فهرست مطالب

مطالعات راهبردی - پیاپی 1 (پاییز 1377)

فصلنامه مطالعات راهبردی
پیاپی 1 (پاییز 1377)

  • ویژه توسعه در جمهوری اسلامی ایران
  • 296 صفحه، بهای روی جلد: 296ريال
  • تاریخ انتشار: 1377/07/01
  • تعداد عناوین: 27
|
  • سخن سردبیر
    صفحه 5
  • گفتگوی علمی
  • شوراهای محلی در رهگذر نفی و اثبات در گفتگو با آقای امیر علینقی
    صفحه 7
  • توسعه، امنیت و گسترش راه های آبی کشور در گفتگو با آقای دکتر محمد مدد
    صفحه 26
  • تحقیق
  • نقد نظریه های غرب محور در توسعه سیاسی
    حجت الله ایوبی صفحه 41

    از دهه شصت به بعد و با تشکیل دولتهای نوینی که از یوق استعمار رهایی یافته بودند مساله توسعه سیاسی و نحوه برخورد با الگوهای توسعه غربی توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرد. در این میان به سرعت دو دیدگاه مختلف و متضاد در مقابل هم صف آراستند؛ دیدگاهی که براین عقیده بود که مفاهیم و الگوهای نظری غربی زاییده تمدن غربی است و ریشه در تاریخ این جوامع دارد و به هیچ روی نمی‏توان آنها را در خصوص جوامع آسیایی و آفریقایی که به کلی با این جوامع متفاوتند به کار بست. از این دیدگاه جوامع غیرغربی با مشکلاتی روبرو هستندکه جوامع غربی از آنها به کلی بیگانه می‏باشند. این مسایل ومشکلات هرچندکه به ظاهر مشابهت‏هایی با مسایل جوامع غربی مولف با تاکید بر این نکته محوری که توسعه مقوله‏ای است که باید در قالب بومی صورت بپذیرد، به ارزیابی انتقادی الگوی غربی از توسعه پرداخته است. در این‏باره ضمن بررسی ریشه‏های غرب محوری در طراحی تیوریهای توسعه، به بیان محدودیت‏های این نظریات پرداخته است. نادیده گرفتن ممیزات فرهنگی و عدم توجه به تجربه تاریخی متفاوت هر کشور دو ایراد اصلی مولف به دیدگاه غرب محور هستند که در نهایت او را به آن‏جا رهنمون می‏شود تا ادعا کند که به‏جای توسعه باید از انواع مختلف توسعه و به جای دموکراسی باید از انواع مختلف دموکراسی سخن گفت و ما یک مدل واحد از توسعه نداریم.

  • توسعه و تعادل: آسیب شناسی اجرای قانون شوراها
    اصغر افتخاری صفحه 59

    پیدایش پدیده‏های اجتماعی در گرو فراهم آمدن دو دسته از شرایط عینی و ذهنی است که در این میان مباحث نظری - که از آنها به بعد ذهنی تعبیر می‏شود - به حکم عقل از تقدم برخوردارند. این تقدم نیز زاییده "محاسبه‏گری" انسان دوراندیش است که اقتضا می‏کند فرد قبل از پرداختن به هر عملی زوایای مختلف آن را سنجیده و سپس دست به فعالیت زند.

  • موانع فرهنگی توسعه در ایران
    سید محمدرضا حسینی صفحه 95

    با توجه به اهمیت و نقش فرهنگ و همچنین ضعفها و خلاهای اخلاقی و فرهنگی موجود در جهان امروز و تاکید بیش از پیش اندیشه‏گران و سازمانهای فرهنگی بر توسعه فرهنگی در دهه‏های اخیر و روند اجتناب‏ناپذیر آن، توسعه فرهنگی در دنیای کنونی ضروری و گزیرناپذیر به‏نظر می‏رسد. بنابراین در نوشتار حاضر ضمن ارایه تصویری از توسعه فرهنگی سعی می‏شود مهمترین آفات ý موجود در بطن فرهنگ ایرانی که ریشه در تاریخ دیرین کشور ما دارند، مشخص شده و راهکار مناسب برای رفع آنها پیشنهاد شود. محور اصلی نوشتار حاضر آن است که، توسعه فرهنگی در کشور فرهنگ به عنوان یک عامل اصلی در تضمین سرنوشت ملت‏ها، در آینده توسعه نیز دارای نقش و جایگاه مهمی می‏باشد که عدم توجه به آن در طراحی الگوی توسعه کشور تاثیر منفی زیادی می‏گذارد. برای تبیین این واقعیت مولف در ابتدای نوشتار خود به تعریف و تحدید توسعه پرداخته و ضمن بیان اهداف اصلی فرآیند توسعه در یک کشور تصویری کلی از توسعه فرهنگی ترسیم کرده است. در ادامه توسعه فرهنگی به عنوان مولفه اصلی توسعه مورد ارزیابی و تحلیل واقع شده و ازحیث‏تیوریک‏جایگاه‏آن در نیل به اهداف توسعه مشخص‏شده‏است.

