نشریه پژوهش در پزشکی
سال بیست و هشتم شماره 3 (پیاپی 111، پائیز 1383)

از حدود 15 سال پیش مصرف نمک ید دار توسط خانوارها در سطح دنیا دو برابر شده است و در سال 1381 تخمین زده شده است که حدود 79 میلیون نوزاد در دنیا در مقابل خطرات ناشی عوارض کمبود ید مصون شده اند.
طبق نظر اقتصاددانان بانک جهانی اختلالات مربوط به کمبود ریز مغذی ها (شامل اختلالات ناشی از کمبود ید)، سبب 5 درصد کاهش در تولید ملی (GDP) می شود، بنابراین کنترل و پیشگیری از این کمبودها به بهبود وضع اقتصادی کشورها نیز کمک می کند. در سال 1381، از میان کشورهای جهان بیش از 90 درصد خانوارهای 27 کشور از نمک یددار استفاده می کردند در حالی که در 48 کشور میزان مصرف خانوارها کمتر از 50 درصد بوده و در 35 کشور میزان بین 50 و 90 درصد قرار داشت. با این حال در سال 1382 گزارش شد که مصرف نمک یددار توسط خانوارها که در برخی کشورها در گذشته 90 درصد بوده است به 60 درصد کاهش یافته است.

سلامت مردم از عطیه های الهی است. بر اساس موازین شرعی، همه ما در جهت تامین آن تکلیف داریم.
خانم دکتر، آقای دکتر، بخدا پول ندارم بچه ام را بستری کنم!
این جمله در گوش تمام پزشکانی که مسولیت سلامتی کودکان را به عهده گرفته اند طنین انداز است.
وجدان بشری، تکلیف شرعی، قوانین کشور، لزوم آموزش دانشجو و بخشنامه های وزات بهداشت از یک طرف و ضرورت خودکفا بودن بیمارستان های دانشگاهی و تهدیدهای مکرر بر تعطیل شدن بخشهای که مقرون به صرفه نیستند از طرف دیگر اعضای هیات علمی گروه اطفال را سردرگم کرده است. ارگانهای بهداشت و سلامت در جهان در زمینه مقرون به صرفه بودن مراقبت های بهداشتی گامهای بلندی برداشته اند ولی در حیطه ای که مربوط به رضایت بیمار و بهبود کیفیت زندگی او می شود، نیاز به اهتمام بیشتری می باشد.
بستری نکردن کودکی که احتیاج به بستری شدن دارد، اهمال در کادر پزشکی (malpractice) محسوب می شود و پیگرد قانونی دارد. طبق آمار، 18% موارد اهمال در کادر پزشکی منجر به مرگ می شوند و 19% به عوارض برگشت ناپذیر مبتلا خواهند شد.

TT ویروس یک DNA ویروس جدید می باشد که اولین بار در افرادی که بعد از تزریق خون دچار افزایش آنزیم های کبدی شده بودند و از نظر سایر مارکرهای ویروسی منفی بودند، یافت شد. هنوز ارتباط این ویروس با بیماری خاصی مشخص نشده است. هدف از این مطالعه، بررسی نقش این ویروس در بیماران مبتلا به هپاتیت اتوایمون می باشد.
سرم 90 نفر مبتلا به هپاتیت اتوایمیون و 90 نفر از پرسنل بدون سابقه بیماری کبدی، به روش semi-nested PCR از نظر وجود TTV-DNA بررسی شد.
TTV-DNAدر 10 مورد از بیماران 11% و 4 مورد از افراد گروه کنترل 4،4% مثبت بود، اما اختلاف معنی داری در دو گروه مشاهده نشد. همچنین TTV تاثیری بر تظاهرات بیماری نداشت.
بر اساس نتایج این مطالعه، اگرچه فراوانی TTV در بیماران بیش از گروه کنترل می باشد، ولی اختلاف بین دو گروه معنی دار نمی باشد. بنابراین، نتایج ما نقش قانع کننده ای برای TTV در پاتوژنز هپاتیت اتوایمیون را تایید نمی کند.

