نشریه دانش مدیریت
پیاپی 59 (زمستان1381)

عدم اطمینان محیطی یک مفهوم کلیدی در ادبیات نظریه و طراحی سازمان است. به ویژه در نظریه هایی که ماهیت و چگونگی تعامل سازمان و محیط را تبیین می نمایند. بخش مهمی از فعالیت های تجربی و نظری با هدف مفهوم سازی سنجش و اندازه گیری عدم اطمینان محیطی انجام شده است. اکثر این تلاش ها و اقدامات ناظر بر این پیش فرض ضمنی است که عدم اطمینان برای حفظ تعادل سازمانی و عملکرد رضایت بخش غیر کارکردی و مضر است. بنابراین بر شناسایی و تجویز روش ها و راهبرهایی که مدیران بتوانند پیامدهای منفی عدم اطمینان را کاهش داده و یا از بین ببرند تمرکز شده است. به رغم این حقیقت که مفهوم عدم اطمینان محیطی موجد زمینه نظری قوی و با اهمیتی است تحقیقات تجربی انجام شده از ناسازگاری و اغلب مشکلاتی در تفسیر نتایج برخوردارند پرسش اصلی این است که سازمان های اثربخش و موفق چگونه خود را با شرایط عدم اطمینان محیطی تطبیق می دهند؟ ساختار راهبرد فرهنگ سازمانی سامانه های اطلاعاتی و سایر عناصر و متغیرهای مهم یک سامانه ی اجتماعی یعنی سازمان ها و شرکت های موفق و اثربخش در شرایط عدم اطمینان محیطی باید چه شرایط و کیفیتی داشته باشند؟ به عبارتی ساز و کارها روش ها و راهبردهای این سازمان ها برای رویارویی با این پدیده کدامند؟ این پژوهش تلاشی است در جهت پاسخ به پرسش های بالا تا بدین وسیله الگو و مدل اثربخشی سازمان در شرایط عدم اطمینان را طراحی و تبیین نماید.

مقاله حاضر طراحی و تبیین سامانه ارزیابی کیفیت خدمات سامانه های اطلاعاتی است نگارنده ضمن بررسی سابقه تحقیق و مبانی نظری مربوط به تبیین مدل پیشنهادی خود پرداخته است. این مدل توسط خبرگان دانشگاهی و صنعت خودروسازی مورد تایید قرار گرفته و دارای شش بعد اصلی عوامل محسوس قابلیت اعتماد تفاهم همدلی تضمین و تعامل انسان رایانه است و هرکدام از ابعاد با شاخص هایی سنجیده شده است. درمجموع بیست و پنج شاخص برای ارزیابی کیفیت خدمات سامانه های اطلاعاتی معرفی شده و در یکی از شرکت های وابسته به خودروسازی به اجرا گذاشته شده است.

کارکرد فرآیندهای یک سازمان در عملکرد آن سازمان نقش بسیار موثری دارد. جهت کنترل نمودن عملکرد سازمان لازم است کلیه فرآیندها شناسایی شده و تحت کنترل قرار گیرند. اما هر فرآیندی از زوایای مختلف قابل بررسی و نظارت است. این مقاله با در نظر گرفتن موضوعات مختلف موثر بر فرآیند، رویکرد هشت مرحله ای (تعاملات بین فرآیندها، تنظیم فرآیندها، مطابقت فرآیندها با نیازهای مشتریان، مطابقت فرآیندها با برنامه های راهبردی سازمان، بهره وری فرآیندها، کنترل شکست فرآیندها، ممیزی فرآیندها و مهندسی مجدد فرآیندها) را مورد بحث قرار داده است.

