فهرست مطالب
فصلنامه علوم حدیث
سال دهم شماره 3 (پیاپی 38، پاییز و زمستان 1384)
- 276 صفحه، بهای روی جلد: 4,000ريال
- تاریخ انتشار: 1385/03/05
- تعداد عناوین: 14
-
-
صفحه 3نویسنده در این مقاله می کوشد با معرفی مهم ترین مسایل و مباحث علمی مورد بحث جریان ها و گرایش های مختلف حدیث پژوهی در مغرب زمین طی دو قرن اخیر، مروری کامل بر تمام آرای موافق و مخالف در میان حدیث پژوهان غربی و گاه، محققان مسلمان انجام دهد. وی پس از بیان مقدمه ای کوتاه، به خاستگاه و نقل حدیث پرداخته و در آن، مبادی مطالعات حدیثی جدید، خاستگاه و ارزش تاریخی، شیوه های حفظ و نقل حدیث را بررسی کرده و در فصل دیگر به خاستگاه و وثاقت (اعتبار) اسناد پرداخته است. اسناد در مطالعات اسلامی و غرب، و تاریخ گذاری از روی سندها، عناوین بخش های این فصل است. فصل سوم مقاله، درباره روش های تحلیل و تاریخ گذاری احادیث است.
کلیدواژگان: حدیث مستشرقان، نقل حدیث، اسناد حدیث، تاریخ گذاری، تحلیل حدیث -
صفحه 32در نگارش و تدوین کتاب های حدیثی، مجموعه های همگن و هم ساختاری مشاهده می شوند که مشابه یکدیگر و یا با هدف واحدی تالیف شده اند؛ نگارش کتاب های امالی و مسائل از این قبیل به شمار می آیند. این مقاله در صدد معرفی کتاب های مسائل و مسائل نگاران است. اسامی این منابع و مولفان آنها از فهرست نامه های اصحاب و بعضی با استناد به اسناد روایان استخراج شده اند. از جمله این مولفان علی بن جعفر عریضی است که بخش قابل توجهی از تالیف او تا کنون بر جای مانده است. معرفی این شخصیت و طرق مختلف نقل نسخه های متفاوت کتاب علی بن جعفر- که به دست بزرگترین محدثان رسیده- در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.
کلیدواژگان: کتاب های مسائل، کتابشناسی، مسائل علی بن جعفر، علی بن جعفر عریضی -
صفحه 48علم اسباب نزول یعنی شناخت موقعیت زمانی، مکانی، فردی، اجتماعی، اعتقادی و دیگر زمینه هایی که نزول آیه یا بخشی از یک سوره را سبب شده است.
بیشتر قرآن پژوهان و مفسران معتقدند تنها راه دستیابی به این علم، نقل و روایت است. بسیاری از دانشمندان اهل سنت گفتار صحابه درباره سبب نزول را در حکم حدیث مسند دانسته و دلایلی ذکر کرده اند.
در این نوشتار، ضمن بازگویی و بررسی آرای دانشمندان علوم اسلامی درباره صحابه و روایات اسباب نزول تلاش کرده ایم به شکلی تحلیلی، مجموعه روایات صحابه را از اسباب نزول بررسی نماییم. مرویات صحابه درباره سبب نزول، به منزله شهادت از دانسته هایی است که به دلیل حضور در حال و هوای زمان نزول به دست آورده اند، از باب گزارش و اخبار از رویدادها و وقایع هم زمان با نزول آیات، یا تطبیق بعضی حوادث با آیات حجیت دارند و بحث درباره حجیت یا عدم حجیت خبر واحد درباره این گونه اخبار از جمله مستند به سیره عقلاست.
