نشریه سیاست دفاعی
پیاپی 100 (پاییز 1396)

با پیشرفت روند جهانی شدن، عده ای دوران انقلاب ها را خاتمه یافته تلقی کرده و می کوشند مفهوم گفتگو و «دیپلماسی» را مترادف با سازگاری و متضاد با مفهوم انقلاب نشان دهند. از نظر ایشان انقلابی گری و تنش زایی یکی بوده و بویژه عصر جهانی شدن را عصر گفتگو به جای انقلاب می دانند. مسئله این پژوهش نمایش همسویی دیپلماسی و انقلابی بودن در عصر جهانی شدن، در قالب ویژگی های مفهوم «دیپلماسی انقلابی» است. هدف پژوهش، امتداد مفاهیم «دیپلماسی» و «دیپلماسی دفاعی» به فضای انقلاب و انقلاب اسلامی و بیان اصول و ویژگی «دیپلماسی انقلابی» در عصر تحولات جهانی است. نوع پژوهش بنیادی و روش آن آمیخته، توصیفی موردی، و برای پردازش داده های اصلی، «شیوه تاثیر متقابل رویداد، روندها» انتخاب شده است. نتیجه پژوهش و بررسی گویا است که مفاهیم گفتگو، رایزنی یا «دیپلماسی» با مفهوم انقلاب در عصر جهانی شدن تضادی ندارد و این دو همچنان جایگاه برجسته خود را در روابط بین الملل حفظ کرده است. در این میان، انقلاب اسلامی در گذار از تحولات جهانی با ابداع نوع جدیدی از گفتگو با عنوان «دیپلماسی انقلابی» ظرفیت های نوین دیپلماتیک را ایجاد کرده است. همان گونه که در بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بر رعایت اصول انقلابی در موضوع «دیپلماسی» تاکید، و ویژگی مفهوم نوین «دیپلماسی انقلابی هوشمند» ترسیم شده است. دیپلماسی انقلابی و هوشمند یگانه روشی است که این توان را دارد تا بر پایه اصول انقلابی، ظرفیت و فرصتهای نوین همکاری چندجانبه بین المللی ایجاد، و تهدید و تحریم های هوشمند و هم چنین «دیپلماسی اجبار» دشمنان را بی اثر سازد.

در سا¬لهای اخیر روسیه و رژیم صهیونیستی با اتخاذ یک سیاست عمل¬گرایانه و منفعت محور در روابط دوجانبه و در محیط پیرامونی، اهداف و منافع ملی¬ خود را در تعامل با یکدیگر جستجو می¬کنند. با بازگشت روسیه در نقش قدرتی فرامنطقه¬ای به غرب آسیا این مناسبات ابعاد گسترده¬تری یافته، به طوری که می¬توان از «روابط استراتژیک» میان این دو بازیگر سخن به میان آورد. فارغ از این، ماهیت روابط میان این دو می¬تواند بر منافع و مصالح سایر دولتها از جمله جمهوری اسلامی ایران تاثیرگذار باشد. هدف این پژوهش «انکشاف و شناسایی شاخصها و ابعاد راهبردی روابط فدراسیون روسیه و رژیم صهیونیستی در دورة زمامداری ولادیمیر پوتین و تاثیر آن بر جمهوری اسلامی ایران» است. پرسش اصلی پژوهش از این قرار است که: «ماهیت و چیستی روابط روسیه و رژیم صهیونیستی تا چه میزان از سنخ مناسبات استراتژیک و پیوندهای راهبردی است و سطح روابط میان این دو بر جایگاه و منافع ایران در منطقه چه تاثیری دارد؟ فرضیه پژوهش بر اساس چارچوب نظری این گونه تدوین یافته است: «روابط روسیه و رژیم صهیونیستی در پرتو تحولات بین¬المللی و نیازمندی های متقابل در سطوح سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی به مرحله¬ای از گفتمان و شراکت راهبردی رسیده است که ارتقای این روابط راهبردی میان دو بازیگر با توجه به روابط نزدیک تهران مسکو از یک¬سو، و دشمنی رژیم صهیونیستی و جمهوری اسلامی ایران از سوی دیگر، می¬تواند بر منافع ایران در منطقه اثرگذار باشد.» چارچوب نظری پژوهش، «کارکردگرایی» ، روش پژوهش «تحلیل کیفی» و ابزار گرداوری داده¬ها کتابخانه¬ای و اسنادی است.

روابط ایران و آمریکا را می توان مصداق بارزی برای مناقشات موجود بین بازیگران صحنه روابط بین الملل دانست. ایالات متحده آمریکا از جمله واحد های سیاسی است که در ارتباط خود با ایران با فراز و نشیب های عدیده ای رو برو بوده است. وقوع انقلاب اسلامی ایران در 1979 شوکی عظیم بر کیفیت روابط ایران و آمریکا وارد آورد، به نحوی که سیاست این دو کشور در ابعاد مختلف آن با تغییراتی اساسی مواجه گشت. این پژوهش بر آن است تا کیفیت اعمال قدرت آمریکا نسبت به ایران طی سه دهه گذشته تاکنون را با استناد به اسناد امنیت ملی آمریکا مورد بررسی قرار دهد. یافته های پژوهش نشان می دهند که بر اساس الگوی انواع قدرت یعنی قدرت سخت، نرم و هوشمند، رویکرد و کیفیت اعمال قدرت آمریکا نسبت به ایران دوره ریاست جمهوری کلینتون مبتنی بر قدرت نرم، دوره ریاست جمهوری بوش پسر مبتنی بر قدرت سخت و دوره اوباما مبتنی بر کاربرد قدرت هوشمند بوده است.