مطالعات نشان داده است که تاموکسی فن بر روی غلظت بسیاری از هورمونها و گلوبولینهای باند شونده به آن هورمونها موثر می باشد. گزارشات ضد و نقیض در خصوص تاثیر این دارو بر روی عملکرد تیروئید وجود دارد. ما تلاش کردیم که در یک مطالعه تجربی اثر این دارو را بر غلظت هورمونهای تیروئید مشخص نماییم.
این مطالعه به روش nonrandomized pre-test post - test study انجام شد. 64 زن مبتلا به سرطان پستان را که روزانه 20 میلی گرم تاموکسی فن را به عنوان درمان کمکی دریافت می کردند، تحت ارزیابی قرار دادیم و در آنها هورمون محرک تیروئیدTSH، T3, T4 و اندیکس تیروکسی آزاد (FT4I) را در زمان قبل از درمان با تاموکسی فن و سپس 6 ماه بعد از درمان با تاموکسی فن وبه دنبال آن بعد از گذشت یک سال اندازه گیری کردیم. روش اندازه گیری T3, T4 رادیوایمنواسی، TSH به روش RIMA و میزان FTI از محاسبه نسبت T3RUT به T4 در آزمایشگاه محاسبه می شد.
نتایج نشان داد میزان متوسط 6T4 ماه پس از درمان با تاموکسی فن در مقایسه با قبل از درمان افزایش یافته است.(p<0.0001) در حالی که بعد از گذشت یکسال، نتایج آزمایش نسبت به زمان شروع درمان از لحاظ آماری معنی دار نبود.(NS) تغییرات T3 پس از گذشت 6 ماه و یکسال افزایش یا کاهش معنی داری را نشان نمی داد.(NS) اندازه گیری FT4I نشان دهنده افزایش میزان FT4I در طول یکسال بود. (P<0.005) در حالی که تغییرات TSH در زمان شروع درمان با تاموکسی فن و پس از گذشت 6 ماه و یکسال از درمان با تاموکسی فن افزایش و یا کاهش خاصی را نشان نمی داد.NS نتایج نشان می دهد درمان با تاموکسی فن در زنانی که دچار سرطان پستان هستند باعث افزایش FT4I در طول یکسال می شود ولی تغییرات در محدوده طبیعی است. همچنین T4 در 6 ماه اول درمان افزایش یافت ولی بعد از گذشت 6 ماه تا 12 ماه به میزان پایه خود رسید.

سو هاضمه بدون زخم یکی از اختلالات شایع بالینی می باشد. در مورد تاثیر عفونت هلیکوباکترپیلوری بر روی اختلالات تخلیه معده بیماران مبتلا به سو هاضمه بدون زخم نظرات متفاوتی وجود دارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر عفونت هلیکوباکترپیلوری بر روی اختلال تخلیه معده در بیماران مبتلا به سوء هاضمه بدون زخم طراحی گردید.
50 بیمار مبتلا به علایم سو هاضمه بدون زخم مراجعه کننده به مرکز آندوسکوپی بیمارستان آیت الله طالقانی تهران در سال 82-1381 مورد بررسی قرار گرفتند. پرسشنامه شامل اطلاعات بالینی و دموگرافیک برای بیماران تکمیل شد. در حین آندوسکوپی از هر بیمار چهار نمونه بیوپسی معده جهت بررسی میکروب هلیکوباکتر پیلوری (تست اوره از سریع، کشت و دید مستقیم در پاتولوژی) گرفته شد. جهت بررسی اختلال تخلیه معده تست سینتی گرافی معده (فاز جامدات) انجام گرفت.
بیماران مورد مطالعه، 20 نفر 40% مرد و 30 نفر 60% زن بودند. شایع ترین شکایت بیماران احساس پری و نفخ شکم 82% بود. سایر علایم به ترتیب شیوع عبارت بودند از: اتساع شکم، درد شکم و سیری زودرس، بیش از دو سوم بیماران مبتلا به درد شکم از درد در ناحیه اپیگاستر شاکی بودند. 35 نفر 70% از بیماران مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری و 23 نفر 46% از بیماران دارای کاهش سرعت تخلیه معده بودند. اختلاف معنی داری بین دو گروه بیماران سو هاضمه بدون زخم مبتلا و غیر مبتلا به عفونت هلیکوباکتر از نظر تخلیه معده یافت نشد.
نتایج این مطالعه نشان داد که میکروب هلیکوباکترپیلوری تاثیری در اختلال تخلیه معده بیماران مبتلا به سو هاضمه بدون زخم ندارد.

