نشریه دانش مدیریت
پیاپی 57 (تابستان 1381)

نظریه ی سازمان های یادگیرنده، یک نظریه جدیدمدیریتی است که توسط "دکتر پیتر سنگه" از استادان انستیتوی فنی ماساچوست ارایه شده است. سنگه معتقد است در دنیای کنونی که دنیایی است پیچیده و با تغییرات سریع، سازمانها در صورتی می توانند مزایای رقابتی خود را حفظ کنند که به صورت موجودیتی واحد و یکپارچه قادر به یادگیری سریع تر نسبت به رقبا باشند.قابلیت های شخصی، آرمان مشترک، مدل های ذهنی، یادگیری تیمی و تفکر سیستمی، پنج اصلی هستند که سنگه، ایجاد سازمان های یادگیرنده را مشروط به تحقق همزمان آنها می داند. مقدمات راهکارهای ایجاد سازمان های یادگیرنده را باید در شناسایی موانع این راه، و رفع آن ها جست و جو کرد. در ادبیات موضوع، موانع حرکت به سوی سازمان های یادگیرنده به سه دسته تقسیم شده است: 1- موانع آغاز حرکت 2- موانع تداوم حرکت 3- موانع تثبیت حرکت. ولی در یک نگاه عمیق تر، می توان موانع آغاز حرکت به سوی سازمان های یادگیرنده را به دو دسته تقسیم کرد: 1-موانع ایجاد عزم و انگیزه حرکت: موانعی که "جلوی تقاضا" برای حرکت را می گیرند. 2-موانع ایجاد اندازه و تکانه ی حرکت: موانعی که از "تحقق حرکت" جلوگیری می کنند. در این تحقیق، " موانع تقاضا برای حرکت"، موانع زیر بنایی نامیده شده و مورد بررسی قرار گرفته اند. در ادمه براساس روش دلفی و با نظرخواهی از صاحب نظران، موانع ایجاد سازمان های یادگیرنده در ایران مورد مطالعه قرار گرفت که منجر به شناسایی چهار مانع به عنوان مهم ترین موانع ایجاد سازمان های یادگیرنده در ایران گردید.

امروزه جوامع توسعه یافته و صنعتی، "فار" را به عنوان موتور رشد و توسعه، در کلیه بخش های اقتصادی خویش به کار گرفته اند. کاربردهای مختلف "فار"، مانند شهر الکترونیکی، دولت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و اموزش الکترونیکی با سرعت خیره کننده ای در حال گسترش می باشد. برای نیل به این منظور دولت ها با ایجاد زیرساختهای مناسب، رشد و توسعه "فار" را تسریع نموده اند. این مقاله با معرفی مدل بسترهای پنج گانه، دسته بندی مناسبی از زیرساختهای مورد نیاز جهت توسعه ملی "فار" ارایه می دهد. این مدل دربرگیرنده پنج بستر مدیریتی، فنی، قانونی – حقوقی، نیروی انسانی و فرهنگی – اجتماعی است. پس از معرفی هر یک از بسترهای پنج گانه، اقدامات کشور مالزی در زمینه ایجاد زیرساخت های "فار " مورد مطالعه موردی قرار گرفته و تطبیق آن با مدل بسترهای پنج گانه بررسی خواهد گردید.

جامعه شناسی مدیریت دولتی به مثابه شاخه ای از جامعه شناسی سازمان ها، در صدد وقوف بر تاثیرات متقابل دولت و جامعه است. دولت ریشه در جامعه دارد و جامعه شناسی دولت، بررسی جایگاه دولت در جامعه است. مدیرت دولتی نیز به عنوان سکاندار دولت منبع اثرگذاری بر جامعه ضمن اثر پذیری از شرایط جتماعی است. در جوامع بزرگ دولت بزرگ ترین و مقتدرترین نوع سازمان است که بر جامعه اعمال قدرت کرده و زندگی و فرایندهای اجتماعی (فرهنگی، سیاسی و اقتصادی) را دگرگون می کند. در این نوشته دولت در قالب دو دیدگاه وابستگی و استقلال تحلیل شده و کارکرد اصلی دولت به جای ابزار سلطه و عنصر انسجام دهنده، عدالت گستری تعریف شده است. ضمن این که بحث کارایی اقتصادی و عدالت اجتماعی در ارتباط با پدیده دولت مورد تحلیل قرار گرفته است. پیشاپیش گفته می شود که در این مقاله بیشتر به مفاهیم انتزاعی پرداخته شده و از اشاره به موارد خاص اجتناب شده است.البته نظریه های رویکرد جامعه شناسی سازمان به منظور قابلیت استفاده در طیف وسیعی از انواع سازمان ها، معمولا در سطح انتزاع بالاتری ارایه می شوند.

