فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران
پیاپی 7 (زمستان 1379)

همکاری اقتصادی منطقه ای، نوعی سیاست بازرگانی برای کاهش محدودیت های تعرفه ای و غیرتعرفه ای تجارت میان کشورهای عضو اتحادیه به منظور ارتقای رشد و توسعه اقتصادی است. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل همکاری اقتصادی کشورهای عضو اکو و تاثیر تشکیل این سازمان در تجارت متقابل کشورهای عضو می باشد.
در این مقاله، با استفاده از شاخص تراکم تجاری، شاخص تکمیل تجاری و شاخص جانبداری تجاری به بررسی این مسائل می پردازیم که آیا تمایل تجاری کشورهای عضو اکو با یکدیگر بیش از تمایل این کشورها به تجارت با سایر کشورهای جهان است؟ آیا الگوی صادرات کشورهای عضو اکو به یکدیگر به الگوی واردات این کشورها از سایر نقاط جهان نزدیک است؟ ودر نهایت اینکه آیا کشورهای عضو اکو توانسته اند با استفاده از امتیازهای ترجیحی دسترسی نسبتا آزاد به بازار یکدیگر داشته باشند؟

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تورم به یکی از معضلات اساسی اقتصاد ایران تبدیل شد. متوسط نرخ تورم در فاصله سال های 1357 تا 1376 بنا بر آمارهای رسمی بالاتر از 20 درصد بوده است. این مساله با توجه به رشد کند اقتصادی مهم تر و حادتر جلوه گر می شود.
در این مطالعه، رابطه بین مانده های واقعی و تورم را با استفاده از الگوی تقاضای پول کاگان و با استفاده از داده های ماهانه مورد بررسی قرار داده ایم. هم چنین، فرض کرده ایم که انتظارات تورمی طبق فرضیه انتظارات تطبیقی شکل می گیرد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که الگوی کاگان قادر است تجربیات پولی و تورمی طی دوره یاد شده را حداقل در مقاطعی، هم بر حسب تعریف محدود پول (M1) و هم بر حسب تعریف وسیع پول (M2) به نحو مطلوبی توضیح دهد. از سوی دیگر، نتایج بررسی حاضر، بار دیگر پولی بودن تورم های موجود در اقتصاد ایران را تایید می کند و هم چنین، نشان می دهد که در بیشتر دوره ها دولت در پی حداکثر کردن درآمد حاصل از خلق پول نبوده است.

در این مقاله، برای تعیین میزان تاثیرپذیری مصرف آب شرب از سیاست های طرف تقاضا، با استفاده از آمار سری زمانی- مقطعی سالهای 1377-1378، تابع تقاضای آب شرب برای شهر کرمان برآورد شده است. نتایج برآوردها نشان می دهد که کشش قیمتی تقاضای آب شرب بین 0.17 تا 0.36 می باشد که نشان دهنده بی کشش بودن تقاضای آب شرب نسبت به قیمت در این منطقه است. هم چنین، کشش درآمدی محاسبه شده بین 0.01 تا 0.12 نشان دهنده ضروری و بی جانشین بودن این کالا در سبد مصرفی خانوار است. علاوه براین، در منطقه مورد مطالعه صرفه های اقتصادی مصرف آب نسبت به تعداد خانوار یا تعداد نفرات خانواده وجود دارد؛ به طوری که هر نفر افزایش در تعداد خانواده به میزان 0.72مترمکعب از مصرف سرانه آب در ماه کم خواهد نمود. طبق نتایج به دست آمده زیر بنای واحد مسکونی، تاثیر مثبت و معنی داری با میزان مصرف آب هر خانوار دارد و وجود باغچه (مصرف خارج از منزل) بر مصرف آب سرانه تاثیر معنی داری ندارد.

