فهرست مطالب
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
پیاپی 91 (تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/04/20
- تعداد عناوین: 10
-
-
صفحات 1-20در این پژوهش اثر سیاستهای آزاد تجاری بر رشد اقتصادی کشورهای اسلامی در یک دوره ی 14 ساله (2003-1990)، مورد بررسی قرار گرفته و برای انجام تخمین های مورد نیاز از روش پانل- پویا استفاده شده است، که در حقیقت نقطه ی قوت این مقاله می باشد. در این گونه مطالعات تجربی، بررسی اثرات و انتخاب شاخصهای مناسب برای تحلیل رفتار متغیرها، به ویژه صادرات و واردات که در قالب حجم کل تجارت در نظر گرفته شده است و تاکید این پژوهش بر آنهاست، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش از متغیرهای مرسوم در مدل رشد، نظیر سرمایه ی انسانی، سرمایه ی فیزیکی، جمعیت و متغیرهای کنترل، مانند حجم کل تجارت بین الملل استفاده شده است. این مقاله در قالب یک مقدمه ی کوتاه و سه بخش اصلی و نتیجه گیری تدوین شده است. یافته های این پژوهش از آثار مثبت و ناچیز سیاستهای آزاد تجاری بر رشد اقتصادی کشورهای اسلامی در دوره ی موردنظر حکایت دارد.
کلیدواژگان: پانل پویا، رشد اقتصادی، سیاستهای آزاد تجاری، کشورهای اسلامی -
صفحات 21-48افزایش شدید قیمت نفت خام و نوسانات آن در دهه های اخیر سبب جلب توجه بسیاری از پژوهشگران به حوزه ی انرژی شده است. به نظر می رسد علاوه بر اثر مستقیم قیمت نفت خام، نااطمینانی حاصل از نوسانات قیمت نیز بر عرضه ی نفت خام اثر گذار باشد. در این پژوهش اثر نا اطمینانی قیمت نفت خام بر عرضه ی آن با استفاده از داده های سری زمانی ماهانه ی ژانویه، 1980 تا سپتامبر 2007 برای کشورهای ایران، عربستان، لیبی و نیجریه و داده های ماهانه ی مارس 1981 تا سپتامبر 2007 برای کشور انگلستان بررسی شده است. ابتدا با استفاده از الگوی ناهمسان واریانس شرطی تعمیم یافته (GARCH) نا اطمینانی حاصل از نوسانات قیمت واقعی نفت، محاسبه و سپس ضرایب بلند مدت مدل برای هر کشور و به طور مجزا به وسیله ی الگوی خود بازگشت وقفه ی توزیعی برآورد شده است. نتایج حاصل حاکی از وجود اثر مثبت و معنی دار در عربستان و لیبی، ولی منفی و معنی دار برای انگلستان می باشد، در حالی که این اثر در ایران و نیجریه معنی دار نبوده است. این نتیجه نشان می دهد این است که اثر نا اطمینانی قیمت نفت خام بر عرضه ی آن، به شکل تابع مطلوبیت آن بستگی دارد.
