فهرست مطالب

تعلیم و تربیت - سال سی‌ام شماره 4 (پیاپی 120، زمستان 1393)

فصلنامه تعلیم و تربیت
سال سی‌ام شماره 4 (پیاپی 120، زمستان 1393)

  • بهای روی جلد: 40,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1393/10/29
  • تعداد عناوین: 7
|
  • اسکندر فتحی آذر، یوسف ادیب، سید محمد طباطبایی صفحه 9
    هدف از انجام دادن این پژوهش، دستیابی به تجارب معلمان شرکت کننده در آزمون اعزام به مدارس خارج از کشور برای شناخت این پدیده است.مطالعه حاضر به شیوه کیفی و از نوع پدیدار شناسی با نمونه گیری هدفمند و از طریق مصاحبه ژرف نگر با 14 نفر ازمعلمانی انجام گرفت که در مصاحبه پس از قبولی در آزمون سال تحصیلی 92-91شرکت کرده بودند. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه بود. مصاحبه ها به دقت ثبت و در همان جلسه، با شرکت کنندگان مرور می شد و در صورت تایید مورد پذیرش قرار می گرفت. تجزیه و تحلیل متن مصاحبه ها با روش هفت مرحله ای کلایزی صورت پذیرفته است.یافته های حاصل ازتجارب معلمان در چهار مضمون اصلی شامل: عوامل انگیزه بخش برای شرکت در آزمون، فعالیتهای قبل از شرکت در آزمون، نگرانی های قبل از قبولی، ویژگی های افراد اعزام شونده و 23 مضمون فرعی شامل: کسب تجربه جدید، لذت بردن از سفرو آشنایی با فرهنگ وآداب ورسوم کشورهاوتنوع در زندگی،حقوق و مزایا،رضایت و اشتیاق همسر،کسب موقعیت اجتماعی،یادگیری زبان برای خود و فرزندان،افزایش اعتماد به نفس،احساس وظیفه نسبت به دانش آموزان هم وطن،یافتن دوستان جدید از استانهای گوناگون، اشاعه فرهنگ دینی و معرفی انقلاب اسلامی، شناخت بیشتر جایگاه کشور خود،حج تمتع و عمره مفرده از طریق کشور میزبان، خرید منابع مطالعه و آمادگی برای شرکت در آزمون، مشورت و تحقیق و بررسی پیرامون نحوه برگزاری آزمون ومصاحبه،تحقیق و بررسی پیرامون امنیت کشورها،نگرانی قبول نشدن در آزمون، نگرانیپیرامون تحصیل فرزندان درخارج ازکشور،نگرانی پیرامون مسائل فرهنگی واخلاقی فرزندان،نگرانی دوری از پدر و مادر، نگرانی ازذبح اسلامی در کشورهای غیر مسلمان،نگرانی ازعدم رعایت عدالت در پذیرش معلمان، داشتن شخصیت علمی،حجاب اسلامی، ظاهر مناسب و اخلاق خوب استخراج شده است.نتایج حاصل از پژوهش حاضر می تواند برای مسئولان آموزش و پرورش و سایر پژوهشگران علاقه مند در این حوزه مورد استفاده قرار گیرد و تصویری روشن از ادراکات معلمان شرکت کننده در آزمون ارائه نماید.
    کلیدواژگان: تجارب معلمان، پدیدارشناسی، انگیزه، نگرانی
  • علی ضیایی مهر صفحه 31
    این مقاله قصد دارد با ارائه خلاصه و تحلیلی از تحقیقات انجام شده در زمینه طنز در دو دهه اخیر به تبیین نقش و اثرات طنز آموزشی در فرآیند یاددهی- یادگیری با تاکید بر مزایای به کارگیری طنز در آموزش زبان دوم/ خارجی بپردازد. ابتدا تعاریف، کارکردها و رایج ترین نظریه های طنز در سه حوزه اجتماعی- روانی، زبا نشناختی و آموزشی ارائه می شود. سپس، انواع و اشکال طنز مورد بهره گیری در فضاهای آموزشی، به ویژه در محیط های آموزش زبان دوم ارائه می شود و پیامدهای مثبت و منفی به کارگیری طنز در کلاس درس مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. مهم ترین کارکردهای طنز در حوزه های یاد شده عبارت است از: استفاده از آن به مثابه یک استراتژی برای نفوذ در دیگران، بهبود روابط، بیان و تقویت همبستگی با مخاطبان، افزایش انسجام گروهی و استفاده از طنز به مثابه ابزاری برای انتقال و تسهیل یادگیری دانش زبان شناختی و اجتماعی- فرهنگی زبان دوم. در واقع، با توجه به اینکه طنز تشکیل دهنده هسته مرکزی هر سه کارکرد اصلی آن یعنی نفوذ اجتماعی، تقارب و تنظیم سبک ارتباطی افراد است، پیش بینی می شود که تعاملات آمیخته به طنز در محیط های آموزشی و کلاسهای درس به اثربخشی آموزش کمک کند. با وجود محاسن یاد شده، طنز نامناسب ممکن است موجب بروز اثرات منفی مانند بی اعتبار کردن خود و دیگران شود.
