مجله پزشکی قانونی
سال ششم شماره 1 (پیاپی 19، بهار و تابستان 1379)

خودسوزی یکی از شیوه های پایان دادن به زندگی است که بعنوان یک معضل اجتماعی ضررهای فراوانی را متوجه فرد، جامعه و خانواده می نماید. بررسی ها نشان داده است که در سالهای اخیر در استان خوزستان به سبب شرایط خاص اقلیمی، فرهنگی و اقتصادی موارد خودسوزی افزایش یافته که به تبع آن عوارض فراوانی هم ایجاد نموده است. این تحقیق یک مطالعه Cross-sectional است که در خلال سالهای 74 و 75 بر روی موارد خودسوزی های منجر به فوت ارجاع داده شده به مرکز پزشکی قانونی اهواز و توسط پرسشنامه و مصاحبه با افراد خانواده متوفی، انجام پذیرفت. پس از کدبندی داده ها تجزیه و تحلیل آماری توسط نرم افزار SPSS نشان داد که از میان 178 مورد خودسوزی منجر به فوت، 85 درصد (151 مورد) مونث و 15 درصد (27 مورد) مذکر بودند. از نظر تاهل 1/42 درصد (75 مورد) مجرد، 3/57 درصد (102 مورد) متاهل و 56/0 درصد (1 مورد) بیوه بودند. بیشترین موارد خودسوزی در گروه سنی 11 تا 20 سال اتفاق افتاد (49 درصد) و میانگین سنی متوفیان 55/18 سال بود.
شایعترین شهر محل اقامت افراد دچار خودسوزی شهر اهواز با 28 درصد (50 مورد) بود. بیشترین شغل افراد (1/69 درصد) خانه دار بود. 20 درصد از افراد سابقه بیماری روانی داشتند و تحت نظارت پزشک بودند. شایعترین مشکل روانی در این افراد افسردگی بود. 5 نفر بیش از یکبار اقدام به خودکشی کرده بودند. 100 درصد موارد خودسوزی در منزل رخ داده و نفت شایعترین ماده مورد استفاده جهت خودسوزی (در 92 درصد موارد) بود. نتایج نشان می دهد که فراوانی خودسوزی منجر به مرگ در ایران و در استان خوزستان از بسیاری از کشورهای دنیا بالاتر است. این مطلب بیانگر لزوم توجه هر چه بیشتر دست اندرکاران به ارائه آموزشهای لازم، اقدامات حمایتی، حل مشکلات اقتصادی و فرهنگی و تجهیز مراکز درمانی سوختگی می باشد.