از آنجایی که از یکی از روش های معمول انتقال هپاتیت B در ایران تماس جنسی است، جلوگیری از انتقال همسر به همسر، خصوصا در افراد در آستانه ازدواج و زمانی که آنها جهت انجام آزمایشات روتین قبل از ازدواج مراجعه می کنند، عاقلانه به نظر می رسد، در این مطالعه ما هزینه های انجام این نوع پیشگیری را مورد بررسی قرار داده ایم.
در این مطالعه یک مدل هزینه اثر بخشی (Cost-effectiveness) از دیدگاه سیستم بهداشتی و جامعه، شامل کلیه افرادی است که قبل از ازدواج مجبور به مراجعه برای انجام آزمایشات روتین قبل از ازدواج هستند، صورت گرفته است. اثربخشی شامل افرادی است که در صورت انجام دو روش پیشگیری ذیل از ابتلا به هپاتیت B مزمن نجات پیدا می کنند: 1- غربالگری کلیه افراد در آستانه ازدواج از نظر HbsAg در انجام عملیات پیشگیری برای گروهی که HbsAg منفی هستند ولی همسر آینده آنها HbsAg مثبت است. پیشگیری شامل 3 دوز واکسن هپاتیتB، یک دوز ایمونوگلوبولین ضد هپاتیت B و استفاده از کاندوم به مدت هفت ماه و بررسی HbsAg یک ماه بعد از آخرین دوز واکسن و یک دوز واکسن اضافه به همراه یک ماه استفاده مجدد از کاندوم برای گروهی که HbsAb آنها زیر 10u.ml است. 2- غربالگری کلیه افراد در آستانه ازدواج از نظر HbsAg و سپس غربالگری مجدد افرادی که خودشان HbsAg منفی هستند. ولی همسر آینده آنها HbsAg مثبت است، از نظرHbcAb. سپس انجام عملیات پیشگیری ذکر شده برای کلیه افرادی که HbcAb منفی هستند. این مدل با احتساب احتمالات مورد بررسی قرار گرفته و Sensitivity Analysis (حساسیت سنجی) برای کلیه احتمالات در طیف وسیع حداقل تا حداکثر درمرحله بعد انجام شده و در نهایت آستانه هزینه ای که باید یک بیمار مزمن کبدی در طول عمر داشته باشد تا این روش پیشگیری مقرون به صرف گردد محاسبه شده است.
هزینه ای که جلوگیری از ابتلا هر نفر به هپاتیت مزمن B در استراتژی اول در بردارد1.675.500 ریال و در استراتژی دوم 1.633.200 ریال است.Sensitivity Analysis نشان می دهد در هر حال استراتژی دوم ارزانتر از استراتژی اول می باشد. حداقل هزینه ای که یک بیمار مزمن کبدی باید داشته باشد تا استراتژی اول مقرون به صرفه باشد 11.170.00 ریال و برای استراتژی دوم 10.888.000 ریال است.
با توجه به اینکه به نظر می رسد، هزینه ای که بیمار مزمن کبدی در طول عمر دارد، بسیار بیشتر از آستانه ای است که ما در مطالعه خود محاسبه کرده ایم، این نوع پیشگیری برای ایران و کشورهایی که زمینه فرهنگی و اجتماعی آنها نزدیک به کشور ما باشد مفید و مقرون به صرفه اقتصادی باشد.

تاثیر طولانی مدت روزه داری در طول بارداری بر روی شد مغزی جنین هنوز نامشخص است، این مطالعه با هدف ارزیابی تاثیر روزه داری مادران در ماه رمضان بر رشد هوشی فرزندشان اجرا شد.
مطالعه حاضر به روش همگروهی تاریخی بر روی 191 کودک 4 تا 13 سال انجام شد که 98 نفر آنها مادرانشان در طول ماه رمضان در دوران بارداری روزه بودند (گروه مورد) و 93 نفر از کودکان مادرانشان در طول بارداری روزه نبودند. (گروه شاهد). کودکان از 15 مدرسه از طریق پرسشنامه ای که توسط مادران جمع آور شد. بهره هوشی تمام کودکان سنین 6 تا 13 سال توسط آزمون هوش کودکان وکسلر بازنگری شده (wechsler intelligence scale for children-revised-wisc-ir) و آنهایی که بین 4 تا 6 سال بودند با آزمون هوش کودکان پیش از دبستان وکسلر (WPPSI wechsler preschool and primary scales of intelligence) مورد سنجش قرار گرفت.
گروه مورد شامل 47 پسر و 51 دختر با میانگین سنی 8.5±2.5 سال و گروه شاهد شامل 44 پسر و 49 دختر با میانگین سنی 8.7±2.5 سال بودند. هیچ تفاوت معنی داری در جنس و سن گروه ها مشاهده نشد. در میان متغیرهای زمینه ای و مداخله گر، درصد موارد سزارین و طول مدت شیردهی در میان گروه مورد و شاهد به طور مشخص متفاوت بود، 29% سزارین در گروه مورد در مقایسه با 45% در گروه کنترل (P<0.05) و 17.7±9 ماه شیردهی برای گروه مورد در مقایسه با 14.5±9 ماه برای گروه کنترل (P<0.05) تفاوت آماری معنی داری بین خانواده های گروه مورد و شاهد از لحاظ وضعیت اجتماعی - اقتصادی دیده نشد، در حالی که وضعیت اقتصادی - اجتماعی تقریبا 17% از پراکندگی بهره هوشی کل را توجیه می کرد. میانگین و انحراف معیار تعدیل شده بهره هوشی کل، عملی و کلامی به ترتیب برای گروه مورد 111±10، 109±11، 110±11 و برای گروه شاهد 112±10، 110±11 و 110±11 بود. تفاوت معنی داری بین بهره هوشی کودکان گروه مود و شاهد مشاهد نشد. در افراد تحت مطالعه روزه داری مادران در دوران بارداری تاثیر مضر و قابل مشاهده بر رشد هوشی فرزندانشان نگذاشته بود.