    کلیدواژگان: طنز آموزشی، کارکردهای طنز، زبان دوم، خارجی، نظریه های زبانشناختی طنز، انواع طنز، توانش ارتباطی
  • محمدحسن میرزا محمدی صفحه 61
    پژوهش حاضر با هدف بررسی و تبیین ماهیت و ویژگی های پژوهش تطبیقی در فلسفه تعلیم و تربیت، با تاکید بر روش شناسی فارابی انجام گرفته است. با توجه به این هدف، دو پرسش زیر برای پژوهش حاضر، صورت بندی شده اند: الف) ماهیت و ویژگی های پژوهش تطبیقی در فلسفه تعلیم و تربیت چگونه است؟ ب) ماهیت و ویژگی های پژوهش تطبیقی در فلسفه تعلیم و تربیت از دیدگاه فارابی چگونه است؟ برای پاسخ به پرسشهای فوق، از روش پژوهش «توصیفی – تحلیلی» استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش،تطبیق از منظر فلسفه تعلیم و تربیت، فراتر از مقایسه صرف دو اندیشه یا موضوع بوده و مستلزم رسیدن به مرحله قضاوت و نقد است. به همین سبب، پژوهش تطبیقی در این حوزه نیز، فراتر از روش های کمی، از شیوه های کیفی پژوهش بهره گرفته و موضوع تربیتی را امری پیچیده دانسته است. انجام این نوع پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت مستلزم رعایت شرایطی است. فارابی به عنوان پیشرو فلسفه تطبیقی در تعلیم و تربیت اسلامی، تمام اصول و شرایط پژوهشی را به نحوی ماهرانه و ظریف به انجام رسانده است. پایبندی ایشان به معیارهای تطبیق، چه در مقایسه اندیشه ای دو فیلسوف تربیتی (مثلا افلاطون و ارسطو) و چه مقایسه دو موضوع مستقل (مثلا فلسفه و دین) به طور کامل دیده می شود. در پایان پیشنهاداتی برای بهبود مطالعات تطبیقی در حوزه فلسفه تعلیم و تربیت، با تاکید بر روش شناسی فارابی، ارائه شده است.
    کلیدواژگان: پژوهش تطبیقی، فلسفه تعلیم و تربیت، معرفت شناسی، روش شناسی، فارابی
  • یحیی معروفی، صادق پناهی توانا صفحه 83
    هدف کلی این پژوهش، تحلیل محتوای کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه برای تعیین جایگاه مولفه های هویت ملی_مذهبی در محتوای این کتابهاست. روش پژوهش،اسنادی ومبتنی بر تحلیل محتواست. جامعه آماری پژوهش هشت جلد کتاب درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه تالیف دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش است. حجم نمونه، با جامعه پژوهش برابر است. برای گردآوری اطلاعات از فهرست وارسی (چک لیست) سنجش مولفه های هویت ملی- مذهبی استفاده شده است.این فهرست برای تعیین روایی محتوایی در اختیار چند نفر از متخصصان قرار داده شد که با انجام اصلاحاتی مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار و ثبات میان دیدگاه ارزیابان نسبت به مقوله ها از ضریب توافق داوران بر اساس روش کودر -ریچاردسون بهره گیری شد. ضریب پایایی درونی یا ضریب توافق(97/0rtt=) تعیین شد، که گویای هماهنگی و ثبات درباره نظام مقوله بندی میان داوران است. برای تجزیه و تحلیل پرسشها از شاخصهای آمار توصیفی مانند فراوانی، درصد و میانگین بهره گیری شد. یافته ها نشان دادند که میزان تاکید برمولفه های هویت ملی_مذهبی در کتابهای ادبیات فارسی دوره متوسطه یکسان نیست و بیشترین میزان تاکید به ترتیب به میزان 44/58 و19/19 درصد بر مولفه های میراث فرهنگی و مولفه های مذهبی و کمترین میزان تاکید به ترتیب به میزان 48/0 و02/8 درصد برمولفه های خرده فرهنگها و مولفه های ملی_سیاسی شده است.مولفه های جغرافیایی سرزمینی در جایگاه متوسط قرار دارند.
