فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات راهبردی
سال دوازدهم شماره 4 (پیاپی 46، زمستان 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/12/25
  • تعداد عناوین: 9
|
  • مطالعات پایه
  • محمود یزدان فام صفحات 5-36
    در طول یک دهه اخیر، مفهوم دولت های شکننده به یکی از مفاهیم مهم سیاست بین الملل تبدیل شده است. امنیت انسانی نیز از دهه پایانی قرن بیست وارد ادبیات این حوزه شده بود. این مقاله، درصدد پردازش تاثیر دولت های شکننده بر امنیت انسانی است. برای این منظور، مفهوم دولت های شکننده، شاخص های این نوع دولت ها و چگونگی پیدایش و پیامدهای آنها بر امنیت بررسی شده است. همچنین، چگونگی به خطر افتادن امنیت انسانی و سازوکار تاثیرگذاری دولت های شکننده، بر آن به تفصیل بیان شده است. دولت های شکننده، به دلیل ناتوانی در ارائه خدمات عمومی و انجام کارکردهای رایج حکومتی در حوزه امنیت و توسعه به بحران امنیت انسانی در جوامع تحت حکومت خود دامن می زنند.در این نوشتار، تغییر در نظریه های شناخت امنیت، تاکید بر کارکرد های دولت ملی و برجسته شدن اصل حمایت و نقش و کارکرد جامعه بین المللی در برخورد با مشکل دولت های شکننده، مورد ارزیابی قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: دولت های شکننده، امنیت انسانی، جامعه بین المللی، کارکردهای دولت، حاکمیت
  • عبدالله قنبرلو صفحات 37-66
    قدرت منطقه ای اگرچه ظاهرا به معنی قدرتمندترین دولت در سطح منطقه یا سیستم تابعه منطقه ای است، اما رسیدن به چنین موقعیتی در جهان امروز مستلزم رعایت قواعد ظریفی است که ریشه در اهمیت یافتن قدرت نرم دارد.تثبیت موقعیت هر دولت مدعی رهبری منطقه مستلزم پذیرش این نقش نه فقط از سوی دولت های منطقه، بلکه سایر بازیگران فرامنطقه ای ذی نفوذ در منطقه است کمک به تثبیت امنیت منطقه و فعالیت در راستای رونق دهی به فرایند رشد و توسعه اقتصادی کشورهای منطقه، دو نمونه از کارکردهای مهمی است که هر دولت مدعی رهبری منطقه ملزم به در دستور کار قرار دادن آنهاست. قدرت منطقه ای باید مروج و حامی اصول، قواعد و هنجارهایی باشد که هم در سطح منطقه مقبولیت دارند و هم در سطح سیستم بین الملل، متعارف شمرده می شوند.
    کلیدواژگان: قدرت منطقه ای، سیستم تابعه منطقه ای، قدرت نرم، رهبری، امنیت
  • محمد خضری صفحات 67-82
    این مقاله در بخش نخست به بررسی ماهیت و چیستی پدیده بیماری هلندی و نشانه های آن در اقتصاد ایران می پردازد. بخش دوم نیز راهبردهای ممکن در مدیریت درآمدهای نفتی را در دستور کار قرار می دهد. تبعات منفی رونق منابع طبیعی (از جمله نفت) موضوع بحث بیماری هلندی است.تشخیص ظهور و بروز بیماری هلندی در اقتصاد کار ساده ای نیست. با این حال، شاخص هایی همچون تقویت پول ملی و افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت کالاهای غیرقابل مبادله، افزایش واردات، کاهش سهم ارزش افزوده بخش های صنعت و کشاورزی از تولید ناخالص داخلی و جز اینها، از جمله مواردی هستند که اقتصاددانان به عنوان نشانه های بیماری هلندی در اقتصاد ذکر می کنند.
    کلیدواژگان: بیماری هلندی، درآمدهای نفتی، رونق منابع طبیعی، نرخ ارز
  • مطالعات منطقه ای
  • طیبه واعظی صفحات 83-113
    حقوق دانان، معیارهایی برای شناسایی دولت ها و پذیرش آنها در عرصه روابط بین الملل معرفی کرده اند که از یک سو فاقد دقت مفهومی بوده و از طرف دیگر، در طول زمان، عناصری به آنها افزوده و کاسته شده است، به طوری که این مفهوم هیچگاه از مبنای حقوقی ثابتی برخوردار نبوده است. این مساله در طول سال های پس از جنگ سرد و به ویژه در رابطه با شناسایی کوزوو توسط آمریکا و اتحادیه اروپا و اوستیای جنوبی و آبخازیا توسط روسیه، به طور چشمگیری قابل ملاحظه است. پرسش اصلی مقاله این است که ابعاد تحول در مفهوم شناسایی بین المللی دولت ها کدامند؟ نویسنده در پاسخ مدعی است شناسایی به عنوان مفهومی که در پیوند تنگاتنگ با مفهوم حاکمیت قرار دارد، تحت تاثیر تحول مفهوم حاکمیت، از دو بعد مفهوم و معیار شناسایی، دچار تحول شده است.
