نشریه دانش مدیریت
پیاپی 63 (زمستان1382)

چرایی چیستی و چگونگی نهادی شدن سازمان در محیط و پیامدهایی آن برای سازمان مورد توجه محققان نهادگرا در مبحث سازمان و مدیریت است یکی از مسائل اصلی این حوزه مطالعاتی‘ تناقض نهادی شدن و تغییر نهادی است. فرآیند نهادی شدن با ثبات و در مقابل نهادزدایی با تغییر همراه است. مدلی که بتواند ثبات و تغییر نهادی را به صورت همزمان و همسنگ تبیین کند‘ همواره هدف تلاش های حقیقت جویانه اندیشمندان این حوزه پژوهشی بوده است. تحقیق حاضر با به کارگیری روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی‘ عوامل زیربنایی نهادی شدن و تغییر نهادی را در قالب مدل دیالکتیکی ارایه داده و روابط علی بین متغیرها را بصورتی منسجم با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری آزموده است.

تحلیل پوششی داده ها یکی از رویکردهای علمی است که با به کارگیری مبنای ریاضی قوی به محاسبه کارایی می پردازد. تحلیل پوششی داده ها‘ تکنیکی ناپارامتریک برای سنجش و ارزیابی کارایی نسبی مجموعه ای از واحدهای تصمیم گیرنده با ورودی ها و خروجی های چندگانه است. از آن جا که در مدل های اولیه تحلیل پوششی داده ها اولا معیار سنجش کارایی‘ معیاری شعاعی است ثانیا رتبه بندی کاملی از واحدها ارایه نمی شود و این مدل ها واحدها را فقط به دو دسته کارا و ناکارا طبقه بندی می نماید و ثالثا این مدل ها توانایی تفکیک و تشخیص کافی میان نتایج ارایه نمی کنند‘ مقاله حاضر سعی شده است تا این مشکلات به طور همزمان رفع شود. به عبارت دیگر‘ این مقاله سعی در استفاده از مفهوم تحلیل پوششی داده ها به منظور بهبود قدرت تشخیص‘ با به کارگیری مدل پروفایل کارایی هر ورودی و تلفیق این مدل با تحلیل سلسله مراتبی جهت ارایه یک رتبه بندی کامل از واحدهای تصمیم گیرنده دارد. لذا در این مقاله ابتداء مدل پروفایل کارایی هر ورودی و سپس تکنیک پیشنهادی مزبور جهت انجام رتبه بندی کاملی از واحدهای تصمیم گیرنده مطرح می شود.

دولت الکترونیک عبارت است از استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در ارائه خدمات دولتی به شهروندان و کسب و کارها چنان چه دولت الکترونیک به درستی اجرا شود ارباب رجوع قادر خواهد بود که به راحتی وارد سایت دولت شده و اطلاعات یا خدمات مورد نیاز خود را از آن جا دریافت کند در طراحی یا استخدام دولت الکترونیک آن چه قبل از هر چیز باید مورد برسی قرار گیرد شناسایی وضعیت فعلی و رسیدن به وضعیت مطلوب طراحی نمود در این مقاله مدلی تحت عنوان مدل بلوغ دولت الکترونیک وزارت بازرگانی ایران معرفی شده است که با دید استقرایی ابتدا تمامی سازمان ها و معاونت های تابعه یک وزارتخانه را مورد بررسی قرار داده و سپس از طریق جمع بستن بلوغ دولت الکترونیک در این واحدهای تابعه بلوغ وزارتخانه را استخراج میکند در این مدل واحدهای تابعه بر اساس دو مورد خدمت رسانی الکترونیکی و برنامه ریزی و پشتیبانی الکترونیکی مورد بررسی قرار می گیرند در این مقاله فقط مدل مفهومی تشریح می شود

در دهه های اخیر نظریه ها رویکردها و دیدگاه های گوناگون در عرصه دانش مدیریت پدید آمده است این مقاله در پی مقایسه نظری سه رویکرد پر رونق دهه های اخیر است که هر سه در زمینه تحول سازمانی مطرح گردیده اند مقایسه تحلیلی سه رویکرد مدیریت کیفیت فراگیر باز مهندسی فرایندهای کاری و سازمان های یادگیرند ه هدف اصلی این مقاله است ابتدا مروری بر ادبیات مقایسه رویکردهای مورد نظر انجام گرفته است آنگاه فلسفه مفروضات اصول ابزار و روش های اجرایی هر رویکرد به طور جداگانه مورد مطالعه عمیق قرار گرفته است بر اساس این مطالعه تفاوت ها و شباهت های رویکردها با یکدیگر به دست آمده و در بخش پایانی مقاله در جدولی تدوین شده است بر اساس یافته های این بررسی شباهت ها و تفاوت هایی که این سه رویکرد در زمینه نوع نگرشی که نسبت به سازمان محیط منابع انسانی و رهبری دارند نیز به دست آمده است همچنین تفاوت ها و شباهت هایی که هر یک از این رویکردها درباره شیوه تحول در سازمان دارند مورد ارزیابی قرار گرفته است برخی از این تفاوت ها و شباهت ها تاکید هر رویکرد بر جنبه های خاصی از مفاهیم مدیریتی و برخی دیگر به راهبرد و شیوه هر رویکرد در اجرای این مفاهیم مربوط می شود

