نشریه پژوهش در پزشکی
سال سی‌ام شماره 1 (پیاپی 117، بهار 1385)

اولین بار در سال 1950 به دنبال مشکل عفونتهای بیمارستانی با استافیلوکوک، مساله کنترل عفونتهای بیمارستانی بعنوان یک وظیفه رسمی (Formal discipline) در آمریکا مطرح گردید. امروزه کنترل عفونت جایگاه مهمی را در اپیدمیولوژی Health care دارد. وظیفه اولیه یک برنامه کنترل عفونت کاهش ریسک عفونتهای بیمارستانی است که می تواند منجر به حفاظت بیماران، پرسنل بهداشتی، دانشجویان و ملاقات کنندگان در مقابل عفونت شود.
عفونتهای بیمارستانی حداقل در 5% بیماران بستری شده در بیمارستان اتفاق می افتد و عامل حدود 88000 مورد مرگ و میر در سال می باشد. بخاطر هزینه سنگین درمان، اهمیت پیشگیری از عفونتهای بیمارستانی آشکار می شود.

در کودکان بین شش ماه تا پنج سال تشنج توام با تب یافته شایعی است. در اروپا و ایالات متحده، 2 تا 5 درصد کودکان بعلت تب دچار تشنج می شوند. ارقام گزارش شده از هند بین 5 تا 10 درصد، از ژاپن 8.8 درصد و از چین و هنگ کنگ بین 0.5 تا 1.5 درصد متغیر است.
گر چه تشنج بعلت تب یک پدیده خوش خیم و معمولا بدون عارضه می باشد و هیچگونه آنومالی ساختاری مغز در سی تی اسکن و یا MRI در موارد تب و تشنج ساده گزارش نشده است، با این حال برای والدین مشاهده این صحنه بسیار ترس آور است. آنها نگران مرگ ناگهانی، عقب ماندگی ذهنی و امکان بروز صرع در فرزندشان هستند ولی گاهی اوقات از بروز اضطرابشان خودداری می ورزند. اینجا وظیفه پزشک است که نگرانی های عنوان نشده آنها را مطرح و رفع نماید.

بیماری کبد چرب غیر الکلی اختلال نسبتا شایعی است که عوامل خطر متعددی برای بروز آن بررسی و پیشنهاد شده اند. هدف این مطالعه بررسی ارتباط عوامل خطر احتمالی با وجود یا عدم وجود استئاتوزیس بر مبنای تشخیص سونوگرافیک در مبتلایان به دیابت تیپ دو بود.
این پژوهش روی 76 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 تحت درمان که از نظر مصرف الکل و وجود ویروس هپاتیت B و C منفی بودند، انجام شد. بررسی های بالینی و بیوشیمیایی شامل قد، وزن و اندازه دور کمر، قند خون ناشتا، هموگلوبین گلیکوزیله، تری گلیسرید و کلسترول تام، HDL و LDL، ترانس آمینازهای کبدی و آلکالن فسفاتاز، وضعیت عملکرد تیرویید، سطح آهن سرم و ظرفیت کامل اتصال آهن و سونوگرافی کبد در بیماران مذکور انجام گرفت. بیماران به صورت غیر مبتلا و مبتلا به استئاتوزیس (درجه 1 تا 3 سونوگرافی) تعریف شدند. نمره سندرم متابولیک بر اساس آخرین معیار ATP III تعیین شد. جهت بررسی ارتباط عوامل خطر احتمالی با وجود استئاتوزیس از ضرایب همبستگی پیرسون و اسپیرمن، رگرسیون لجستیک و تست دقیق فیشر استفاده شد.
49 بیمار (64.5%) زن بودند. متوسط سن بیماران 8.8±59.7 سال بود. در مجموع 63 بیمار (82.9%) مبتلا به استئاتوز کبدی بودند. متوسط نمایه توده بدن (BMI) در مبتلایان به استئاتوزیس 4.5±29.4 و در غیر مبتلایان 3.8±24.8 کیلوگرم بر مترمربع بود (0.001>p). متغیرهای سن (0.05>p، 0.24- =r)، دور کمر (0.05>p، 0.27=r)، تری گلیسرید (0.05>p، 0.28=r) و BMI (0.001>p، 0.38= r) همبستگی معنی داری با وجود استئاتوزیس داشتند. میزان شیوع استئاتوز کبدی در مبتلایان به سندرم متابولیک به طور معنی داری بیشتر از غیر مبتلایان بود (89% در مقابل 43%، 0.05>p). در مدل نهایی رگرسیون لجستیک جهت پیشگویی وجود استئاتوزیس تنها BMI (به ازای هر 5 واحد افزایش) در مدل باقی ماند (0.05>p، 10.9-1.7=CI 95%، 4.25=OR).
در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 از میان عوامل مورد بررسی تنها BMI به طور معنی داری قادر به پیشگویی میزان بروز استئاتوزیس بود. به نظر می رسد آگاهی از سایر عوامل متابولیک اطلاعات بیشتری در مورد شانس ابتلا به استئاتوزیس بدست نمی دهد.

مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثرات مکملهای ویتامین های C و E و مینرال های منیزیم و روی بر نمایه های نفروپاتی در افراد دیابتی نوع 2 در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد.
این پژوهش به روش کارآزمایی بالینی تصادفی دو سوکور بر روی 69 بیمار دیابتی نوع 2 تحت درمان با رژیم غذایی و یا قرصهای کاهنده قند خون انجام شد. افراد بطور تصادفی به چهار گروه مینرال (16=n): دریافت روزانه 200 میلی گرم منیزیم (MgO) و 30 میلی گرم روی (ZnSO4)؛ گروه ویتامین (18=n): دریافت روزانه 200 میلی گرم ویتامین C و 100 واحد بین المللی ویتامین E؛ گروه توام ویتامین و مینرال (17=n): دریافت روزانه دو کپسول حاوی ترکیب هر دو مکمل ویتامینی و مینرالی و گروه شاهد (18=n): دریافت دارونما تقسیم گردیدند و کلیه افراد به مدت 3 ماه مکملها را دریافت کردند. در شروع مطالعه و پس از سه ماه مداخله، میزان سرمی مالون دی آلدئید و سطح ادراری میکروآلبومین، پروتئین و فعالیت آنزیم ان - استیل بتا - دی - گلوکزآمینیداز (bNAG) اندازه گیری شد. میزان فشار خون سیستولیک و دیاستولیک با استفاده از فشارسنج جیوه ای اندازه گیری گردید.
تغییر معنی داری در نمایه های آنتروپومتریک، مواد غذایی دریافتی از رژیم غذایی و داروهای مصرفی افراد طی مطالعه ملاحظه نشد. کاهش معنی داری در میزان دفع ادراری میکروآلبومین در گروه های ویتامین و توام ویتامین و مینرال مشاهده گردید. همچنین تغییر معنی داری در فعالیت آنزیم bNAG و پروتئین ادرار در هیچ یک از گروه های چهارگانه مورد بررسی مشاهده نشد. میانگین مالون دی آلدئید پلاسما در گروه های مینرال و توام ویتامین و مینرال بطور معنی داری کاهش یافت. در گروه توام ویتامین و مینرال، کاهش معنی داری در میزان فشارخون سیستولیک، دیاستولیک و میانگین آن مشاهده گردید (0.05>p).
از آنجا که دریافت توام ویتامین ها و مینرال ها سبب کاهش دفع ادراری میکروآلبومین در افراد دیابتی نوع 2 گردید به نظر می رسد دریافت روزانه این مکملها در این بیماران در پیشگیری و درمان نفروپاتی سودمند باشد.