کلیدواژگان: اسباب نزول، روایت، خبر واحد، صحابه، تابعان -
صفحه 74کتابت حدیث پس از صدور از معصوم علیه السلام و به دنبال آن تدوین در کتاب های قابل اعتماد، از عوامل مهم و موثر در حفظ حدیث و جاودانگی آن است. نگارش احادیث در شیعه و اهل سنت، به استناد شواهد تاریخی، وضعیت یکسانی ندارد. نگارش احادیث نبوی- که در حال حاضر در منابع حدیثی اهل سنت تجسم یافته است- در سیر تدوین خود با موانع و محدودیتهای فراوان روبه رو شده و با فاصله زیاد از زمان صدور اولیه محقق گشت، حال آن که کتابت حدیث در شیعه و نسبت به روایات امامان معصوم علیه السلام از زمینه های مناسب و مساعد برخوردار گردید. این مقاله در صدد است تا با اتکا به شواهد تاریخی به بررسی این موضوع بپردازد.
کلیدواژگان: حدیث، کتابت، تدوین، اصول، مکتوبه، مسائل، صادقین -
صفحه 87چگونگی تدوین و نقل و انتقال سنت نبوی به نسل ها و عصرها پس از رسول خدا علیه السلام با چالش های گوناگونی روبه رو شد. علی علیه السلام بر کتابت و نقل و گزارش سنت نبوی تاکید می ورزید، اما پس از رسول خدا وضع دگرگون شد. نویسنده در این مقاله بر آن است تا میراث مکتوب علوی را- که در جهت ضبط و ثبت نبوی و نگهداری از میراث رسول خدا علیه السلام به نگارش در آمده است- گزارش کند. وی در ابتدا سخنانی درباره تدوین حدیث و لزوم ثبت، ضبط و نشر آن، از علی علیه السلام نقل کرده است.
کلیدواژگان: حدیث، نقل حدیث، نگارش حدیث، نشر حدیث، منع تدوین حدیث -
صفحه 107دراین مقاله، نتایج پیمایش (Survey) نگرش دانشجویان دانشگاه های دولتی و آزاد شهر تهران در رابطه با قرآن و حدیث مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. تدوین پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت صورت پذیرفته که ضریب آلفای Cronbach برابر %73 نشانگر پایانی و قابلیت اطمینان مناسب پرسشنامه است. توزیع پرسشنامه به صورت خوشه ایو تصادفی بوده و تجزیه و تحلیل اطلاعات با آزمون کای دو و استفاده از نرم افزار Spss انجام شده است.
با توجه به نتایج به دست آمده- که رابطه معناداری بین پاسخ به سوالات و نوع دانشگاه، مقطع و گروه تحصیلی و تشکل های دانشجویی را نشان می دهد، وجود یک کمیته راهبردی و اتخاذ شیوه نامه مشخص در رابطه با توسعه و تعمیق آشنایی با مفاهیم متعالی قرآن و حدیث در نزد دانشجویان ضروری می نماید. توجه به آموزش های کوتاه مدت و اهمیت مخاطب شناسی برنامه های آموزشی قرآنی از دیگر نتایج این پژوهش است.
کلیدواژگان: قرآن، حدیث، تفسیر دانشجویی، تشکل دانشجویی، نظرسنجی -
صفحه 123در هر دانشی، به طور عام، و در حدیث، به طور خاص، با دو رویکرد و نگرش می توان به پژوهش پرداخت: 1. رویکرد پژوهشی محض یا «ثبوتی» و حقیقت یاب، که ناظر به مقام ثبوت و حقیقت حال مورد پژوهش است، 2. رویکرد کاربردی یا «اثباتی»، که تنها با دید و دغدغه کاربرد نتایج آن، پژوهش می کند؛ اما بسا عدم شناخت ماهیت و قلمرو این دو رویکرد، به ویژه ثبوتی، یا رعایت نکردن بایسته های آنها، موجب خروج از اعتدال در نقد، تاویل یا دفاع از احادیث و کنار نهادن اصول شرعی و منطقی حدیث پژوهی گردد و سبب پیدایش کژی ها و آسیب های جبران ناپذیری، از قبیل: رد و انکار و یا تهاجم به مجموعه ای از میراث معصومان علیه السلام، بستن دریچه هایی از علوم و معارف بی دلیل، معتبر پنداشتن اخباری نا معتبر یا فاقد نصاب لازم اعتبار در حوزه کلام و مانند آن می شود.
