشه، ارتفاع بوته و روزهای تا 50 درصد گلدهی معنی دار بود. همچنین در لاین شماره 2 (IR68749R)، ترکیب پذیری عمومی برای صفاقی مثل عملکرد دانه، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، روزهای تا 50 درصد گلدهی و عرض دانه معنی دار بود، که نشان دهنده اهمیت اثرات افزایشی ژن ها برای این صفات می باشد. ترکیب پذیری عمومی در مورد کلیه صفات برای دو تستر مورد ارزیابی معنی دار نبود. اثرات ترکیب پذیری خصوصی برای عملکرد دانه در هیبریدهای (IR68281A/IR60966R)=4×6، (IR58025/IR60819R)=1×5 و (IR68281A/IR42686R)=3×6 مثبت و معنی دار بود. این هیبریدها به ترتیب با دارا بودن متوسط عملکرد 8.030، 7.347 و 6.715 تن در هکتار بیشترین عملکرد را داشته اند. بنابراین، تلاقی های مذکور به منظور تولید بذر هیبرید پیشنهاد می گردند.
    کلیدواژگان: برنج هیبرید، ترکیب پذیری عمومی و خصوصی، عملکرد دانه، لاین در تستر
  • مقایسه فعالیت پروتئولیتیکی کیموزین نو ترکیب با دو نوع مایه پنیر حیوانی و میکروبی متداول در تولید پنیر سفید ایرانی
    راحله نژاد رزمجوی اخگر، اصغر خسروشاهی اصل، جواد حصاری صفحه 89
    در این پژوهش تاثیر مایه پنیر کیموزین نوترکیب (تولید شده به طریقه مهندسی ژنتیک) با دو نوع مایه پنیر متداول مورد استفاده در صنعت پنیرسازی یعنی مایه پنیر حیوانی (رنت) و مایه پنیر قارچی (میتو) در پروتئولیز و خواص فیزیکوشیمیایی و حسی پنیر سفید ایرانی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. برای این منظور در یک کارخانه پنیرسازی و در مقیاس صنعتی، سه نوع مایه پنیر فوق الذکر با واحدهای آنزیمی یکسان و در شرایط کاملا مساوی برای تولید پنیر مورد استفاده قرار گرفتند. پنیرهای تهیه شده به صورت بسته های 250 گرمی در آب نمک %11 پاستوریزه بسته بندی شده و 25 روز در سردخانه با دمای 12-14 درجه سانتی گراد و سپس تا پایان روز نودم در سردخانه در 4-6 درجه سانتی گراد نگهداری گردیدند. ازت محلول به عنوان فاکتور رسیدن پروتئولیز هر 15 روز یکبار اندازه گیری شد. ارزیابی حسی سه نوع پنیر تولید شده نیز در پایان روز نودم انجام گردید. نتایج حاصل از اندازه گیری ازت محلول نشان داد که هر سه تیمار از نظر میزان ازت محلول و خصوصیات حسی در سطح احتمال %1 با یکدیگر اختلاف معنی دار داشته و میزان تشکیل ازت محلول در پنیرهای تولید شده با مایه پنیر قارچی میتو به طور معنی داری بیشتر از پنیرهای تولید شده با استفاده از مایه پنیرهای حیوانی و کیموزین نوترکیب بود. در طی دوره رسیدن بیشترین و کمترین مقدار ازت محلول به ترتیب متعلق به پنیرهای تولید شده با استفاده از مایه پنیر قارچی و پنیرهای تولید شده با استفاده از مایه پنیر حیوانی بود. نتایج ارزیابی حسی در پایان روز نودم دوره رسیدن نشان داد که پنیرهای تولید شده با استفاده از مایه پنیر حیوانی و کیموزین نوترکیب اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشته ولی هر دو نوع آنها با پنیر تولید شده با استفاده از مایه پنیر قارچی در سطح احتمال %1 اختلاف معنی دار داشتند. ضمنا بیشترین امتیاز داده شده توسط پانلیست ها به پنیرهای تولید شده با استفاده از کیموزین نوترکیب و کمترین امتیاز به پنیرهای تولید شده با استفاده از مایه پنیر قارچی تعلق داشت. در نهایت نتیجه گیری گردید که کیموزین نوترکیب دارای خواص کاربردی مطلوب به مانند رنت حیوانی است و لذا استفاده از آن در پنیرهای ایرانی قابل توصیه می باشد.
