مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم پایه)
شماره 1 (پیاپی 19، سال 1383)

در این مطالعه از شش محیط کالوس زایی (N6, Fj, Fj1, Fj4, L8 و G1)و سه محیط کشت باززایی (M5, M7و SK11) استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بساک هیبرید آمل- 3× صدری بهترین کالوس زایی (6/11%) را در محیط کشت G1و بیشترین باززایی را در محیط کشت SK11 داشته و F1های IR-28× رشتی و سالاری × IR-28 بهترین کالوس زایی را در محیط کشت N6 نشان دادند. هیبرید سالاری × IR-28 بهترین باززایی را روی محیط کشت SK11 و هیبرید IR-28× رشتی روی محیط کشت M5 داشته است. ارقام صدری و سالاری بهترین کالوس زایی را در محیط کشت FjوFj4داشته و به محیط های کشت باززایی استفاده شده پاسخ نداند. رقم رشتی بهترین کالوس زایی (8/23%) را در محیط کشت N6 داشته و بهترین باززایی گیاه سبز را روی محیط کشت M5 داشته است. ارقام محمدی چپر سر، قصرالدشتی و آمل- 3 بهترین کالوس زایی را به ترتیب روی محیط های کشت Fj, Fj1 و Fj1و بهترین باززایی گیاه سبز را روی محیط کشت M5 داشتند. بطور کلی برای کالوس زایی، بترتیب محیط های کشت N6، Fj و G1 و برای باززایی محیط کشت M5 برای ژنوتیپ های مورد آزمایش نسبت به دیگر محیط های کشت برتر می باشند.

در این تحقیق برای مطالعات گزینش کالوس یونجه مقاوم به خشکی در شرایط کشت بافت، اقدام به تولید کالوس از ساقه گیاه یونجه در محیط کشت MS حاوی هورمونهای 2,4-D,Kin,NAA گردید. کالوس های حاصل سپس به همان محیط کشت حاوی 0،2،5،10،20،30 در صد PEG با وزن مولکولی 6000 منتقل گردیدند. کالوس های مقاوم به خشکی به دو روش مستقیم و مرحله ای انتخاب گردیدند. در گزینش مرحله ای در مقایسه با گزینش مستقیم، کالوسهای انتخاب شده رشد بهتری تحت تنش خشکی نشان دادند. بهرحال کالوس های گزینش شده بصورت مرحله ای و مستقیم بترتیب تنش خشکی 20.30 درصد PEG را تحمل نمودند..

در تایید و تکمیل رده بندی های موجود از روش هایی مانند تاکسونومی عددی برای مطالعه صفات ریخت شناسی استفاده می گردد. خانواده علف هفت بند از جمله خانواده هایی است که تاکنون گزارشی مبنی بر مطالعه توام صفات ریخت شناسی و تجزیه و تحلیل آنها با روش های آماری وجود ندارد. بنابراین در این مقاله سعی به مطالعه همزمان صفات ریخت شناسی و روش های آماری در جنسها و گونه هایی از این خانواده در استان کرمان شده است. بنابراین ابتدا گیاهان از رویشگاه های مختلف آنها در استان کرمان جمع آوری و پس از شناسایی، در هر یک از گونه ها 36 صفت ریخت شناسی مربوط به اندامهای مختلف گیاه اندازه گیری و سپس با استفاده از تجزیه به مؤلفه های اصلی و تجزیه خوشه ایمطالعه شدند. نمودار ودندروگرام حاصل 4 گروه مجزا که نشان دهنده جنس Pteropyrum، Rumex، Polygonum وRheum است. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ایدر جنس Polygonum وجود دو بخش Polygonum و Persicaria را در این جنس به صورت مجزا تائید کرد و گونه Ploygonum minus Hudson, FL. در بخش Persicaria نمایان شد. گونه Polygonum molliaeforme Boiss. در خوشه ایمجزا قرار گرفت. در جنس رمکس نیز وجود دو زیر جنس Acetosa و Rumex به صورت مجزا با استفاده از تجزیه خوشه ایمشخص شد. گونه Rheum ribes L. در خوشه ایمجزا از دیگر جنسها در دندروگرام خانواده مشخص شد که بیانگر خصوصیات متفاوت و بارز این جنس با دیگر جنسهای خانواده علف هفت بند است.

