فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
پیاپی 50 (تابستان 1384)

نظام بین المللی پس از خاتمه سرد و فروپاشی اتحاد شوروی به نظامی تک قطبی با سلطه سیاسی - نظامی آمریکا تبدیل شده است. چنین تحولی، به دلیل آثار و تبعاتی که بر منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تحمیل نموده است شناخت هرچه بیشتر نظام جهانی و وضعیت دیگر قدرتها و بازیگران بین المللی را ضروری می نماید. بدیهی است با حصول چنین شناختی فرصتها و تهدیدهای فراروی جمهوری اسلامی ایران و نحوه تعامل با دیگر قدرتهای جهانی روشن تر خواهد شد. تردیدی نیست که فدراسیون روسیه از منظر نظامی و سیاسی همچنان بازیگری موثر در تحولات جهانی و منطقه ای است...

بلافاصله پس از فروپاشی و اعلام استقلال روسیه به رهبری یلتسین، توجهات به برنامه های اصلاحات اقتصادی البته با سبک و گرایش به سرمایه داری آغاز شد. از آنجایی که رویکرد به نظام سرمایه داری پیش از هر چیز نیازمند برقراری حکومت قانون می باشد و به هر دلیلی این مهم از دستور کار مسئولان امر حذف گردیده بود، چشم انداز روشنی از اصلاحات اقتصادی متصور نبود. این زمان را در حقیقت می توان به عنوان نقطه آغازین تکوین الیگارشی در روسیه قلمداد نمود چراکه می بایستی برای دستیابی برای دستیابی به اقتصاد مبتنی بر بازار ساختارهای اقتصادی کاملا تغییر یافته و از مالکیت دولتی خارج شوند...

روسیه پس از اتحاد جماهیر شوروی با انبوهی از مسائل و مشکلات مواجه و بدون شک در بین این مسائل معضل هویت ملی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است. روسها در دوره جدید حیات خود تلاش نموده اند تا به یک هویت ملی منسجم، یکپارچه و شفاف دست یابند ولی در این راه همچنان با مشکلات جدی روبرو می باشند که از جمله می توان به تنش ها و مقاومتهای قومی در این کشور اشاره نمود که فرایند هویت سازی ملی را در این کشور کند می نماید. اما بجز این عامل بدون شک مهمترین مانع را باید در تداوم تعارض هویتی روسها دنبال نمود که از گذشته به عنوان یک عامل تاثیرگذار مهم بر سیاست داخلی و خارجی روسیه مطرح بوده است...

برای ارزیابی بهتر برنامه خصوصی سازی در فدراسیون روسیه قبل از همه لازم است بدانیم که یک استراتژی موفق در امر خصوصی سازی بایستی به چه اهدافی منجر شود که با مقایسه آن با وضعیت فعلی در فدراسیون روسیه، بتوانیم قضاوت درستی انجام بدهیم. یک استراتژی موفق بایستی به اصلاح در سه سطح بیانجامد: 1. آزاد سازی قیمتها، و خارج شدن بازار و تجارت از کنترل و مداخله دولت، در عین حال اقتصاد از ثبات برخوردار باشد؛ 2. واگذاری مالکیت اموال دولتی به بخش خصوصی، ایجاد و تقویت نهادهای حامی بازار؛ 3. توجه به مسایل اجتماعی نظیر خدمات عمومی، نظام تامین اجتماعی و... مقاله زیر ابعاد مختلف روند خصوصی سازی در روسیه با توجه به ظهور اولیگارشی در این کشور را بررسی می نماید...

منطقه قفقاز بدلیل واقع شدن در منطقه حساس و استراتژیک اوراسیا، امروزه به دلایل ژئوپلتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک نگاه جهان، قدرتها، بازیگران منطقه ای و بین المللی را به خود جلب نموده و اهمیت فوق العاده تاریخی خود را مجددا بازیافته است. قفقاز که زمانی متمادی حیاط خلوت و حوزه نفوذ بلادرنگ شوروی روسیه بود و در ادوار متمادی تاریخ نیز محل منازعه و رقابت بازیگران بوده است، اکنون به محل رقابت دیگر قدرتهای بزرگ کنونی تبدیل شده و هر کدام از بازیگران منطقه ای و جهانی بدنبال نفوذ و حضور تامین هرچه بیشتر منافع خود هستند...

در منطقه آسیا و اقیانوسیه بتدریج یک نوع «قوس بی ثباتی» از کره شمالی، از طریق تنگه تایوان و مالاکا و اقیانوس هند تا خلیج فارس شکل گرفته است. در همین منطقه منافع کلیدی ملی ایالات متحده، چین، ژاپن، هند و استرالیا با هم برخورد می کند. اگر احتمال آغاز مبارزه بر سر کنترل راه بزرگ جدید ابریشم نیز در نظر گرفته شود، قوس بی ثباتی می تواند به دایره بی ثباتی تبدیل شود. مقاله زیر که حضور آمریکا در اقیانوس هند، وضعیت ژاپن، امکانات و فعالیتهای نظامی چین، هند و استرالیا را مورد بررسی قرار می دهد سیاستهای امنیتی این قدرتهای مهم جهانی را نیز در کنار آن مطالعه می کند...

هدف از این تحقیق شناخت جایگها و اهمیت نژاد و تمدن ایرانی در منطقه قفقاز است. بر این اساسا به بررسی یکی از نژادهای خالص بر جای مانده از اخلاف ایرانی پرداخته تا از این رهگذر به پیوندهای میان ایرانیان و مردم قفقاز پی برد. در این نوشته با بررسی اوستیا ضمن شناخت اجمالی وضعیت جغرافیایی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی این منطقه با ریشه های نژادی و مشترکات ساکنان آن با ایرانیان آشنا شویم. به همین دلیل بیشترین تاکید در این تحقیق برخاستگاه نژادی و تاریخی این قوم است. در این جهت سعی شده از روش کتابخانه ای، توصیفی و تاریخی به مسئله پرداخته شود...

به دنبال پایان جنگ سرد، موقعیت ژئوپولتیک جهانی دستخوش تغییرات عمیق شد و متعاقب آن تحولات در خاورمیانه بسیار مهم تر از گذشته تلقی گردید. منطقه خاورمیانه که از دیرباز دارای موقعیت خاص ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک می باشد، در طول تاریخ همواره مورد تعدی و تعرض کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای قرار گرفته است و تحولات عمیق پس از جنگ سرد در عرضه بین الملل اعم از، واقعه یازدهم سپتامبر و به تبع آن حمله نظامی آمریکا به افغانستان و سپس عراق به طور فزاینده ای بر موقعیت حساس و مهم منطقه افزود...