فهرست مطالب

پژوهش های اقتصادی ایران - پیاپی 26 (بهار 1385)

فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران
پیاپی 26 (بهار 1385)

  • 218 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1385/04/05
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سعید مشیری، مهدی رضوان صفحه 1
    صنعت خدمات هوایی ایران بنا به ارتباطات بین المللی از دوران بسیار قبل مجهز به فن آوری های روز بوده و از سال 1362 نیز از فن آوری اطلاعات در سیستم خود به طور منظم استفاده کرده است. بنابراین، مورد بسیار خوبی برای ارزیابی اثر فن آوری اطلاعات بر کارایی بنگاه در ایران است. در این مطالعه، ابتدا روند کارایی صنعت خدمات هوایی ایران با به کارگیری داده های مربوط به شرکت هواپیمایی ملی جمهوری اسلامی ایران طی سالهای 1341-1379 با استفاده از دو روش تحلیل فراگیر داده ها (DEA) و تحلیل مرزی تصادفی (SFA) برآورد شده است. سپس در مرحله دوم، عوامل تعیین کننده کارایی بنگاه با تاکید بر فن آوری اطلاعات شناسایی شده، آثارشان بر کارایی برآورد شده است.
    حالتهای مختلفی از مدلهای فوق با توجه به فروض مربوط به مقیاس تولید و همچنین تعریف متغیرها، به ویژه متغیر ستانده، معرفی و برآورد شدند. در نهایت، مدل تابع تولید بر اساس مسافر - کیلومتر حمل شده به عنوان متغیر ستانده، پاسخهای مناسبی را ارائه داد و در نتیجه از آن، برای بررسی اثر فن آوری اطلاعات بر کارایی استفاده شد. به طور خاص، کارایی روندی تقریبا ثابت ولی همراه با نوساناتی طی سالهای قبل و پس از دوره 1356-1359 داشته است. متغیر فن آوری اطلاعات در صورتی که مبنای به کارگیری فراگیر آن در صنعت خدمات هوایی سال 1362 منظور شود، اثر مثبتی بر کارایی بنگاه داشته است.
    کلیدواژگان: کارایی، روش تحلیل مرزی تصادفی (sfa)، روش تحلیل پوششی داده ها (dea)، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، فن آوری اطلاعات
  • محسن مهرآرا، قهرمان عبدلی صفحه 25
    در طول دهه های گذشته پژوهشگران شواهدی قوی مبنی بر نامتقارن بودن نوسانات قیمت در بازارهای بورس ارایه کرده اند، به این مفهوم که اخبار بد (تکانه های منفی) منجر به نوسانات آتی بیشتری در قیمت و بازدهی سهام نسبت به اخبار خوب می شود. در این مقاله رابطه میان تکانه های بازدهی یا قیمت سهام (اخبار) و نوسانات شرطی با استفاده از الگوهای: GARCH، TARCH، EGARCH وCARCH متقارن و غیر متقارن در بازار بورس اوراق تهران بررسی و فرضیه عدم تقارن نوسانات آزمون می شود.
    شواهد تجربی حاصل از به کارگیری مدلهای نوسان برای بورس اوراق بهادار تهران حاکی از آن است که، تاثیر تکانه های قیمتی منفی و مثبت بر نوسانات آتی قیمت به لحاظ آماری متفاوت نیست. مهمترین دلایل احتمالی نتیجه مذکور را می توان به جوان بودن بورس اوراق بهادار تهران، کند بودن جریان اطلاعات و محدودیتهایی نهادی و سازمانی نسبت داد که منجر به تاثیرات متقارن اخبار خوب و بد شده اند.