زخم پپتیک، یک ضایعه مخاطی معده یا دوازدهه است که به دو شکل اصلی زخم معده و زخم دوازدهه تظاهر می کند. سوراخ شدن زخم پپتیک شیوعی معادل 10-5 درصد دارد و اولین تظاهر زخم دوازدهه در 2 درصد بیماران می باشد. علت بیشتر موارد سوراخ شدن زخم پپتیک ناشناخته است. تنها عامل خطر اثبات شده، مصرف داروهای اولسروژن است. با در نظر گرفتن عوارض و میزان مرگ و میر ناشی از سوراخ شدن زخم پپتیک، هدف مطالعه مورد - شاهدی حاضر، بررسی ارتباط میان زخم سوراخ شده با مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر می باشد تا در صورت کشف ارتباط، انگیزه بیشتری برای پیشگیری از مصرف این مواد ایجاد شود.
این تحقیق مطالعه مورد - شاهدی است. حجم نمونه، به تعداد 390 نفر 129) نفر مورد و 261 نفر شاهد) محاسبه گردید. افراد گروه مورد شامل تمامی بیماران مبتلا به زخم سوراخ شده پپتیک می باشند که در فاصله سالهای 1377-1370 در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) بستری و جراحی شده بودند. در جمع آوری اطلاعات جنس، سن، تاهل، محل تولد و محل سکونت، شغل، سابقه قبلی زخم پپتیک، مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر در نظر گرفته شدند. هماهنگ کردن گروه های مورد و شاهد بر اساس سن و به روش Frequency matching انجام شده و سپس داده ها به کمک نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد و با تستهای square- chi و شاخص Mantel hanzel odd s ratio با ضریب اطمینان 95 درصد به جامعه تعمیم یافت.
افراد مبتلا به زخم پپتیک سوراخ شده بیشتر ساکن مرکز ایران بودند و شغل آزاد درمیان آنها بیشتر دیده می شد. سابقه ابتلا به زخم پپتیک در گروه مورد به طور معنی داری بیشتر از گروه شاهد بود (00001/0 (P=وضعیت تاهل در در گروه مورد و شاهد اختلاف معنی داری نداشت. بین مصرف سیگار و زخم پپتیک سوراخ شده ارتباط معنی داری یافت گردید(odd’s ratio= 2.4, P=0.00009) بین مصرف الکل و زخم پپتیک سوراخ شده ارتباط معنی داری مشاهده شد (odd’s ratio=3.12, P=0.00009).
بحث: در مقایسه اثر سیگار، الکل و مواد مخدر بر زخم پپتیک سوراخ شده، سیگار کمترین اثر را داشته و مواد مخدر بیشترین ارتباط را با زخم پپتیک سوراخ شده داشته اند که علل گوناگونی از جمله کاهش احساس درد در مبتلایان و در نتیجه عدم تشخیص و درمان به موقع سوراخ شدن یا اسپاسم اسفنگتر اودی و افزایش تحریک زخم پپتیک را می توان مطرح کرد. با توجه به ارتباط قوی میان مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر با زخم پپتیک سوراخ شده و عوارض، مرگ و میر و هزینه درمانی زیاد، اهمیت پیشگیری از مصرف این مواد در جامعه بیشتر مشخص می شود و پیشنهاد می گردد جهت بررسی مکانیسم اثر سیگار، الکل و مواد مخدر بر سوراخ شدن زخم پپتیک، مطالعات تجربی بر روی مدل های حیوانی صورت بگیرد.

فواید کاهش اضطراب و تاثیر این کاهش در ریکاوری بهتر، بهبودی سریعتر، کاهش مصرف داروها حین بیهوشی و ترخیص زودتر از بیمارستان که نهایتا منجر به کاهش هزینه ها و عوارض بعد از عمل می شود، امری ثابت شده می باشد. بدین طریق می توان احتمال دعاوی قصور پزشکی از سوی بیماران را کاهش داد. به این منظور از داروهای مختلفی از جمله بنزودیازپینها استفاده می شود که میدازولام از این گروه می باشد. در این مطالعه 126 بیمار که دارای پارامتر اضطراب بودند به دو گروه تقسیم شده و به گروه اول داروی میدازولام و به گروه دوم داروی دیازپام تزریق شده و در نهایت این دو گروه مورد مقایسه قرار گرفتند. در این تحقیق مشاهده شد که در گروه اول که داروی میدازولام دریافت نموده اند، بجز هیپررفلکسی هر 6 پارامتر مورد نظر دیگر بعد از تزریق دارو کاهش یافته و این کاهش از نظر آماری معنی دار می باشد. (p<0.05) درگروه دوم که دیازپام دریافت کرده بودند، فقط تعداد تنفس و ترمور کاهش پیدا کرده و بقیه پارامترها تغییر معنی دار آماری نشان ندادند.
همچنین مشاهده گردید که اضطراب در گروه اول 55.6 درصد و در گروه دوم 23 درصد کاهش یافته که تفاوت این دو عدد نیز از نظر آماری معنی دار می باشد.