کلیدواژگان: حدیث پژوهی ثبوتی، حدیث پژوهی اثباتی، نقد حدیث، دفاع از حدیث، تاویل نصوص، تعامل عقل با نصوص -
صفحه 147یکی از روش های تفسیر قرآن تفسیر روایی است؛ یعنی با استفاده از روایات صادر شده از معصومان به تفسیر قرآن بپردازیم. در این مقاله به دلایل و شواهد ماثور پرداخته شده و از ضرورت آن سخن به میان آمده است. آسیب های تفسیر ماثور از دیگر مباحث این مقاله است که در آن به افراط گری در تفسیر روایی پرداخته شده و راه حل هایی نیز ارایه شده است.
نویسنده در پایان نمونه هایی از روایات تفسیری در تفسیر ابوالفتوح رازی را نقل نموده است.
کلیدواژگان: تفسیر ماثور، ظواهر قرآن، آسیب های تفسیر ماثور، قرآنیون، اخباریون، تفسیر روض الجنان -
صفحه 167در این نوشتار دعای مشهور ماه رجب- که در این ماه پس از تمامی نمازهای یومیه خوانده می شود- شرح شده است. نویسنده پس از بیان مقدمه ای درباره صدور این دعا از امام صادق علیه السلام منازل چهارگانه رحمت الهی را- که در این دعا اشاره شده- توضیح داده است.
این منازل عبارت اند از:1.امید و آرامش، 2. کار و تلاش، 3. نیایش، 4. نیازمندی و تهیدستی.
و سپس فرازهای دعا را با توجه به منازل چهارگانه یک یک شرح کرده است.
کلیدواژگان: دعای ماه رجب، امام صادق (ع)، امید، نیایش، نیاز -
صفحه 186حدیث موضوع و ساختگی، بنابر شواهد تاریخی و اتفاق علمای مسلمان، از پدیده های کهن میراث حدیثی مسلمانان است که سابقه آن به زمان پیامبر صلی الله علیه و آله برمی گردد. این پدیده از ابعاد مختلفی، مانند زمان آغاز جعل حدیث، آغاز گران جعل حدیث، زمینه ها و علل جعل حدیث، وضاعان حدیث و... قابل بررسی و مطالعه است. در این مقاله تلاش می شود به اختصار به یکی از این ابعاد، یعنی شیوه های جعل حدیث، پرداخته شود تا معلوم شود که سازندگان احادیث جعلی چگونه به خلق احادیث موضوع می پرداختند. علاوه بر آن، برای تکمیل بحث، به دو مطلب مرتبط دیگر یعنی منابع جعل کنندگان حدیث و مضامین احادیث موضوع، اشاره می شود.
کلیدواژگان: حدیث، جعل، موضوع، شیوه ها، منابع، مضامین -
صفحه 198علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، پس از تفسیر بخشی از آیات، مبحثی تحت عنوان بحث روایی ترتیب داده و در آن به نقد و بررسی روایات تفسیری پرداخته است نویسنده در این مقاله به بررسی بحث های روایی در تفسیرالمیزان پرداخته است به این نتیجه رسیده است که علامه طباطبایی، روایات تفسیری را به عنوان شاهد و گواه بر روش تفسیری خود ارایه کرده است و هرگاه سیاق آیات را مخالف مضمون روایت ها تشخیص داده، از پذیرش آن روایات اجتناب نموده است.
نگاه علامه به روایات حوزه تفسیر برخاسته از روش تفسیری ویژه ایشان است که با نام «تفسیر قرآن با قرآن» شهرت یافته است.
علامه طباطبایی در نقد و بررسی روایات تفسیری نقد متن را بر نقد سند مقدم داشته است.