ژیاردیا لامبلیا یک عامل مهم بیماری اسهالی در کودکان و بالغین سراسر دنیاست. داروهای گوناگونی از جمله ایمیدازول ها در درمان آن به کار گرفته شده اند. با توجه به مصرف بالای مترونیدازول برای عفونت های مختلف و خطر مقاومت دارویی و نیز عوارض مترونیدازول بررسی درمانهای جدید برای این بیماری ضروری به نظر می رسد. بر این اساس در این کارآزمایی تاثیر آلبندازول و مترونیدازول در درمان افراد مبتلا به ژیاردیا مقایسه شده است.
پس از گرفتن رضایت کتبی، 120 بیمار مبتلا به ژیاردیا ساکن همدان به دو گروه مساوی تقسیم شدند. گروه اول آلبندازول (400 میلی گرم روزانه به صورت تک دوز برای 5 روز) و گروه دوم مترونیدازول (250 میلی گرم سه با در روز برای 5 روز) دریافت کردند. شناسایی پرتوزوا در مدفوع به عهده یک انگل شناس بود. او بدون آگاهی قبل و بعد از درمان، تمام نمونه های تر مدفوع که رنگ آمیزی شده بودند را بررسی می کرد. برای آنالیز اطلاعات از آزمون های آماری independent student t tests و مجذور کاری استفاده شد. خطای آلفا مساوی 0.05 و بتا مساوی 0.2 محاسبه شد.
پس از اتمام درمان در 6 بیمار از گروه اول و 14 بیمار از گروه دوم شکست درمان دیده شد.(P<0.05) در 54 نفر (90%) از بیماران گروه اول و 46 نفر 76.7% از بیماران گروه دوم پاسخ به درمان دیده شد که از نظر آماری معنی دار بود(P<0.05). عوارض جانبی دارویی در گروه مترونیدازول بیشتر بود.
آلبندازول داروی موثر و بی خطری در درمان ژیاردیازیس می باشد که به آسانی قابل استفاده است.

هپاتوسلولار کارسینوما شایع ترین تومور بدخیم اولیه کبد و چهارمین علت مرگ مرتبط با سرطان در جهان می باشد. تاثیر برخی ژنها به خصوص آنهایی که در تنظیم چرخه سلولی نقش دارند، در ایجاد این سرطان در مطالعات بسیاری به اثبات رسیده است. اما هنوز تناقضاتی در این زمینه وجود دارد. در این مطالعه، ما تغییرات بیان برخی ازاین ژنها را مورد بررسی قرار دادیم.
نمونه بافتی پارافینه 25 بیمار (18 مرد و 7 زن) مبتلا به هپاتوسلولار کارسینوم ثابت شده از 22 مرکز پاتولوژی در تهران طی 2 سال از سال 1379 تا 1380) جمع آوری شدند. با استفاده از روش ایمونوهیستوشیمی (آویدین – بیوتین - پراکسیداز)، این نمونه هارا جهت بررسی از نظر وجود پروتئین های P53,N-ras, c-Fos, RBI, Cyclin-D1 رنگ آمیزی کردیم نتایج مطالعه به صورت فراوانی و نسبت شانس بیان شدند.
میانگین ± انحراف معیار سن در بیماران این مطالعه 60.6±12.5 سال بود. نمونه های مثبت از نظر وجود پروتئین های P53، RBI، Cyclin-D1، c-Fos، N-ras به ترتیب 6 مورد (24%)، 3 مورد (12%)، 12 مورد (48%) و 2 مورد (8%) بودند. در 22 نمونه (88%) تغییراتی در پروتئین های checkpoint فاز GI چرخه سلولی Cyclin - DI یا RBI وجود داشت. با استفاده از نسبت این شانس برای Cyclin- DI, C,Fos, N-ras به ترتیب 3.6، 2.75 و 2.66 برابر بود. عدم بیان ژن RBI در تمام موارد مثبت بودن N-ras، 4.75 برابر بیشتر از شانس منفی بودن این ژن محاسبه شد.
با انجام این مطالعه، ما به وجود موتاسیون در برخی ژنها به خصوص ژنهای P53, RBI, c-Fos و نقش کلیدی آنها درکارسینوژنز هپاتوسلولار کارسینوما در ایران پی بردیم. همچنین ارتباط معنی داری که بین موتاسیون های همزمان این ژنها دیده می شود، می تواند در ایجاد هپاتوسلولار کارسینوما نقش داشته باشد.

