مجله پزشکی قانونی
سال یازدهم شماره 3 (پیاپی 39، پاییز 1384)

نظر به مخاطرات مساله خودکشی به عنوان یکی از اورژانس های روانپزشکی، تنش ها و عوارض شناخته شده آن و اهمیت اطلاع از اپیدمیولوژی خودکشی، این تحقیق با هدف بررسی کودکانی که اقدام به خودکشی کرده و به مرکز پزشکی آموزشی لقمان حکیم مراجعه نموده بودند، انجام گرفت.
تحقیق به روش مطالعه گذشته نگر بین سال های 1378-1382 انجام و پرونده کلیه بیمارانی که با تشخیص قطعی خودکشی مراجعه نموده و ناموفق بودند از بایگانی خارج و مورد مطالعه قرار گرفت. متغیرهای سن، جنس، ساعت، روزهای هفته و ماه خودکشی، وسیله خودکشی، چگونگی اطلاع اطرافیان و منبع آگاهی از رفتار خودکشی، بررسی و در یک فرم اطلاعاتی ثبت گردید. اگر داده های لازم در پرونده موجود نبود از مطالعه حذف می شد. با استفاده از آمار توصیفی، یافته های بدست آمده ارایه گردید.
طی مدت مورد بررسی، تعداد 60 نفر واجد شرایط وجود داشتند که در سنین 6 تا 13 سال بودند. از این تعداد %62 پسر و %38 دختر بودند. خودکشی ها در روزهای آخر هفته و در ساعات 6 تا 12 شب بیشتر انجام گرفته و مهم ترین عوامل استرس زا، خانواده گسسته و مشکلات تحصیلی بود. در %93 موارد خودکشی با دارو انجام گرفته بود. از نظر بیماری های زمینه ای، افسردگی بیشترین بیماری را شامل می شد. %40 کودکان رفتار خودکشی را از طریق تلویزیون و در مراتب بعدی از مادر و افراد خانواده یاد گرفته بودند.
با توجه به نتایج مطالعه حاضر، تحقیقات برای تعیین نقش هر یک از عوامل روانی، زیستی و اجتماعی و نیز انجام یک تحقیق تجربی برای تعیین تاثیر آموزش به خانواده های دارای سابقه خودکشی در پیشگیری از خودکشی در کودکان آنها پیشنهاد می شود.

آمار موجود نشان دهنده مصرف روز افزون مواد محرک خصوصا ترکیبات شبه آمفتامین در کشور است. به نظر می رسد دانش کارورزان پزشکی در این زمینه از رشد بالایی برخوردار نبوده است. هدف از این مطالعه بررسی این مورد در کارورزان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بود.
به منظور ارزیابی کارورزان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از نحوه تشخیص، درمان و عوارض اکستازی، تحقیقی به روش توصیفی مقطعی بر روی 101 دانشجوی پزشکی مقطع کارورزی 7 بیمارستان تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در نیمه دوم سال 1383 انجام شد. این بررسی از طریق پرکردن پرسشنامه های مشتمل بر 18 سوال که در مورد علایم، عوارض و درمان سو مصرف اکستازی بود صورت گرفت.
%59.4 افراد شرکت کننده مطلع بودند که اکستازی جز ترکیبات سمپاتومیمتیک محسوب می شود اما فقط %5.9 ترکیب شیمیایی صحیح و %2 دوز دارو را می دانستند.
در مورد عوارض روانی، جسمی زودرس و جسمی دیررس مصرف اکستازی به ترتیب %82.2، %59.4 و %56.5 اطلاعات قابل قبولی داشتند. %65.4 افراد معتقد بودند که مصرف اکستازی اعتیاد ایجاد می کند. %68.3 افراد معتقد بودند که این ترکیبات دارای آنتی دوت هستند. %40 افراد اطلاعات خود را از طریق دوستان و آشنایان به دست آورده بودند، %17 کلاس های دانشگاه، %11 روزنامه ها و مجلات،%8 تلویزیون و رادیو و %20 سایر منابع مثل بخش مسمومین را منبع اطلاعات ذکر کرده بودند. %22 افراد تجربه تشخیص و درمان سو مصرف اکستازی داشتند که این افراد به طور معنی داری امتیاز بیشتری کسب کرده اند. %97 معتقد بودند که به شرکت در دوره های آموزشی در این زمینه نیازمندند.
