فهرست مطالب
فصلنامه مطالعات راهبردی
سال پانزدهم شماره 1 (پیاپی 55، بهار 1391)
- تاریخ انتشار: 1391/02/02
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحه 7حوادث اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا که از زمستان 1389 آغاز و ادامه دارد، منجربه سقوط سه دولت در تونس، مصر و لیبی و همچنین بی ثباتی در کشورهایی چون بحرین، یمن، سوریه، اردن، عربستان سعودی و کویت گردیده است. درپی این تحولات، مشخص شد نظریه ها و مفاهیم علم سیاست نتوانستند این حوادث را پیش بینی نمایند و نظریه پردازان درباره ماهیت، علل و پیامدهای آن دچار نوعی سردرگمی هستند. در این مقاله، تلاش می شود با استفاده از مفاهیم و نظریه های علوم سیاسی، شناخت مناسبی از این تحولات به دست داده شود.
کلیدواژگان: حوادث 2011 خاورمیانه، ماهیت، علت، دلیل، مفاهیم و نظریه ها، علوم سیاسی، دگرگونی خشونت، مسالمت آمیز -
صفحه 37قیام های مردمی در منطقه عربی، از جهت گسترش سریع و زنجیره وار آن و سرعت وقوع، موجب حیرت ناظران مسایل خاورمیانه و جهان عرب شد. در این مقاله استدلال می شود که در ورای حوادث مزبور، اعتراض به آنچه هشام شرابی «پدرسالاری جدید» خوانده، قرار داشت. علت گسترش سریع حوادث نیز همین بود. از سوی دیگر، به رغم شباهت ها، بین حکومت های عربی تفاوت هایی هم وجود داشته و اختلافاتشان در مواردی چون میزان وجود و حضور نهادهای جامعه مدنی، پیوندها و ارتباطات جهانی حکومت ها، شخصیت رهبران اتوکرات و مستبد عرب، مداخله و عدم مداخله قدرت های(بزرگ) خارجی و ساخت اجتماعی(قبیلگی بودن و نبودن آن)، از عوامل موثر بر شیوه تعامل دولت ها با توده مردم و معترضین بوده است. بر این اساس، هر چه کشوری از عناصر پدرسالاری دورتر شده و به اجزاء دموکراتیک تر حکومت افزوده شده است، از برخوردهای خشن تر و خونریزی کاسته شده و اعتراض ها با کمترین برخورد خشونت بار و مسلحانه همراه بوده است.
کلیدواژگان: بهار عربی، پدرسالاری جدید، دموکراتیزاسیون، خاورمیانه -
صفحه 59این مقاله، از منظر تاریخی و جامعه شناختی به تبیین عوامل و زمینه های تغییر رژیم در جوامع عربی خاورمیانه در جریان تحولات بیداری اسلامی می پردازد. پرسش این است که تحول این جوامع که با عنوان بیداری مردم مسلمان خاورمیانه از آن یاد می شود، تحت تاثیر کدام عوامل و زمینه ها شکل گرفته است. نویسنده، این عوامل و زمینه ها را به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم کرده و آنها را شامل تداوم چند دهه حکومت های نادرست، انحصار قدرت و ثروت، تحول فکری فرهنگی ملت عرب، کسری دموکراسی در کشورهای عربی، دخالت قدرت های بزرگ در پوشش همکاری، سیاست خارجی صلح جویانه در قبال رژیم صهیونیستی و انقلاب اسلامی مردم ایران دانست.
کلیدواژگان: بیداری اسلامی، تغییر رژیم، دیکتاتوری عربی، کسری دموکراسی، وحدت مردمی، حمایت بین المللی -
صفحه 79مقاله حاضر به تبیین تاثیر تحولات موسوم به بیداری اسلامی در منطقه عربی بر نظم نوین منطقه ای و در حال ظهور در خاورمیانه می پردازد. مطابق فرضیه مقاله، سه سناریو یا چشم انداز محتمل و ممکن برای نظم نوین منطقه ای در روند بیداری اسلامی وجود دارد که در حال رقابت و یادگیری منطقه ای هستند. این سناریوها یا روایت های سه گانه را می توان با عناوین نظم اسلام گرایی انقلابی، نظم اسلام گرایی سلفی و نظم اسلام گرایی اخوانی مشخص کرد. الگوی نظم مطلوب روایت سلفی، موازنه قواست. روایت اخوانی، گرایش به نوعی کنسرت قدرت های بزرگ منطقه ای دارد و روایت انقلابی نیز بر آن است تا نظم و امنیت منطقه ای را از طریق مدیریت دسته جمعی چندجانبه برقرار کند.