    کلیدواژگان: هویت، هویت ملی، مذهبی، کتابهای ادبیات فارسی، تحلیل محتوا
  • احد نویدی، فاطمه قاسمی صفحه 105
    برای مطالعه تاثیر ارزشیابی کمی و کیفی بر اضطراب دانش آموزان شهر قزوین،266 دانش آموز چهارم ابتدایی که در سال تحصیلی 91-1390 مشغول تحصیل بودند، به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. با درنظر گرفتن مدرسه به منزله واحد نمونه گیری، از میان مدارس ابتدایی، 4 مدرسه(یک مدرسه دخترانه و یک مدرسه پسرانه از مدارس تحت پوشش طرح و یک مدرسه دخترانه و یک مدرسه پسرانه از مدارس غیرمشمول) انتخاب شد. برای انتخاب مدارس غیرمشمول (گروه مقایسه) از نظرات کارشناسان مناطق آموزشی و مدیران مدارس استفاده شد. وقتی که دو مدرسه تحت پوشش ارزشیابی توصیفی تعیین شد، با مشورت کارشناسان مناطق آموزشی و مدیران مدارس، از میان مدارس غیرمشمول طرح، دو مدرسه که از لحاظ سطح اجتماعی- اقتصادی خانواده ها و دانش حرفه ای معلمان هم سطح و قابل مقایسه با مدارس مشمول طرح بودند، انتخاب شد. سپس، از هر مدرسه منتخب یک کلاس تعیین شد و دانش آموزان کلاسهای انتخاب شده از لحاظ متغیر اضطرابمورد سنجش قرار گرفتند. برای پردازش و تحلیل داده ها،شاخصهای مرکزی و پراکندگی محاسبه شد و برای مقایسه اضطراب دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی توصیفی با دانش آموزان غیر مشمول، از تحلیل واریانس دو راهه استفاده شد. برای حصول اطمینان از برقراری مفروضه های بنیادی آزمون F، داده های 26 نفر از افراد نمونه آماری حذف شدند و تحلیل آماری برای 240نفر انجام شد.یافته های تحقیق نشان می دهند که ارزشیابی توصیفی به کاهش اضطراب دانش آموزان هر دو جنس منجر شده است. در واقع، از لحاظ سطح اضطراب میان دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی توصیفی و دانش آموزانی که طبق روال قبلی براساس مقیاس فاصله ای صفر تا 20 ارزشیابی شده اند، تفاوت معنادار وجود دارد. اثر اصلی نوع ارزشیابی و جنس دانش آموزان بر اضطراب معنادار است، ولی اثر تعاملی جنس و نوع ارزشیابی بر اضطراب معنادار نیست.بنابراین، صرف نظر از جنس دانش آموز، ارزشیابی توصیفی می تواند سطح اضطراب را کاهش دهد.