آگاهی کارورزان در برخورد با عوامل محرک و روان گردان کافی نبود و برنامه ریزی آموزشی در این زمینه لازم به نظر می رسد.

ماما به عنوان ارایه کننده خدمات بسیار متنوع از قبیل مشاوره قبل از ازدواج، مراقبت های قبل، حین و پس از زایمان، مراقبت از نوزاد و درمان برخی از بیماری های زنان به قشر عظیمی از جامعه، باید با حیطه قانونی وظایف خویش آشنا باشد. آگاهی درست و کافی از قوانین و مقررات در هر حرفه منجر به کاهش تخلفات و تبعات ناخوشایند آن خواهد شد. ضمن این که بررسی آگاهی های افراد امکان طراحی صحیح برنامه های آموزشی را فراهم می کند و شاخص مهمی در ارزیابی وضعیت پرسنل بهداشتی درمانی می باشد. هدف از این مطالعه، تعیین میزان آگاهی ماماهای شاغل استان مازندران از قوانین و مقررات مامایی می باشد.
140 نفر از ماماهای شاغل در مراکز دولتی و خصوصی استان مازندران از طریق نمونه گیری به روش تصادفی در مطالعه ای توصیفی وارد شدند. اطلاعات از طریق پرسشنامه خودایفا مشتمل بر 2 بخش اطلاعات فردی 5) سوال(و سوالات آگاهی سنجی 55) سوال 3 گزینه ای(و در مقیاس کلی 0-55 نمره جمع آوری گردید. روایی و پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفا کرونباخ (%75) و آزمون پیرسون (%78) طی مطالعه ای مقدماتی تایید گردید. نتایج با استفاده از آمار توصیفی تحت نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید.
از 140 ماما، %86.4 کارشناس، %10.7 کاردان، %2.9 کارشناس ارشد بوده اند. متوسط سابقه کار افراد مورد مطالعه 11.1 سال بود که در دامنه حداقل و حداکثر 1-30 سال متغیر می باشد. میانگین کل آگاهی واحدهای مورد پژوهش 41.2 است که حداکثر و حداقل نمره کسب شده به ترتیب 51 و 14 می باشد. %64.2 از افراد در این مطالعه دارای آگاهی خوب)نمرات (41-55، %35 آگاهی متوسط)نمرات (21-40 و %0.8 دارای آگاهی ضعیف)نمرات کمتر از (20 هستند. آگاهی ماماها در بعضی زمینه ها ضعیف و درصد پاسخ صحیح به تعدادی از سوالات کمتر از 50 می باشد.
با توجه به این که آگاهی %40 از افراد مورد مطالعه در سطح کم تا متوسط قرار دارد، شناخت علل و عوامل موثر در این مساله بسیار مهم است و در این میان موضوعاتی که در مطالعه حاضر دارای پاسخ صحیح کمتری بوده اند می توانند مورد توجه بیشتری قرار گیرند و لازم است زمینه سازی جهت کاربردی نمودن اطلاعات و افزایش حساسیت ماماها نسبت به قوانین و مقررات جاری مامایی به عمل آید.

در مردان مبتلا به ضایعه نخاعی، علاوه بر اختلال نعوظ و انزال، با وجود طبیعی بودن غلظت اسپرم، درصد اسپرم های غیرطبیعی، کم تحرک و غیر زنده نسبتا زیاد است. دلایل مختلفی از جمله احتمال اختلال در عملکرد غدد ضمیمه دستگاه تناسلی، ذکر شده است. از این رو هدف از این مطالعه بررسی میزان روی در پلاسمای منی (به عنوان نشانگر ترشحی پروستات) در این افراد و مقایسه آن با گروه کنترل نرمواسپرمیک و ارتباط آن با پارامترهای اسپرم بود.