بهره وری یک پدیده پذیرفته شده در صنعت جهانی است. کشورهای مختلف جهان هم اکنون برای بالا بردن تراز بهره وری ملی صنعتی بازرگانی و آموزشی خود پیگیرانه تلاش می کنند و می کوشند تا از راه ساز و کارها کارآمد مدیریتی سبب بالا رفتن تراز بهره وری شوند. بهره وری در سازمان های مختلف می تواند تابعی از متغیرهای گوناگون باشد که یکی از مهم ترین آنها فضای سازمانی است. نویسنده مقاله در مورد فضای سازمانی و بهره وری دو پژوهش در سازمان های آموزشی و صنعتی انجام داده و د هر دو پژوهش به وجود رابطه میان فضای سازمانی و بهره وری دست یافته است. یکی از راهبردهای بهینه سازی بهره وری در سازمان ها رعایت سهم هر یک از عامل های فضای سازمانی است. رعایت این عامل ها در بالا بردن تراز بهره وری خدمات مدیران موثر است. این عامل ها در سازمان های صنعتی به ترتیب اهمیت عبارتند از: پشتیبانی – پاداش – دوستی – هویت – ضابطه ها – تعارض – قبول خطر – مسوولیت و ساختار و در سازمان های آموزشی عبارتند از: هویت پاداش – دوستی – تعارض – پشتیبانی – و قبول خطر.

با توجه به پیشرفت فناوری و افزایش رفاه عمومی مردم جهان صنعت جهانگردی روزبه روز گسترش می یابد. کشورهای جهان از راه جذب جهانگردی درآمد فراوانی به دست می آورند ولی در کشور ما این صنعت هنوز نتوانسته است جایگاه واقعی خود را به دست آورد حال آن که جاذبه های جهانگردی فراوانی در کشور ما وجود دارد. دلایلی را که باعث این امر شده است می توان چنین بر شمرد: جنگ ایران و عراق – احساس ناامنی در ایران کمبود امکانات و تسهیلات و ضعف سامانه حمل و نقل در ایران این عوامل باعث می شود جهانگردان تمایلی برای سفر به ایران از خود نشان ندهند. در این مقاله سعی شده است تا موانع و مشکلات موجود بر سر راه توسعه صنعت جهانگردی شناخته شده و رابطه بین وضعیت سیاسی ایران کمبود تبلیغات کمبود امکانات مشارکت ندادن بخش خصوصی با عقب افتادگی صنعت جهانگردی هیچ رابطه ای وجود ندارد. بیش ترین دلیل ضعف جهانگردی در ایران به کمبود تبلیغات و شناخت کم نسبت به جاذبه های جهانگردی در کشو بر می گردد. با تبلیغات و نشان دادن جاذبه های ایران به مردم دنیا می توان بر این مشکل غلبه پیدا کرد و صنعت جهانگردی را رونق داد.

موضوعی که مورد علاقه محققان مدیریت راهبردی است کارآمدی فرآیند تدوین و اجرای راهبرد است که تحقیق حاضر بر آن تاکید دارد. بررسی ادبیات موضوع نشان می دهد که به رغم تحقیقات بسیار گسترده جهانی در رابطه با این موضوع، هنوز هیچ تعریف منحصر به فردی در مورد تدوین راهبرد وجود ندارد. در نتیجه دامنه گسترده ای از چارچوب مفهومی برای تدوین و اجرای راهبردها وجود دارد. تعداد کمی از آن ها بر شرایط عملی تاکید دارند. این مقاله شکاف موجود بین تدوین راهبرد و اجرای آن را تعیین کرده و به مهمترین عواملی که باعث این شکاف می شود، توجه می کند.

موضوعی که مورد علاقه محققان مدییت راهبردی است کارآمدی فرآیند تدوین و اجرای راهبرد است که تحقیق حاضر بر آن تاکید دارد. بررسی ادبیات موضوع نشان می دهد که به رغم تحقیقات بسیار گسترده جهانی در رابطه با این موضوع هنوز هیچ تعریف منحصر به فردی در مورد تدوین راهبرد وجود ندارد. در نتیجه دامنه گسترده ای از چارچوب های مفهومی برای تدوین و اجرای راهبردها وجود دارد. تعداد کمی از آن ها بر شرایط عملی تاکید دارند. این مقاله شکاف موجود بین تدوین راهبرد و اجرای آن را تعیین کرده و به مهمترین عواملی که باعث این شکاف می شود توجه می کند. همین طور مقاله رابطه بین فرآیند برنامه ریزی راهبردی و تغییر محیط را بررسی می کند.