نشریه شیمی و مهندسی شیمی ایران
سال بیست و سوم شماره 1 (پیاپی 37، تابستان 1383)

: برهم کنش گوانیدین هیدروکلراید و آنزیم آلفا آمیلاز ترموفیل (E.C.3.2.1.1) از منشاء B.subtilis با استفاده از اندازه گیری های اسپکتروفتومتری در ناحیه ماوراء بنفش و بررسی فعالیت ویژه آنزیم مورد مطالعه قرارگرفته است. اندازه گیری های طیفی در 9/6 = pH و گستره دمایی 20 الی 105 درجه سانتی گراد انجام شده است. نتایج به دست آمده به این شرح قابل بیان است: 1- پایداری حرارتی فوق العاده زیاد آنزیم 2- افزایش پایداری حرارتی آنزیم در حضور گوانیدین هیدروکلراید 3- کاهش فعالیت آنزیم در حضور گوانیدین هیدروکلراید 4- عدم در معرض قرار گرفتن اسیدهای آمینه Tyr و Trp در حضور گوانیدین هیدروکلراید.

واکنش زوج شدن اکسایشی متان (OCM) در راکتور پلاسمای هاله سرد با درصد تبدیل متان و بازدهی 2C بالا، در فشار اتمسفریک ودمای کمتر از 200 درجه سانتی گراد، انجام شد.درراکتور پلاسما از نوع سوزن- صفحه با افزایش تعداد الکترودهای سوزنی شکل، حجم پلاسمای راکتور جهت تبدیل بیشتر خوراک افزایش می یابد. همچنین کاربرد همزمان پلاسما و کاتالیست Y4NH، منجر به بهبود عملکرد واکنش می شود. فراورده های واکنش، شامل هیدروکربن های C2 (استیلن، اتیلن واتان)، C3, C4, C5, C6، COx و 2 H، مقدار ناچیز آب و رسوبات کربنی است.واکنش پلاسمایی OCM در نسبت متان به اکسیژن برابر چهار دارای بهترین بازدهی است. بیشترین بازدهی فراورده 2C 2/30 درصد است که از 54 درصد تبدیل متان و 56 درصد گزینش پذیری C2 در دبی ورودی خوراک (sccm 4) و شدت جریان الکتریکی mA 10 در ولتاژ ثابت kVdc 3 به دست آمد.

: قالب ریزی ژل، روشی جدید و امیدبخش در ساخت قطعه های سرامیکی و فلزی پیچیده است. در این روش برای شکل دهی پودر سرامیک یا فلز، از مونومر، تسریع کننده و آغازگر و حلال استفاده می شود. قطعه خارج شده از قالب دو مرحله خشک شدن را سپری می کند. مهمترین مرحله خشک شدن مرحله اول است، زیرا دوام و کارایی قطعه نهایی را تضمین می کند. در این تحقیق خشک شدن در مرحله اول با استفاده از مایع خشک کن (Liquid Desiccant) انجام شد و اثر متغیرهای عملیاتی متفاوت نظیر دما، غلظت، نوع و مایع خشک کن و دانه بندی سرامیک مورد بررسی قرار گرفت که غلظت مایع خشک کننده مهمترین عامل در افزایش نرخ خشک کردن شناخته شد. مدلی برای خشک شدن قطعه ها با فرض متغیر بودن ضریب نفوذ ارایه شد و ضریب های نفوذ ثابت در شرایط عملیاتی متفاوت غلظت و دما برای قطعه های استوانه ای محاسبه شد که مشخص شد مقدارهای ضریب نفوذ با افزایش غلظت و دما در محلول مایع خشک کننده افزایش می یابد. با توجه به آنکه فرایند خشک شدن قطعه های قالب ریزی شده به روش ژل هنوز ناشناخته مانده است در این تحقیق وجود گروه های عامل و تشکیل کمپلکس آب گریز دلیل های خروج حلال از قطعه عنوان شد.