در این مطالعه تحلیلی تعداد 30 مرد مبتلا به ضایعه نخاعی با میانگین سنی 36± 2.3 سال و 30 مرد نرمواسپرمیک با میانگین سنی 34 ±3.2 سال، مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از سه روز خودداری از فعالیت جنسی، نمونه مایع منی (قسمت انتروگراد مایع انزالی به روش الکترواجاکولیشن در افراد با ضایعه نخاعی) و نمونه خون ناشتای همزمان گرفته شد. پارامترهای اسپرم، pH مایع منی، اسمولالیته پلاسمای منی و میزان روی سرم خون و پلاسمای منی (با دستگاه طیف سنجی جذب اتمی) اندازه گیری شد.
میانگین روی پلاسمای منی در افراد مبتلا به ضایعه نخاعی و گروه کنترل به ترتیب 120.74± 42.9 و 156.88 ±49.9 میلی گرم در لیتر (P value<0.05)، روی سرم خون 1.62 ±1.23 و 2.01± 0.8 میلی گرم در لیتر (P value>0.05)، میانگین pH مایع منی 87.7 ±0.23 و (Pvalue<0.05) 7.58± 0.26 و اسمولالیته پلاسمای منی 322.4 ±31.2 و (Pvalue<0.05) 382.5 ±21.1 بود. غلظت روی پلاسمای منی با تعداد اسپرم ها (r=-0.277)، درصد اسپرم های زنده (r=0.404)، اسپرم های با مورفولوژی طبیعی (r=0.332)، اسپرم های متحرک (r=0.422)، اسپرم های متحرک پیشرونده درجه B و A (r=0.386)، pH مایع منی (r=0.390) و اسمولالیته پلاسمای منی (r=474.0) ارتباط معنی دار داشت (Pvalue<0.05).
نتایج این مطالعه، یعنی کاهش روی و اسمولالیته و افزایش pH پلاسمای منی این افراد که برای اولین بار گزارش می شود، می تواند نشاندهنده اختلال در عملکرد ترشحی غده پروستات باشد و کاهش میزان روی می تواند در کیفیت پایین مایع منی در این افراد نقش داشته باشد.

تیم جراحی (مشتمل بر جراح و متخصص بیهوشی) با عنایت به ماهیت تهاجمی اقدامات پزشکی خود همواره هدف اصلی شکایات پزشکی هستند. بر این اساس آشنایی با علل طرح شکایت از سوی بیماران و نیز شناخت عوامل موثر در محکومیت تیم جراحی در دعاوی سهل انگاری پزشکی برای جراحان و متخصصین بیهوشی اهمیت خاص دارد. هدف از مطالعه اخیر تعیین عوامل خطر محکومیت تیم جراحی در شکایات پزشکی و نیز ارزیابی کیفیت رسیدگی به این شکایات در نظام پزشکی مشهد بوده است.
در این مطالعه توصیفی تحلیلی ابتدا آمار شکایات ثبت شده در سازمان نظام پزشکی طی سال های 1379 تا 1383 از دفاتر سازمان استخراج گردید، سپس ضمن مطالعه آخرین یکصد پرونده مختومه شکایات از تیم جراحی، فرمی مشتمل بر اطلاعات مربوط به پزشک، بیمار، بیماری، درمان، شکایت و مرجع رسیدگی در هر مورد تکمیل گردید و سپس با نرم افزار SPSS و با کمک جداول توزیع فراوانی و آزمونهای ANOVA و T-student و Chi-square و Logistic regression مورد آنالیز آماری قرار گرفت.
