فهرست مطالب
فصلنامه مطالعات راهبردی
پیاپی 1 (پاییز 1377)
- ویژه توسعه در جمهوری اسلامی ایران
- 296 صفحه، بهای روی جلد: 296ريال
- تاریخ انتشار: 1377/07/01
- تعداد عناوین: 27
-
سخن سردبیرصفحه 5
- گفتگوی علمی
-
شوراهای محلی در رهگذر نفی و اثبات در گفتگو با آقای امیر علینقیصفحه 7
-
توسعه، امنیت و گسترش راه های آبی کشور در گفتگو با آقای دکتر محمد مددصفحه 26
- تحقیق
-
نقد نظریه های غرب محور در توسعه سیاسیصفحه 41
از دهه شصت به بعد و با تشکیل دولتهای نوینی که از یوق استعمار رهایی یافته بودند مساله توسعه سیاسی و نحوه برخورد با الگوهای توسعه غربی توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرد. در این میان به سرعت دو دیدگاه مختلف و متضاد در مقابل هم صف آراستند؛ دیدگاهی که براین عقیده بود که مفاهیم و الگوهای نظری غربی زاییده تمدن غربی است و ریشه در تاریخ این جوامع دارد و به هیچ روی نمیتوان آنها را در خصوص جوامع آسیایی و آفریقایی که به کلی با این جوامع متفاوتند به کار بست. از این دیدگاه جوامع غیرغربی با مشکلاتی روبرو هستندکه جوامع غربی از آنها به کلی بیگانه میباشند. این مسایل ومشکلات هرچندکه به ظاهر مشابهتهایی با مسایل جوامع غربی مولف با تاکید بر این نکته محوری که توسعه مقولهای است که باید در قالب بومی صورت بپذیرد، به ارزیابی انتقادی الگوی غربی از توسعه پرداخته است. در اینباره ضمن بررسی ریشههای غرب محوری در طراحی تیوریهای توسعه، به بیان محدودیتهای این نظریات پرداخته است. نادیده گرفتن ممیزات فرهنگی و عدم توجه به تجربه تاریخی متفاوت هر کشور دو ایراد اصلی مولف به دیدگاه غرب محور هستند که در نهایت او را به آنجا رهنمون میشود تا ادعا کند که بهجای توسعه باید از انواع مختلف توسعه و به جای دموکراسی باید از انواع مختلف دموکراسی سخن گفت و ما یک مدل واحد از توسعه نداریم.
-
توسعه و تعادل: آسیب شناسی اجرای قانون شوراهاصفحه 59
پیدایش پدیدههای اجتماعی در گرو فراهم آمدن دو دسته از شرایط عینی و ذهنی است که در این میان مباحث نظری - که از آنها به بعد ذهنی تعبیر میشود - به حکم عقل از تقدم برخوردارند. این تقدم نیز زاییده "محاسبهگری" انسان دوراندیش است که اقتضا میکند فرد قبل از پرداختن به هر عملی زوایای مختلف آن را سنجیده و سپس دست به فعالیت زند.
-
موانع فرهنگی توسعه در ایرانصفحه 95
با توجه به اهمیت و نقش فرهنگ و همچنین ضعفها و خلاهای اخلاقی و فرهنگی موجود در جهان امروز و تاکید بیش از پیش اندیشهگران و سازمانهای فرهنگی بر توسعه فرهنگی در دهههای اخیر و روند اجتنابناپذیر آن، توسعه فرهنگی در دنیای کنونی ضروری و گزیرناپذیر بهنظر میرسد. بنابراین در نوشتار حاضر ضمن ارایه تصویری از توسعه فرهنگی سعی میشود مهمترین آفات ý موجود در بطن فرهنگ ایرانی که ریشه در تاریخ دیرین کشور ما دارند، مشخص شده و راهکار مناسب برای رفع آنها پیشنهاد شود. محور اصلی نوشتار حاضر آن است که، توسعه فرهنگی در کشور فرهنگ به عنوان یک عامل اصلی در تضمین سرنوشت ملتها، در آینده توسعه نیز دارای نقش و جایگاه مهمی میباشد که عدم توجه به آن در طراحی الگوی توسعه کشور تاثیر منفی زیادی میگذارد. برای تبیین این واقعیت مولف در ابتدای نوشتار خود به تعریف و تحدید توسعه پرداخته و ضمن بیان اهداف اصلی فرآیند توسعه در یک کشور تصویری کلی از توسعه فرهنگی ترسیم کرده است. در ادامه توسعه فرهنگی به عنوان مولفه اصلی توسعه مورد ارزیابی و تحلیل واقع شده و ازحیثتیوریکجایگاهآن در نیل به اهداف توسعه مشخصشدهاست.