    کلیدواژگان: پروتئولیز، پنیر سفید آب نمکی، کیموزین نوترکیب، مایه پنیر
  • بررسی امکان پرورش کرم خاکی (Eisenia fetida) و تولید ورمی کمپوست با استفاده از ضایعات مختلف کشاورزی
    زهرا عبادی، امیر مسعود کورنگ بهشتی، ابراهیم محمدی گل تپه، امیرحسین احدی صفحه 99
    چگونگی تکثیر و پرورش کرم خاکی Eisenia fetida بر روی ضایعات و بقایای مختلف کشاورزی (تفاله گوجه فرنگی، ضایعات سیب زمینی، تفاله جو، باگاس، خاک اره و خاک) در مخلوط با کود حیوانی در سطوح 25، 50، 75 و 100% به همراه شاهد (کود حیوانی) مورد بررسی قرار گرفت. میزان رشد و تکثیر کرم خاکی بر روی ضایعات و تغییرات حاصل در بسترها ارزیابی گردید. این تحقیق در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل 4 × 6 به همراه یک تیمار شاهد در سه تکرار به اجرا درآمد. در این بررسی 25 تیمار با استفاده از جعبه های چوبی (20/0 × 50/0 × 70/0) مورد مطالعه قرار گرفتند...
    کلیدواژگان: پرورش کرم خاکی، تکثیر، ضایعات، ورمی کمپوست
  • رابطه دما و بارندگی و پیش بینی وضعیت اقلیم آینده در منطقه تبریز
    رشید سعید آبادی، احمد فاخری فرد، سعید جهانبخش، محمد مقدم صفحه 109
    پیش بینی های اقلیمی در مدیریت خشکسالی و سیلاب از اهمیت ویژه ای ویژه ای برخوردار است. امروزه به کمک مدل های دینامیکی و آماری پیش بینی هایی در حدود سه آلی نه ماه امکان پذیر شده است. وجود رابطه قوی و منفی دما با بارندگی و ادامه تاثیر این متغیر بر روی بارندگی تا چند ماه آینده، امکان پیش بینی بارندگی (دوره های ترسالی و خشکسالی) را تا چند ماه از روی تغییرات آنومالی فراهم می آورد. برای پیش بینی میزان تغییرات بارندگی در ایستگاه تبریز از تاثیر منفی دما بر بارندگی و تاخیر در بقای این تاثیر تا چند ماه آینده، استفاده شد. به این منظور رژیم دمایی و بارندگی ایستگاه سینوپتیک تبریز با استفاده از مدل بندی سری های زمانی در فاصله سالهای 1951 الی 2001 مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق علاوه بر وجود رابطه منفی بین دما و بارندگی در دوره های کوتاه مدت، وجود آن در دراز مدت نیز تاکید کرد. با بررسی همبستگی نگار متقاطع دماهای حداقل، حداکثر و میانگین بر حسب مقادیر بارندگی، تاثیر تغییرات دما بر روی بارندگی منطقه، از نقطه نظر زمانی و با رسم نمودارهای CCF بررسی شد و مشخص گردید که حافظه اقلیمی دما نسبت به بارندگی در ایستگاه تبریز دو ماه است. برای پیش بینی مقادیر بارندگی از روی آمار دما معادلاتی نیز ارایه شد.
