نشریه دانش مدیریت
پیاپی 73 (تابستان 1385)

به رغم گذشت بیش از ده سال از طرح نظریه سازمان یادگیرنده توسط پیترسنگه، به دلیل عمق و وسعت بسیارش هنوز جنبه های مبهم بسیاری در این ایده وجود دارد که آشکار سازی آن ها نیازمند تحقیقات بیشتری است. در این مقاله چیستی سازوکار های یادگیری سازمانی همراه با مدلی از سازمان یادگیرنده بحث شده و هم چنین سازوکار های یادگیری سازمانی در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفت ایران با روش میدانی مورد بررسی قرار گرفته است.ضمن اعتبار سنجی پرسشنامه، نتایج به دست آمده از آزمون دو جمله ای حاکی از آن است که شرکت مذکور از سازوکارهای مناسب یادگیری سازمانی جهت تسهیل یادگیری سازمانی، تشخیص نیازهای یادگیری و توسعه، بر آوردن نیازهای یادگیری توسعه و اجرای دانش فراگرفته شده در عمل، بر خوردار است.

بخش خدمات و تجارت مربوط به آن در اقتصاد حمل و نقل دریایی کشور به دلیل تاثیری که می تواند در فرآیند تولید، افزایش اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی جدید داشته باشد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از سوی دیگر، به لحاظ دسترسی کشور به آب های آزاد بین المللی، بستر ویژه ای برای کشور فراهم است.ماهیتی به شرح فوق، امکانی را برای حضور در تجارت جهانی، برای کشور جمهوری اسلامی ایران تدارک می آورد و در شرایط عدم عضویت، الزاماتی را نیز، به دنبال دارد. این امر، زمینه ساز انتخاب راهبردها و روش هایی است که به پشتوانه آن، شیوه پیوستن، تدوین و پیش زمینه های آماده سازی، فراهم گردند.سازمان تجارت جهانی، بهره مند از اصول و دیدگاه های ویژه ای است. به این ترتیب کشورهایی که ایده و لزوم پیوستن به آن را دارند، می بایستی تا در مرتبه نخست، اصول سازمان تجارت جهانی را پذیرفته و در گام دوم، در تدوین پیمان ها و توسعه زوایای سیستم تجارت چندجانبه، مشارکت پویا داشته باشند. براین اساس، ضرورت دارد تا بنادر، پیرامون اصول اساسی داور بر تجارت جهانی، توانا شوند تا کارآموزدگی های جدید، برای به حقیقت پیوستن آرمان های همگرا با الگوی های فعالیت تجارت جهانی را بیاموزند و خود را با شرایط تجارت جهانی هماهنگ سازند. این پژوهش براساس توصیف تشریح ویژگی های انطباق با اصول داور بر سیستم تجارت جهانی است. که از طریق انجام گفتگوهای تخصصی، که کادر خبره در حمل و نقل دریایی، جامعه آماری آن را تشکیل داده اند، و هم چنین انجام بررسی های تطبیقی در چند کشور نمونه، که به سازمان تجارت جهانی پیوسته اند، مبادرت به پردازش روش و ترسیم شیوه پیوستن نموده است.

هر چند در حال حاضر جذابیت مباحث مفهومی در مباحث مربوط به مدیریت و بازاریابی به خوبی قابل درک است، اما تلاش برای تعیین عوامل مؤثر بر کیفیت روابط به خاطر پیچیدگی در عوامل پایه ای و مشکل به هم پیوستگی این عوامل چالش انگیز است. فنونی سنتی رگرسیون در تجزیه و تحلیل داده هایی که خطوط چندگانه داشته یا اطلاعات ناقص هستند مؤثر عمل نمی کنند. به همین دلیل استفاد از فن جدیدی به نام تحلیل شبکه عصبی تلاش می کند تا عوامل مؤثر بر کیفیت روابط به ویژه روابط خریدار و فروشنده را شناسایی کند. این فن بر اساس روش یادگیری از اطلاعات آماری با الگوبرداری از عملکرد مغز انسان طرح ریزی شده و به این وسیله روابط بین متغیرهای داده و ستاده از طریق یک متغیر بینابین و پنهانی تعیین می شوند. در این مطالعه یک شبکه عصبی با ترکیب دو جزء اصلی کیفی روابط یعنی رضایت مندی و اطمینان و پنج داده بین فروشنده و خریدار ایجاد شده است. در مقایسه دو فن رگرسیون چندگانه و شبکه عصبی، دومین فن، نتاج آماری و علمی تری را ارایه می دهد. به طوری که به همین دلیل کاربردهای جدیدی از این فن در مدیریت و بازاریابی به وجود آمده است.