از 1057 شکایت مطروحه در نظام پزشکی مشهد طی پنج سال 1379 لغایت 1383، %56 شکایات از تیم جراحی بود در حالیکه تنها %13 شکایات از سایر پزشکان بود. در یکصد پرونده بررسی شده %10 آرا صادره مبنی بر محکومیت تیم جراحی بود. در آنالیز Univariate %13 عوامل پیش بینی کننده محکومیت پزشک عبارت بودند از وقوع عارضه ناشی از سهل انگاری، اقدام درمانی زیر حد استاندارد، اشتغال در رشته بیهوشی، ارجاع پرونده از سوی مراجع حقوقی، طرح همزمان شکایت در سایر مراجع علاوه بر نظام پزشکی، بروز عارضه طی 24 ساعت اول پس از درمان، طرح شکایت ظرف 3 ماه پس از اقدام درمانی. در آنالیز Multivariate تنها دو عامل اول نقش پیش بینی کننده مستقل داشتند.
مهم ترین عوامل خطر محکومیت تیم جراحی در شکایات پزشکی عبارتند از بروز ضایعه ناشی از سهل انگاری و انجام مراقبت های پزشکی زیر حد استاندارد. بر این اساس می توان گفت سیستم رسیدگی به دعاوی پزشکی در نظام پزشکی مشهد در مقایسه با مطالعات مشابه در برخی کشورها از کفایت مناسبی برخوردار است. اثرات بازدارنده شکایات قصور پزشکی باید از طریق اصلاحاتی که میزان حساسیت و اختصاصی بودن سیستم رسیدگی را بالا ببرد، بهبود یابد.

بی اختیاری مقعدی یا فقدان کنترل ارادی عبور مدفوع یا گاز از مقعد، از علایم پزشکی نسبتا شایع است که یکی از علل آن عمل جراحی اسفنکتروتومی می باشد که به منظور درمان بیماری شقاق مقعد انجام می شود. به علت تعداد نسبتا بالای بیمارانی که تحت این عمل جراحی قرار می گیرند بر آن شدیم که به بررسی فراوانی بی اختیاری مقعد در کنترل گاز و مدفوع (مایع و جامد) و متغیرهای مستعد کننده این عارضه به دنبال عمل جراحی اسفنکتروتومی نوع باز بپردازیم.
در این مطالعه توصیفی از بین 352 پرونده بررسی شده، 100 بیمار قابل پیگیری بودند. وجود و یا عدم وجود بی اختیاری در بیماران توسط مراجعه حضوری و یا تماس تلفنی بررسی گردید. متغیرهایی شامل سن، جنس، نوع و تعداد زایمان قبلی و اعمال جراحی همراه نیز مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تحلیل شد.
از بین 100 بیمار 42) مرد و 58 زن(، در 7 نفر شامل 4 مرد (%9.5) و 3 زن (%5.1)، بی اختیاری نسبت به گاز مشاهده شد که از بین آنها، 3 نفر بی اختیاری نسبت به مایع را نیز ذکر می کردند. ولی هیچ یک دچار بی اختیاری در کنترل مدفوع جامد نبودند. میانگین سنی بیماران دچار عارضه 44 سال بود که همگی در رده سنی بالای 20 سال قرار می گرفتند و 2 نفر از 7 نفر در گروه سنی بالای 60 سال بودند. زنان مبتلا به بی اختیاری، حداقل یک بار زایمان داشتند. بی اختیاری نسبت به گاز در بین بیماران تحت عمل جراحی اسفنکتروتومی، توام با هموروئیدکتومی، در 2 نفر (%7.7) دیده شد.
در کل میزان بی اختیاری نسبت به گاز شیوع بیشتری نسبت به بی اختیاری نسبت به مایع و جامد داشت. شیوع بی اختیاری در مطالعه ما در مردان بیشتر از زنان بود، در حالی که بر طبق مطالعات قبلی این نسبت برعکس بوده است. سالمندان بیشترین میزان بی اختیاری را داشتند. شایعترین عمل جراحی همراه با اسفنکتروتومی، هموروئیدکتومی بود.