    کلیدواژگان: ارزشیابی آموزشی، ارزشیابی کیفی، اضطراب، خودکارآمدی، انگیزش تحصیلی، دوره ابتدایی
  • مهناز سادات رضایی، علیرضا کیامنش، زهرا نقش صفحه 123
    هدف از انجام این پژوهش، بررسی روابط میان عملکرد خواندن و برخی متغیرهای زمینه ای در سطح مدرسه و دانش آموز و بررسی درصد واریانس هریک از سطوح در تبیین واریانس عملکرد خواندن است. به همین منظور داده های پایه چهارم مطالعه بین المللی پرلز 2006 در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. این تحلیل بر نمونه ایرانی شامل3978 دانش آموز پایه چهارم ابتدایی 208 مدرسه تاکید دارد. متغیرهای مورد استفاده در این تحلیل از دو سطح انتخاب شده اند: سطح دانش آموز (خودپنداره، نگرش و میزان مطالعه) و سطح مدرسه (میزان مطالعه معلم). در این مقاله با بهره گیری از نرم افزار HLM داده های پرلز تحلیل شده و به سبب ماهیت این داده ها از تکنیک مدل یابی چندسطحی استفاده شده است زیرا در داده های پرلز دانش آموزان درون کلاسها، کلاسها درون مدارس و مدارس درون کشورها آشیانه شده اند. نتایج تحلیل دوسطحی، اطلاعات دقیق تری در مورد عوامل موثر بر عملکرد خواندن به دست می دهد و نشان دهنده این است که دو متغیر سطح دانش آموز یعنی خودپنداره و نگرش، رابطه ای معنادار با عملکرد خواندن ندارند ولی میزان مطالعه رابطه ای مثبت و معنادار با عملکرد خواندن دارد و هر سه متغیر حدود 15/1 درصد از واریانس عملکرد خواندن را تبیین می کنند. همچنین رابطه متغیر سطح مدرسه (میزان مطالعه معلم) نیز با عملکرد خواندن مثبت و معنادار است و این متغیر 43 درصد از واریانس عملکرد خواندن را تبیین می کند.
    کلیدواژگان: خودپنداره خواندن، نگرش خواندن، میزان مطالعه دانش آموز، میزان مطالعه معلم، پرلز 2006 و روش های چندسطحی
  • المیرا آریانا کیا، جعفر حسنی صفحه 141
    راهبردهای تنظیم هیجان، تجارب هیجانی منفی مانند اضطراب را کاهش می دهند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش راهبردهای تنظیم هیجانی در طول امتحان در اضطراب امتحان انجام شده است. در چارچوب یک طرح همبستگی از میان دانشجویان دانشگاه های علم و صنعت و خوارزمی 350 نفر (175 دختر و 175 پسر) به شیوه نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شدند و با پرسشنامه تنظیم هیجانی در طی امتحان و پرسشنامه اضطراب امتحان مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که میان راهبرد عاملیت با مولفه نگرانی و نمره کل اضطراب امتحان و راهبردهای کارآمدی در بررسی مشکل، کاهش تنش و ارزیابی مجدد اهمیت آزمون با نمره کل و هر دو مولفه نگرانی و هیجان پذیری اضطراب امتحان رابطه منفی معنادار وجود دارد. در حالی که میان راهبردهای تفکر آرزومندانه و ملامت خویش با نمره کل و هر دو مولفه نگرانی و هیجان پذیری اضطراب امتحان رابطه مثبت معنادار وجود دارد. همچنین، از میان 8 راهبرد تنظیم هیجانی طی امتحان، راهبردهای ملامت خویش، تفکر آرزومندانه، کارآمدی در بررسی مشکل و ارزیابی مجدد اهمیت آزمون قوی ترین پیش بینی کننده های مولفه های اضطراب امتحان و نمره کل اضطراب امتحان هستند. با توجه به نتایج پژوهش می توان گفت که راهبردهای تنظیم هیجانی طی امتحان، نقش مهمی در اضطراب امتحان دارند. بنابراین، مدرسان با آموزش راهبردهای امتحان دادن مناسب می توانند به دانش آموزان و دانشجویان در تنظیم بهتر هیجانهای خود در طول آزمون و کاهش احساسات ناخوشایند در مورد آزمون از جمله اضطراب امتحان کمک کنند.
    کلیدواژگان: تنظیم هیجان، اضطراب امتحان، تنظیم هیجانی در طی امتحان
|
  • E. Fathee Aazar, Y. Adib, S. M. Tabaatabaaee Page 9
    To gain some insight into the experiences of those teachers who participate in the overseas schools assignment examination, a group of 14 successful participants were interviewed mainly on their motives, activities and concerns prior to the examination, and the characteristics of those who are assigned to overseas schools. In addition to these general areas, questions regarding the religious aspects of living in a foreign country were also asked. For example, they were asked if they were worried about the food being halal or not; or whether they could go to Haj from the host country. The responses given are of some use by other participants and the ministerial authorities engaged in the overseas schools program.