امروزه یکی از دغدغه های اصلی سازمان ها، استفاده از امکانات و ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور یکپارچه سازی اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی در سطح سازمان و افزایش بهره وری در کلیه سطوح است. به این منظور مدل ها، چارچوب ها و متدولوژی هایی مختلف معماری سازمانی(مانند FEAF،TOGAF) ارایه شده است که سازمان ها را در جهت دستیابی به یک طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات یاری می نماید. از آنجایی که این متدولوژی ها عام بوده و به صورت تخصصی برای صنایع مختلف طراحی نشده اند، از این رو ممکن است زمان و هزینه بسیار زیادی را جهت پیاده سازی به خود اختصاص دهند و به علاوه باعث عدم یکپارچگی برنامه ریزی های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات برای صنایع مختلف گردند. به جهت گستردگی فعالیت های مرتبط با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان ها و هم چنین تنوع صنایع، نیاز به مدل های مرجع فنی ویژه صنایع احساس می شود تا بتوان بر اساس آن ها اصول و جوانب مختلف فنی فناوری اطلاعات و ارتباطات را در سازمان ها با توجه به نیاز تخصصی صنایع مورد توجه قرار داد. افزون بر این، بتوان فعالیت های مرتبط با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات را در صنایع به ویژه در راستای تحقق دولت الکترونیک یکپارچه نمود. در این مقاله پس از بررسی مدل های مرجع معتبر در سطح جهان به انتخاب یک مدل مرجع مناسب پرداخته شده و سپس با توجه به اسناد بالادستی دانشگاه های ایران در سطح کشور این مدل بومی سازی شده است.

با شناخت صفات شخصی مدیران موفق، ترسیم الگوی موفقیت در جامعه امکان پذیر گشته و صفات معینی که به رفتارهای مطلوب در سازمان منجر می شود، مشخص می شود. در این پژوهش از روش همبستگی و همچنین جامعه آماری که شامل کلیه مدیران سازمان های دولتی شهر کرمان به تعداد 68 نفر بودند، برای جمع آوری اطلاعات از سه پرسش نامه صفات شخصیتی، صفات انگیزشی و موفقیت مدیران استفاده شد. یافته های حاصل از این مطالعه نشان داد که بین صفات شخصیتی مدیران مثل ابتکار، توانایی سرپرستی، اعتماد به نفس، قاطعیت و بلوغ و کمال با ارزیابی آنان از میزان موفقیت شان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد، و بین برخی صفات شخصیتی مدیران مثل هوش، وابستگی با کارکنان و مردانگی با ارزیابی آنان از میزان موفقیت شان رابطه ای وجود ندارد. از طرفی، بین صفات انگیزشی مدیران مثل نیاز به پیشرفت حرفه ای و نیاز به خود شکوفایی با ارزیابی آنان از میزان موفقیت شان رابطه معنی داری وجود دارد، و بین برخی صفات انگیزشی مدیران مانند نیاز به قدرت، نیاز به پاداش مالی و نیاز به امنیت شغلی با ارزیابی آنان از میزان موفقیت شان رابطه ای وجود ندارد. در نتیجه مدیرانی که ارزیابی مثبتی از موفقیت خود دارند دارای صفات شخصیتی و انگیزشی خاصی هستند که به واسطه آن به رفتارهای مطلوب معینی در سازمان مبادرت می ورزند. پی آمد این رفتار مطلوب موفقیت است.

کسب مزیت رقابتی، از مباحث چالش برانگیز در دنیای رقابتی امروز است و محققان بسیاری این موضوع را مطالعه و بررسی کرده اند. نتیجه این تحقیق ها، بنیان سازمان های بازار راهبر را شکل داده است. سازمان های بازار راهبر، مشتری و بازار را مبنای کسب و کار خود قرار داده اند. صاحب نظران، شاخص ترین قابلیت متمایز این نوع سازمان ها را، قابلیت یادگیری بازار در نظر گرفته اند. از طرف دیگر، در منابع نظریه مبتنی بر منابع، که فلسفه آن تاکید بر منابع و قابلیت های سازمان در جهت خلق مزیت رقابتی است، تحقیق و توسعه به عنوان قابلیت نوآورانه در نظر گرفته شده است. سازمان هایی که بر قابلیت تحقیق و توسعه تاکید می ورزند، توانایی بالایی در خلق محصولات جدید دارند، بنابراین با توجه به اهمیت ایجاد محصولات جدید و نوآورانه در دنیای رقابتی امروز و ارتباط تنگاتنگ آن با قابلیت یادگیری بازار به عنوان قابلیت متمایز سازمان های بازار راهبر، در این مقاله، فرایند خلق محصولات جدید و نوآورانه بر مبنای قابلیت یادگیری بازار، تشریح شده و با تبیین اجزای این فرایند، اثر آن در خلق محصولات نوآورانه بررسی شده است.

مدیریت زنجیره تامین عبارتست از ایجاد یک هماهنگی کارا بین تمامی سازمان های موجود در زنجیره یه منظور فراهم سازی محصولات و خدمات موردنیاز مشتریان نهایی.در حال حاضر مفهوم جدیدی از ترکیب دو موضوع کسب و کار الکترونیکی و مدیریتی زنجیره تامین با عنوان مدیریت زنجیره تامین الکترونیکی ظهور یافته است. ظهور فناوری اطلاعات فرصتهایی را برای شرکت ها فراهم نمود که زنجیره تامین خود را کاراتر نمایند. در حالیکه جنبه های عملیاتی مدیریت زنجیره تامین همچنان در حال پژوهش و بررسی است، یکی از سئوالات بدون پاسخ در این حوزه این است که چگونه می توان در محیط نامعین زنجیره تامین، استراتژی مناسب توسعه داد. در این مقاله به منظور پاسخ به این سئوال مدلی دو مرحله ای ارائه شده است.