در این نوشتار ضمن اشاره به نیاز آموزشی ضرورت ارزیابی نیازهای آموزشی در سازمان های دولتی و مراحل آن مورد بررسی قرار گرفته است با عنایت به تجارب نویسندگان مقاله در اجرای پروژه های نیازسنجی آموزشی در برخی از سازمان های دولتی ایران و بررسی مدل های نیازسنجی آموزشی از جمله مدل کافمن وهرمن 1996 کریک 1987 گلدستاین 1992 سینجر 1990 استوت 1993 سورینا 1997 اندرسون 1994 و 1993 انرسون 1993 الگوی شورای همکاری 1997 گریفث و ویلیامز 1998 ادگار شاین 1980 ترولو 1997 و ودال و وینستنتلی 1998 و با توجه به به روز نبودن شرح وظایف در سازمان های دولتی ایران به منظور تکمیل و بومی نمودن مدل های موجود مدل تلفیقی تحت عنوان مدل نیازسنجی آموزشی مماس توسط نگارندگان این نوشتار برای انجام نیازسنجی آموزشی در سازمان های دولتی ایران طراحی و پیشنهاد میگردد دراین مقاله ساختار اجزا مراحل و نحوه اجرای نیازسنجی آموزشی با استفاده از این مدل به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.

در این مقاله با استفاده از یک مدل ریاضی روش جدیدی جهت برنامه ریزی هم زمان توسعه ظرفیت و جایگزینی ماشین آلات با انجام تجزیه و تحلیل معیارهای مالی‘ عملیاتی‘ وسرمایه گذاری ارایه می گردد. از انجا که راهبردهای بلندمدت هر سازمان با طرح های ظرفیتی تبیین می شود و از طرفی اجرای چنین طرح هایی مستلزم هزینه های بسیار بالا و در عین حال غیرقابل برگشت است از این رو فرایند تصمیم گیری در مورد طرح های توسعه ظرفیت و جایگزینی ماشین آلات و تجهیزات مساله ای حساس و پیچیده در مراکز صنعتی است. مدل ریاضی حاصل از نوع برنامه ریزی عدد صحیح مختلط شامل متغیرهای پیوسته و صفر و یک است. با توجه به این که مدل حاصل بسیار پیچیده و بزرگ است و قابل حل با روش های تحلیلی موجود نیست از این رو روش حل این مساله با در نظر گرفتن ویژگی های مدل ریاضی توسعه می یابد. این مدل در چارچوب الگوریتم ژنتیک مختلط طراحی می گردد. در پایان برای اطمینان از اعتبار روش ارایه شده‘ نتایج حل مدل ریاضی با نتایج اجرای الگوریتم ژنتیک پیشنهادی مقایسه می شوند. یک مورد واقعی نیز معرفی و با استفاده از روش پیشنهادی بررسی می گردد.

همواره تمایل به بررسی تحولات تکنولوژیکی و اثرات آن بر ساختار، تصمیم گیری، استراتژی و مزیت رقابتی و هم چنین نادیده گرفتن تاثیرات آن بر ارزش های خاص کاری که کارکنان برای سازمان ها خلق می کنند، وجود داشته است. یک مطالعه جامع تحولات تکنولوژیکی می بایستی بر ارزش های کاری تمرکز نماید که این ارزش ها به عنوان جزیی از قرارداد روانشناختی در کار، بر شخصیت انسان، یادگیری، رشد فکری، ارزش های اخلاقی، تعهد، هماهنگی و خلاقیت تاکید می کنند در این مقاله مدلی بر اساس هفت ارزش کاری مذکور معرفی شده که چشم اندازهای جدیدی بر اثرهای تغییر تکنولوژیکی ارایه می کند.

همواره تمایل به بررسی تحولات تکنولوژیکی و اثرات آن بر ساختار تصمیم گیری استراتژیکی و مزیت رقابتی و همچنین نادیده گرفتن تاثیرات آن بر ارزش های خاص کاری که کاری که کارکنان برای سازمان ها خلق می کنند‘ وجود داشته است. یک مطالعه جامع تحولات تکنولوژیکی می بایستی بر ارزش های کاری تمرکز نماید که این ارزش ها به عنوان جزیی از قرارداد روانشناختی در کار‘ بر شخصیت انسان‘ رشد فکری‘ ارزش های اخلاقی‘ تعهد‘ هماهنگی و خلاقیت تاکید می کنند در این مقاله مدلی براساس هفت ارزش کار مذکور معرفی شده که چشم اندازهای جدیدی بر اثرهای تغییر تکنولوژی ارایه می کند.