فهرست مطالب
نشریه نگارینه هنر اسلامی
پیاپی 12 (زمستان 1395)
- تاریخ انتشار: 1395/11/06
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 4-19گذشته پربار فرهنگ و هنر ایران زمین به ویژه هنر تزیین ابنیه در معماری این دیار جایگاهی رفیع دارد که هنر و معماری دوره خوارزمشاهیان نه تنها از این امر مستثنی نیست، بلکه علاوه بر زیبایی ظاهری از ازر شهای والاتری نیز برخوردار است و ذهن جستجوگر را قبل از نمود ظاهری، به معنایی درونی رهنمون می سازد. از آنجاکه اصول زیباشناسی و ویژگی های خاص سنت ایرانی به طور ظریف و آگاهانه در معماری این نقوش موردتوجه قرارگرفته، لازم است بامطالعه و شناخت دقیق این اصول و رو شها به عمق باطن هنر اسلامی پی برد. نیاز به روش شناسی در عرصه هنر اسلامی، امری اجتنا بناپذیر است که داوری ماهیت هنر اسلامی و پرسش نظری در مورد آن را ممکن می سازد. برای بررسی هنر اسلامی در تمدن و فرهنگ اسلامی یکی ازاین رو شها، رویکرد سنت گرایی است. سنت گرایان سنت را امری واحد، همه مکانی، هم هزمانی و زوال ناپذیر م یدانند و از روش عرفانی برای تبیین و تفسیر هنر اسلامی استفاده م کنند.
در این پژوهش آن چه مورد ارزیابی و تحلیل قرارگرفته معماری مساجد دوره خوارزمشاهیان است که گذشته پربار فرهنگ و هنر ایران زمین به ویژه هنر تزیین ابنیه در معماری این دیار جایگاهی رفیع دارد که هنر و معماری دوره خوارزمشاهیان
نه تنها از این امر مستثنی نیست، بلکه علاوه بر زیبایی ظاهری از ازر شهای والاتری نیز برخوردار است و ذهن جستجوگر را قبل از نمود ظاهری، به معنایی درونی رهنمون می سازد. از آنجاکه اصول زیباشناسی و ویژگی های خاص سنت ایرانی ب هطور ظریف و آگاهانه در معماری این نقوش موردتوجه قرارگرفته، لازم است بامطالعه و شناخت دقیق این اصول و رو شها به عمق باطن هنر اسلامی پی برد. نیاز به رو ششناسی در عرصه هنر اسلامی، امری اجتنا بناپذیر است که داوری ماهیت هنر اسلامی و پرسش نظری در مورد آن را ممکن میسازد. برای بررسی هنر اسلامی در تمدن و فرهنگ اسلامی یکی ازاین رو شها، رویکرد سنت گرایی است. سنت گرایان سنت را امری واحد، همه مکانی، هم هزمانی و زوال ناپذیر م یدانند و از روش عرفانی برای تبیین و تفسیر هنر اسلامی استفاده می کنند.