طبق پیش بینی های سازمان جهانی بهداشت، در صورت عدم سیاستگزاری های جدید در کشورها، ظرف 20 سال آینده سوانح ترافیکی ششمین علت مرگ و سومین مسبب بار جهانی بیماری ها خواهند شد. در ایران در سال 1380 این عامل مسبب %7.89 از مرگها و از مهمترین علل مرگ بوده اند. با توجه به شیوع نسبتا بالای سو مصرف مواد در رانندگان و عدم وجود شواهدی قوی به نفع ارتباط آن با حوادث ترافیکی، انجام این پژوهش لازم به نظر می رسید.
این مطالعه یک بررسی case-crossover بر روی رانندگان حوادث ترافیکی منجر به جرح در کرمان است و هدف آن ارزیابی اثر استعمال یک دوز اپیوم)تا 6 ساعت پس از مصرف (بر خطر سوانح ترافیکی منجر به جرح و متعاقب آن مراجعه به بیمارستان می باشد. از بین 220 راننده که تحت مصاحبه قرار گرفتند، 63 نفر استعمال اپیوم را 6 ساعت قبل از رخداد سانحه گزارش کردند.
جهت تجزیه و تحلیل از دو رویکرد جور کردن جفتی (paired matching) و رویکرد فراوانی معمول (usual frequency) استفاده شد. با استفاده از رویکرد اول، نسبت برتری سانحه ترافیکی منجر به جرح بر اساس استعمال اپیوم 6 ساعت پیش از سانحه 4، با 95 درصد فاصله اطمینان 0.85-18.8 محاسبه گردید. رویکرد دوم فقط در افرادی که به طور منظم از اپیوم استفاده می کردند قابل اجرا بود. بدین ترتیب خطر نسبی این سوانح در افراد معتاد به اپیوم 6 ساعت پس از مصرف، 3.2 با 95 درصد فاصله اطمینان 1.91-5.45 برآورد گردید. تجزیه و تحلیل برای ساعت های جداگانه تا 6 ساعت (ساعت دوم، ساعت سوم...) نیز انجام شد؛ ساعت سوم پس از مصرف بالاترین خطر نسبی برآورد شده را نشان داد.
بر اساس این مطالعه، می توان نتیجه گرفت که احتمال رخداد سانحه ترافیکی منجر به جرح و متعاقب آن مراجعه به بیمارستان، در افرادی که به طور منظم از مواد مخدر افیونی استفاده می کنند، در دوره زمانی 6 ساعت پس از استعمال آن، 3.2 برابر سایر زمان ها است.

تعیین سن وظیفه ای است که پزشک قانونی هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای توسعه یافته عهده دار آن است. تعیین سن افراد در اجرای بسیاری از قوانین کیفری در سرتاسر جهان تعیین کننده است. سن یک فرد را می توان با بررسی دندانها، استخوان سازی و خصوصیات ثانویه جنسی تعیین کرد.
بحث: تعیین سن در سال های اولیه زندگی تا 20 سالگی دقیق تر است. زمان ظهور دندان های موقت و دایمی و مرحله رویش آنها راهکار بسیار ساده ای در تخمین سن افراد است و با روش تصویر برداری OPG قابل انجام است. ظهور مراکز استخوان سازی در اسکلت بدن، استخوانی شدن غضروف ها و متعاقبا اتصال استخوان ها به هم اطلاعات بسیار کمک کننده ای در تعیین سن در اختیار قرار می دهد. برای تعیین سن دوران کهولت، توجه به اتصالات درزهای جمجمه حایز اهمیت است.
خصوصیات ثانویه جنسی در تعیین سن کمک کننده و نه چندان دقیق هستند. جنبه اصلی گزارش تخصصی پزشکی قانونی باید مبتنی بر محتمل ترین سن برای فرد مورد معاینه و یا تعیین درجه تطابق سن ملحوظ شده با سن واقعی فرد باشد و مشخص کند سن فرد بالاتر از محدوده کیفری است یا خیر.