    کلیدواژگان: نوسانات، منحنی اثر اخبار، بازار سهام
  • مصطفی کریم زاده صفحه 41
    این مطالعه، رابطه تمرکز زدایی مالی و اندازه دولت جمعی، ملی و استانی را از دو زوایه بخش عمومی و بودجه عمومی بررسی می کند. در بررسی این رابطه از منظر کارایی، از متغیرهای نهادی تمرکز زدایی مالی) مخارج، درآمد، عدم توازن عمودی) و تمرکززدایی سیاسی و نیز متغیرهای کنترلی شهر نشینی، درآمد سرانه واقعی، تجارت خارجی و سهم درآمدهای نفت و گاز طی دوره 1368-1382 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اولا، رابطه تمرکز زدایی مالی مخارج با اندازه دولت جمعی و ملی منفی است، ولی با اندازه دولت استانی مثبت است. ثانیا، رابطه میان تمرکز زدایی مالی، درآمد و اندازه دولت استانی معنی دار نیست. ثالثا، رابطه میان متغیر نهادی عدم توازن عمودی و اندازه دولت استانی، ملی و جمعی مثبت است. همچنین، نتایج برآورد پارامترهای متغیرهای کنترل نشان می دهد که طی این دوره، اثر مستقیم سهم درآمدهای نفت و گاز بر اندازه دولت ناچیز است، در حالی که رشد درآمد ملی سرانه واقعی و تجارت خارجی در ایران، اندازه دولت را گسترش می دهد.
    کلیدواژگان: شاخص قیمت سهام بورس، نرخ ارز حقیقی، تئوری پورتفولیو، مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه ای، نظریه اساسی فیشر، روش ARDL
  • ولی گریوانی صفحه 55
    در چند سال اخیر بحث آزادسازی در کشور به صورت جدی مطرح شده و بحثهای زیادی پیرامون آن صورت گرفته و با بحث پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) تشدید شده است. اما آنچه تاکنون بحث اندکی روی آن صورت گرفته، روش های ارزیابی اثرات آزادسازی روی صنایع کشور است، به همین دلیل، این مقاله بر آن است تا با ارائه و بسط یک روش علمی تحت عنوان ماتریس تحلیل سیاست(PAM) چارچوبی را فراهم نماید که تا حد امکان تمامی شاخصهایی که در ارتباط با بحث آزادسازی مطالعه می شوند، به طور همزمان محاسبه شوند. در این روش، درآمدها و هزینه های تولیدکننده در قالب یک ماتریس 4×3 قرار می گیرد که از طریق آن می توان به تحلیل سیاستهای دولت و اثرات آن بر محصولات تولیدی تولیدکننده پرداخت. پس از بسط این ماتریس، شاخصهای مختلفی که در ارتباط با اثرات آزادسازی روی یک بنگاه مطرح شده اند در سه گروه: ضرایب حمایتی، شاخصهای مزیت نسبی و شاخصهای توان رقابت هزینه ای از این ماتریس استخراج شده و طبقه بندی می گردند. در ادامه، ماتریس تحلیل سیاست برای مجتمع فولاد مبارکه تشکیل شده و شاخصهای مختلف مرتبط با ارزیابی اثرات پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی روی این مجتمع محاسبه خواهند شد. در پایان نیز، این شاخصها نسبت به نهاده های اصلی و همچنین، محصولات این شرکت تحلیل حساسیت خواهند شد.
    کلیدواژگان: تجارت جهانی، فولاد مبارکه، مزیت نسبی، رقابت پذیری، حمایت، ماتریس تحلیل سیاست
  • کریم آذربایجانی، گل آرا ایزدی صفحه 81
    در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش نوع تجارت، تجارت درون صنعت ایران با چین بررسی شود. در این روش، کیفیت و تمایز کالاها بررسی می شوند و از سوی دیگر، این رابطه صرفا در مورد روابط تجاری دو طرفه مد نظر قرار می گیرد. این امر باعث می شود تا نتایج به دست آمده از این طریق دیگر دارای تورشهایی مانند تورش جغرافیایی یا بخشی، نباشند. در این باره از داده های تجارت در سطح چهار رقمی SITC در سالهای 1997 تا 2000، استفاده شده است.