مکان یابی یکی از جنبه های مهم کاربردی در علم جغرافیاست. بیشترین کاربرد علم جغرافیا در حال حاضر استفاده از این علم برای مکان یابی کاربری های مختلف در شهرها و روستاهاست. مکان یابی، تلاش برای یافتن بهترین مکان براساس مؤلفه های مشخص یک فعالیت، و استفاده از آن برای استقرار فعالیت ها در زمینه تولیدی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، و نظامی است. یکی از مهم ترین عرصه های رویارویی ایران با دشمن که می تواند به عنوان خط مقدم نبرد، در حال و یا آینده قرار گیرد، خلیج فارس است. مکان یابی بهینه نقاطی که دارای شرایط کافی و لازم برای استقرار سایت های موشکی باشند، قبل از وقوع هر برخوردی یک اقدام پیشگیرانه است. اهدف این پژوهش با توجه به ماموریت سپاه در مقابله با تهدیدهای دشمن در خلیج فارس؛ طراحی الگویی مناسب برای مکان یابی سایت های موشکی ساحل به دریا، و غنا بخشیدن به ادبیات مکان یابی خصوصا از بعد نظامی، و استفاده بهینه از پهنه های تعیین شده سایت های موشکی در جهت بازدارندگی می باشد. محدوده این پژوهش تنگه هرمز از شهر بندرعباس در شمال تنگه تا کوه مبارک در شرق تنگه می باشد. سؤال اصلی در این پژوهش آن است که الگو ی مکان یابی برای سایت های موشکی ساحل به دریا کدام است؟. محدوده مطالعه تنگه هرمز است. روش پژوهش در این تحقیق، روش توصیفی تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه آماری در این پژوهش تلفیقی است. داده های توصیفی از روش کتابخانه ای جمع آوری و با استفاده از تصاویر ماهواره ای و نقشه ها لایه های مربوطه استخراج گردید. با مراجعه به خبرگان پرسش نامه های مربوطه تکمیل گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل AHP استفاده و مؤلفه های مستخرج از نظر خبرگان وزن دهی شد.

پدافند غیر عامل گونه ای از دفاع در برابر تهدیدات نظامی، مسیر پایداری سرمایه های هر کشور را در زمان تهدید هموار می سازد. از جمله سرمایه های حائز اهمیت شهر، که نقش امنیت مردم را بر عهده دارد، ساختمانهای مسکونی است که از گزند تعدی دشمن در امان نیست؛ این در حالی است که روند افزایش کمی سکونتگاه ها در کشور با ضروریات دفاعی انطباقی ندارد و به همین دلیل این تحقیق با هدف استخراج ملاحظات پدافند غیر عامل در حوزه ساختمانهای مسکونی در برابر تهدید حملات هوایی تدوین شده و ویژگی اصلی آن، اولویت بندی این ملاحظات است. در این تحقیق بر اساس روش توصیفی تحلیلی، ابتدا هشت راهکار پدافند غیر عامل در حوزه طراحی ساختمان های مسکونی از اسناد کتابخانه ای استخراج شد؛ سپس این راهکارها بر اساس روش میدانی پرسشنامه و با بهره گیری از روش های مقایسه ای طیف لیکرت و AHP و به ترتیب با اعداد آلفای کرونباخ 906/0 و 966/0، توسط یک جامعه نمونه متخصص 32 نفری رتبه بندی شد. پس از رتبه بندی، نتایج هر دو روش با یکدیگر مقایسه شد. یافته های پژوهش حاکی است که بهترین راهکار معماری پایدار دفاعی در خانه های مسکونی شهری، بهره گیری از فضای امن و سپس، مقاوم سازی و مکانیابی مناسب است.

جمهوری اسلامی ایران از بدو پیروزی و تثبیت حاکمیت خود بر حمایت از جنبش های آزادی بخش برخاسته از متن ملتها و مقاومت ملتهای مظلوم در مقابل نظامهای ظالم تاکید کرده و حمایت معنوی از مقاومت اسلامی در یمن و قبل از آن حمایت از حزب الله و حماس را در راهبرد خود قرار داده است. انصار الله یمن به عنوان بخشی از جبهه مقاومت در منطقه عمل می کند، که مورد بغض و کینۀ رژیم های ارتجاعی منطقه و مخصوصا عربستان قرار گرفته است. هدف این مقاله بررسی تاثیر جنگ عربستان در یمن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران است. با توجه به ماهیت موضوع و در مسیر پاسخگویی به پرسش اصلی در این مقاله، یعنی «تاثیر جنگ عربستان در یمن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران چیست؟» از روش توصیفی تحلیلی به منظور بررسی موضوع استفاده شده است که از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهشهای نظری کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای اسنادی و منابع اینترنتی است. با تجزیه و تحلیل و پاسخ به پرسش های این مقاله، می توان پاسخ روشنی برای آن داد. فرضیه پژوهش این است که به نظر می رسد، جنگ رژیم آل سعود علیه نیروهای مقاومت مردمی یمن در امنیت جمهوری اسلامی ایران تاثیر قابل ملاحظه ای خواهد داشت. نتایج تحقیق نشانگر این است که 18 عامل مؤثر مشخص شد که در صورت موفقیت عربستان در یمن 12 عامل مؤثر بر امنیت جمهوری اسلامی ایران و در صورت عدم موفقیت این کشور در یمن شش عامل مؤثر بر امنیت جمهوری اسلامی ایران تاثیرگذار خواهد بود.