یک PCR-ELISA برای اندازه گیری نیمه کمی DNA استرپتوکوکوس پنومونیه در نمونه های مایع مغزی-نخاعی (CSF) به کار گرفته شد. PCR-ELISA بر پایه استفاده از پرایمرهای عمومی مشتق شده از ژن RNA ریبوزومی s16 برای تکثیر DNA با روش PCR و سپس بکارگیری پروب اختصاصی برای تعیین هویت و اندازه گیری نیمه کمی میزان DNA باکتری فوق استوار شد. تنها یکی از 35 نمونه کنترل منفی با این روش مثبت شد (OD>2) و میزان جذب نوری برای بقیه مواردکمتر از 5/1 بود. تمام 38 نمونه مثبت مایع نخاع (کشت مثبت از نظر استرپتوکوکوس پنومونیه) با این آزمایش نیز مثبت بودند. میزان جذب نوری آن ها بیش از2 و دامنه آن بین 0/2 تا 8/3 بود. حساسیت پرایمرهای عمومی برای استرپتوکوکوس پنومونیه CFU/ml 103×5 به دست آمد. حساسیت و ویژگی بالینی آزمون به ترتیب 100% و 7/97% محاسبه شد.

منیزیم از جمله عناصر ضروری و کمیاب می باشد که دارای فعالیت شبه انسولین بوده و به عنوان کوفاکتور در تنظیم فعالیت آنزیم های مؤثر در مراحل تنظیمی متابولیسم کربوهیدراتها نقش ایفا می کند. آلوکسان از جمله ترکیبات متداولی است که در ایجاد دیابت در حیوانات آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد، ولی مکانیزم دیابت زایی آن درخصوص تغییرات منیزیم مورد بررسی قرار نگرفته است. در این مطالعه عارضه دیابت با تزریق داخل صفاقی آلوکسان مونوهیدرات به میزان mg/kg 120 در موش صحرایی ایجاد شد. ابتدا ایجاد دیابت با بررسی غلظت پلاسمایی گلوکز متعاقب تزریق آلوکسان در حیوانات مورد مطالعه تایید شد. سپس، غلظت منیزیم گلبول های قرمز به عنوان منیزیم درون سلولی و پلاسما به عنوان منیزیم برون سلولی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشانگر کاهش بسیار معنی دار غلظت منیزیم پلاسمایی و گلبولهای قرمز متعاقب تزریق آلوکسان می باشند(0.001>P)بنظر می رسد کاهش معنی دار منیزیم متعاقب ایجاد دیابت توسط آلوکسان به عنوان یک مکانیزم کلیدی برای اثرات دیابت زایی ماده مذکور عمل نماید. همینطور نتایج حاصله مؤید اهمیت عنصر منیزیم در بیماری دیابت می باشد که می تواند به عنوان عاملی در درمان این بیماری مورد بررسی قرار گیرد..

به منظور تعیین میزان ید در خون و شیر گاوهای دامداری های صنعتی شهرستان گلپایگان(از قطبهای دامپروری استان اصفهان) از چهار گاوداری صنعتی فعال شهرستان با توجه به ظرفیت هر گاوداری، در زمستان سال 1378 و تابستان سال 1379 از گاوهای شیری با تولید، وزن و دوره شیرواری مشابه تعداد 44 گاو (در هر فصل) بطور کاملا تصادفی انتخاب و میزان ید خون و شیر گاو تعیین گردید. نمونه برداری خون از ناحیه دم با استفاده از سرنگهای یکبار مصرف و نمونه برداری از شیر با دست و داخل ظروف یکبار مصرف انجام گرفت و کلیه مشخصات جیره و سابقه مشاهده بیماری دامی با استفاده از پرسشنامه بدست آمد. نتایج این بررسی و مقایسه میانگین ید خون در گاوداری ها نشان می دهد که، علی رغم شباهت نسبی جیره در این گاوداری ها، در سه گاوداری از چهار گاوداری صنعتی شهرستان، میزان ید خون در فصل زمستان (0.01>P) و در فصل تابستان (0.05>P) از سطح بحرانی کمتر و کمبود ید در جیره آن گاوداری ها وجود دارد.
همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که علی رغم اینکه شیر یکی از محلهای دفع ید می باشد، بعلت ضدعفونی کردن سر پستانها با مواد یددار پس از هر دوشش و بالا بودن آلودگی محیط که روی آزمایش اثر منفی یا مثبت کاذب ایجاد می نماید، میانگین ید شیر، دارای ضریب تغییرات بالا بوده و ملاک مناسبی برای تشخیص کمبود ید در گاو نیست. این بررسی همچنین نشان داد که استفاده از انواع مکمل های معدنی و یا نمکهای یددار مورد استفاده در گاوداری ها نتوانسته است میزان ید مورد نیاز دام را تامین نماید و باید با روش های مناسب دیگری این کمبود را جبران نمود. با توجه به کمبود ید در گاوهای منطقه گلپایگان و نقش آن در افزایش عملکرد گاوهای شیری استفاده از مکملهای پایدار معدنی ید و یا انواع تزریقی ید توصیه می گردد.