زئولیت ها، آلومینوسیلیکات های آب دار کاتیون های فلزات قلیایی و قلیایی خاکی با شبکه سه بعدی هستند که به دلیل ویژگی های ساختاری و ترکیب شیمیایی واجد رفتارهای تبادل یون، جذب، کاتالیست واکنش های شیمیایی هستند. در این پژوهش با تجزیه شیمیایی نمونه به وسیله ی روش های پراش پرتو X- (XRD)، تجزیه حرارتی (TG, DTA)، IR نوع گونه زئولیت طبیعی منطقه، ناترولیت تعیین شد. سپس با انجام آزمایش های تبادل یونی روی کاتیون های نقره، سرب،کادمیم، روی و مس، توانایی ناترولیت در حذف کاتیون های ذکر شده از فاضلاب های صنعتی و شهری با محاسبه پارامترهایی چون ضریب توزیع (Kd)، ثابت تعادل (ka) و G? بررسی شد. گزینش پذیری ناترولیت نسبت به کاتیون های بالا از رابطه زیر پیروی می کند.
فرمول شماره 1 نتایج نشان می دهد که ناترولیت یک مبادله کننده یونی ضعیف تری نسبت به کلینوپتیلولیت و موردنیت است. اما وجود موقعیت های بازی لوویس بر اثر نفوذ آب مقطر در ساختار آن باعث می شود که از نقطه نظر کاربرد کاتالیکی حائز اهمیت باشد.

ایزومری شدن نفتای سبک می تواند به میزان قابل توجهی عدد اکتان در برش های سبک بنزین را افزایش دهد. به ویژه زمانی که همراه با فرایندهایی به کار رود که هدف آن رعایت محدودیت های گوگرد و بنزن (EURO 2005) در بنزین است، بسیار سودمند خواهد بود. بسیاری از این فرایندها تاثیر نامطلوبی روی عدد اکتان دارند. مساله دیگر عدم اعتماد به قوانین مربوط به مصرف MTBE در آینده است که نیاز به فرایندهای ایزومری شدن که ترکیب های غیر آروماتیکی و عاری از گوگرد تولید می کنند را آشکارتر می کند.
یکی از مهم ترین روش های تولید ایزوآلکان ها، واکنش هیدروپارافین های نرمال است. در این فرایند زنجیره پارافین نرمال در مجاورت کاتالیست و در شرایط مناسب دما و فشار به پارافین شاخه دار تبدیل می شود. نکته قابل توجه در این رابطه این است که تا به حال بررسی های انجام شده روی ایزومری شدن ترکیب های منفرد و یا درنهایت دوجزیی انجام شده است. حال آن که در این بررسی، مکانیسم واکنش روی یک برش نفتی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و سعی شده تاثیرهای حاصل از مواد دیگر روی اجزای اصلی برش به صورت تحلیلی ارایه شود. در نهایت بهترین شرایط عملیاتی و مناسب ترین مقدارهای پارامترهای موثر در افزایش کیفی و کمی این فرایند تخمین زده شده است.

: فرایند تماس سرد یا تخمیر غیر الکلی در این طرح با هدف بهینه سازی تولید نوشابه ماءالشعیر به کمک مخمر ساکارومیسس سروزیه انجام شد. در این روش عوامل اصلی موثر در تخمیر غیر الکلی شامل دما،غلظت مخمر،غلظت شربت شیرین و میزان pH بهینه سازی شد.این امر با بهره گیری از روش آماری تاگوچی و با در نظر گرفتن تاثیر این عوامل بر یکدیگر،سطح بندی عوامل براساس درجه اهمیت وتاثیر آن بر فرایند تماس سرد صورت پذیرفت.انجام این طرح منجر به دستیابی به دانش فنی فرایند تماس سرد برای بهینه سازی تولید ماءالشعیر در کشور شده است. بهترین شرایط فرایند تماس سرد با تلقیح مستقیم خمیر مایه به صورت پلاتوی شربت شیرین حدود 6.2، دمای بهینه صفر درجه سانتی گراد، غلظت مخمر حدود 107 عدد مخمر در سی سی و 4=pH حاصل شد.