  • توسعه و منازعات قومی در ایران
    مجتبی مقصودی صفحه 113

    در یکی از ساده‏ترین و در عین حال گویاترین تعاریفی که از توسعه صورت پذیرفته است، توسعه به مثابه جریانی چند بعدی (سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) دانسته شده است که در حرکت پیش‏رونده خویش کاهش فقر، بیکاری، نابرابری و صنعتی شدن هر چه بیشتر، ارتباطات بهتر، ایجاد نظام اجتماعی مبتنی بر عدالت و افزایش مشارکت مردم در امور روزانه سیاسی را در پی دارد.

  • مدیریت توسعه و توسعه مدیریت
    غلامرضا گودرزی صفحه 131

    تا اواخر دهه شصت میلادی مفهوم رشد اقتصادی کاربرد وسیعی داشت و اقتصاددانان عمده تاکید خود را بر روی این مفهوم متمرکز کرده بودند. ولی در دهه هفتاد تجارب جهانی نشان داد که تاکید صرف بر رشد اقتصادی اشتباه است، زیرا هم از نظر مفهومی این کلمه نارسا بود و هم از نظر مصادیق با رشد معادل نبود. از این‏رو واژه توسعه جایگاه خاصی در متون‏اقتصادی پیدا کرد و به مرور اصطلاحات توسعه وکشورهای توسعه‏یافته و یا کشورهای عقب‏افتاده به دیگر علوم نیز راه یافت. امروزه توسعه یکی از الزامات اساسی کشورهای جهان است. سرعت تغییرات و پیشرفت در کشورهای توسعه یافته در مقایسه با کشورهای عقب افتاده به‏حدی است که به سختی می‏توان قبول کرد که این دو گروه در زمانه‏ای یکسان می‏زیند.

  • طبقه متوسط جدید و نوسازی اقتصادی اجتماعی در ایران
    محمدرحیم عیوضی صفحه 155

    تحولات سیاسی - اجتماعی وضعیت اقشار و طبقات اجتماعی را متحول می‏سازد و از سویی نیز بسیاری از تحولات در چارچوب همکاری، رقابت و مبارزه طبقات اجتماعی با دولت شکل می‏گیرد. در ایران نیز فرآیند نوسازی که تحولی بس قابل‏توجه به شمار می‏رود در دوران سلطنت محمدرضا شاه به‏وجود آمد و در روابط متقابل طبقات اجتماعی با دولت تاثیر بسیار برجای گذاشت.

  • دولت و توسعه اقتصادی در ایران
    امیرمحمد حاجی یوسفی صفحه 179

    در نوشته‏های مربوط به توسعه در جهان سوم چنین پنداشته می‏شود که یکی از موانع اصلی توسعه در این کشورها کمبود سرمایه به شکل ذخایر ارزی خارجی است. اما در کشورهای صادرکننده نفت مانند ایران که دارای مقادیر زیادی دلارهای نفتی به خصوص بعد از چهار برابر شدن قیمت نفت در سال 1972، بودند، چنین محدودیتی وجود نداشت و طبیعتا نمی‏توان در حکم مانع توسعه از آن یاد کرد. با این وجود، این کشورها چه از نظر ایجاد زیرساختهای اقتصادی و چه از نظر پیشرفت اساسی در سطح زندگی مردم هنوز توسعه نیافته محسوب می‏شوند.

  • ترجمه
  • اقلیتها، ملی گراها و برخوردهای سیاسی
    تد رابرت گر ترجمه: حمیدرضا کریمی صفحه 207

    دولتها و سازمانهای بین‏المللی تنها به شرط درک طبیعت و علل کشمکشهای سیاسی قومی، قادر به مهار آنها می‏باشند. نگارنده در این مقاله کوشیده است قسمتی از شواهد و توضیحات موجود درباره برخوردهای سیاسی قومی را دسته‏بندی کند. درباب زد و خورد گروه هایی مانند "مایانهای چیاپاس"مکزیک و "سربهای" بوسنی، که برای خود هویت قومی یا ملی درنظر می‏گیرند، نکات کلی زیر را باید به خاطر داشت:"معیارهای نژادی" که این گروه ها جهت معرفی خود از آن استفاده می‏کنند شامل نژاد مشترک، گذشته تاریخی مشترک و مشخصات ارزشمند فرهنگی است. دلیلی وجود ندارد تصور کنیم که دسته‏ای از مبانی هویت قومی یا فرهنگی (مانند مذهب، زبان، نژاد، یا سرزمین مشترک) به‏طور ذاتی از اهمیتی بیش مولف در این مقاله به طرح یکی از موضوعات مهم توسعه یعنی مدیریت نزاعهای قومی در سطح جهانی پرداخته که امروزه از حساسیت بسیاری برخوردار است. هم توسعه و هم قومیت دو مفهوم بسیار حساس هستند که جمع میان آن دو متضمن قبول حدی مناسب از حقوق برای اقلیتهای مختلف می‏باشد.