کلیدواژگان: تفسیر قرآن، المیزان، نقد متن، نقد سند، روایات تفسیری -
صفحه 223دلایل نگاری، یعنی سعی در اثبات امامه ائمه علیه السلام از راه معجزات و کرامات، رویکردی بوده که در قرون اولیه تشیع مورد توجه عده ای از اخباریان این مکتب قرار گرفته است.
از مهم ترین آثار به جای مانده در این موضوع، کتاب دلائل الامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری، حاوی بسیاری از روایات پیشینیان در این زمینه است.
علی رغم تلاش بزرگانی همچون آقا بزرگ تهرانی در الذریعه و النابس، شوشتری در الاخبار الدخیله و مامقانی در تنقیح المقال در راه شناسایی مولف، هنوز نقاط مبهمی درباره هویت وی وجود دارد. همچنین نکات قابل تامل فراوانی در اسناد و محتوای روایات این کتاب وجود دارد که هنوز کاری درخور آن انجام نشده است.
مقاله حاضر سعی دارد نکات یادآوری شده را به بوته نقد و بررسی گذارد.
دلایل نگاری، یعنی سعی در اثبات امامه ائمه علیه السلام از راه معجزات و کرامات، رویکردی بوده که در قرون اولیه تشیع مورد توجه عده ای از اخباریان این مکتب قرار گرفته است.
از مهم ترین آثار به جای مانده در این موضوع، کتاب دلائل الامامه، منسوب به محمد بن جریر طبری، حاوی بسیاری از روایات پیشینیان در این زمینه است.
علی رغم تلاش بزرگانی همچون آقا بزرگ تهرانی در الذریعه و النابس، شوشتری در الاخبار الدخیله و مامقانی در تنقیح المقال در راه شناسایی مولف، هنوز نقاط مبهمی درباره هویت وی وجود دارد. همچنین نکات قابل تامل فراوانی در اسناد و محتوای روایات این کتاب وجود دارد که هنوز کاری درخور آن انجام نشده است.
مقاله حاضر سعی دارد نکات یادآوری شده را به بوته نقد و بررسی گذارد.
کلیدواژگان: محمدبن جریر طبری، دلائل الامامه، نوادر المعجزات، المسترشد، نقد سندی، نقد محتوایی -
صفحه 241گروه تفسیر، یکی از گروه های پژوهشی موسسه علمی- فرهنگی دارالحدیث است.
نویسنده، در این مقاله، پس از بیان توضیحاتی درباره تفسیر و تاویل، از تفسیر ماثور سخن به میان آورده، پیشینه و جایگاه آن را بر نمایانده است. وی ضمن بیان اهداف گروه، روش تحقق و محصولات آن را معرفی کرده است.
کلیدواژگان: تفسیر قرآن، تاویل، تفسیر روایی، گروه تفسیر، پژوهشکده معارف حدیثی -
صفحه 253نویسنده در این نوشتار به معرفی کتاب القرآن الکریم و معالم المدرستین، اثر علامه سید مرتضی عسکری پرداخته و ضمن بیان ویژگی های علمی مولف به انگیزه وی از تالیف کتاب، محورها و خطوط کلی مباحث، گستره منابع و روش تحقیق آن اشاره کرده است و کتاب را ردیه ای بر دو کتاب فصل الخطاب میرزا حسین نوری و الشعیه و القرآن احسان الهی ظهیر دانسته که با مطالبی سودمند، در هر فصل آمیخته شده است.