    کلیدواژگان: پیش بینی، ترسالی، حافظه اقلیمی، خشکسالی، دوره های سرد و گرم
  • بررسی تراکم جمعیتی و اثر شته (Aphis gossypii (Glover روی گیاهچه های شش رقم پنبه در شرایط گلخانه ای
    رضا فرشباف پور آباد، علی اولیایی ترشیز، محمدحسین کاظمی، مصطفی ولیزاده، هوشنگ آلیاری صفحه 129
    به منظور آگاهی از واکنش ارقام مختلف پنبه در برابر شته پنبه Aphis gossypii، آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل با 6 رقم و دو شرایط آلوده و سالم در قالب بلوک های کامل تصادفی در 6 تکرار (گلدان) انجام گردید. این آزمایش در سال 1381 در گلخانه های گروه گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گردید. ابتدا شته پنبه از مزارع پنبه مغان جمع آوری و در روی گیاهچه های رقم ورامین در دمای 27 ±2°C، رطوبت نسبی 5 ±60 درصد و دوره نوری 8:16 (روشنایی: تاریکی) پرورش و تکثیر یافت. در گیاهچه های تحت تیمار آلودگی دو عدد پوره سن یک در مرحله 4 برگی در هر بوته رها گردید. در این آزمایش تراکم جمعیتی شته پنبه، زمان رشد از 4 تا 6 برگی، زمان رشد از 6 تا 8 برگی و طول ساقه مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه آماری داده ها نشان داد که بین ارقام پنبه و نیز بین آلودگی و عدم آلودگی از لحاظ شاخص های بالا اختلاف معنی داری وجود دارد. اثر متقابل رقم × آلودگی در مرحله چهار تا شش برگی معنی دار گردید. بیشترین و کمترین کاهش طول ساقه بترتیب در رقم رفسنجان و ارقام Zeta-2، ساحل و مهر دیده شدند. بیشترین تراکم جمعیتی شته پنبه بر روی رقم Zeta-2 و کمترین آن روی رقم ساحل مشاهده شد. تجزیه داده های مرتبط با واحدهای آزمایشی آلوده نشان داد که رقم Zeta-2 کمترین دوره پوره گی شته 3.83) روز(، طولانی ترین زمان ظهور افراد بالدار 29.66) روز(و بیشترین تعداد افراد بالدار 260.5) عدد(را به خود اختصاص داده است. ارزیابی مجموعه شاخص های مورد اندازه گیری نشان داد که ارقام ساحل و مهر حساسیت کمتر و رقم Zeta-2 حساسیت بیشتری در برابر شته پنبه دارند. لذا می توان با بررسی های بیشتر به منابع مقاومت یا تحمل احتمالی در ارقام پنبه دست یافت و از خسارت آفت شته پنبه کاست.
    کلیدواژگان: ارقام پنبه، تراکم جمعیتی، زمان رشد، شته پنبه و Aphis gossypii
  • مقایسه تاثیر برخی حشره کش های شیمیایی و بیولوژیک در کنترل سوسک کلرادوی سیب زمینی (Leptinotarsa decemlineata (Say) (Col: Chrysomelidae در مزارع سیب زمینی میاندوآب
    حسین رنجی، رسول مرزبان، ملیحه همایونی فر صفحه 143
    در این بررسی پنج حشره کش شیمیایی و بیولوژیک جهت کنترل سوسک کلرادوی سیب زمینی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. این آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 6 تیمار بی تی کل 2) کیلوگرم در هکتار(، جک پات بی اف سی 5) لیتر در هکتار(، کاستوم بی سی 3 1) لیتر در هکتار(، نیم پلاس 2.5) لیتر در هکتار(، فوزالون %35 2) لیتر در هکتار(و شاهد در 5 تکرار و در دو سال متوالی (1378-79) انجام گرفت. سمپاشی در مرحله سنین پایین لاروی انجام شد. یک روز قبل از سمپاشی و سه، پنج و هفت روز بعد از سمپاشی تعداد لاروهای زنده شمارش و ثبت گردید. بر اساس نتایج بدست آمده، بین سموم بیولوژیک و شیمیایی در ایجاد تلفات روی لاروهای آفت اختلاف معنی داری وجود دارد. مقایسه میانگین تیمارها مشخص نمود که تیمار فوزالون %35 با %88.19 تلفات با بیشترین تاثیر در مرتبه اول، تیمارهای جک پات بی اف سی و کاستوم بی سی 3 به ترتیب با %62.46 و %60.63 تلفات در رتبه دوم و تیمار نیم پلاس با %41.07 تلفات در رتبه سوم جای گرفتند، بی تی کل با %52.13 تلفات بین گروه دوم و سوم قرار گرفت.