کلیدواژگان: عرضه ی نفت، GARCH، قیمت نفت، نااطمینانی، ARDL -
صفحات 49-72در این مقاله به آزمون تئوری تغییر ساختاری لوئیس در ایران در دورهی 84-1354 میپردازیم. بر اساس این تئوری، تفاوت دربهرهوری نیروی کار بخشی منجر به تخصیص دوباره ی نیروی کار بین بخشهای اقتصادی و سرریز تکنولوژی تولید از بخشهای با بهروری بالاتر (کارخانهای و یا خدمات) به بخشهای با بهروری کمتر (کشاورزی) میشود، که هم گرایی بهرهوری نیروی کار در بخشهای اقتصادی را به دنبال دارد. رشد بهرهوری کل نیروی کار میتواند حاصل رشد بهرهوری درون بخشی و یا حاصل تخصیص مجدد باشد. اهمیت هر یک در رشد بهرهوری را میتوان با توجه به رشد بهرهوری با کاربرد - تحلیل سهم انتقال به دست آورد. این مقاله ابتدا به تحلیل ساختار بهرهوری نیروی کار در ایران میپردازد. سپس با محاسبه ی انتروپی (شاخص تایل)، روند هم گرایی بهرهوری در بخشهای اقتصاد ایران را بررسی می کند. نتایج، نمایانگر فرایند کند هم گرایی و در نتیجه طولانی بودن هم گرایی بهرهوری نیروی کار در بخشهای اقتصاد ایران میباشد. بنابراین هم راستا با مبانی نظری مدلهای اقتصاد دوگانه، میتوان نتیجه گرفت که در ایران با کاهش سهم اشتغال بخش کشاورزی و افزایش سهم اشتغال بخشهای خدمات و کارخانهای، انتقال نیروی کار از بخش کم تر کارا به بخشهای کارا انجام شده است. این فرایند حاصل رشد بهرهوری نیروی کار در بخش صنایع کارخانهای بر اثر پیشرفت تکنولوژی و اثر سرریزناچیز آن به بخش کشاورزی میباشد.
کلیدواژگان: هم گرایی، ایران، آنتروپی، تحلیل سهم بخشی، بهرهوری نیروی کار -
صفحات 73-98فرضیه ی همگرایی معتقد است که اقتصادی با بهره وری پائین تر دارای نیروی بالقوه ای جهت رشد سریعتر می باشد. به عبارت دیگر این اقتصاد امکان آن را دارد که از طریق جذب، قبول و بهکارگیری تکنولوژی های موجود، رشد اقتصادی سریعتری را تجربه کند. در این مطالعه رابطهی بین بهره وری کل عوامل تولید بخش صنعت و همگرایی منطقه ای در استانهای ایران در دورهی 1369 تا 1381 مورد بررسی قرار گرفته است. سئوال اصلی این مطالعه آنست که آیا شکاف بین سطوح بهره وری کل عوامل تولید بخش صنعت و زیربخشهای آن در بین استانهای کشور، عاملی تعیین کننده برای تشویق همگرایی و نیل اقتصادی است یا خیر؟ از شاخص دیویژیا، به منظور محاسبه ی بهره وری کل عوامل تولید استفاده و توسط مدل نیل اقتصادی برنارد و جونز و با استفاده از روش داده های تابلویی به آزمون فرضیه ی همگرایی پرداخته شده است. نتایج آزمون ها نشان میدهد که همه ی صنایع در بین استانها (شامل کل بخش صنعت و زیربخشهای آن) شواهدی دال بر همگرایی در این دوره نشان می دهند. همچنین با استفاده از انحراف معیار بهره وری کل عوامل تولید، هیچگونه شاهدی دال بر همگرایی سیگما یافت نشد.
کلیدواژگان: همگرایی سیگما، رشد اقتصادی، الگوی نیل اقتصادی، همگرایی بهره وری، همگرایی بتا -
صفحات 99-119حدود 60 درصد ذخایر شناخته شده نفت خام جهان در منطقهی خاورمیانه قرار دارد. همین امر سبب میشود که فعل انفعالات این منطقه برای اقتصاد جهانی، حائز اهمیت باشد. از آنجا که تنگهی هرمز گلوگاه صادراتی 90 درصد نفت کشورهای حاشیه خلیج فارس و تامینکنندهی 40 درصد نفت جهان میباشد و کنترل آن در اختیار کشورمان است، همچنین از آنجا که سنجش حساسیت اقتصاد جهان به نفت این منطقه بهویژه در شرایط کنونی برای کشورمان حیاتی است، تلاش شده است تا در این مطالعه برآوردی از تقاضای جهانی برای نفتی که از این تنگه صادر میشود از طریق سنجش کششهای قیمتی و درآمدی بهدست آید. با استناد به آمارهای سازمانهای داخلی و جهانی و با استفاده از الگوی تخمین ARDL تابع تقاضا برای نفت صادراتی از تنگهی هرمز تخمین زده شده است. طبق الگوی تخمین زده شده و نتایج بهدست آمده انتظار میرود که افزایش قیمت در کوتاهمدت موجب افزایش درآمد کشورهای صادرکننده شود، لیکن در دراز مدت این افزایش قیمت موجب کاهش نسبتا درخور توجه تقاضا و در نتیجه کاهش درآمد کشورهای صادرکننده میشود. تقاضای جهانی برای نفت صادره از تنگهی هرمز بی کشش است. هم چنین روند جانشینی انرژی های نو به جای نفت کند اما رو به رشد است. در نهایت اثر پذیری شدید تقاضای نفت در بلندمدت از تولید ناخالص داخلی کشورهای توسعه یافته قابل توجه و تعیین کننده است. به معنای اینکه رکود اقتصاد جهانی از این کانال اثر منفی بر درآمد نفتی کشورهای صادرکنندهی نفت در این منطقه دارد و در دوران رونق بالعکس.