بعضی از پزشکان معتقدند که در همه کودکانی که با تب و تشنج مراجعه می کنند بدون در نظر گرفتن علایم کلینیکی، انجام پونکسیون مایع نخاع الزامی است، زیرا تشنج می تواند تنها علامت مننژیت باکتریال باشد. هدف از این بررسی ارزیابی ضرورت انجام پونکسیون مایع نخاع در کودکانی است که با تب و تشنج مراجعه می کنند.
این مطالعه تحلیلی در مدت 4 سال بر روی 254 کودک 6 ماه تا 5 سال که با اولین حمله تب و تشنج تحت پونکسیون مایع نخاع قرار گرفته بودند، صورت گرفت. کودکانی که همراه تب و تشنج مننژیت داشتند به عنوان گروه مورد و کودکانی که تب و تشنج داشته ولی مننژیت نداشتند به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شدند. موارد زیر بین دو گروه مقایسه شد: سن زیر یک سال، درمان خوراکی آنتی بیوتیک قبل از بروز تشنج، لتارژی، بی قراری، استفراغ، سفتی گردن، فونتانل برجسته، سردرد، خواب آلودگی، کوما، توکسیسیتی و کمپلکس بودن تشنج.
از مجموع 254 کودک، 12 مورد (4.7%) مننژیت داشتند. لتارژی (0.0006>p)، تحریک پذیری (0.0008>p)، استفراغ (0.0001>p)، سفتی گردن (0.0001>p)، فونتانل برجسته (0.05>p)، سردرد (0.006>p)، خواب آلودگی (0.0001>p)، توکسیسیتی (0.0012>p)، کوما (0.005>p)، تشنج کمپلکس (0.04>p) و مصرف آنتی بیوتیک قبل از تشنج (0.0002>p) به طور معنی داری در کودکان مبتلا به مننژیت بیشتر بود. تمام کودکان مبتلا به مننژیت حداقل یکی از شرایط زیر را داشتند: سن زیر یک سال، مصرف اخیر آنتی بیوتیک و علایم کلینیکی مثبت.
با استفاده از معیارهای کلینیکی و نوع تشنج (ساده و کمپلکس)، می توان کودکان بالای یک سال را که مننژیت دارند، از آنهایی که مننژیت ندارند، تشخیص داد. لذا انجام روتین پونکسیون مایع نخاع در تمام کودکانی که با تب و تشنج مراجعه می کنند و سابقه مصرف اخیر آنتی بیوتیک ندارند، ضرورت ندارد.

این تحقیق به منظور ارزیابی ارتباط بین امتیاز تنوع اقلام مصرفی در گروه های مختلف غذایی و کفایت مواد مغذی دریافتی در گروهی از مردان تهرانی انجام شد. در این مطالعه مقطعی، 295 مرد 18 سال به بالا ساکن منطقه 13 تهران شرکت داشتند. دریافت مواد غذایی با استفاده از یک پرسشنامه یادآمد غذایی دو روزه ارزیابی شد. از شاخصهای امتیاز تنوع غذایی (Dietary diversity score = DDS) و تنوع غذایی (Food variety = FV) استفاده شد...

افسردگی در بین بیماران بهبود یافته از آنژین صدری نا پایدار (Unstable angina=UA) شایع است. وجود علایم جزیی افسردگی خطر مرگ بعد از UA را افزایش می دهد. این مطالعه با هدف بررسی میزان افسردگی در بیماران با تشخیص آنژین صدری ناپایدار صورت گرفت.
این مطالعه به روش توصیفی بر روی 100 بیمار (49 زن و 51 مرد) بستری شده با تشخیص آنژین صدری ناپایدار در بیمارستانهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد. از پرسشنامه Beck برای بررسی افسردگی و از نرم افزار SPSS و آزمون خی دو برای انجام آنالیزهای آماری استفاده شد.
71% جمعیت مورد مطالعه درجاتی از افسردگی داشتند: 21% افسردگی شدید، 35% افسردگی متوسط و 15% افسردگی خفیف. تعداد دفعات بستری در بیماران افسرده بطور معنی داری بیشتر از بیماران غیر افسرده بود و افسردگی در زنان مورد مطالعه بطور معنی داری بیشتر از مردان بود.
با توجه به اثر افسردگی در بالا بردن میزان مرگ و میر بیماران قلبی و شیوع بالای این اختلال در این بیماران، لزوم تشخیص و درمان به موقع افسردگی در این گروه از بیماران مطرح می باشد.

