فصلنامه مطالعات راهبردی
سال چهارم شماره 3 (پیاپی 13، پاییز 1380)

اگر کشوری در وضعیتی قرار داشته باشد که به صورت نسبی یا کامل از تهدید احتمالی نظامی ، سیاسی و یا اقتصادی دیگر کشورها به دور باشد، در آن صورت دارای امنیت ملی است . با این تلقی ، تامین امنیت ملی از مسوولیتهای اولیه و بنیادین دولت به شمار می آید. [به همین دلیل است که] در نظامهای سیاسی فدرال - از قبیل ایالات متحده آمریکا - قانون اساسی تصریح دارد که حکومتهای فدرال برای تامین امنیت ملی لازم است تا در قالب مجموعه واحدی عمل نموده و نظام دفاع مشترک 1 را پیشه سازند.»

در سرآغاز هزاره سوم ، تکاپوی تازه ای برای فهم نسبت فرهنگ و طبیعت آغاز شده است . ازگفتمان نوینی به نام جهانی شدن سخن می رود که تار و پود زیست فردی و اجتماعی رادرمی نوردد و تکانی شدید و شگرف بر مجموعه نظمهای متوالی وارد می کند. البته در متون موجود، مقوله جهانی شدن پیش از آن که به فهم درآید، نقد می شود و بیشتر از آن که به سرشت جهانی شدن توجه گردد به سمت و سوی عینی آن نگاه می شود. بدون شک تخمین آتیه جهانی شدن پیش از فهم چیستی آن می تواند نوع ، حجم و ماهیت تهدیدها و فرصتها را مغشوش جلوه دهد. از این روی ضرورت دارد قبل از تلقی جهانی شدن به مثابه یک فرآیند یا یک برنامه توطیه آمیز 1 تفاوت آن با مفاهیم همگن بازشناسی شده و سپس به ارزیابی تبعات منفی وپیامدهای مثبت آن اقدام گردد.

زمینه تاثیرات و بازتابهای احتمالی چنین پدیده غبارآلوده وناشناخته ای بر مناسبات و شوون مختلف جامعه ایرانی ، یارای مناقشه ای جدی را دارد. در هرفرض و از نظرگاهی کلی ، سوالات اساسی ای که جامعه امروز ما در مواجه با پدیده جهانی شدن می باید بدان پاسخ دهد، عبارتند از: در شرایطی چنین پیچیده و ناسازه گون ، جامعه ایرانی چه باید(و چه نباید) بکند؟ در وضعیتی که مرزها شیشه ای شده اند و از ورای آنان فرهنگهای سایر ملل به گونه ای موازی دیده می شوند و اصالت ، استقلال و زلالی فرهنگهای بومی ، به مخاطره افتاده است ،آیا جامعه ایرانی می تواند به دور خود دیواری به بلندای دیوار چین کشیده و از فرآیندهمسان سازی 2 و ناهمگون سازی 3 و یا خردکردن هویتها 4 که در متن و بطن «جهانی شدن » نهفته است

مطالعات امنیت می تواند به منزله مطالعه تهدید، استفاده و کنترل نیروی نظام تعریف شود،شرایطی که استفاده از زور را محتمل تر می سازد، راه هایی که استفاده از زور بر افراد، دولتها وجوامع اثر می گذارد و سیاستهای خاصی که دولتها بر حسب آمادگی برای ممانعت از درگیر شدن در جنگ می پذیرند و جستجو می نمایند. این تعریف مبتنی بر فهم سنتی از امنیت است ؛ در دیدگاه سنتی منظور از «امنیت »، امنیت دولت بود که قدرت نظامی دولتهای دیگر تهدیدگر آن به شمارمی رفتند و از طرف دیگر قدرت نظامی دولت تهدید شده به دفاع از آن می پرداخت . هدف این نوشتار شناخت محدودیتهای فهمی از امنیت است که مطالعات استراتژیک آن را ترویج می کند.تعریف والت از مطالعات امنیتی که در قالب این فهم قرار دارد، در واقع بخشی از دفاع او از سنت مطالعات راهبردی در برابر فرهنگواره ای 1 است که این اندیشه آن را پدید آورده است .

مشروعیت ، عامل پیوند دهنده تواناییهای مختلف نظام است . در واقع معیار تمییز "حکومت خوب " از "حکومت بد" مساله «مشروعیت » می باشد. این دیدگاه ، برخلاف واقع گرایان سنتی است .مورگنتا معتقد بود که حکومت خوب باعث افزایش منابع ناملموس قدرت ملی و در نتیجه فراهم آمدن موقعیت امنیتی مستحکم می شود. معیاری که وی در تشخیص "خوبی " و "بدی " حکومت به کار می گیرد، شکل حکومت است . طبق این نظر حکومتهای آزاد و دموکراتیک "خوب " هستند،حال آن که حکومتهای خودکامه و توتالیتر "بد" می باشند.

مطالعات امنیت می تواند به منزله مطالعه تهدید، استفاده و کنترل نیروی نظام تعریف شود،شرایطی که استفاده از زور را محتمل تر می سازد، راه هایی که استفاده از زور بر افراد، دولتها وجوامع اثر می گذارد و سیاستهای خاصی که دولتها بر حسب آمادگی برای ممانعت از درگیر شدن در جنگ می پذیرند و جستجو می نمایند. این تعریف مبتنی بر فهم سنتی از امنیت است ؛ در دیدگاه سنتی منظور از «امنیت »، امنیت دولت بود که قدرت نظامی دولتهای دیگر تهدیدگر آن به شمارمی رفتند و از طرف دیگر قدرت نظامی دولت تهدید شده به دفاع از آن می پرداخت . هدف این نوشتار شناخت محدودیتهای فهمی از امنیت است که مطالعات استراتژیک آن را ترویج می کند.