    نتایج به دست آمده در این تحقیق نشان می دهد که تجارت درون صنعت سهم بسیار اندکی از تجارت ایران با چین را تشکیل می دهد. از سوی دیگر، سهم عمده به تجارت درون صنعت عمودی و نه افقی تعلق داشته است. این امر از یک سو نشان می دهد که فشار رقابتی بر کالاهای ایرانی اندک بوده است، و از سوی دیگر، این شاخص نشان می دهد که سهم عمده تجارت درون صنعت، در زمینه مواد اولیه تولید و از کالاهای با کیفیت پایین تشکیل شده است که می توان با اندکی بالا بردن کیفیت کالاهای صادراتی ایران، قدرت رقابتی کالاهای ایرانی را افزایش داد. همچنین، اندک بودن شاخص تجارت درون صنعت در گروه کالاهای به دست آمده حاکی از بالا بودن امکان بروز بیکاری در این صنایع در صورت آزاد سازی تجاری میان ایران و چین - در آینده است.
    کلیدواژگان: تجارت درون صنعت، روش نوع تجارت، تجارت درون صنعت عمودی، تجارت درون صنعت افقی، تجارت دو طرفه
  • یحیی فتحی صفحه 101
    با طرح این فرضیه که کشورهای اسلامی می توانند از طریق تشکیل ترتیبات منطقه ای، ضمن توسعه روابط تجاری درون گروهی به توسعه تجاری و اقتصادی در عرصه جهانی دست پیدا کنند، در این مقاله سعی شده است، امکان و اثر بخشی ترتیبات تجاری بین کشورهای اسلامی با استفاده از مطالعات مزیت نسبی بررسی شود. برای این منظور، عوامل اثربخشی ترتیبات تجاری منطقه ای (RTA''s) بررسی و بر اساس شاخص مزیت نسبی آشکار شده امکان و اثربخشی ترتیبات تجاری بین کشورهای اسلامی تجزیه و تحلیل شده است. نتایج این بررسی حاکی از آن است که، بخش عمده ای از تجارت درون گروه کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی بر پایه مزیتهای نسبی صادراتی بوده و صادرات کالاهای مزیت دار سهم به نسبت بالایی از تجارت بین کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده است.
    کلیدواژگان: تجارت خارجی، ترتیبات تجاری منطقه ای، مزیت نسبی آشکار شده، کشورهای اسلامی
  • محسن رنانی، مرتضی سامتی، حسن فرازمند صفحه 125
    این مطالعه، رابطه تمرکز زدایی مالی و اندازه دولت جمعی، ملی و استانی را از دو زوایه بخش عمومی و بودجه عمومی بررسی می کند. در بررسی این رابطه از منظر کارایی، از متغیرهای نهادی تمرکز زدایی مالی) مخارج، درآمد، عدم توازن عمودی) و تمرکززدایی سیاسی و نیز متغیرهای کنترلی شهر نشینی، درآمد سرانه واقعی، تجارت خارجی و سهم درآمدهای نفت و گاز طی دوره 1368-1382 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اولا، رابطه تمرکز زدایی مالی مخارج با اندازه دولت جمعی و ملی منفی است، ولی با اندازه دولت استانی مثبت است. ثانیا، رابطه میان تمرکز زدایی مالی، درآمد و اندازه دولت استانی معنی دار نیست. ثالثا، رابطه میان متغیر نهادی عدم توازن عمودی و اندازه دولت استانی، ملی و جمعی مثبت است. همچنین، نتایج برآورد پارامترهای متغیرهای کنترل نشان می دهد که طی این دوره، اثر مستقیم سهم درآمدهای نفت و گاز بر اندازه دولت ناچیز است، در حالی که رشد درآمد ملی سرانه واقعی و تجارت خارجی در ایران، اندازه دولت را گسترش می دهد.
    کلیدواژگان: تمرکز زدایی مالی، اندازه دولت، عدم توازن عمودی، دولت جمعی، دولت استانی
  • هوشنگ شجری، کمیل طیبی، سیدعبدالمجید جلالی صفحه 153
    در این مقاله که مبتنی بر روش تحقیق توصیفی و علی و معلولی است، پس از تحلیل مبانی نظری به کمک سیستمهای فازی عصبی، به دو پرسش پاسخ داده می شود؛ اول اینکه، آیا عبور نرخ ارز در ایران صورت می گیرد؟ و دوم اینکه، سیاستهای پولی، ارزی و درجه باز بودن اقتصاد چه تاثیری بر عبور نرخ ارز در ایران خواهد داشت؟ برای پاسخ به این دو پرسش مدلی برای اقتصاد ایران طراحی و یک سیستم معادلات به کمک روش قدرتمند فازی عصبی برآورد شده است.