    کلیدواژگان: شناسایی بین المللی، دولت، حاکمیت، اوستیای جنوبی، آبخازیا
  • میرقاسم بنی هاشمی صفحات 115-144
    بررسی معادله قدرت در قفقاز در پی بهبود مورد انتظار روابط ترکیه و ارمنستان نشان می دهد ترکیه به خاطر ملاحظاتی چون، کاهش فشار بین المللی، ورود به اتحادیه اروپا، امنیت و انتقال انرژی، نفوذ بیشتر در قفقاز و ایجاد محیط امن منطقه ای درصدد بهبود روابط با ارمنستان است. ارمنستان نیز به خاطر اهداف راهبردی همچون کاهش وابستگی نظامی - اقتصادی به روسیه، رفع محاصره اقتصادی، خروج از انزوای ژئوپلتیکی، پاسخ به بحران های داخلی و دستیابی به امنیت منطقه ای، گرایش زیادی به بهبود روابط با ترکیه دارد. چنین تحولی می تواند توازن قدرت در منطقه را تغییر دهد. تغییر مولفه های ژئوپلتیکی در قفقاز مانند تغییر ائتلاف ها و ظهور نظم نوین منطقه ای، تحول سازوکارها و ترتیبات امنیتی، تاثیر بر بحران قره باغ و به ویژه اقتصاد انرژی، امنیت انرژی و همکاری های اقتصادی در منطقه، از این جمله اند.
    کلیدواژگان: قفقاز جنوبی، ترکیه، ارمنستان، توازن قدرت، اقتصاد انرژی، بحران قره باغ
  • مطالعات بین الملل
  • فرزاد پورسعید صفحات 145-170
    تروریسم از جمله مفاهیم مناقشه برانگیز به هنگام تعریف و مطالعه علمی است و مطالعه آن در چارچوب بین رشته ای قرار می گیرد.به بیان دیگر، برای فهم و بررسی آن می بایست رویکرد بین رشته ای را استخدام کرد و آن را از دریچه علوم سیاسی، روابط بین الملل، حقوق بین الملل، روان شناسی، جامعه شناسی و مانند آن نگریست.مقاله حاضر به چیستی و چگونگی تحول این مفهوم در روابط بین الملل می پردازد و برای این منظور، تحول عملی آن را در مناسبات بین المللی از قرن نوزدهم تا قرن حاضر بررسی می کند. این بررسی با هشت معیار انگیزه، الگوی تحلیل، سازمان دهی، استراتژی، تاکتیک، اهداف، سلاح مورد استفاده و قربانیان صورت می گیرد و در نهایت، نویسنده را به این فرضیه رهنمون می سازد که مفهوم تروریسم در مرحله متاخر آن و در گذار به قرن بیست و یکم، از تروریسم بین المللی به تروریسم جهانی متحول شده و عامل این تحول، غیرسرزمینی شدن آن در روابط بین الملل است.
    کلیدواژگان: تروریسم بین المللی، جهانی شدن، غیرسرزمینی شدن، تروریسم نوین، تروریسم جهانی
  • رحمن قهرمانپور صفحات 171-199
    آرژانتین در دهه 1950، فعالیت های هسته ای خود را آغاز کرد و با پیشرفتی ستودنی، در دهه 1970 توانست فناوری هسته ای را در حوزه های مختلف به دست آورد. سرعت و دامنه پیشرفت هسته ای این کشور باعث نگرانی آمریکا و کشورهای صادرکننده فناوری هسته ای به آرژانتین و در صدر آنها آلمان گردید. پس از آن، فروپاشی شوروی و پایان نظام دوقطبی، بهبود روابط آرژانتین با رقیب دیرین منطقه ای خود برزیل، تشدید بحران اقتصادی فراگیر در آرژانتین در اوایل دهه 1990 و تغییر نظام سیاسی، مجموعه عواملی بودند که باعث شدند این کشور از دهه 1990 سیاست های هسته ای گذشته خود را کنار گذاشته و به روند عدم اشاعه مورد نظر آمریکا و اروپا در نظام بین الملل بپیوندد.