کلیدواژگان: تخمین تقاضای نفت خام، اهمیت ژئوپلیتیک تنگهی هرمز، کشورهای عضو سازمان OECD، روش ARDL، _ خلیج فارس، کشش قیمتی و درآمدی، انرژیهای نو -
صفحات 121-140پاسخ به این سئوال که چه عواملی بر نرخ رشد اقتصادی اثر میگذارند، همواره مورد توجه اقتصاددانان بوده است. سیاستهای مالی و پولی ابزار هایی هستند که دولت ها می توانند از طریق آنها بر متغیر های کلان اقتصادی همانند سرمایه گذاری، تولید، اشتغال، مصرف بخش خصوصی، صادرات، واردات و سطح عمومی قیمت ها و در نتیجه بر رشد اقتصادی به صورت مستقیم و غیرمستقیم اثر بگذارند. هر چند کاربرد برخی از این ابزار میتواند اثری منفی بر رشد اقتصادی داشته باشد، ولی از وظایف مهم دولت به ویژه در هنگام ارائه ی کالاهای عمومی، نمی توان چشم پوشی و نقش آن را محدود کرد. این مطالعه در قالب یک الگوی کلان اقتصادی و با استفاده از روش پویای سیستمی، به شبیه سازی متغیرهای کلان و بررسی اثر مخارج مصرفی و عمرانی دولت بر رشد اقتصادی و سایر متغیرها میپردازد. ابتدا با فرض افزایش 40 درصدی بودجهی دولت در دورهی ده ساله در قالب سه سناریوی مختلف، اثر مخارج دولت بر رشد اقتصادی و مقایسه ی میزان اثر گذاری مخارج مصرفی و عمرانی دولت بررسی می شود. سپس اثر افزایش کسری بودجهی دولت و تامین آن از طریق استقراض از بانک مرکزی، بر رشد اقتصادی بررسی می شود. نتایج نشان می دهد که اگرچه مخارج عمرانی و مصرفی دولت به طور متوسط سبب افزایش رشد اقتصادی می شود، این اثر برای مخارج عمرانی بیشتر بوده است. همچنین تامین مالی دولت از طریق انتشار اسکناس، رشد اقتصادی را کاهش می دهد.