    کلیدواژگان: حشره کش های بیولوژیکی، حشره کش های شیمیایی، سوسک کلرادو، سیب زمینی
  • برآورد منحنی مشخصه رطوبتی خاک با استفاده از توابع انتقالی
    رسول میرخانی، محمود شعبانپور شهرستانی، سعید سعادت صفحه 151
    منحنی رطوبتی خاک در ارزیابی قابلیت دسترسی آب خاک برای گیاه، مطالعات آب خاک و مدل سازی حرکت آب و املاح در خاک های غیراشباع ضروری می باشد. اندازه گیری مستقیم این منحنی در آزمایشگاه، وقت گیر، دشوار و پرهزینه است. از این رو تلاش های زیادی صورت گرفته تا بتوان بطور غیرمستقیم منحنی رطوبتی را با استفاده از سایر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک با دقتی قابل قبول برآورد کرد. هدف از این تحقیق برآورد منحنی رطوبتی و پارامترهای معادله وان گنوختن با استفاده از توابع انتقالی خاک است. برای انجام این پژوهش 40 نمونه خاک با بافت متوسط از منطقه کرج بصورت تصادفی انتخاب شد که 35 نمونه برای ایجاد توابع و 5 نمونه برای ارزیابی اعتبار توابع مورد استفاده قرار گرفت. فراوانی نسبی ذرات به روش هیدرومتری، جرم مخصوص ظاهری به روش کلوخه، درصد کربنات کلسیم به روش خنثی سازی با اسید، درصد کربن آلی به روش و الکلی بلک و منحنی رطوبتی با دستگاه صفحات فشاری اندازه گیری شد. متغیرهای مستقل به دو گروه تقسیم شدند: گروه اول شامل فراوانی نسبی ذرات، جرم مخصوص ظاهری، درصد کربنات کلسیم و درصد کربن آلی و گروه دوم شامل میانگین هندسی قطر ذرات، انحراف معیار هندسی قطر ذرات، جرم مخصوص ظاهری، درصد کربنات کلسیم و درصد کربن آلی بود. از بین متغیرهای مستقل، مناسب ترین ترکیب برای برآورد منحنی رطوبتی و پارامترهای معادله وان گنوختن با استفاده از روش رگرسیون انتخاب و معادلات رگرسیونی برای دو گروه با استفاده از رگرسیون چندگانه خطی بدست آمد و مقایسه گردید. نتایج نشان داد که بین داده های اندازه گیری شده و برآورد شده همبستگی معنی داری وجود دارد. این همبستگی برای توابع انتقالی نقطه ای و توابع برآوردکننده α در سطح احتمال 0.1 درصد، برای توابع برآورد کننده n در سطح احتمال 1 درصد و برای توابع برآورد کننده θr در سطح احتمال 5 درصد معنی دار می باشد. همچنین نتایج نشان داد که استفاده از متغیرهای گروه اول برای برآورد منحنی رطوبتی و پارامترهای وان گنوختن بهتر از گروه دیگر می باشد. تجزیه های آماری برای ارزیابی توابع انتقالی نشان داد که مقادیر GMER (میانگین هندسی نسبت خطا) برای توابع نزدیک به یک و مقادیر GSDER (انحراف معیار هندسی نسبت خطا) نیز کوچک است که نشان دهنده اعتبار بالای تابع ارائه شده می باشد.