    کلیدواژگان: آرژانتین، برزیل، همکاری منطقه ای، بحران اقتصادی، خودکفایی
|
  • Mahmud Yazdanfam Pages 5-36
    During this present decade, the concept of "fragile states" has become very important in the international politics. Also, human security has entered the literature of this field from the last decade of the twentieth century. This assay tries to investigate the fragile state's effect on human security. So, it has discussed fragile states, factors determining fragility, and the formation of this kind of states. Fragile states intensify human security crisis because of their inability in providing public services and performing their prevalent governmental role in security and development fields.In addition, this piece of writing investigates the necessity of a change in present approaches to the security and emphasis the role of national state, paying attention to the protect responsibility, and the role of international society in dealing with the fragile states problem.
    Keywords: Fragile States, human security, International Society, State Functions, Sovereignty
  • Abdolah Ghanbarlu Pages 37-66
    Hearing the concept of regional power, we think of a state having the highest hard power in the region. But, today we are aware of the importance of soft power and some delicate rules to reach such a position. Any state claiming the leadership of the region or a Sub-regional System must be confirmed not only by the regional states but by the other trans-regional actors that have influence in the region. A regional power must help security establishment to facilitate and foster development process in the region. It must promote some principles, rules and norms which are accepted both in the region and in the international system.
    Keywords: Regional Power, Sub, regional System, soft power, Leadership, Cooperation
  • Mohammad Khezri Pages 67-82
    The first part of this essay tries to explain the nature of the Dutch syndrome and its symptoms inIraneconomy. Its second part discusses the proper management of. Negative consequences of overusing natural resources are discussed in Dutch syndrome.On time diagnosis of Dutch syndrome in economy is not an easy task. However, indicators such as supporting national money, exchange rate increasing, high price of un-exchangeable goods, imports increasing, decreasing of surplus value of industrial sectors are some indicators that notify economists of Dutch syndrome.
    Keywords: Dutch Syndrome, Oil Incomes, Natural Resources, Exchange Rate
  • Tayebe Vaezi Pages 83-113
    Lawyers introduce some criterions for states recognition in international relations. But these criterions are not only incomplete, but also have changed over time. So, this concept has not had a stable law base. This weakness has been very noticeable after the cold war specially in the recognition of Kosovo by US and South Osetia and Ufgasia by Russia. The concept of recognition is in close relation to the concept of sovereignty. So, changes in the concept of the sovereignty have caused changes in the concept and criterions of the recognitions.
    Keywords: International Recognition, state, Sovereignty, South Osetia, Ufgasia
  • Mirghasem Banihashemi Pages 115-144
    Power balance in Caucasia following an extension in Turkey- Armenia relations shows that the necessity of decreasing international pressure, entering EU, providing energy transportation security, having more influence on Caucasia and creating a safe region have caused Turkey to extend its relations with Armenia. On the other hand, some strategic ends like decreasing its military and economic dependence onRussia, removing economic sanctions, exiting geopolitical isolation, managing its internal crises and providing regional security, have madeArmeniato develop its relations withTurkey. Such an evolution can change the existing power balance in the region. A change in the geopolitical parameters like the formation of new coalitions, new regional order, evolution of security mechanisms and arrangements, Gara Bag crisis, energy economy, energy security and economical cooperation in the region are the consequences of the new power balance.
    Keywords: South Caucasia, turkey, Armenia, Power Balance, Energy Economy, Gara Bag Crisis
  • Farzad Poursaeed Pages 145-170
    Terrorism is one of the most debateful notions considering its definition. It is studied inter-disciplinarily. In other words, in studding terrorism, different fields like politics, international relations, international law, psychology, sociology and some others should be taken into account. This article discusses the nature and essence of terrorism and its evolution in international relations from 19th century to the present time. This study is done based on eight factors: stimulus, analysis pattern, organization, strategy, tactics, goals, weapons, and victims. The writer believes that in 21st century the international terrorism has changed to the global terrorism because it is territory-free now.
    Keywords: International Terrorism, globalization, Territory, free, Neo, terrorism, Global Terrorism
  • Rahman Ghahremanpur Pages 171-199
    Argentinabegan its nuclear activities in 1950s and with an admirable progress could obtain nuclear technology in 1970s. The speed and range of its nuclear abilities worried US and some other countries that were sending nuclear technology especiallyGermany. But, USSR collapse, the of bipolar system, reconciliation with Brasilia, widespread economic crisis in early 1990s, and its politic system change caused Argentina to put its nuclear policies aside and follow nonproliferation process in the international system as proposed by US and Europe.
    Keywords: Argentina, Brasilia, Regional Cooperation, Economic Crisis, Self, Sufficiency