کلیدواژگان: رشد اقتصادی، الگوی کلان اقتصادی، روش پویای سیستمی، مخارج عمرانی و مصرفی دولت -
صفحات 141-175بازار سرمایه، در مقایسه با سرمایه گذاری در سپرده های بانکی و اوراق مشارکت از ریسک و نااطمینانی بالایی برخوردار است، بنابراین انتظار می رود سود حاصل از سرمایه گذاری از حداقل بازدهی مورد انتظار بدون ریسک افزون تر باشد. به همین دلیل به کارگیری تکنیک ها و تحلیلهای تخصصی برای تخمین و پیش بینی تلاطم بازار مالی برای بهینه سازی سرمایه گذاری در بازار مالی، ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق روش های مختلف پیش بینی تلاطم در بازدهی دارایی ها مدل سازی و دقت آن ها مورد ارزش یابی قرار می گیرد. الگوسازی، برآورد و پیش بینی های این ویژگی با استفاده از روش هایARIMA–SCRL، ARMA-XRL، GARCH، GARCH-C و ریسک متریک و با استفاده از «داده های هفتگی» انجام می شود. این تحقیق تلاطم تحقق یافته ی قیمت سهام سیمان تهران را از دوره ی 03/01/1370 تا 26/07/1385، با استفاده از انواع روش های غیرخطی که در آن «اثرات بازده های وقفه ای»، «اثرات اهرمی» «شکست ساختاری» گنجانده می شود و هم چنین مدل سازی و دقت آن ها را با یکدیگر مقایسه و ادبیات مربوط به این موضوع را در حد وسیعی معرفی می کند. نتایج تخمین ها و پیش بینی ها با وجود اثرات ARCH در رفتار بازدهی سهام سیمان تهران، حاکی از برتری الگوی ARIMA–SCRL نسبت به مدل های دیگر است. هم چنین در این تحقیق نشان داده می شود که اخبار خوب و بد اثرات متقارنی بر قیمت سهام سیمان تهران دارند و مجموع توان دوم بازده های هفتگی، سنجشی بدون تورش را برای تلاطم تحقق یافته میسر می کند.
کلیدواژگان: پیش بینی تلاطم، اثر اهرمی، قیمت سهام سیمان تهران، تلاطم تحقق یافته، مدل ARMA، داده های پر فراوانی -
صفحات 177-199در این مقاله ابتدا به بررسی اجمالی علوم شناختی و اقتصاد شناختی پرداخته می شود در مجموع دونظریه عمده علوم شناختی درباره ی نحوه ی عملکرد ذهن وجود دارد که عبارتند از: نظریه های الهام گرفته از کامپیوتر و هوش مصنوعی و نظریه ی مدل های پیوندگرا. درحال حاضر نظریه ی مدل های پیوندگرا، نظریه ی غالب در زمینه ی عملکرد ذهن در علوم شناختی است. هایک و نورث، دو اقتصاددان برنده ی جایزه ی نوبل هستند که براساس مدل های پیوندگرا کوشیده اند با استفاده از مفاهیمی مانند فرهنگ، باورها و نهادها، ارتباطی میان ذهن، شناخت و عملکرد اقتصادی برقرار کنند. این مقاله نشان می دهد هرچند مدل های هایک و نورث نکات بدیعی را مطرح میکنند اما دارای مشکلاتی نیز هستند و شاید بتوان با استفاده از سایرنظریه ها مانند نظریه های نهادگرایی گفتمانی به تکمیل آن ها مبادرت ورزید.
کلیدواژگان: نورث، علوم شناختی، نهاد، اقتصادشناختی، هایک -
تمرکز زدایی و شکست در تدارک کالاهای عمومی ملی توسط دولت های محلی: با استفاده از رهیافت تئوری بازی هاصفحات 201-220طی دو دههی اخیر در جوامع مختلف، تمرکززدایی، به عنوان ابزاری برای کارآمدتر کردن سیاست های بخش عمومی قلمداد شده است. اگرچه در کنار منافع مطرح شده، این مقوله دارای هزینه هایی نیز می باشد؛ برخی از نظریه پردازان موضوع تمرکززدایی بر این باورند که واگذاری اختیار تدارک کالای عمومی ملی به دولت های محلی منجر به شکست سیاست های تمرکززدایی می شود. در این مقاله با بهکارگیری رهیافت تئوری بازی ها، پیامد اجرای سیاست تمرکززدایی در مورد کالاهای عمومی مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج مطالعه با استفاده از تئوری بازی ها نشان می دهد که واگذاری اختیار تدارک کالای عمومی ملی به دولت های محلی، شرط دست یابی به کارایی پرتو را نقض می کند.