دیابت یا بیماری قند از بیماری های متابولیک شایع می باشد. این بیماری یکی از پیچیده ترین سندروم های شناخته شده می باشد، که تقریبا تمام سیستمهای بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. متابولیسم یکی از پدیده هایی است که در حین ایجاد این بیماری تغییرات شدیدی می یابد.
مطالعات اخیر اهمیت تغییرات میزان هورمون انسولین را در ایجاد این اختلالات متابولیسمی همزمان با تغییرات عناصر ضروری مثل منیزیوم نشان داده اند. در این مطالعه تغییرات میزان منیزیوم با لیپیدها و لیپوپروتئین ها در حین ایجاد دیابت در رت ها مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور رت های نر بالغ با استفاده از ماده آلوکسان مونوهیدرات به میزان mg/kg120 به صورت داخل صفاقی دیابتی شدند. 72 ساعت پس از تزریق دارو و تایید دیابت در حیوانات، تغییرات لیپیدها و لیپوپروتئین ها، همزمان با تغییرات منیزیوم پلاسما مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان دادند که غلظت تری گلیسرید، LDL, VLDL در گروه های دیابتی نسبت به گروه های شاهد افزایش یافته بود. اما غلظت کلسترول در گروه های شاهد mg/dL91.51±21.94 بود که این مقدار در گروه های دیابتی معادل mg/dL 94.81±28.62 بود و افزایش معنی داری نشان نداد. میزان HDL و منیزیوم پلاسما در رتهای دیابتی نسبت به رتهای شاهد کاهش بسیار شدیدی داشت.(0=P) این اطلاعات نشان می دهد که ارتباط معنی داری بین افزایش قند خون با کاهش HDL و منیزیوم پلاسمایی وجود دارد.

در طی مطالعات بر روی فون سرخرطومی های مزارع چغندرقند واقع در مناطق اردستان، برخوار، مورچه خورت، قهاب و سمیرم در استان اصفهان، سوسک های سرخرطومی متعلق به خانواده Curculionidae جمع آوری شدند و مطالعات شناسایی بر روی آنها انجام گرفت. 5 گونه سرخرطومی جمع آوری شده از این مزارع برای اولین بار از استان اصفهان معرفی می گردند و یک گونه برای ایران جدید می باشد. 5 گونه جمع آوری شده، متعلق به دو زیرخانواده Cleoninae و Tanymecinae هستند. پراکندگی این پنج گونه در استان تعیین گردید و کلید شناسایی برای گونه های جمع آوری شده و همچنین سرخرطومی هایی که قبلا توسط نویسندگان از مزارع چغندرقند اصفهان جمع آوری و شناسایی شده بودند بر اساس ویژگی های مورفولوژی و ژنیتالیا ارایه گردید. در ادامه مطالعات با استفاده از روش تاکسونومی عددی و با مقایسه 35 صفت مورفولوژی در این گونه ها و سرخرطومی هایی که قبلا از این مزارع جمع آوری و شناسایی شده بودند و همچنین انتخاب ضریب تشابه SM، ماتریس تشابه مربوط به این صفات با استفاده از نرم افزار کامپیوتری NTSYS به دست آمد و دیاگرام خوشه ایآن به روش UPGMA رسم گردید.

امروزه، برای استفاده از ذخایر مفید ژنتیکی و تولید گاو، بطور گسترده ای از روش انتقال جنین استفاده می شود. در حالت طبیعی و بطور تصادفی، 50% زاده ها نر یا ماده هستند، بنابراین، چنانچه جنسیت جنین قبل از انتقال مشخص گردد، در زمان و هزینه های وارده به میزان قابل توجهی صرفه جویی خواهد شد. در این تحقیق، برای تشخیص جنسیت گاوهای هلشتاین و بومی ایران و تشخیص تفاوت احتمالی بین گاوهای بومی و نژادهای خارجی از بخش های خاصی از کروموزوم Y گاوی و DNA ماهواره ای (که در گاو اختصاصی می باشند) استفاده گردید. بدین منظور، از تعداد 20 گاو نر و 20 گاو ماده (10 گاو بومی و 10 گاو هلشتاین ایران برای هر جنس) که از دامداری های اصفهان بصورت تصادفی انتخاب شده بودند، 10 میلی لیتر خون در شرایط استریل تهیه و جهت انجام PCR، DNA ژنومی استخراج گردید. دو دسته پرایمر اختصاصی کروموزوم Y و یک دسته پرایمر اختصاصی DNA ماهواره ای گاوی برای تعیین جنسیت با روش PCR مورد استفاده قرار گرفتند. دو جفت پرایمر کروموزوم Y، محصولی به طول 301 باز و جفت پرایمر DNA گاوی، محصولی به طول 216 باز تولید نمودند. نتایج حاصل از استفاده از روش PCR که برای اولین بار در ایران انجام می شود بطور کامل با جنسیت موردنظر مطابق بود. بنابراین، حساسیت بالینی آزمایش 100% برآورد گردید و اختلافی بین گاوهای بومی ایران و نژادهای با منشاء خارجی هلشتاین مشاهده نگردید.