این مطالعه با هدف ارزیابی فشار خون دختران 8 تا 13 ساله تهرانی حین روزه داری ماه رمضان و بررسی عوامل مرتبط با آن و مشاهده تغییرات فشار خون مستقل از این عوامل انجام گرفت.
337 دختر دانش آموز با میانگین سنی 1±10 سال بر مبنای چهار پایه تحصیلی سوم، چهارم، پنجم ابتدایی و اول راهنمایی طبقه بندی و به روش تصادفی انتخاب شدند. مطالعه در سه مرحله انجام گرفت. مرحله اول قبل از ماه رمضان و مراحل دوم و سوم در هفته های دوم و چهارم ماه رمضان به ترتیب در روزهای 3±9 و 2±26 این ماه اجرا شد. در هر مراجعه فشار خون سیستولی، دیاستولی، فشار نبض و تعداد نبض به همراه شاخصهای آنتروپومتری اندازه گیری شدند. رشد موهای زهار و رشد پستان بر طبق مقیاس تانر (Tanner) تعیین گردید و در مورد شروع قاعدگی نیز پرسش بعمل آمد.
283 دختر دانش آموز تا پایان مرحله سوم در مطالعه شرکت کردند. دختران در هفته دوم و چهارم ماه رمضان با احتساب روزه پیشواز به ترتیب 3±9 و 4±25 روز، روزه گرفته بودند. تمامی شاخصهای تن سنجی آنان در هنگام روزه داری نسبت به قبل از رمضان اندکی کاهش یافته بود. فشار خون سیستولی در هفته دوم رمضان کاهش معنی دار داشت (11±102 در مقابل 11±99 میلی متر جیوه، 0.001>p) و در انتهای ماه به سطح اولیه بازگشت. فشار خون دیاستولی قبل از رمضان و در هفته دوم به ترتیب 9±70 و 8±71 میلی متر جیوه بود و در انتهای ماه بطور معنی دار نسبت به دو مرحله قبل تا 9±74 میلی متر جیوه افزایش یافت (0.001>p). فشار خون سیستولی و دیاستولی با اکثر شاخصهای تن سنجی همبستگی قوی داشتند. اکثر شاخصهای بلوغ نیز همبستگی مثبت و معنی دار با فشار خون داشتند. از میان متغیرهای فوق وزن قویترین همبستگی را با فشار خون سیستولی (0.48=r) و دیاستولی (0.40=r) داشت (0.001>p). آزمون رگرسیون خطی به روش پلکانی وزن را به عنوان بهترین متغیر پیشگویی کننده فشار خون معرفی کرد.
تغییرات فشار خون دختران 8 تا 13 ساله تهرانی حین روزه داری ماه رمضان در فصل پاییز در محدوده طبیعی و مستقل از تاثیر وزن آنان است.

