فهرست مطالب
فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی
سال بیستم شماره 2 (پیاپی 78، تابستان 1396)
- تاریخ انتشار: 1396/07/20
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 3-41هدفهدف اصلی مقاله حاضر بررسی چگونگی تغییر عنوان رشته از «کتابداری و اطلاع رسانی» به «علم اطلاعات و دانش شناسی» در ایران است.روشدر پژوهش حاضر از روش تحلیلی _ تاریخی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل آثار، رخدادها، تلاش ها و اقدامهای انجام شده درخصوص تغییر نام رشته کتابداری از آغاز تاکنون است. بههمینمنظور، ابتدا نام رشته بر اساس برنامه های درسی و آموزشی از سال 1344 تاکنون بررسی و طبقه بندی شد. سپس بنیان های فکری و رویکردهای غالب در شکل گیری عنوان شناسایی و تبیین گردید. همچنین، مجموعه اقدامها و تلاش های صورتگرفته تا پیش از تغییر عنوان در 23 مهر 1391، که در حقیقت پیشزمینه های تغییر عنوان رشته بهشمار میروند، شناسایی و نقش هر یک مشخص شد. در نهایت، تاریخ نگاری و پیشینه دو اصطلاح «علم اطلاعات» و «دانش شناسی» بر اساس حضور در عنوانهای بروندادها و رخدادهای علمی رشته ترسیم گردید.یافته هانتایج این بررسی نشان داد، برنامه های درسی و آموزشی مصوب از آغاز تاکنون حکایت از سه دوره زمانی با سهعنوان مجزای «کتابداری»، «کتابداری و اطلاع رسانی»، و «علم اطلاعات و دانش شناسی» را دارد که بهترتیب محور اصلی آن ها «آموزش فهرستنویسی و رده بندی»، «توسعه خدمات کتابداری و اطلاع رسانی»، و «آموزش فناوری اطلاعات» بوده است. دیگر نتایج این بررسی نشان داد در شکل گیری عنوان جدید رشته سه رویکرد غالب «دانش شناسی»، «علم اطلاعات» و « عناوین ترکیبی» نقش داشته اند که سردسته رویکرد اول هوشنگ ابرامی، سردسته دومی عباس حری، و سومی به دلیل تعدد و تنوع فکری و عدم تمرکز بر یک عنوان، فاقد سردسته است.نتیجه گیرینتایج تحقیق نشان داد عنوان جدید در حقیقت شکل تغییریافته و اصلاحشده عنوان قدیم است. افزون بر این، آثار ذکرشده در این مقاله، کتابشناسی مناسبی برای تحقیقات آینده خواهد بود.کلیدواژگان: کتابداری و اطلاع رسانی، علم اطلاعات و دانش شناسی، تاریخ نگاری، تغییر نام
-
صفحات 42-75هدف پژوهش: هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر دریافت جایزه پرایس بر عملکرد پژوهشی دریافت کنندگان این جایزه از طریق مقایسه دستاوردهای علمی آنان در یک بازه زمانی یازدهساله (پنجسال قبل و بعد از دریافت جایزه) است.
روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر رویکرد نوعی مطالعه توصیفی است که با استفاده از شاخص های علم سنجی صورت گرفته است. جامعه پژوهش شامل کلیه بروندادهای پژوهشی تالیف شده توسط 25 نفر از برندگان جایزه پرایس است که تا پایان سال2016 در پایگاه وب علوم نمایه شده اند. داده های پژوهش از پایگاه وب علوم و گزارش استنادی نشریات گردآوری شد. همچنین آزمون های تی تست دوطرفه و ویلکاکسون بهمنظور مقایسه عملکرد پژوهشی برندگان مدال پرایس در بازه های زمانی پنجسال قبل و بعد از دریافت جایزه، مورد استفاده قرار گرفت.یافته هایافته های پژوهش نشان داد اگرچه در چهار شاخص از پنج شاخص مورد مطالعه در این پژوهش شامل تعداد بروندادهای پژوهشی، استنادهای دریافتی، کیفیت مجله های منتشرکننده مقاله ها و تعداد همکاران، عملکرد برندگان مدال پرایس در بازه زمانی پنجسال بعد از دریافت جایزه در مقایسه با پنجسال قبل با افزایش مواجه بود، اما این افزایش از لحاظ آماری در سطح معناداری قرار نداشته است. از سوی دیگر، گرایش برندگان جایزه پرایس به همکاری های علمی بین المللی، پس از دریافت جایزه به میزان چشم گیری افزایش یافته است.نتیجه گیریدریافت مدال پرایس در حوزه اطلاع سنجی، تاثیر آماری معناداری بر رفتار تولید، استناد و مشارکت علمی برندگان این جایزه نداشته است. به بیان دیگر، برندگان این مدال پس از دریافت آن، رفتارهای پژوهشی خود را تغییر ندادهاند.کلیدواژگان: جوایز علمی، مدال پرایس، اطلاع سنجی، عملکرد پژوهشی -