    کلیدواژگان: انحراف معیار هندسی قطر ذرات، توابع انتقالی خاک، جرم مخصوص ظاهری، فراوانی نسبی ذرات، کربن آلی، منحنی رطوبتی خاک، میانگین هندسی قطر ذرات
  • بررسی اثرات تغییر اقلیم بر خصوصیات رشدی و عملکرد دانه گندم زمستانی در شرایط دیم و فاریاب تبریز با استفاده از شبیه سازی
    منوچهر قلی پور، افشین سلطانی صفحه 163
    این تحقیق با هدف بررسی تغییر اقلیم بر فنولوژی، رشد و نمو گندم زمستانی در شرایط دیم و فاریاب تبریز طراحی و اجرا گردید. در این بررسی، نخست با استفاده از دو مدل عمومی گردش GISS) و (GFDL، میانگین ماهانه متغیرهای اقلیمی، دما، تابش خورشیدی و بارندگی برای شرایط دو برابر شدن دی اکسیدکربن در شهر تبریز پیش گویی شد. در مرحله بعد، تغییراتی در مدل شبیه سازی رایانه ای CICER ایجاد شده و در محیط TURBO C اجرا گردید. بر اساس پیش گویی دو مدل GISS و GFDL، دو برابر شدن غلظت CO2 به ترتیب موجب افزایش متوسط دما به میزان 4.79 و 4.52 درجه سانتی گراد در فصل پاییز و 4.68 و 4.32 درجه سانتی گراد در ماه اسفند و فصل بهار خواهد شد. بر همین اساس، میزان افزایش بارش در 6 ماه دوم سال به ترتیب 36 و 41 درصد بدست آمد. در مقایسه با دما و بارش، انحراف از میانگین فعلی مقدار تابش خورشیدی رسیده به زمین در اثر دو برابر شدن غلظت دی اکسید کربن کمتر بود. بر اساس نتایج حاصل از مدل تغییر یافته CICER، تغییر اقلیم پیش بینی شده با مدل های GISS و GFDL سبب خواهد شد که تاریخ های گلدهی و رسیدگی در گندم به جلو بیفتد و در نتیجه زمینه برای کشت دوم فراهم تر گردد. در شرایط اقلیم تغییر یافته، عملکرد بیولوژیک گندم حدود 50 تا 67 درصد برای شرایط دیم، و 29 تا 39 درصد برای وضعیت فاریاب افزایش خواهد یافت. در شرایط فاریاب، علیرغم کاهش کل تابش رسیده به زمین در دوره رشد و نمو گندم، به علت بیشتر شدن مقادیر کارآیی مصرف نور، نسبت تابش دریافت شده و شاخص برداشت، عملکرد دانه بالاتر خواهد رفت. در وضعیت دیم، با اینکه افزایش معنی داری در شاخص برداشت ایجاد خواهد شد، علت عمده افزایش عملکرد دانه مربوط به بالا رفتن کارآیی تعرق خواهد بود. یکی دیگر از اثرات تغییر اقلیم، بهبود کارآیی مصرف آب است که بر مبنای درصد، در شرایط دیم بیشتر از وضعیت آبی خواهد بود. بر اساس نتایج، به دلیل کاهش در تبخیر و تعرق، نیاز به آبیاری تقلیل خواهد یافت.