ستون های جذب گاز که با استفاده از فیلم مایع کار می کنند امروزه دارای نقش مهمی در صنایع هستند. در این مقاله حل عددی معادله های انتقال مومنتم و جرم برای فیلم مایع از سیستم جریان فیلم مایع و گاز که در داخل لو له ای عمودی و به شکل جریان حلقوی در حرکت اند صورت پذیرفته است. در این سیستم جریان فیلم مایع به صورت مغشوش و موجی است. برای بررسی اغتشاش های فیلم مایع از مدل اصلاح شده Van Driest و همچنین برای بررسی موج ها در فیلم مایع ازمدل Suzuki استفاده شده است. مقایسه نتیجه های به دست آمده از مطالعه عددی انجام شده با نتیجه های تجربی ارایه شده توسط دیگران برای جذب گاز 2CO در آب نیز صورت گرفته است.

در فرایند فلوتاسیون، ساختار کف تاثیر مهمی در میزان عملکرد متالورژیکی سلول دارد. این ساختارها را می توان با تغییر شرایط عملیاتی به طور قابل توجهی بهبود بخشید. در این پژوهش تاثیر شرایط عملیاتی نظیر غلظت موادشیمیایی، سرعت هوادهی و عمق کف، روی ساختار کف فلوتاسیون مس به طور کمی مورد مطالعه قرار گرفته است. برای این کار ابتدا در شرایط عملیاتی مختلف از ظاهر کف تصویر برداری شده است. سپس با استفاده از یک الگوریتم تجزیه تصویری، پارامترهایی نظیر اندازه متوسط، انحراف استاندارد اندازه و ضریب گردی حباب ها، به عنوان مهم ترین شاخص های تصویر استخراج و رابطه این شاخص ها با شرایط عملیاتی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتیجه های به دست آمده نشان می دهد غلظت کف ساز، سرعت هوادهی و عمق کف تاثیر مهمی روی ساختار کف، به ویژه توزیع اندازه حباب ها دارند. همچنین تاثیر غلظت کلکتور روی ساختار کف در مقایسه با غلظت کف ساز و سرعت هوادهی و نیز عمق کف چندان محسوس نمی باشد.

تاموکسیفن یک آنتی استروژن غیر استروئیدی است که در درمان سرطان سینه و ناباروری وابسته به اولیگومنوره یا آمنوره ثانویه مصرف می شود. این دارو دارای ایزومر Z و E است که ایزومر Z آن اثر دارویی دارد. بیشتر روش های سنتز ارایه شده برای تولید این ماده بر مبنای واکنش Mc Murry استوارند. در روش های معمول برای جداسازی ایزومرهای E وZ از تشکیل نمک هیدروکلراید و یا از تفاوت حلالیت تاموکسیفن در حلال استفاده می شود که این امر باعث عدم جداسازی مطلوب و مورد تایید فارماکوپه و صرف زمان بسیار طولانی می شود. در این روش ها برای خالص سازی، از ستون سیلیکاژل استفاده شده است که این نیز باعث صرف زمان بسیار طولانی و مقدارهای بسیار زیاد حلال می شود. در این تحقیق نیز در مرحله اول از روش Mc Murry استفاده شده است، لیکن فراورده مرحله دوم که مخلوط ایزومرهای Z و E است با استفاده از تفاوت حلالیت نمک سولفات دو ایزومر جدا شده و ایزومر Z به دست آمده با نوبلور کردن خالص می شود. استفاده از تفاوت حلالیت نمک سولفات برای جداسازی ایزومرها و نوبلور کردن در هیچ یک از تحقیقات گذشته گزارش نشده است. این امر باعث می شود مقدار ایزومر E در حد قابل قبول فارماکوپه قرار گیرد و حجم حلال مصرفی و زمان انجام واکنش کاهش قابل توجهی یابد. فراورده نهایی این فرایند به طور کامل خالص و مطابق با استانداردهای جهانی و منطبق با فارماکوپه های انگلستان، اروپا و آمریکا است.