کلیدواژگان: کارایی پرتو، تمرکززدایی، کالای عمومی ملی، تئوری بازی ها، دولت های محلی -
صفحات 221-242با توجه به این که صنعت توریسم به عنوان یکی از مهم ترین و پردرآمدترین صنایع جهان در آغاز هزاره سوم بوده و می تواند نقش قابل توجهی را در تامین درآمدهای ارزی و رشد و توسعه اقتصادی کشورها - از جمله کشورهای اسلامی- ایفا کند، در این مطالعه بر آن شدیم تا به بررسی رابطه میان صنعت توریسم و رشد اقتصادی در کشورهای عضو کنفرانس اسلامی (OIC) بپردازیم. لذا به منظور پاسخ دادن به این پرسش که «آیا بخش توریسم منجر به رشد اقتصادی کشورهای اسلامی خواهد شد و آیا می تواند به عنوان یک عامل مؤثر بر توسعه اقتصادی آن ها باشد یا خیر؟» مدل سازی داده ها و اطلاعات آماری در این تحقیق بر پایه مدل های پانل پویا (DPD) و پانل ایستا (SPD) قرار گرفته و رابطه میان توریسم و رشد اقتصادی در کشورهای اسلامی طی دوره زمانی 1990 تا 2007 با استفاده از تخمین زن های، گشتاورهای تعمیم یافته (GMM)، اثرات ثابت و اثرات تصادفی برآورد شده است. نتایج تجربی حاصل از این تحقیق رابطه ی مثبت میان مخارج توریسم و رشد اقتصادی (افزایش GDP سرانه) در این کشورها را تائید میکند.
کلیدواژگان: روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM)، رشد اقتصادی، کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی (OIC)، توریسم
-
Pages 1-20During recent years, a debate has been taking place on the relationship between economic growth and trade policies. The present article explores the impact of trade liberalization on economic growth in Islamic countries. We chose a sample of 26 Islamic countries and using the GMM method, estimated the correlation between trade liberalization and economic growth for the period 1990-2003. The empirical results of our study indicate that trade liberalization has positively affected economic growth. All the variables covered are statistically significant. The findings confirm that the growth rate of gross capital formation, literacy rate and total magnitude of trade have positive effect and the population growth rate has a negative effect on economic growth. From the above, we can conclude that all Muslim countries would gain in terms of economic growth by joining WTO and liberalizing their trade regimes, to take advantage of an increasingly globalized World.
-
Pages 21-48Sharp increase in oil price and the volatility in recent decades have attracted most researchers towards the field of energy. It seems not only the direct oil price, but also the uncertainty caused by the oil price volatility affect the raw oil supply. In this research the effect of oil price volatility on oil supply has been estimated using monthly time series data from January 1980 to September 2007 for Iran, Saudi Arabia, Libya and Nigeria, and the monthly data from March 1981 to September 2007 for UK. Fist, applying GARCH the uncertainty from real oil price volatility is estimated, and then the long run coefficients are obtained using ARDL. The results indicate that the effect has been positive and significant in Saudi Arabia and Libya, but negative and significant in UK, while it was insignificant in Iran and Nigeria. This shows that the effect of oil price uncertainty on the oil supply depends on the shape of the utility function.
-
Pages 49-72This paper examines the Lewis theory of structural change in Iran in the period 1974-2005. Where labor productivity growth and the intensive use of labor occurs via reallocation of labor between sectors or spillovers in the production from the manufacturing or service sectors to agriculture resulting to convergence. Assessing whether productivity gap is reducing or increasing, takes us to the notion of convergences. Aggregate productivity growth can occur within sectors or result from sectoral employment reallocation. Their relative importance can be fairly easily assessed by decomposing growth using a shift-share analysis. In this study, first the importance of sectoral reallocations is measured by a shift-share analysis, then convergence in sectoral productivity level is measured by Theil index. The results support the process of convergence in the sectoral labor productivity in Iran on the period under consideration. However, sectoral convergence may take a long time to occur.