    کلیدواژگان: تغییر اقلیم، شبیه سازی، گندم، GISS، GFDL
  • تاثیر حذف گل آذین بر عملکرد و اندازه غده سیب زمینی
    علی نصرالله زاده، هوشنگ آلیاری، محمدرضا شکیبا، فرخ رحیم زاده خویی، عزیز جوانشیر صفحه 177
    حذف گل آذین در سیب زمینی به علت از بین بردن مقصدی غیر مفید می تواند سبب تقویت مقصد دیگر (غده) شود و عملکرد را افزایش دهد. به منظور تاثیر حذف گل آذین بر عملکرد و اندازه غده سیب زمینی، پنج رقم از سه گروه رسیدگی آن به نام های، کنکورد، دراگا (زودرس)، پیکاسو (نیمه دیررس) و مورن، آگریا (دیررس) در بهار سال 1380 در ایستگاه تحقیقاتی کرکج دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز مورد ارزیابی قرار گرفت آزمایش بصورت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار صورت پذیرفت. ارقام و حذف یا عدم حذف گل آذین به عنوان دو فاکتور منظور گردید. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از افزایش عملکرد غده به مقدار 2.5 تن در هکتار در حالت حذف گل آذین بود، ولی این افزایش از نظر آماری معنی دار نشد. حذف گل آذین اندازه غده، تعداد برگ و تعداد انشعابات فرعی را به طور معنی دار، در سطح احتمال %1، افزایش داد. در شرایط حذف و عدم حذف گل آذین رقم آگریا بالاترین عملکرد غده را به خود اختصاص داد. بطور کلی، حذف گل آذین به علت از بین بردن یک مقصد رقابت کننده با غده و نیز از طریق افزایش تعداد برگ، تعداد انشعابات فرعی و شاخص سطح برگ می تواند عملکرد غده در سیب زمینی را بالا ببرد.
    کلیدواژگان: ارقام سیب زمینی، اندازه و وزن غده، حذف گل آذین، عملکرد و اجزای عملکرد
  • بررسی میزان انرژی قابل سوخت و ساز حقیقی تصحیح شده برای نیتروژن چربی ها در سنین پایین در جوجه های گوشتی
    محمدسالار معینی، ابوالقاسم گلیان، حسن کرمانشاهی صفحه 185
    این آزمایش به منظور بررسی اثرات سطح استفاده و درجه اشباع بودن چربی ها بر میزان انرژی قابل سوخت و ساز حقیقی تصحیح شده برای نیتروژن (TMEn) آنها صورت گرفت. چربی حیوانی پیه، روغن پنبه دانه و سه مخلوط از این دو چربی شامل مخلوط 1 حاوی 25 درصد چربی حیوانی و 75 درصد روغن پنبه دانه، مخلوط 2 شامل نسبت مساوی از این دو چربی و مخلوط 3 شامل 75 درصد چربی حیوانی و 25 درصد روغن پنبه دانه در سطوح 3، 6 و 9 درصد به یک جیره پایه اضافه شدند. میزان TMEn این جیره های آزمایشی و جیره پایه به روش سیبالد تعیین شد. از 250 قطعه جوجه گوشتی سویه آرین در سن 18 روزگی 136 قطعه انتخاب شد و هر دو قطعه به یک قفس منتقل گردید. به هر تیمار چهار تکرار دو قطعه ای اختصاص داده شد. ترکیب اسیدهای چرب و سایر خصوصیات شیمیایی چربی ها نیز تعیین شد. نحوه عکس العمل TMEn جیره های آزمایشی در اثر افزایش سطح چربی به صورت کوادراتیک بود. اثر همکوشی که از روی اختلاف مقدار انرژی تعیین شده چربی های مخلوط با مقدار محاسبه شده تعیین می شود در سطح 9 درصد، بویژه در چربی مخلوط 3، بطور قابل توجهی کمتر بود. بهترین معادله برای برآورد TMEn با استفاده از سه پارامتر سطح چربی، قابلیت سوخت و ساز حقیقی ماده خشک جیره های آزمایشی و همچنین درصد اسیدهای چرب الئیک و لینولئیک حاصل شد (R2=0.966).
    کلیدواژگان: انرژی قابل سوخت و ساز حقیقی، جوجه گوشتی چربی حیوانی، چربی مخلوط، روغن پنبه دانه