امروزه تزریق مواد هیدروکربنی بعنوان یک روش عجیب اقدام به خودکشی مطرح است هر چند در حوادث خانگی و صنعتی هم گزارش می شود. نظر جراحان در برخورد با سلولیت شیمیایی و عوارض ناشی از آن متفاوت و بحث برانگیز می باشد. این تحقیق با هدف بررسی اقدامات جراحی انجام شده در بیمارانی که به تزریق مواد هیدروکربنی مبادرت کرده اند و ارایه راهکار عملی برای درمان آنها بر روی بیماران مراجعه کننده به بخش جراحی بیمارستان لقمان حکیم صورت گرفت.
در این مطالعه توصیفی، 21 بیمار که با تزریق مواد هیدروکربنی در فاصله سالهای 84- 1380 به بیمارستان مراجعه کرده بودند، وارد شدند.
اکثریت بیماران مرد، مجرد و در گروه سنی 29-20 سال بودند. نیمی از مردان مورد مطالعه معتاد به مواد مخدر بودند. 6 بیمار دارای سابقه بیماری روانی ثابت شده و 5 بیمار دارای سابقه اقدام به خودکشی بودند. بیشترین ماده تزریقی بلوک کننده های کولین استراز با حامل و پایه هیدروکربور (10مورد) بودند. اغلب موارد در ناحیه قدام ساعد تزریق شده بود (15 مورد). بیشترین علامتی که بیماران با آن مراجعه نمودند، درد و تورم محل تزریق (21 مورد) و بیشترین نشانه حساسیت موضعی (21 مورد) و اریتم (17 مورد) بود. اکثریت بیماران دارای شمارش گلبول های سفید بالا (18 مورد) و گرافی سینه طبیعی بودند. 18 بیمار در سیر بیماری به عمل جراحی نیاز پیدا کردند. شایعترین عمل جراحی زودرس فاشیوتومی و دبریدمان (13 مورد) و شایعترین عمل دیررس انجام پیوند پوست بود (10 بیمار). بیشترین عارضه ناشی از تزریق پس از تحریک پوستی، ایجاد سندرم کمپارتمان بود. هیچ موردی از مرگ بیماران مشاهده نشد.
کنترل دقیق موضع تزریق جهت تشخیص به موقع عوارض موضعی و بررسی اعضای بدن جهت شناسایی عوارض عمومی در این بیماران راهکار مناسبی می باشد. علی رغم درمانهای نگهدارنده اکثریت بیماران به دلیل ایجاد عوارض موضعی، به جراحی نیاز خواهند داشت.

رفتار آدمی تحت تاثیر دانسته ها و اعتقادات او می باشد. در تحقیقات پزشکی در صورتی که محقق انتظار بروز یک نتیجه خاص را از یک طرح تحقیقاتی داشته باشد، این احتمال وجود دارد که تفسیر نتایج تحت تاثیر این نگرش قرار گیرد. لذا کورسازی (Blinding) کلیه مراحل مطالعه برای پیشگیری از این سوگرایی (Bias) یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
این مطالعه از نوع گذشته نگر توصیفی می باشد. در طی یک دوره 4 ساله (1380 لغایت 1383) کلیه طرحهای تصویب شده در معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان که نیاز به بررسی های پاتولوژی داشتند از نظر روش های کورسازی مورد ارزیابی قرار گرفتند. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه با مجری طرح یا بازبینی پروتکل طرحهای تحقیقاتی (proposal) موجود در معاونت پژوهشی انجام گردید.
در 31% از طرحهای تحقیقاتی رعایت اصول کورسازی به صورت مناسب انجام شده بود. در سایر طرحها خطاهای کورسازی مشاهده شد که مهمترین آنها عبارتند از: پاتولوژیست منفرد و مطلع از جزییات طرح، کدگذاری گروهی با اختصارات الفبایی به جای کدگذاری موردی با اعداد تصادفی، عدم حذف مداخلات نظیر وسایل ارتوپدی از نمونه های گروه آزمایش، ارسال مرحله بندی شده نمونه ها در مطالعات چند مرحله ای.
میزان رعایت اصول کورسازی نمونه های پاتولوژی در طرحهای تحقیقاتی ناکارآمد به نظر می رسد. لذا توصیه می شود که طراحی کورسازی و شیوه های ارزیابی آن توسط مشاور آماری طرح و مدیریت امور پژوهشی با دقت لازم صورت پذیرد.