    با برآورد این مدل مشخص شد که عبور نرخ ارز در ایران وجود دارد و با توجه به مدلی که برای نرخ ارز واقعی در ایران تعیین شده است متغیرهایی چون سیاست پولی، سیاست ارزی و درجه باز بودن اقتصاد بر وضعیت عبور نرخ ارز در ایران تاثیر مثبت داشته است. این مقاله همچنین، نشان می دهد که سیستمهای فازی عصبی ابزاری کارآمد و دقیق نسبت به سایر ابزارهای موجود برای پیش بینی های اقتصادی است و می تواند تحولات شگرفی در عرضه آینده نگری های اقتصادی ایجاد کند.
    کلیدواژگان: عبور نرخ ارز، نرخ ارز واقعی، سیستمهای فازی عصبی، سیاست پولی، درجه باز بودن اقتصاد
  • احمد گوگردچیان، سیدکمیل طیبی صفحه 181
    صنعت پتروشیمی یکی از اساسی ترین و مهمترین صنایع موجود در جهان بوده که از آن به عنوان صنعت مادر یاد می شود. بنابراین، با توجه به ارتباط بالا دست و پایین دست این صنعت با سایر صنایع، گسترش ظرفیتهای صنعت پتروشیمی از طریق جذب سرمایه گذاری خارجی می تواند نقش موثری در رشد و توسعه اقتصادی کشورها در گذار تاریخی آنها داشته باشد.
    در این مطالعه، چگونگی جذب این نوع سرمایه گذاری ها از طریق تدوین یک مدل جذب سرمایه گذاری خارجی در صنعت پتروشیمی به تصویر کشیده می شود، تا پاسخگوی سوال اساسی این مطالعه، مبنی بر شناسایی عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران باشد. سپس ضرایب مدل از طریق روش اقتصاد سنجی داده های تابلویی در دوره زمانی (1372-1381) برآورد و نتایج کسب شده مورد تجزیه و تحلیل می شود.
    در عمل، نتایج بیانگر تاثیرگذاری عوامل مهمی مانند سود آوری، اندازه اقتصادی صنعت، شدت برون گرایی صنعت و مخارج تحقیق و توسعه بر جلب سرمایه های خارجی در صنعت پتروشیمی است. بهبود و کیفیت بالای این عوامل توانایی های ناشی از فعالیتهای تولیدی و اقتصادی صنایع پتروشیمی کشور را محقق و آن را به یک صنعت مزیت دار تبدیل می کند، که حتی می تواند از طریق جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی، ایران را در پیشبرد مذاکرات خود در سازمان جهانی تجارت یاری رساند.
    کلیدواژگان: سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI)، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، داده های تابلویی
|
  • Mostafa Karimzadeh Page 41
    Financial market is one of the most important markets in each economy. Stock exchange has a considerable role in transformation of saving to investment. In major industrial countries, Up and down of the stock exchange not only influence their national economy but also can affect world economy. Theoretically and practically it is known that there is a firm relation between monetary policy and the behavior of the stock exchange market. Hence, there should be a relation between monetary variables and stock price index. Study of these relationships in Iran’s economy is purpose of this article. Theoritical basis of the model rely upon portfolio and Fisher theories. Monetary variables such as M2, interest rate and foreign exchange rate can explain the fluctuations of stock price index. Long run relation for these variables is focus of our study. We tried to find a cointegration vector between these variables using ARDL approach. Results show that there is a firm and positive long run relation between TEPIX (Stock Price Index) and M2,and there is a negative relation between TEPIX and foreign exchange rate and there is a negative but weak relation between TEPIX and interest rate.