  • بحرانهای توسعه سیاسی
    لئونارد بایندر ترجمه: غلامرضا خواجه سروی صفحه 233

    آثار مربوط به توسعه سیاسی از دیرباز با مفهوم تغییر همزاد بوده است. نفس مفهوم تغییر مفهوم تازه‏ای نیست، بلکه آن چه در باب تجدد و نوسازی سیاسی جدید است، سبک نگرش به تغییر می‏باشد. در نگرش انسان مدرن، تغییر پدیده‏ای تصادفی نبوده و ارادی و برنامه‏ریزی شده است. بشر مدرن واجد دو خصلت است: بیگانگی و خوشبینی. او از حال بیگانه و نسبت به عقل یا حداقل شناخت خود خوشبین است. باید گفت عقلانیت مدرن غالبا در پرداختن به انسان و اجتماع پنج پرسش را مطرح می‏سازد: سوال از سرشت انسان با توجه به نظم اجتماعی حاکم بر وی، سوال از تعدیل واصلاح نظم مزبور، سوال از میزان آزادی بشر مدرن برای تغییر آن نظم، سوال از منابع مادی در دسترس بشر مدرن یا بحث از توسعه سیاسی و بحرانهایی که در رهگذر تحقق این فرآیند به وجود می‏آیند، از جمله موضوعات مهمی است که ذهن جمع کثیری از محققان این حوزه را به خود معطوف داشته است.

  • سخنرانی علمی
  • شوراها و تحقق توسعه سیاسی در کشور
    محمدرضا تاجیک، سید محمد هاشمی، بهیار سلیمانی، محمدرضا مجیدی، محمدباقر خرمشاد صفحه 246
  • توسعه فرهنگی: دیدگاه ها و راه حلها
    هرمز باقی، علیرضا رجایی، سهراب رزاقی صفحه 255
  • معرفی و نقد کتاب
  • مقدمه ای بر جامعه شناسی توسعه
    اندرو وبستر صفحه 261
  • هویت اجتماعی
    ریچارد جنکینز صفحه 263
  • مدیریت توسعه: دولت، جامعه و بستر بین المللی
    کاتلین استوت صفحه 264
  • مدیریت توسعه: راهبرد و عملکرد
    جین ودال صفحه 266
  • حکومت و رشد
    ویلی برگ استرم صفحه 267
  • سه جهان ناشی از کاپیتالیسم رفاهی
    اندرسن گوستا صفحه 270
  • تغییر اجتماعی و توسعه
    آلوین سو صفحه 273
  • انتشارات پژوهشکده
  • چرا انسانها شوش می کنند
    تدرابرت گر صفحه 278
  • رئالیسم نو
    رابرت کاکس صفحه 280
  • توازن قوا: ثبات در نظام های بین المللی
    امرسون صفحه 281
  • دو رویه مفهوم امینت ملی
    دیوید کلینتون صفحه 281
  • گذار جوامع سنتی
    دانیل لرنر صفحه 282
  • طرحهای تحقیقاتی پژوهشکده
  • توسعه سیاسی و بحرانهای آن: مورد مطالعاتی ایران
    صفحه 283
|
  • Euro-Centric Theories and Political Development
    hojatallah ayoubi Page 41

    A Critical Approach Theories which try to explain political development have a eurocentric approach to it.They do not pay attention to different cultural settings and historical experiences of non-western countries. Because of some fundamental socio- cultural differences, politicaldevelopment and democracy are different in different countries. Therefore it is better tospeak of different types of democracies and political development. Western experiences andperceptions can not be generalized to others countries. Each country should develop itsown model of development according to its own experiences and socio-political conditions.Western theories can not prescribe the final model for development to third worldcountries. Their insights should be used but it is the country-specific social, political,cultural and economic conditions which determine its own appropriate model fordevelopment.

  • Development and Equilibrium: The Implementation of the "Councils Act" and Its Pathological Aspects
    asghar eftekhari Page 59

    In a comprehensive model for political development, three main elements- nation,state, and power- should be taken into consideration. This article examines the role oflocal councils in regard with political development and its components. Although councilsmay be seen as the symbol of people's participation in socio- political affairs, this shouldnot lead to an underestimation of the pathological aspects of the implementation of the"Councils Act". Some of these aspects are analysed in this article: disequilibrium in theprocess of political development, lack of supportive foundations for the implementation ofthe Act, etc.