-
توسعه و منازعات قومی در ایرانصفحه 113
در یکی از سادهترین و در عین حال گویاترین تعاریفی که از توسعه صورت پذیرفته است، توسعه به مثابه جریانی چند بعدی (سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) دانسته شده است که در حرکت پیشرونده خویش کاهش فقر، بیکاری، نابرابری و صنعتی شدن هر چه بیشتر، ارتباطات بهتر، ایجاد نظام اجتماعی مبتنی بر عدالت و افزایش مشارکت مردم در امور روزانه سیاسی را در پی دارد.
-
مدیریت توسعه و توسعه مدیریتصفحه 131
تا اواخر دهه شصت میلادی مفهوم رشد اقتصادی کاربرد وسیعی داشت و اقتصاددانان عمده تاکید خود را بر روی این مفهوم متمرکز کرده بودند. ولی در دهه هفتاد تجارب جهانی نشان داد که تاکید صرف بر رشد اقتصادی اشتباه است، زیرا هم از نظر مفهومی این کلمه نارسا بود و هم از نظر مصادیق با رشد معادل نبود. از اینرو واژه توسعه جایگاه خاصی در متوناقتصادی پیدا کرد و به مرور اصطلاحات توسعه وکشورهای توسعهیافته و یا کشورهای عقبافتاده به دیگر علوم نیز راه یافت. امروزه توسعه یکی از الزامات اساسی کشورهای جهان است. سرعت تغییرات و پیشرفت در کشورهای توسعه یافته در مقایسه با کشورهای عقب افتاده بهحدی است که به سختی میتوان قبول کرد که این دو گروه در زمانهای یکسان میزیند.
-
طبقه متوسط جدید و نوسازی اقتصادی اجتماعی در ایرانصفحه 155
تحولات سیاسی - اجتماعی وضعیت اقشار و طبقات اجتماعی را متحول میسازد و از سویی نیز بسیاری از تحولات در چارچوب همکاری، رقابت و مبارزه طبقات اجتماعی با دولت شکل میگیرد. در ایران نیز فرآیند نوسازی که تحولی بس قابلتوجه به شمار میرود در دوران سلطنت محمدرضا شاه بهوجود آمد و در روابط متقابل طبقات اجتماعی با دولت تاثیر بسیار برجای گذاشت.
-
دولت و توسعه اقتصادی در ایرانصفحه 179
در نوشتههای مربوط به توسعه در جهان سوم چنین پنداشته میشود که یکی از موانع اصلی توسعه در این کشورها کمبود سرمایه به شکل ذخایر ارزی خارجی است. اما در کشورهای صادرکننده نفت مانند ایران که دارای مقادیر زیادی دلارهای نفتی به خصوص بعد از چهار برابر شدن قیمت نفت در سال 1972، بودند، چنین محدودیتی وجود نداشت و طبیعتا نمیتوان در حکم مانع توسعه از آن یاد کرد. با این وجود، این کشورها چه از نظر ایجاد زیرساختهای اقتصادی و چه از نظر پیشرفت اساسی در سطح زندگی مردم هنوز توسعه نیافته محسوب میشوند.
- ترجمه
-
اقلیتها، ملی گراها و برخوردهای سیاسیصفحه 207
دولتها و سازمانهای بینالمللی تنها به شرط درک طبیعت و علل کشمکشهای سیاسی قومی، قادر به مهار آنها میباشند. نگارنده در این مقاله کوشیده است قسمتی از شواهد و توضیحات موجود درباره برخوردهای سیاسی قومی را دستهبندی کند. درباب زد و خورد گروه هایی مانند "مایانهای چیاپاس"مکزیک و "سربهای" بوسنی، که برای خود هویت قومی یا ملی درنظر میگیرند، نکات کلی زیر را باید به خاطر داشت:"معیارهای نژادی" که این گروه ها جهت معرفی خود از آن استفاده میکنند شامل نژاد مشترک، گذشته تاریخی مشترک و مشخصات ارزشمند فرهنگی است. دلیلی وجود ندارد تصور کنیم که دستهای از مبانی هویت قومی یا فرهنگی (مانند مذهب، زبان، نژاد، یا سرزمین مشترک) بهطور ذاتی از اهمیتی بیش مولف در این مقاله به طرح یکی از موضوعات مهم توسعه یعنی مدیریت نزاعهای قومی در سطح جهانی پرداخته که امروزه از حساسیت بسیاری برخوردار است. هم توسعه و هم قومیت دو مفهوم بسیار حساس هستند که جمع میان آن دو متضمن قبول حدی مناسب از حقوق برای اقلیتهای مختلف میباشد.