روتاویروس انسانی گروه A شایع ترین عامل اسهال و استفراغ شدید در نوزادان در جهان می باشد.
در بررسی حاضر 180 نمونه مدفوع از اطفال و نوزادان با اسهال و استفراغ شدید از دو بیمارستان کودکان در تهران از دی ماه 79 تا دی ماه 80 جمع آوری شد که با استفاده از روش سرلوژی الایزا نمونه های آلوده معین گردید.
عفونت گروه A روتاویروس در 66 نمونه تشخیص داده شد. بررسی های تعیین تیپ سرمی نمونه های ویروسی با استفاده از آنتی بادی های مونوکلونال هفت سروتایپG9,G8,G7,G6.G5.G4.G3,G2, G1)) در آزمایشات الایزا نشان داد که سروتیپ های G1 وG4 شایع ترین تیپ های سرمی در حال گردش در بین اطفال و نوزادان آلوده در تهران می باشد.
بر اساس نتایج این مطالعه، سروتایپ های G1وG4 بیشترین فراوانی را نشان دادند. همچنین بیشترین شیوع فصلی روتاویروسی در فصل سرما مشاهده شد.

لیستریا مونوسیتوژنز می تواند عامل مننژیت و سپسیس در انسان باشد. این میکروارگانیسم از راه مواد غذایی منتقل می شود. شناسایی سریع و دقیق آن در پیشگیری از موارد عفونت نقش بسزایی دارد.
برای شناسایی لیستریا مونوسیتوژنز در شیر پس از غنی سازی در محیط کشت از روش PCR استفاده شد. شیوه کار بدین صورت بود که ابتدا نمونه ها در بروث مغذی کشت داده شد و DNA آنها استخراج شد و با استفاده از روش PCR مورد ارزیابی قرار گرفت.
در تعیین حساسیت ایین روش معلوم شد که شناسایی 37CFU/M از باکتری در شیر امکان پذیر می باشد. DNA چندین باکتری دیگر به جز لیستریامونوسیتوژنز نیز با پرایمرهای مورد استفاده مورد آزمون قرار گرفتند که در همه موارد نتیجه منفی بود.
این روش می تواند به عنوان روشی با حساسیت و اختصاصیت بالا و صرف وقت کمتر به صورت کاربردی برای شناسایی لیستریا مونوسیتوژنز در شیر استفاده شود.

تصادفات رانندگی یکی از ده علت شایع مرگ و میر در سراسر جهان بوده و هزینه قابل توجهی را نیز بر اقتصاد کشورها تحمیل می نماید. عوامل متعدد از قبیل تغییر الگوی ترافیک در ماه رمضان، تغییر در میزان رعایت مقررات رانندگی و حقوق دیگران و مانند اینها ممکن است میزان تصادفات را در ماه رمضان در مقایسه با ماه های دیگر کاهش یا افزایش دهد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تعداد تصادفات درون شهری تهران در ماه رمضان سال های 79 تا 76 و مقایسه آن با ماه های دیگر سال های مذکور می باشد.
تعداد تصادفات رانندگی درون شهری تهران در سالهای مذکور از اداره راهنمایی و رانندگی شهر تهران استعلام و اطلاعات به تفکیک ماه های خورشیدی دریفت شد. با در نظر گرفتن میزان همپوشانی ماه رمضان و ماه های خورشیدی در سالهای مزبور و با استفاده از روش میانگین وزنی، تعداد تصادفات در ماه رمضان برآورد و با ماه های خورشیدی و قبل و بعد رمضان مقایسه شد.
تعداد تصادفات در ماه های رمضان سال های 76، 77، 78، 79 و درصدی از تصادفات سالانه که در ماه رمضان اتفاق افتاده بود به ترتیب (8.5%) 5283، (8.6%) 5671، (9.2%) 7047 و (10.4%)9412 با میانگین 6853±1866 بود.
درصد تصادفات سالانه که درماه رمضان اتفاق افتاده بود، تفاوت معنی داری با ماه های خورشیدی قبل و بعد از آن نداشت.