شکل گیری تضاد منافع و اختلاف در سازمان ها و گروه های کاری امری طبیعی است. همچنین برخورد صحیح و علمی مدیران در مراحل مختلف شروع اختلاف تا پایان آن می تواند از بروز بحران و از هم پاشیدگی بنگاه ها و فعالیت های اقتصادی جلوگیری نماید.شرکت ها و مؤسسات تعاونی که هدف فعالیت آن ها تامین نیاز اعضاء و اداره امور آن ها به صورت مردم سالار و با مشارکت اعضاء است. علی رغم شیوه مدیریت مردم سالار حاکم بر فعالیت آن ها به علت بروز تعارض در منافع بین اعضاء و مدیران، با اختلافات داخلی مواجه می گردند. این تعارضات علاوه بر ایجاد خسارات مادی برای طرفین اختلاف، به حیثیت معنوی تعاونی ها به عنوان مؤسسات اقتصادی و اجتماعی که به عدالت و توزیع عادلانه درآمد در جامعه معتقد است و در آن، ارتباط صحیح عضو با سازمان موجب به وجود آمدن پیوندی متین بین تامین نیاز مشترک و حمایت متقابل می گردد، لطمه وارد می نماید. این مقاله بر مبنای اولین تحقیق انجام شده در زمینه عوامل بروز اختلاف در انواع تعاونی ها در ایران به بررسی و تجزیه و تحلیل 1253 شکایت مطرح شده در 224 شرکت تعاونی مسکن،مصرف، حمل و نقل، صنفی و اعتبار در سطح استان تهران می پردازد و پیشنهادهایی برای بهبود مدیریت تعارض در تعاونی ها و کاهش اختلاف و نحوه برخورد با آن ارایه می نماید.

آن چه امروزه به عنوان یک ضرورت برای مدیران به اثبات رسیده، لزوم استفاده از مدیریت راهبردی جهت ادامه حیات در محیط های پیچیده و متغیر کنونی است. مدیریت راهبردی عبارت است از: تدوین راهبرد مناسب جهت تحقق اهداف بلند مدت در شرایط متحول و متغیر کاری.تمرکز اصلی این مقاله بر قسمت اول مراحل مدیریت راهبردی (مرحله تدوین راهبرد) یعنی شناسایی موقعیت راهبردی است.در این مقاله تکنیکی جدید تحت عنوان تکتیک چهار مرحله ای دلتا در جهت شناسایی موقعیت راهبردی معرفی می گردد. مراحل چهار گانه این تکنیک عبارتند از: غربال سازی مدل دلتا، اولویت بندی شاخص های تایید شده با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی، رسم منطقه موجه تار عنکبوتی برای راهبردهای مدل دلتا و تعیین موقعیت راهبردی در نمودار سه بعدی. در ضمن این تکنیک بر اساس مدل دلتا طراحی شده است.

این مقاله مسئله بهینه سازی ترکیبی و نیز چگونگی ترکیب تحقیق در عملیات و هوش مصنوعی برای حل این نوع مسئله را، مورد بررسی قرار می دهد. در این تحقیق یکی از مسائل بهینه سازی ترکیبی - مسئله توزیع و میسریابی وسیه نقلیه - که به طور خاص در دهه اخیر مورد مطالعه قرار گرفته، بررسی شده است.

این مقاله مساله بهینه سازی ترکیبی و نیز چگونگی ترکیب تحقیق در عملیات و هوش مصنوعی برای حل این نوع مساله را، مورد بررسی قرار می دهد. در این تحقیق یکی از مسائل بهینه سازی ترکیبی – مسئله توزیع و مسیر یابی وسیله نقلیه – که به طور خاص در دهه اخیر مورد مطالعه قرار گرفته، بررسی شده است.