-
بحرانهای توسعه سیاسیصفحه 233
آثار مربوط به توسعه سیاسی از دیرباز با مفهوم تغییر همزاد بوده است. نفس مفهوم تغییر مفهوم تازهای نیست، بلکه آن چه در باب تجدد و نوسازی سیاسی جدید است، سبک نگرش به تغییر میباشد. در نگرش انسان مدرن، تغییر پدیدهای تصادفی نبوده و ارادی و برنامهریزی شده است. بشر مدرن واجد دو خصلت است: بیگانگی و خوشبینی. او از حال بیگانه و نسبت به عقل یا حداقل شناخت خود خوشبین است. باید گفت عقلانیت مدرن غالبا در پرداختن به انسان و اجتماع پنج پرسش را مطرح میسازد: سوال از سرشت انسان با توجه به نظم اجتماعی حاکم بر وی، سوال از تعدیل واصلاح نظم مزبور، سوال از میزان آزادی بشر مدرن برای تغییر آن نظم، سوال از منابع مادی در دسترس بشر مدرن یا بحث از توسعه سیاسی و بحرانهایی که در رهگذر تحقق این فرآیند به وجود میآیند، از جمله موضوعات مهمی است که ذهن جمع کثیری از محققان این حوزه را به خود معطوف داشته است.
- سخنرانی علمی
-
شوراها و تحقق توسعه سیاسی در کشورصفحه 246
-
توسعه فرهنگی: دیدگاه ها و راه حلهاصفحه 255
- معرفی و نقد کتاب
-
مقدمه ای بر جامعه شناسی توسعهصفحه 261
-
هویت اجتماعیصفحه 263
-
مدیریت توسعه: دولت، جامعه و بستر بین المللیصفحه 264
-
مدیریت توسعه: راهبرد و عملکردصفحه 266
-
حکومت و رشدصفحه 267
-
سه جهان ناشی از کاپیتالیسم رفاهیصفحه 270
-
تغییر اجتماعی و توسعهصفحه 273
- انتشارات پژوهشکده
-
چرا انسانها شوش می کنندصفحه 278
-
رئالیسم نوصفحه 280
-
توازن قوا: ثبات در نظام های بین المللیصفحه 281
-
دو رویه مفهوم امینت ملیصفحه 281
-
گذار جوامع سنتیصفحه 282
- طرحهای تحقیقاتی پژوهشکده
-
توسعه سیاسی و بحرانهای آن: مورد مطالعاتی ایرانصفحه 283
-
Euro-Centric Theories and Political DevelopmentPage 41
A Critical Approach Theories which try to explain political development have a eurocentric approach to it.They do not pay attention to different cultural settings and historical experiences of non-western countries. Because of some fundamental socio- cultural differences, politicaldevelopment and democracy are different in different countries. Therefore it is better tospeak of different types of democracies and political development. Western experiences andperceptions can not be generalized to others countries. Each country should develop itsown model of development according to its own experiences and socio-political conditions.Western theories can not prescribe the final model for development to third worldcountries. Their insights should be used but it is the country-specific social, political,cultural and economic conditions which determine its own appropriate model fordevelopment.
-
Development and Equilibrium: The Implementation of the "Councils Act" and Its Pathological AspectsPage 59
In a comprehensive model for political development, three main elements- nation,state, and power- should be taken into consideration. This article examines the role oflocal councils in regard with political development and its components. Although councilsmay be seen as the symbol of people's participation in socio- political affairs, this shouldnot lead to an underestimation of the pathological aspects of the implementation of the"Councils Act". Some of these aspects are analysed in this article: disequilibrium in theprocess of political development, lack of supportive foundations for the implementation ofthe Act, etc.