کلیدواژگان: بیداری اسلامی، الگوی نظم منطقه ای، مجموعه امنیتی منطقه ای، اسلام انقلابی، اسلام سلفی، اسلام اخوانی -
صفحه 103این مقاله، ضمن بررسی اجمالی تاریخچه جنبش اخوان المسلمین مصر به عنوان مدخلی بر بحث، به جایگاه این جنبش در روند تحولات بیداری اسلامی در این کشور می پردازد و تلاش دارد نقش آن را در آینده سیاست خارجی مصر تبیین نماید. پرسش اصلی نویسنده این است که جایگاه و نقش اخوان المسلمین در تحولات اخیر مصر چیست و چگونه این جنبش، به رغم ضربات سنگین وارده در مقاطع مختلف از سوی حکام مصر، توانسته در تحولات بیداری اخیر در این کشور، نقش مثبت و تاثیرگذار ایفا کند و حتی بر کرسی ریاست جمهوری نیز تکیه بزند؟ بحث اصلی مقاله این است که شرایط فعلی جامعه مصر، با عنایت به عوامل فعال صحنه سیاسی از سلفی های تندرو گرفته تا اخوان و لیبرال ها، سیاست خارجی این کشور در قبال مسائل استراتژیک نظیر مسئله فلسطین، آینده روابط مصر و اسرائیل، نوع رابطه با آمریکا و از سرگیری روابط با ایران، چگونه رقم خواهد خورد.
کلیدواژگان: مصر، بیداری اسلامی، اخوان المسلمین، سیاست خارجی، ایران، آمریکا، فلسطین -
صفحه 127هدف اصلی این نوشتار، ارائه تحلیلی اخوانی گرایانه از سیاست خارجی دولت قطر در قبال انقلاب های عربی سال 2011م است. کنش گری قطر با اقتباس از گفتمان اسلام سیاسی اخوانی، ترکیبی از کنش های عمل گرا و اخوانی گرا را در سیاست خارجی این امیرنشین در جریان خیزش های مردمی جهان عرب، به تصویر می کشد. بدین ترتیب، نوشتار حاضر، نخست سیمایی کلی از سیاست خارجی قطر، بر مبنای اخوانی گرایی و ارائه هویتی نو ترسیم و سپس، شاخص های آن را در عمل گرایی قطر مورد کندوکاو قرار داده و در نهایت، جایگاه گفتمان اسلام سیاسی اخوانی در سیاست خارجی قطر را در وقوع و تکوین انقلاب های عربی بررسی می کند.
کلیدواژگان: اخوانی گرایی، قطر، هلال اخوانی، سیاست خارجی، عمل گرایی، انقلاب های عربی، حلف الفضول جدید -
صفحه 149در روز شنبه 28 اسفند 1389، عملیات نظامی ائتلافی چندجانبه در پاسخ به جنگ داخلی در راستای اجرای قطعنامه 1973 شورای امنیت سازمان ملل متحد با مشارکت نیروهای ناتو آغاز شد. این عملیات در چارچوب اعمال منطقه پرواز ممنوع و «حمایت از غیرنظامیان و مناطق غیرنظامی» در لیبی صورت گرفت و در نهایت، به سرنگونی رژیم قذافی منجر شد. عملیات «سپیده دم اودیسه» و واکنش جهانی به آنچه در لیبی روی داد، فصل نوینی از آنچه به «مداخله بشردوستانه» مشهور است را گشود. در این نوشتار، ضمن بررسی کوتاه تاریخ «مداخله بشردوستانه» و اصل «مسئولیت برای حمایت»، وقایع عملیات نظامی در لیبی را بررسی و آن را در پرتو اصل مسئولیت برای حمایت تحلیل خواهیم نمود، عملیاتی که در «نیات» فرماندهان آن شبهه وجود دارد و گزارش هایی از نقض حقوق بشر در طی آن منتشر شد. عملیات نظامی در لیبی، اولین مداخله بشردوستانه جامعه جهانی با اتکا به اصل «مسئولیت برای حمایت» بود.
کلیدواژگان: مداخله بشردوستانه، مسئولیت برای حمایت، سپیده دم اودیسه، انقلاب لیبی، شورای امنیت -
صفحه 169در سال های نخست شکل گیری رژیم غاصب اسرائیل، سیاست گذاران آن می پنداشتند وقوع انقلاب و ناآرامی در کشورهای عربی، سبب بهره مندی بیشتر اسرائیل از امنیت خواهد گردید. آنها گمان می کردند حکومت های دموکراتیک عربی، دشمنی با اسرائیل و حمایت از آرمان فلسطین را از دستور کار خود خارج می کنند، اما اکنون و در مواجهه با انقلاب های عربی، اسرائیل امنیت خود را با چالشی اساسی رویارو می بیند. نه تنها امکان روی کارآمدن دولت های اسلام گرا یا الگوگیری مردم اسرائیل از بهار عربی، بلکه بروز وضعیت دولت گسسته، خطر جدی تری برای امنیت اسرائیل شده است.