صفحات 76-107زمینه و هدفرفتار اشتراک دانش از عوامل زیادی تاثیر می پذیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر عوامل شناختی _ اجتماعی بر رفتار اشتراک دانش اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد.روشاین پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد250 نفر به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. برای سنجش هر یک از متغیرهای پژوهش چندین پرسشنامه معتبر مبنای کار قرار گرفت که شرح آنها در متن آمده است. روایی صوری _ محتوایی و سازه ای پرسشنامه های طراحیشده بررسی و تایید شد. پایایی پرسشنامه ها نیز پس از انجام پیش آزمون با استفاده از روش آلفای کرونباخ محاسبه شد که نتایج نشان داد همه پرسشنامه ها از پایایی بالا و قابل قبولی برخوردارند. برای بررسی روابط بین متغیرها و برازش مدل پژوهش نیز از روش مدل معادلات ساختاری با کمک نرم افزار لیزرل استفاده شد.یافته هایافته های پژوهش حاکی از آن است که میانگین عوامل شناختی _ اجتماعی و همچنین رفتار اشتراک دانش و ابعاد آن در میان جامعه پژوهش کمتر از حد مطلوب است. در میان عوامل شناختی _ اجتماعی، «دیدگاه مشترک» بیشترین و «اعتماد» کمترین میانگین را دارند. در میان ابعاد رفتار اشتراک دانش نیز «تمایل به استفاده از دانش» بیشترین و «تمایل به اشتراک دانش» کمترین میانگین را دارد. بررسی میزان برازش مدل پژوهش حاکی از برازش خیلی خوب مدل است. بر اساس مدل برازششده، متغیر «اعتماد» 89/0، متغیر «دیدگاه مشترک» 57/0 و متغیر «قوت رابطه» 73/0 بر رفتار اشتراک دانش اعضای هیئت علمی تاثیرگذار هستند.نتیجه گیریرفتار اشتراک دانش یک فعالیت و رفتار اجتماعی است که بیش از هر چیز تحت تاثیر عوامل شناختی _ اجتماعی قرار دارد. از اینرو، برای بررسی رفتار اشتراک دانش و بهبود وضعیت آن در سازمانها باید به این عوامل توجه ویژه نمود. اعتماد، قوت رابطه و دیدگاه مشترک از مهم ترین این عوامل هستند.کلیدواژگان: رفتار اشتراک دانش، استفاده از دانش، اعتماد، دیدگاه مشترک، قوت رابطه، اعضای هیئت علمی، دانشگاه فردوسی مشهد
-
صفحات 108-130هدفهدف پژوهش بررسی کیفیت زندگی کتابداران کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی از نظر سلامت جسمی و روانی است.روشجامعه پژوهش شامل تمامی کتابداران کتابخانه های عمومی آذربایجان غربی است که در زمان توزیع پرسش نامه در محل خدمت حضور داشته اند و در صورت تمایل پرسش نامه را تکمیل کرده اند. به علت کوچک بودن جامعه پژوهش، جامعه نمونه معادل جامعه پژوهش در نظر گرفته شد. از مجموع 158 نفر واجد شرایط تکمیل پرسش نامه 127 نفر به صورت داوطلبانه در این پیمایش مشارکت کردند. ابزار گردآوری داده ها، فرم کوتاه شده پرسش نامه استاندارد ویر و شربورن[1] بود که با استفاده از نرم افزار SPSS18 تجزیه و تحلیل شد. پایایی این ابزار با روش آلفای کرونباخ برابر 83/0 به دست آمد.یافته هایافته ها نشان داد عملکرد جسمانی و ایفای نقش جسمی کتابداران کتابخانه های عمومی آذربایجانغربی بیشتر از حد متوسط و سلامت روانی آنان در سطح کمتر از متوسط قرار دارد. کیفیت زندگی کتابداران کتابخانه های عمومی در تمام شهرهای استان نسبتا مطلوب است. کیفیت زندگی کتابداران شهرهای چندقومیتی بیشتر از تک قومیتی و شهرهای کردنشین بیشتر از شهرهای ترک نشین است. بین سابقه خدمت کارکنان و وضعیت کیفیت زندگی آنان رابطه معناداری وجود دارد. بین جنس و رشته تحصیلی کارکنان با وضعیت کیفیت زندگی آنان رابطه ای وجود ندارد.نتیجه گیریآگاهی از وضعیت سلامت جسمانی و روانی کتابداران و برنامه ریزی برای ارتقای سلامت آنان، به ارتقای کیفیت خدمات کتابخانه ای کمک شایانی خواهد کرد. در این مطالعه نقش تفاوت های قومیتی در وضعیت سلامت کتابداران بررسی شده است.کلیدواژگان: کتابخانه عمومی، کیفیت زندگی، کتابداران استان آذربایجان غربی، سلامت جسمانی، سلامت روانی
-
صفحات 131-159هدفپژوهش حاضر با هدف تحلیل اثرهای عدالت سازمانی بر سلامت سازمانی با تاکید بر نقش میانجی سرمایه اجتماعی، صورت گرفته است.