کلیدواژگان: القرآن الکریم و معالم المدرستین، سیدمرتضی عسکری، فصل الخطاب، الشیعه و القرآن، تحریف قرآن، عقاید شیعی
-
Page 3In this paper, the author tries to review different standpoints regarding hadith scholarship either from the Western scholars or Muslims. To do this task, at first he introduces the most important issues and scientific discussions discussed by different groups of hadith scholars with different tendencies in the two recent centuries. Rendering a brief introduction, he has come up with the origin of transmission of hadith within which the following issues are investigated: origin of new hadith studies, its historicity, and methods of recording and relating hadith. In the next chapter, he points to the origin and authenticity of documents under the title of Isnad in the Islamic and Western studies. In the third chapter is concerned with the methods of analysis and historicity of hadith.Keywords: Hadith, Orientalists, Relating Hadith, Hadith Authenticity, historicity, Hadith analysis
-
Page 32Masail books are collections of questions and answers which are generally of fiqh (jurisprudence) origin. These questions has been asked from Infallible Imams, peace be upon them by the author of the book or sometimes by another narrator and recorded in these collections. In the present article, the author mentions the names of a few narrators who have written Masail books. Ali bn Jafar's Masail book is one of them. Author of the present article also renders a brief biographical account of Ali bn Jafar and then investigates the characteristics of his book.Keywords: Hadith, Masail Books, Ali bn Jafar, Ali bn Jafar's Masail
-
Page 48The reasons for revelation is the focal point of this paper in which the author efforts to render a judgment and verify the authenticity of companions narrations. Many of verses are connected with events and circumstances which took place as the Prophet called the people to Islam. The circumstances leading to the revelation of these chapters are called "reasons for revelation" and there are countless traditions on this subject. Among the Sunni's there are many traditions which deal with the reasons for revelation; although in the Shiah School only a few may be counted.Keywords: reasons for revelation, narration, wahid khabar, companions, disciples of the companions
-
Page 74Writing hadith after its issuance from an Infallible Imam and compiling reliable books are of important and effective factors in safeguarding and perpetuation of hadith. According to historical evidences, conditions of writing hadith for the Shiite and Sunni were not of the same degree. Writing the Prophetic hadiths _ which are found out in the Sunni hadith sources _ faced with many limitations and prohibitions and was formed a long time after their issuance. While Shiites had no difficulty in writing hadith were also encouraged to. The present paper tries to depict the differences between these two school of hadith scholarship concerning hadith and its recording.Keywords: Hadith, Writing Hadith, Usul, Questions, Infallible Imams
-
Page 87After the holy Prophet passed away, compiling and transmitting the Prophetic tradition faced with many problems. Imam Ali, peace be upon him, emphasized on writing, transmitting, and reporting the Prophetic tradition, but after the holy Prophet the situation changed. In this article, the author at first presents some speeches from Imam Ali on the necessity of writing, recording, compiling, and disseminating hadith and then tries to report the Alavi's written heritage which has been written in order to record and safeguard the holy Prophet's heritage.Keywords: Hadith, Narrations, Writing Hadith, Disseminating Hadith, Prohibition of Recording Hadith
-
Page 107Aiming at detemining the students approach to the Quran and Hadith, this experimental survey has been done. this study shows that the studnts approach to the Quran and Hadith are positive. they were interested in activities in the Quran and Hadith societies. they had some objections to the method of teaching and offerd their views on utilizing new technology in educational system. the author of this study also renders his opinion for improvements the Quran and Hadith educational system according to the toda?s needs of students.Keywords: the Holy Quran, Hadith, Interpretation, Students Interpretation, Islamic societies of students
-
Page 123Generally in every science and particularly in hadith, research is done with two approaches: 1. Theoretical approach which deals with formulation and demonstration of principles of science. 2. Practical approach which is concerned with its outcomes. However, lack of knowledge concerning the nature and domain of these two approaches _especially theoretical approach_ or ignoring its principles will cause deviation from moderation in criticism, exegesis, or/and defense of hadith; and also disregarding the legal and logical principles of hadith scholarship; and finally will result in some deficiency such as: rejecting or denying and/or showing violence to a section of Infallible Imams heritage, and regarding some unreliable traditions, in the field of theology, as reliable.Keywords: theoretical hadith scholarship, practical hadith scholarship, hadith criticism, defense of hadith, exegesis of texts