در این مطالعه 500 بیمار مراجعه کننده به بیمارستان طالقانی کرمانشاه که به دلایل مختلف از جمله سقوط، تصادف، نزاع دچار صدمات متعدد از جمله ضربه به سر بودند مورد بررسی قرار گرفتند.
شدت ضربه مغزی در 85 درصد بیماران خفیف، در 10 درصد موارد متوسط و در 5 درصد شدید بود و بیماران در صورت لزوم تحت بررسی کامل از جمله گرافی ساده، CT اسکن، سونوگرافی و Tap شکمی قرار گرفته بودند.
ضایعات همراه شامل صدمات اندامها 29 درصد، ستون فقرات 16 درصد، گوش، دهان و بینی و صورت 18 درصد، قفسه صدری 16.2 درصد، چشم 15 درصد، شکم 11.6 درصد و پوستی 2.8 درصد بودند.
بطور کلی تشخیص و درمان هماهنگ ضایعات متعدد توسط متخصصین رشته های مختلف باعث کاهش میزان مرگ و میر و حل بسیاری از مشکلات قانونی می گردد.

استامینوفن رایج ترین داروی ضد درد و ضد تب می باشد که در تمام دنیا مورد استفاده قرار می گیرد (7). علت این امر ماهیت بدون عارضه در مقادیر درمانی دارو و سهولت دسترسی به آن می باشد. بدلایل مذکور، از سال 1966 که اولین مورد مسمومیت با استامینوفن گزارش گردیده است تا به حال شیوع مسمومیت با این دارو روز به روز افزایش یافته است به طوری که امروزه یکی از از شایعترین علل بروز مسمومیتها در دنیاست و نارسائی کبدی ناشی از مسمومیت با آن در زمره شایعترین علل پیوند کبد در اروپا و آمریکا می باشد (8 و 11 و 13). اهمیت تشخیص زوردس مسمومیت با استامینوفن در این است که می توان با درمان سریع و مناسب از پیدایش عوارض بالقوه خطرناک و کشنده این مسمومیت جلوگیری کرد که در مورد نادر زیر علائم نارسائی کبدی زودتر از تشخیص مسمومیت پدیدار گردیده است، فلذا باید همواره مسمومیت با استامینوفن را در تشخیص افتراقی نارسائی کبدی مدنظر داشت.
بیمار خانم 25 ساله ای هستند که 48 ساعت پس از مصرف 100 عدد قرص استامینوفن با علائم نارسائی کبدی به بخش مسمومین مرکز لقمان حکیم مراجعه و بستری و تحت اقدامات درمانی قرار گرفت. در زمان ورود بیمار لتارژیک بود، از حالت تهوع و استفراغ شکایت داشت، اسکلرا ایکتریک و ملتحمه بیمار رنگ پریده بود، مخاط دهان و پوست صورت و پوست شکم بیمار نیز ایکتریک بود. تندرنس همراه با گاردینگ در ناحیه RUQ وجود داشت، آزمایشات در چندین نوبت لکوسیتوز با ارجحیت Poly و کاهش هموگلوبین و هماتوکریت و افزایش PT و PTT و بیلی روبین توتال و مستقیم و افزایش AST و ALT گزارش گردید. جهت بیمار درمان با N- استیل سیستئین وریدی پس از 48 ساعت از زمان مسمومیت شروع گردید و درمان نگهدارنده جهت نارسائی کبدی بعمل آمد و نهایتا بیمار پس از 12 روز بستری با حال عمومی خوب و پس از طبیعی شدن تمامی آزمایشات مرخص گردید.
نتیجه آنکه همواره باید نارسائی کبدی زودرس ناشی از مسمومیت با استامینوفن را مدنظر داشت. در بیمارانی که با نارسائی کبدی ناشی از مسمومیت با استامینوفن مراجعه می نمایند علاوه بر درمانهای محافظتی و نگهدارنده به رغم تاخیر در ورود و تشخیص باید درمان با NAC را نیز در دستور کار قرار داد و همچنین درتشخیص افتراقی بیمارانی که با علائم نارسائی کبدی مراجعه می نمایند مسمومیت با داروهای هپاتوتوکسیک نظیر استامینوفن را موردنظر داشت.