    Keywords: teacher's experiences, overseas schools assignment exam, phenomenology, motives, concerns
  • A. Zeyaaee Mehr Page 31
    Research on educational humor during the past two decades demonstrates both the role and the impact of humor on the processes of learning and teaching, especially in the area of second/foreign language learning. There are a number of theories giving different definitions and leading to a variety of strategies for the use of humor in the classroom. Both positive and negative consequences are enumerated, as are the areas in which it can be utilized. Among these are social relations and cohesion as well as a socio-cultural facilitator in learning a second language. Considering that humor is the core component of social penetration, closeness, and communication style, its beneficial use in the classroom cannot be denied. Nevertheless, inappropriate humor can be detrimental to both the humorist and his/her audience.
    Keywords: educational humor, functions of humor, second, foreign language, communicative competence
  • M.H. Mirzaamohammadi Page 61
    Comparative research, from a philosophical perspective in education, goes beyond the mere comparison of two ideas or subjects, and necessitates both judgment and critical analysis. Considering the complexities of the educational processes, doing comparative research in educational philosophy requires certain skills and conditions to be met. Faaraabee, as the vanguard of the comparative philosophy in Islamic education, demonstrates such skills, whether in comparing the ideas of giants such as Plato and Aristotle, or the comparison of two independent subjects like philosophy and religion. Therefore, his method can serve as a model for doing comparative studies in educational philosophy.
    Keywords: comparative research, educational philosophy, epistemology, methodology, Faaraabee
  • Y. Maroofi, S. Panaahi Tavaanaa Page 83
    To discover the extent to which the subject of national-religious identity is covered in high school Farsi textbooks in literature, all such textbooks (a total of 8) were content analyzed utilizing a check list of relevant indices. The validity of the instrument was assessed by a panel of experts who gave ample feedback as to how to be improved. The inter-rater reliability of the check list was calculated to be 0.97. Data analyses revealed a differential coverage of the subject and its components across the text books. The mostly covered components of the national- religious identity are the cultural heritage and religious components, while the least coverage is that of ethnic minorities and national politics, with the geographic components ranking in the middle.
    Keywords: identity, national, religious identity, Farsi literature textbooks, content analysis
  • A.Navidi, F. Ghaasemi Page 105
    The type of educational evaluation can affect anxiety among other variables. That is why the Iranian educational system has recently adopted a new type of evaluation, called qualitative evaluation in contrast to the old quantitative approach. To show the difference of the two approaches in impacting on anxiety, two comparable samples of students being evaluated with the two approaches were tested on anxiety and compared using analysis of variance. The results show that both female and male students being evaluated qualitatively suffer less from anxiety in comparison to their counterparts being evaluated quantitatively.
    Keywords: educational evaluation, qualitative evaluation, anxiety, elementary school, motivation
  • M. S. Rezaee, A.R. Kiamanesh, Z. Naghsh Page 123
    To determine the role of student and school variables in reading performance, the data on Iranian fourth graders who participated in PIRLS 2006 were analyzed. The sample had included 3978 students from 208 schools. At the student level the following variables were measured: self-concept, attitude, and time spent on studying. The school level variable was teacher's time spent on studying. In analyzing the data multilevel modeling techniques were utilized. Results show that only student's time spent on studying is positively and significantly related to reading performance. More significant was the finding of teacher's time spent on studying which accounted for 43% of the variance in the reading performance.
    Keywords: reading self, concept, attitude towards reading, time spent studying, PIRLS 2006
  • E. Aryanakia, J. Hassani Page 141
    It is well known that the use of emotional regulation strategies can reduce negative emotional experiences including anxiety. However, does the use of such strategies while taking an exam result in reducing test anxiety? To answer this question a cluster sample of 350 university students was selected and then tested on the use of emotional regulation strategies and test anxiety. Results show that the agency strategy is negatively correlated with anxiety, as are the efficiency, stress reduction, and re-evaluation strategies, while the correlations between wishful thinking and self-blaming strategies and anxiety are positive. From among the 8 strategies identified, the self-blame, wishful thinking, and efficiency in problem evaluation were the strongest predictors for general anxiety and test anxiety. Thus, teachers can take steps in helping their students learn and use appropriate strategies in order to overcome test anxiety.
    Keywords: emotional regulation, test anxiety, emotional regulation while taking the test