طرح/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش از نوع کاربردی و به روش همبستگی است. جامعه آماری پژوهش کارکنان کتابخانه های عمومی استان یزد، مشتمل بر 207 نفر است که با استفاده از فرمول کوکران و با روش نمونه گیری خوشه ایبرای جامعه محدود، 126 پرسش نامه میان آنان توزیع شد. داده های پژوهش از طریق پرسش نامه20 سوالی عدالت سازمانی «نیهوف و مورمن» (1993)، پرسش نامه 24سوالی سرمایه اجتماعی «ناهاپیت و گورشال» (1998) و پرسش نامه 44 سوالی سلامت سازمانی «هوی و همکاران» (1996) گردآوری شده است. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری مبتنی با استفاده از نرم افزار Smart-PLS2 انجام شده است.یافته هانتایج پژوهش نشان می دهد «عدالت سازمانی» و مولفه های آن بر سلامت سازمانی تاثیر معناداری داشته و مولفه «عدالت مراوده ای» با ضریب تاثیر 538/0 بیشترین میزان تاثیر بر سلامت سازمانی را دارد. همچنین عدالت سازمانی بر سرمایه اجتماعی تاثیر معناداری دارد. از طرف دیگر، نقش سرمایه اجتماعی بر سلامت سازمانی نیز مورد تایید قرار گرفت و در بین مولفه های سرمایه اجتماعی، بعد شناختی با ضریب تاثیر 568/0 بیشترین، تغییرات سازه سلامت سازمانی را تبیین می کند. لذا نقش میانجیگری سرمایه اجتماعی نیز مثبت و معنادار است.نتیجه گیریافزایش رعایت عدالت در کتابخانه های عمومی استان یزد، روشی است که سازمان را یاری می دهد تا علاوه بر بهره مندی از مزایای عدالت، بتواند محیطی را فراهم کند که اعتماد و تعاملها بیشتر شود و سرمایه اجتماعی افزایش یابد. لذا به میزانی که اعتماد و تعامل میان افراد بیشتر باشد، سلامت سازمانی نیز افزایش مییابد.کلیدواژگان: عدالت سازمانی، سلامت سازمانی، سرمایه اجتماعی -
صفحات 160-185هدفسنجش ویژگی های شخصیتی کارآفرینی دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهیدچمران اهواز و بررسی مهم ترین راهکارهای توسعه این ویژگی ها از دیدگاه دانشجویان این رشته.
روش شناسی: پژوهش حاضر بهصورت پیمایشی انجام شده است. به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، توصیفی و تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهیدچمران اهواز است که بهدلیل محدودبودن جامعه پژوهش (133نفر)، پرسشنامه بهعنوان ابزار جمع آوری اطلاعات بین تمامی افراد جامعه توزیع و درنهایت109پاسخ (95/81%) جمع آوری شد.یافته هادر میان ویژگی های کارآفرینی دانشجویان، مرکز کنترل درونی (92/22) بیش ترین و تحمل ابهام (64/19) کم ترین میانگین را بهخود اختصاص داده اند. نتایج نشان داد مهم ترین راهکارهای توسعه این ویژگی ها بهترتیب اولویت عبارتند از: راهکارهای جانبی، آموزشی، حمایتی و راهکارهای پژوهشی و فناورانه.نتیجه گیریویژگی های کارآفرینی دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهیدچمران اهواز بهجز در ویژگی های استقلال طلبی و تحمل ابهام، در سطح مطلوبی قرار دارد.کلیدواژگان: ویژگی های شخصیتی، کارآفرینی، دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی، راهکارهای کارآفرینی