در بسیاری از داستانهای پلیسی در رابطه با تعیین زمان دقیق وقوع مرگهای مشکوک و ناگهانی اغراق می شود. ولی متاسفانه دقت تعیین زمان فوت با افزایش مدت زمان سپری شده از مرگ کاهش واضحی می یابد و از نتیجه ایده آل فاصله می گیرد. رویداد مرگ بر این اصل استوار است که بدن به عنوان یک موجود، در لحظه ای معین می میرد (مرگ جسمی)؛ لیکن مرگ سلولی فرآیندی تدریجی است که به ظرفیت هر سلول جهت عملکردش با میزان باقیمانده ذخائر انرژی آن بستگی دارد. اولین اثر مشهود مرگ جسمی، توقف تولید انرژی و گرما است که منجر به افت دمای بدن می شود.

علم پزشکی قانونی در جهت حل مسائل مربوطه از علوم مختلف کمک می گیرد که یکی از آنها حشره شناسی است. حشرات تقریبا همه جا بر روی زمین یا آب تازه و در تمامی فصول سال یافت می شوند. از این رو همراه شدن حشرات با اجساد در موقعیتهای جالب توجه پزشکی قانونی قریب الوقوع است و حضور آنها می تواند در تخمین زمان مرگ و ارزیابی محل مرگ و حرکت جسد به محل دیگر در پزشکی قانونی اهمیت داشته باشد. در مقاله حاضر سعی شده که تعریفی دقیق و علمی از حشره شناسی قانونی ارائه شود و ضمن بیان تقسیمات، کاربردهای متعدد و بالقوه این علم در حل برخی ابهامات مشخص شود.

خشونت خانگی علاوه بر آن که عرصه زندگی را برای زن و شوهر تنگ می کند، اثرهای گوناگون و قابل توجهی بر کودکان و نوجوانان شاهد این خشونت به جای می گذارد که نه تنها زندگی حال و آینده آنان، بلکه جامعه را نیز به مخاطره می افکند.
شمار قربانیان خشونت خانگی پیوسته رو به افزایش بوده و از این رو در اغلب کشورهای جهان راهکارهایی به منظور مقابله با پیامدهای این پدیده اندیشیده شده است.
اگرچه این واقعیت قابل انکار نمی باشد که زمینه خشونت در جامعه ما بیش از آنکه به اختلالات روانی برگردد ناشی از شرایط عاطفی، احساسی، اجتماعی و تربیتی خانواده یا والدین می باشد اما درصدی از این موارد بروز خشونت در قالب شکایت کودک آزاری به سازمان پزشکی قانونی منتهی می شود. تشخیص صحت و سقم کودک آزاری بر اساس تعاریف بین المللی و شرایط اجتماعی جامعه و نیز تشخیص ابتلای پدر و مادر به اختلالات روانی - خلقی بر عهده کارشناسان پزشکی قانونی خواهد بود که با مداخله خود به عنوان کارشناس زمینه فعالیت دادگاه را برای مداخله در جهت کاهش میزان خشونت خانوادگی و مضرات و عوارض آن بر کودکان فراهم خواهند نمود.
در کشور ما نیز مداخله نهادهای مختلف از جمله آموزش و پرورش، نیروی انتظامی و قوه قضائیه، برای کاهش میزان تاثیر خشونت خانگی بر فرزندان بسیار ضروری می نماید.
هدف از این مداخله، حمایت از کودک یا نوجوان شاهد خشونت خانگی از طریق درمان فرد خشن و یا برخورد مناسب قانونی با وی خواهد بود.

رابطه مواد مخدر و بزهکاری یک رابطه علی و معلولی است. اعتیاد بلای خانمانسوزی است که در تمام کشورهای دنیا و از جمله ایران هر روز قربانیان بیشتری را به دام خود می کشد. بالارفتن آمار وحشتناک جرائم، طلاق، قتل، خودکشی و سایر بزهکاری ها خبر از بالا رفتن تعداد معتادین و رخنه آنها در گروه های جوان و نوجوان جامعه می دهد. این مقاله یک تصویر کلی از رابطه اعتیاد و عملکرد آن را در شکل گیری بزهکاری ارائه می دهد و از لحاظ روانپزشکی قانونی آن را به بحث می گذارد.