گلیکوپروتیین P محصول ژن MDR1 (ژن مقاومت چند دارویی)، پمپ داخل غشایی است که در انتقال سموم و داروها از داخل سلول به خارج آن نقش دارد. در دستگاه گوارش انسان، گلیکوپروتیین P با غلظت های بالایی در سلولهای اپی تلیال روده یافت می شود. پلی مورفیسم های ژن MDR1 از جمله C3435T با ساخت کمتر گلیکوپروتیین P همراهی دارند و به نظر می رسد با بیماری های التهابی روده بخصوص کولیت اولسرو در ارتباط باشند. در این مطالعه، فراوانی پلی مورفیسم C3435T در بیماران ایرانی مبتلا به کولیت اولسرو در مقایسه با گروه کنترل سالم بررسی شده است.
در یک مطالعه مورد - شاهدی، 150 بیمار مبتلا به کولیت اولسرو و 150 کنترل سالم که از نظر جنس، سن و قومیت همسان شده بودند، انتخاب گردیدند. این دو گروه در طی یکسال (83-1382) به بیمارستان طالقانی مراجعه کرده و مورد معاینه و نمونه گیری قرار گرفتند. بررسی پلی مورفیسم C3435T ژن MDR1 بر روی نمونه های DNA (که از گلبول های سفید خون محیطی استخراج شده بودند) به روش PCR (Polymerase chain reaction) و RFLP (Restriction fragment length polymorphism) انجام گرفت.
میانگین سنی در گروه بیماران 13.9± 40.1 (74-14 سال) و در گروه شاهد 14.0±40.7 (79-16 سال) بود. 80 نفر (53.3%) بیماران مرد و 70 نفر (46.7%) زن بودند. در جمعیت بیماران فراوانی آلل پلی مورفیک 3435T در مقایسه با گروه شاهد به طور معنی داری بیشتر بود (2.22-1.13=95CI%؛ 1.58=OR؛ 0.008=p). ژنوتیپ هتروزیگوت C/T نیز در بیماران نسبت به گروه شاهد به طور معنی داری فراوانی بیشتری داشت (2.64-1.06=95CI%؛ 1.67=OR؛ 0.028=p).
با توجه به نتایج این مطالعه، به نظر می رسد بین فراوانی بیشتر آلل پلی مورفیک 3435T و ابتلا به بیماری کولیت اولسرو در ایران ارتباط وجود دارد.

پزشکی کوانتومی فن آوری نوظهوری در علوم پزشکی است که با عنوان پزشکی جایگزین و مکمل نیز خوانده می شود و از برهم کنش میدانهای الکترومغناطیسی با دوز کم با اندامهای بدن بهره می برد. اساس این تخصص این است که بدن انسان خود شامل میدانهای الکترومغناطیسی است که در درون و بیرون آن در جریان هستند و در تغییرات فیزیکی و شیمیایی آن نقش دارند. این مسایل مبانی فن آوری های جدیدی است که در پزشکی جهت تشخیص و درمان بیماری ها و اختلالات بکار گرفته می شود. این مقاله بر اصول طب کوانتوم و دستگاه هایی که اخیرا در این زمینه اختراع شده اند، مروری خواهد داشت.

نوکاردیا بوسیله گرد و غبار وارد دستگاه تنفس می شود و پس از ایجاد بیماری در ریه از راه خون به قسمتهای دیگر انتشار می یابد. در این مطالعه به معرفی بیماری می پردازیم که با سردرد و استفراغ شدید مراجعه نمود. در سی تی اسکن، علایم خونریزی در نیمکره راست مغز و ادم مغزی دیده شد ولی علایمی از تومور مشهود نبود. بیمار با تشخیص اولیه هیدروسفالی و پسودوتومور سربری بستری شد. در مطالعات تکمیلی با مشاهده کلنی های نوکاردیا در محیط بلاد آگار و باسیل های اسیدفست، نوکاردیا آستروئیدس تشخیص داده شد.