-
Pages 73-98The convergence hypothesis maintains that an economy whose productivity lags behind other economies has a potential to grow faster. In other words, this economy can experience faster economic growth through absorbing, accepting, and using available technology experience. In this study, we have examined the relationship between TFP of industry sectors and regional convergence in Iran's provinces during the time-period 1369-1381. We have measured TFP by using Divisia index. Then, have examined TFP convergence hypothesis by using the Bernard-Jones catch-up model and panel data approach. The empirical analysis shows that all industries have experienced convergence across Iran's provinces in this time-period. We find evidence of conditional convergence in all industries except for wood industry – which shows evidence of absolute convergence. In addition, by using TFP standard deviation we find no evidence for sigma convergence.
-
Pages 99-119About 60 percent of the world's known reserves of oil reside in the Middle East region. As such, any developments of this region are of utmost importance for the world economy. The Strait of Hormuz is the export conduit for 90 percent of the oil of the countries bordering the Persian Gulf, supplying 40 percent of world oil consumption, and is controlled by our country. Since assessment of the sensitivity of world economy to oil, specifically, in this region, is very critical for our country, we have tried to determine the price and income elasticity through a study of world demand for the oil exported from the Strait of Hormuz. Price rise can cause higher income for exporting countries in the short-term period. However, in the long run, it causes a substantial decrease in the demand and subsequently in the income of exporting countries. The world demand for the oil exported from the Strait of Hormuz is inelastic. Moreover, the trend for substitution of renewable energies for oil is slow, but ever-increasing. Finally, the significant and influential conclusion is the substantial impact of the gross domestic product of developed countries on the demand for oil.
-
Pages 141-175Investing in stock markets usually is involved in more risks than the bounds and bank deposits. It is expected that resulting returns (capital gain plus yields) from trading in a stock market to be more than those of in a risk free investment. Therefore, developing accurate techniques of estimation and forecasting in volatility analysis of financial markets is inevitable. Sum squares of weekly returns provide an unbiased measure for realized volatility. In this paper, returns is modelled by an ARIMA process, and volatility is modelled by ARIMA_XRL, ARMA-SCRL, GARCH, GARCH_C and a Risk_Metric processes. The main propose of present research is the estimation and forecasting of volatility in the weekly returns of Tehran Cement Company’ share during 1381/01/03 to 1385/07/26. Our models consist of Leverage Effects, Lagged Returns Effects, and also Structural Breaks. Our findings confirm, among all the techniques, that the accuracy of ARIMA–SCRL process in volatility modelling is considerable. Furthermore it was resulted that, bad and good news are of symmetric leverage effects on the return of Tehran cement share price.
-
Pages 177-199In this article,We briefly analyse cognitive science and cognitive economics. Generally, there are two main theories related to cognitive science and brain performance models. First theory which are inspired by computer and Artifical Intelligence and second the connectionist models. The connectionist theory is the most prevalent in cognitive science now. Hayek and North, the two Nobel laureates, by using Conceptions such as culture, Beliefs and Institutions tried to establish connectin between brain, cognition and Econmic Performance in line with the connectionist models. Although Hayek and North models developed innovative points but they have some defaults. perhaps These theories can be improved by synthesizing the Discursive Institutionalism and discourse theory.
-
Pages 201-220During the last two decades, decentralization has been supposed as a tool for making the public sector policies more efficient. Despite the claimed benefits, there are some costs; Some of decentralization theorists believe that devolution of pure public goods provision to local governments has led to the failure of decentralization policies. This article uses game theory to study the implications of decentralization policies for public goods from the efficiency point of view. The study findings which are based on a mathematical language and the game theory, reveal the fact that devolution of pure public goods provision to local governments violates Pareto efficiency measure.
-
Pages 221-242Tourism industry has been the fastest and the most income-generating industry in the first decade of the third millennium. It has been for many countries including some of OIC member countries a source of foreign exchange and contributed into their development. In this paper, we try to test empirically whether tourism expansion has had any significant effect on economic growth of OIC member countries or not. Applying econometrics technique of Generalized Method of Moments (GMM) on static and dynamic panel data for the period of 1990-2007, we try to estimate the fixed and random effects of tourism on economic growth. Our empirical findings show that there is a strong relationship between tourism expenditures in OIC member countries and their per capita GDP.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.