کلیدواژگان: اسرائیل، امنیت، ایده آلیسم، صلح دموکراتیک، واقع گرایی، بازیگران غیردولتی، انقلاب، دولت گسسته
-
Page 7Recent events in Middle East and North Africa which has started since winter of 1389 and continues till now, has led to collapse of three states in Tunisia, Egypt, and Libya and caused instabilities in Bahrain, Yemen, Jordan, and Saudi Arabia, and Kuwait. Theories and concepts of political science couldn’t predict these events and theorists are mixed up about their nature, causes and consequences. This article tries to analyze events by concepts and theories of political science.Keywords: Middle East 2011 events, nature, cause, reason, concepts, theories, political science, violent change, peaceful change
-
Page 37Middle East and Arab world observers and analysts have been confused by rapid and chainlike spread of Arab world revolutions. This article argues that neo-patrimonialism, as Hisham Sharabi says, is the forming factor behind these events. Meanwhile, despite similarities among Arab governments, we see some differences in factors like presence of civil society institutions, global links and communications of regimes, personality of Arab autocrat leaders, intervention or non-intervention of great powers and social formation (tribal or non-tribal) of countries. These differences are among determining factors of state interaction with people and protestors. Authors claim that the less patrimonial and the more democratic state will decrease violent and rough interactions between state and people.Keywords: Arab spring, neo, patrimonialism, democratization, Middle East
-
Page 59this article tries to explain regime change in Middle East Arab societies, using historical and sociological approach. The question of article is that: which factors or contexts has shaped Islamic awakening in these societies? Author argues that tow sets of internal and external factors caused the event, including: decades of bad governments experience, monopoly of power and wealth, cultural and intellectual developments in Arab nations, peaceful foreign policy toward Israel and Islamic revolution in Iran.Keywords: Islamic awakening, regime change, Arab dictatorship, democracy deficit, international support
-
Page 79this article explains impacts of Islamic awakening in arab region on new regional order in middle east. According to the hypothesis there are three possible scenarios or prospects for new regional order. These scenarios are revolutionary Islamic order, salafi Islamic order and Ekhvani Islamic order. Salafi narrative of good order is based on balance of power. Ekhvani narrative is like a type of regional great powers concert, and revolutionary narrative seek to make order and security by multilateral collective security management.Keywords: Islamic awakening, regional order modle, regional security complex, revolutionary Islam, Salafi Islam, Ekhvani Islam
-
Page 103this article after reviewing history of Muslim brotherhood movement as an introduction, tries to explain status of this movement in Islamic awakening and its role in the future foreign policy of Egypt. The main question of author is that: what is the status and role of Muslim brotherhood movement in recent upheavals in Egypt? And how this movement could play a positive role in recent awakening developments and even take the office of presidency, despite brutal and heavy strokes by the Mubarak regime?Author, as his main argument, tries to evaluate and estimate foreign policy of Egypt in strategic issues such as Palestine, relations with Israel, relations with USA and relations with Iran.Keywords: Egypt, Islamic awakening, Muslim brotherhood, foreign policy, Iran, USA, Palestine
-
Page 127the main purpose of this article is to develop an Ekhvanist analysis of Qatar foreign policy toward 2011 Arab revolutions. The agency of Qatar, based on Ekhvanist political Islamic discourse, is a complex of pragmatism and Ekhvanism in foreign policy. So, author first tries to illustrate a general picture of Qatar foreign policy based on Ekhvanism in search of a new identity, and then analyses it’s indicators in Qatar pragmatism. At last, he explains status of Ekhvanist political Islamic discourse in Qatar foreign policy toward Arab revolutions.Keywords: Ekhvanism, Qatar, Ekhvanist cresent, foreign policy, pragmatism, Arab revolutions
-
Page 149on Saturday 28th of Isfand 1389, multilateral military operation started in response to internal war and based on UNSC resolution 1973, with partnership of NATO. This operation was in the framework of no fly zone region, and support for non-military people and regions in Libya and at the end led to collapse of Gadhafi regime. Operation of odyssey dawn and global response to events in Libya turned a new season in humanitarian intervention. This article after a historical review of humanitarian intervention and principal of responsibility for support, analyses events of military operation in Libya under the principal of responsibility for support. This operation was the first humanitarian intervention of global community under the principal of responsibility for support.Keywords: humanitarian intervention, responsibility for support, odyssey dawn, Libya revolution, Security Council
-
Page 169Israeli politicians, in the early years of formation, argued that revolution and dispute in Arab states is in favor of Israel security. They supposed that democratic Arab states will decrease hostility toward Israel. Despite that supposition, since Arab spring, Israel security is confronting a great challenge. Possible spread of Arab spring to Israel, and also increasing fragility of Israel state, is real threats against Israel.Keywords: Israel, security, idealism, democratic peace, realism, non, governmental actors, revolutions, fragile state, Arab spring
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.