-
Cultural Obstacles of Development in IranPage 95
Culture is an important factor in the destiny of nations and plays a significant role inpolitical development. In the first part of the article, after defining development and itsgoals, the author turns to political development and introduces cultural development asone of its main components. The second part of the article deals with politicaldevelopment in Iran. The author examines political culture and its main characteristics inIran. Lack of motivation for achievement, the influence of myths, too much respect fordescent, emotionality, "imitationalism", subjectivism, and a tendency toward violence areintroduced as the main cultural barriers to political development in Iran. The authorsuggests that political development cannot be achieved unless these cultural obstacles areovercome.
-
Development and Ethnic ConflictsPage 113
Ethnic conflicts have been studied and explained from various perspectives. Differentaspects of these conflicts have been analysed and explained by many scholars. Inmulti-ethnic countries, the impacts of ethnicity, ethnonationalism and ethnic conflicts ondevelopment programs and their implementation should be taken into consideration. Thisarticle examines four approaches to ethnic conflict and development: traditional, moderen,transitional and postmodern. The author applies some of the insights of these theories toethnicity in contemporary Iran.
-
The Management of Development and the Development of ManagementPage 131
If development is seen as an even process of growth in various parts of the society, itneeds management. Specifying the goals of development and making appropriate policiesare related to available means and agents. Management can coordinate these componentsof a development program. At the same time, in the process of development, managementshould be developed i.e., it should improve and spread to all aspects of social life. Theimprovement of management means specialized training, better techniques, and continuousevaluation. Appropriate management plans better, organizes more efficiently, appoints moreefficient agents for development programs, and directs the process of development moresuccessfully. This article concludes with some advice for better management ofdevelopment in the Islamic Republic of Iran.
-
New Middle Class and Socio-Economic Moderenization in IranPage 155
The existence of a strong new middle class is usually regarded as one of the socialrequirements for development. Although modernization in Iran during the Pahlavi era ledto the emergence of a new middle class consisting of bureaucrats, professionals,businessmen, etc., the development programs were not successful. The new middle classdid not support the Pahlavi state and did not comply with its modernizing efforts. Thisarticle suggests that the neo-patrimonial structure of power in Iran is in contrast with the empowerment of the new middle class. The existence of this political structure in Iran ledto political alienation of this class. That is why despite the modernizing efforts of the state,it was not successful in coopting the new middle class. This can partly explain the failur of modernizing efforts in Iran in the pahlavi era.
-
State and Economic Development in IranPage 179
Iran experienced a high rate of economic growth in the 1960's and early 1970's. Thisgrowth, however, cannot be equated with economic development because it did not lead toa self- sustaining productive system nor did it reduce poverty. This article suggests that thestate had a key role in this regard. The Pahlavi state was the main economic actor in Iranduring the years 1962-78, but it could not provide the basic requirements for a successfuleconomic development. Some of its main feautures were responsible in this respect: it wasan authoritarian rentier client state. All of these characteristics contributed to its counter- productive and anti-development policies.
-
Minorities, Nationalists, and Political ConflictsPage 207
One of the important issues in the process of development is the management of ethnicconflicts. Development cannot be achieved unless ethnic conflicts are resolved. Ifminorities' rights are not recognized, the process of development may be interrupted bypolitical violence. This article attempts to offer an effective model of ethnic- conflictmanagement on the basis of various countries' experiences. The political groups shapedaround ethnicity are the main focus of this article. The relationship between the state andthese groups are fully examined. The author argues that the recognition of minorities'rights, the security of the political entity, democratization, and civil and political libertiesare the main components of an efficient management of ethnic differences.
-
The Crises of Political DevelopmentPage 233
This article examines the process of political development and the five crises societiesmay encounter in this process. Political development refers to the transformation of politicsboth in type and style. Since informal political processes challenge the formal ones,political development is not a smooth process. Five types of crisis may emerge: crises ofidentity, legitimacy, participation, distribution, and penetration. The author defines eachcrisis, clarifies their interrelationships, and discusses their impact on political development.Three measures - equality, capacity, and differentiation- are introduced and all types ofcrisis are evaluated according to their relationship with these measures. If these crises aresuccessfully resolved, the result will be political development.