  • Cultural Obstacles of Development in Iran
    seyed mohammad reza hosseini Page 95

    Culture is an important factor in the destiny of nations and plays a significant role inpolitical development. In the first part of the article, after defining development and itsgoals, the author turns to political development and introduces cultural development asone of its main components. The second part of the article deals with politicaldevelopment in Iran. The author examines political culture and its main characteristics inIran. Lack of motivation for achievement, the influence of myths, too much respect fordescent, emotionality, "imitationalism", subjectivism, and a tendency toward violence areintroduced as the main cultural barriers to political development in Iran. The authorsuggests that political development cannot be achieved unless these cultural obstacles areovercome.

  • Development and Ethnic Conflicts
    mojtaba maghsoodi Page 113

    Ethnic conflicts have been studied and explained from various perspectives. Differentaspects of these conflicts have been analysed and explained by many scholars. Inmulti-ethnic countries, the impacts of ethnicity, ethnonationalism and ethnic conflicts ondevelopment programs and their implementation should be taken into consideration. Thisarticle examines four approaches to ethnic conflict and development: traditional, moderen,transitional and postmodern. The author applies some of the insights of these theories toethnicity in contemporary Iran.

  • The Management of Development and the Development of Management
    gholamreza goodarzi* Page 131

    If development is seen as an even process of growth in various parts of the society, itneeds management. Specifying the goals of development and making appropriate policiesare related to available means and agents. Management can coordinate these componentsof a development program. At the same time, in the process of development, managementshould be developed i.e., it should improve and spread to all aspects of social life. Theimprovement of management means specialized training, better techniques, and continuousevaluation. Appropriate management plans better, organizes more efficiently, appoints moreefficient agents for development programs, and directs the process of development moresuccessfully. This article concludes with some advice for better management ofdevelopment in the Islamic Republic of Iran.

  • New Middle Class and Socio-Economic Moderenization in Iran
    mohammad rahim eyvazi Page 155

    The existence of a strong new middle class is usually regarded as one of the socialrequirements for development. Although modernization in Iran during the Pahlavi era ledto the emergence of a new middle class consisting of bureaucrats, professionals,businessmen, etc., the development programs were not successful. The new middle classdid not support the Pahlavi state and did not comply with its modernizing efforts. Thisarticle suggests that the neo-patrimonial structure of power in Iran is in contrast with the empowerment of the new middle class. The existence of this political structure in Iran ledto political alienation of this class. That is why despite the modernizing efforts of the state,it was not successful in coopting the new middle class. This can partly explain the failur of modernizing efforts in Iran in the pahlavi era.

  • State and Economic Development in Iran
    amir mohammad haji yousefi Page 179

    Iran experienced a high rate of economic growth in the 1960's and early 1970's. Thisgrowth, however, cannot be equated with economic development because it did not lead toa self- sustaining productive system nor did it reduce poverty. This article suggests that thestate had a key role in this regard. The Pahlavi state was the main economic actor in Iranduring the years 1962-78, but it could not provide the basic requirements for a successfuleconomic development. Some of its main feautures were responsible in this respect: it wasan authoritarian rentier client state. All of these characteristics contributed to its counter- productive and anti-development policies.

  • Minorities, Nationalists, and Political Conflicts
    hamid reza karimi Page 207

    One of the important issues in the process of development is the management of ethnicconflicts. Development cannot be achieved unless ethnic conflicts are resolved. Ifminorities' rights are not recognized, the process of development may be interrupted bypolitical violence. This article attempts to offer an effective model of ethnic- conflictmanagement on the basis of various countries' experiences. The political groups shapedaround ethnicity are the main focus of this article. The relationship between the state andthese groups are fully examined. The author argues that the recognition of minorities'rights, the security of the political entity, democratization, and civil and political libertiesare the main components of an efficient management of ethnic differences.

  • The Crises of Political Development
    gholamreza khaje sarvi Page 233

    This article examines the process of political development and the five crises societiesmay encounter in this process. Political development refers to the transformation of politicsboth in type and style. Since informal political processes challenge the formal ones,political development is not a smooth process. Five types of crisis may emerge: crises ofidentity, legitimacy, participation, distribution, and penetration. The author defines eachcrisis, clarifies their interrelationships, and discusses their impact on political development.Three measures - equality, capacity, and differentiation- are introduced and all types ofcrisis are evaluated according to their relationship with these measures. If these crises aresuccessfully resolved, the result will be political development.