یکی از مهم ترین اهداف برقراری نظام های تامین اجتماعی، پرداختن به مسئله توزیع درآمد و کاهش فقر در میان افراد جامعه است که همراه با سایر سیاست های مورد نظر دولت برای بهبود وضعیت توزیع در جامعه مورد استفاده قرار می گیرد. در میان راهبردهای متفاوتی که برای تامین اجتماعی وجود دارد، بیمه های اجتماعی از اهمیت و اولویت خاصی برخوردار بوده و سهم بزرگی از افراد جامعه را تحت پوشش قرار می دهد، چرا که دوران سالمندی و کاهش توان کار در روند معمول زندگی همه افراد جامعه مطرح بوده و به این ترتیب، پرداختن به وضعیت درآمدی افراد بازنشسته برای کل جامعه مهم است. در این مقاله، با استفاده از آمار بودجه خانوار مرکز آمار ایران به بررسی خانوارهای با سرپرست بازنشسته پرداخته و با توجه به معیارهای توزیعی، وضعیت این گروه با کل جامعه شهری مقایسه شده است.
نتایج نشان می دهد که به طور متوسط درصد فقر بین بازنشستگان نسبت به کل جامعه شهری کمتر و هزینه های سرانه سالانه افراد در خانوارهای با سرپرست بازنشسته بیشتر از جامعه شهری می باشد، اما توزیع درآمد بین بازنشستگان نامناسب بوده و درطی زمان نیز بهبود نیافته، اما در جامعه شهری نتایج نشان از بهتر شدن شرایط توزیعی دارد.

تعیین پاداش های مادی، انگیزه کارکنان برای تلاش بیشتر و بهبود قدرت تولید را به همراه دارد و چنانچه عوامل انگیزش، صحیح انتخاب شوند و ضمانت اجرایی صحیح نیز داشته باشند، کارایی و اثربخشی درسطوح خرد و کلان را افزایش خواهد داد.
در این مقاله، علاوه بر سنجش تاثیر پاداش مادی بر افزایش قدرت تولید، در پی سنجش تاثیر عوامل دیگری چون زمان مستقیم کار، انرژی الکتریکی و گاز، مصرف تجهیزات و قطعات برقدرت تولید در خط نورد گرم مجتمع فولاد مبارکه نیز هستیم.
برای بررسی موضوع، در کنار یک هدف اصلی، اهداف دیگری همچون تعیین میزان و جهت تاثیر زمان مستقیم کار، انرژی الکتریکی، انرژی گاز، مصرف تجهیزات و قطعات بر میزان تولید و تعیین میزان تاثیر پاداش مادی بر میزان محصولات مورد قبول واحد کنترل کیفی و مورد رضایت مشتری در نظر گرفته شده است. این اهداف در قالب تعدادی فرضیه مطرح و این فرضیه ها با کمک آمار استخراج شده از آرشیو مجتمع فولاد مبارکه برای یک دوره 60ماهه (1372:1-1377:6) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سپس، برای بررسی میزان تاثیرپذیری عوامل تعیین کننده بر روی تولید ناحیه نوردگرم، مدلی درقالب تابع تولید کاب- داگلاس تدوین و ارایه شده است. آن گاه با استفاده از روش های اقتصادسنجی، مدل مورد نظر برآورد شده و سپس نقش عوامل تاثیرگذار برتولید مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، به طوری که این تاثیرات، توضیح دهندگی پاداش مادی رانیز از طریق ایجاد یک متغیر مجازی در مدل تولید مورد توجه قرار می دهد. اگر چه تاثیرات معنا داراست، اما تغییرات ساختاری را در فرایند تولیدی فولاد ایجاد نمی کند. عدم تغییرات ساختاری درفرایند تولید دردو دوره در نظر گرفته شده قبل و بعد از پاداش دهی از طریق انجام آزمون چاو به اثبات رسیده است.
بر این اساس، یک سناریوی10 درصد افزایش در زمان مستقیم کار در نقش یک متغیر سیاست و قابل کنترل در مدل- به عنوان راه حلی برای اعمال سیاست پاداش دهی- طراحی و با استفاده از شبیه سازی مدل اجرا شده است. نتایج ناشی از این شوک، آثار مطلوبی را بر رشد تولید نورد گرم فولاد نشان می دهد.