-
Page 147Commentary on the words and expressions used in the Quran began at the time of the first revelation. The Prophet himself undertook the teaching of the Quran and the explanation of its meanings and intent. There are three roads open to us when making commentary upon the Quran. Firstly, by using knowledge that one already possesses. Secondly, with the help of the sayings of the Prophet or Imams. Thirdly, by using a combination ofMethodsby reflection and analysis, or by allowing the verses to become clarified by comparing it to other verses, or by use of the sayings of the Prophet and Imams, whenever possible. The second way is the main concern of this paper. Extremism is another issue which is discussed in this paper and the author has rendered some solution for it.Keywords: Narrative Tafsir, Quran's Exterior Meanings, Pathology, The Quranite, Rawd al Janan Tafsir
-
Page 167This paper is concerned with the famous Rajab supplication which is read after daily prayers. Rendering a brief introduction to the issuance of this supplication from Imam Sadiq, peace be upon him, the author explains about the four stages of God's favor in this supplication. These stages are as follows: 1. hope and tranquility; 2. work and effort; 3. prayer; 4. neediness and poverty. These stages are presented in different section.Keywords: Imam Sadiq, peace be upon him, Rajab's Supplication, Hope, Prayer, Aspiration
-
Page 186According to historical documents and consensus of Islamic scholars, forged hadith is an old phenomenon of Islamic hadith heritage which dates back to the early Islam. This phenomenon can be viewed from different perspectives such as: time of forging hadith, initiators of forging hadith, causes of forging hadith, forgers of hadith, and so forth, but the author of this paper views only one of these aspects viz. methods of forging hadith The author in this article tries to show the method used by the forgers and how they made up hadiths. Sources used by the forgers of hadith and the contents of forged hadith are other issues discussed in this article.Keywords: Hadith Falsification, Making up, Methods, References, Contents
-
Page 198The purpose of this work is to define the position of the Quran in such a way that the Holy Book explains itself, rather than merely giving our own opinions concerning it. In other words the position we attribute to the Holy Quran, through reason or lack of it, if found to be contrary to the Quranic views, will not be valid. The only position which may be acceptable is what is denoted by the Holy Quran itself. From an indication in the Quran itself, the commentary of the Prophet and the Imams is established as being absolutely true. Authentication of the sayings of the Prophet and the Imams is clearly established by the existence of fully trustworthy chains of transmissions. A tradition may not, however be recognized as totally acceptable if it has been transmitted by one chain of narration only.Keywords: the Holy Quran, Interpretation, Al, Mizan, Criticism of Text, Criticism of Documents, Tafsir, oriented Narrations
-
Page 223The present article is devoted to the verification of the book "Dalail al-Imamah" ascribed to Mohammad bn Jarir Tabari. In spite of the great scholar's efforts such as Aqa Bozorg Tehrani in his book "al-Dhariah and al-Nabes" and Tostari in his book "al-Akhbar al-Dakhilah", on identification of the author of Dalail al-Imamah, there is very little information on the life of Mohammad bn Jarir Tabri. There are many points concerning document and content of book's narrations which deserves great attention to be paid to them.Keywords: Mohammad bn Jarir Tabari, Dalail al Imamah, Nawadir al Mojezat, al, Mostarshed, document criticism, text criticism
-
Page 241In this paper the following themes are reviewed: Displaying the status of the Quran exegesis and the features of hadith - based exegesis (tafsir mathur), introducing the exegesis department of College of hadith Sciences, The research of the department together with its five pivots, Studies performed by the department.
-
Page 253The present paper is devoted to introduce the Book entitled Quran karim Wa Maalim al Madrasatayn Which has been written by Allami Askari. The writer in the article mentions the folloWing issues: the characteristics of the discussions, the range of resources and the method of the book Fasl al- Khitab written by Mirza Husayn Nuri and the book al - Quran by Ihsan Ilahi Zahir, which includes some useful contents in each chapter.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.