  • Garivani Page 55
    In recent years, the subject of globalization has been accomplished and it has been intensified by the discussion of the joining Iran to World Trade Organization (WTO). But the topic that has been discussed a little is the evaluation methods for globalization effects on the industries. So this paper is going to provide a frame with presentation and explanation of a theoretical method titled by Policy Analysis Matrix (PAM). That allows the indicators in relation to the globalization discussion to be studied and simultaneously calculated as possible. In this method, the producer's incomes expenses are placed in a 3*4 matrix frame and with this way we can go through the government policy analysis and it is effects on the producer's products. After expanding this matrix, different indicators that come on the topics in one service in relation to globalization effects are derived and classified in three groups: protection coefficient, cost competitiveness and comparative advantage. Following that, the Policy analysis Matrix was created for Mobarake Steel Company and different indicators of evaluation of Iran joining effects to World Trade Organization (WTO) will be calculated on this Company. At the end, these indicators will be analyses integrand to basic institution and this company's products and their sensitivity.
  • Karim Azarbayejani , Gol Agha Izadi Page 81
    The Purpose of this study is reviewing the Intra Industry Trade between Iran and China by using Trade Type Approach. To avoid the geographic and sectoral bias, we consider the bilateral Trade and we concentrate on quality and commodity differentiation. Our findings show that the share of Intra Industry Trade between Iran and China is very low. In fact, a large part of our trade belongs to vertical (and horizental) Intra Industry Trade. This means that we have a low competetive power in final products, whereas we have a high competetive power in raw materials, and low quality products. Our investigations indicate that Iran’s situation can be improved by ameliorating the quality of exproted products. This study shows that a high unemployment rates belongs to sectors in which the Intra Industry Trade is weak. Thus, one of our main finding requires changes in free trade strategy, so that by increasing the quality of Iranian products, Iran could have a significant share in Intra Industry Trade with China and a progress in industrial employment.
  • Hoshang Shajari , Seyed Komail Tayyebi , Seyed Abdol- Majid Jalaie Page 153
    In the literature of international economics, determination of exchange rate pass- through has been closefy related to main determinants, and to its impacts on other economic variables. In principle, exchange rate pass-through is defined as a change in exchange rate as a result of a change in prices of imported goods. The pass-through is generally measured based on the responsiveness of the import price index to changes in real exchange rate. In accordance with fluctuations in foreign exchange and the exchange rate, this paper attempts to explore the importance of exchange rate pass-through in the Iranian economy. origenaly, a theoretical discussion of the exchange rate pass-through is reviewed, and then, by using Neuro-Fuzzy Systems its situation in Iran is analyzed. In addition, empirical models of import prices and exchange rate are specified for the Iranian economy to examine the impacts of monetary and foreign exchange policies, as well as the degree of economic opennness on exhang rate pass-through in Iran. The models are also estimated and evaluated by the Neuro-Fuzzy Systems. In general, the results obtained indicate that the conduction of all mentioned policies has significant and positive effects on the pass-through status. In addition, the method used is a more efficient and reliable instrument in forecasting the trends of the exchange rate and the price variables
  • Ahmad Googerdchian, Seyed Komail Tayyebi Page 181
    The petrochemical industry plays an important role in the world economy and has many forward and backward linkages with other sectors. So capacity expansion through attracting FDI in this industry can help economy of the host countries to reach; GDP growth, employment creation, technology transfer and its spillover effects. The main purpose of this study is to present and estimate a FDI model which includes the major determinants of attracting FDI to the Iran's Petrochemical Industry. The model coefficients are estimated by the Panel Data, using observations of FDI and the relevant variables on a set of the Iranian individual petrochemical complexes, over the period 1993-2002. The estimation results indicate that: profitability of the host industry, the economic size (production capacity), the degree of openness of the industry and the level of R&D expenses affect significantly the inflow FDI to the Iran's Petrochemical Industry. In other words, improvement in the quantity and quality of such significant factors leads to the inflow of FDI to petrochemical industry of Iran and eventually expanding potential of this industry as well as other sectors dependent on petrochemical industry.