در این پژوهش آن چه مورد ارزیابی و تحلیل قرارگرفته معماری مساجد دوره خوارزمشاهیان است که با تکیه بر رهیافت سنت گرایی به تفسیر مواد فرهنگی موردمطالعه پرداخته است. بنابراین اصل تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر دیدگاه سنت گرایی است که به نحو حضور معنویت در معماری اسلامی و تحلیل نقوش و سایر عناصر وابسته به آن در معماری مساجد خوارزمشاهیان پرداخته شده که علاوه بر درک بیان مشترک هنر این نقوش با الهام از آنها، نشا ندهنده نفوذ تفکر سن تگرایی در ت کتک عناصر مانند معماری، کتیبه و سایر تزیینات آن بوده است. در جمع بندی نهایی، به مترادف بودن معنا و معنویت در حکمت ایرانی و از آن جا هنر و معماری اسلامی اشار هشد هاست. با تکیه بر رهیافت سنت گرایی به تفسیر مواد فرهنگی موردمطالعه پرداخته است. بنابراین اصل تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر دیدگاه سنت گرایی است که به نحو حضور معنویت در معماری اسلامی و تحلیل نقوش و سایر عناصر وابسته به آن در معماری مساجد خوارزمشاهیان پرداخته شده که علاوه بر درک بیان مشترک هنر این نقوش با الهام از آنها، نشا ندهنده نفوذ تفکر سن تگرایی در ت کتک عناصر مانند معماری، کتیبه و سایر تزیینات آن بوده است. در جمع بندی نهایی، به مترادف بودن معنا و معنویت در حکمت ایرانی و از آن جا هنر و معماری اسلامی اشار ه شده است.کلیدواژگان: معماری اسلامی، هنر اسلامی، سن تگرایی، نقوش تزیینی، مساجد خوارزمشاهی -
صفحات 20-32در اوایل دوره قاجار، با بازگشت هنرمندان به سن تهای گذشته خوشنویسی، به ویژه شیوه و سبک میرعماد، خط نستعلیق احیا شد و کیفیت خط نسبت به دوره صفوی ارتقا یافت. فتحعلی شاه قاجار که خود و فرزندانش خوشنویس بودند، خط نستعلیق را به عنوان خط ملی ایران اعلام نمود. حمایت و علاق همندی وی به خوشنویسی در احیای آن تاثیر بسزایی داشت، پس از وی محمدشاه و ناصرالدین شاه نیز به سنت حمایت از خوشنویسی ادامه دادند. می توان گفت خط نستعلیق که در دوره صفوی به تکامل رسیده بود، در دوره قاجار به تنوع رسید. هنرمندان با گذر از دوره بازگشت به سن تها و احیای خط نستعلیق، به سبک و شیوه خاص خود دس تیافتند و در ترکی ببندی و قال بها و ساختار خط، سبک و شیوه نو و خلاقان های در خط نستعلیق ابداع نمودند و آن را به اوج رساندند. در این پژوهش که به روش تاریخی و به شیوه توصیفی- تحلیلی و با بهر هگیری از منابع کتابخانه ای و تصاویر مربوط به نسخ ه های خطی موجود در موزه ملی ملک انجا مشده، سعی بر این بوده است که ضمن معرفی شیوه های متداول خط در دوره قاجار، عوامل تاثیرگذار در تغییر سبک خط موردبررسی قرار گیرد. نتایج تحقیق روشن می کند که حمایت و توجه خاص دربار به خط نستعلیق، ورود چاپ سنگی به ایران و لزوم تناسب خط با
شرایط چاپ، کم شدن سفار ش کتابت متون و متعاقب آن روی آوردن خوشنویسان به قال بهای جدید برای اجرای قطعات، از عوامل مهم تغییر سبک و به اوج رسیدن خط نستعلیق در دوره قاجار است.کلیدواژگان: سبک، خوشنویسی، نستعلیق، قاجار -
صفحات 33-44خوانسار یکی از شهرهای کوهستانی غرب استان اصفهان محسوب می شود که در یک دره سرسبز قرارگرفته است. پیشینه تاریخی این شهر به قبل از اسلام بر می گردد؛ اما در دوره قاجاریه رشد و توسعه بسیاری یافت. در حال حاضر بیشترین آثار تاریخی باقی مانده از این دوره را بناهای مسکونی تشکیل می دهد. در بسیاری از این ابنیه که احتمالا متعلق به طبقات متوسط یا مرفه شهر بوده اند، تزیینات بسیار متنوعی به کاررفته که تاکنون در هیچ پژوهشی به آنها پرداخته نشده است. ازاین روی هدف اصلی مقاله حاضر پرداختن به ویژگی ها و انواع تزیینات ب هکاررفته در بناهای مسکونی این دوره در این شهر است. برای این منظور روش پژوهش حاضر به دو شیوه کتابخانه ای و میدانی می باشد و سعی شده است که تمامی این ابنیه بررسی و مطالعه شوند. با توجه به این مطالعات مشخص شد که به واسطه فراوانی چوب در منطقه، بسیاری از تزیینات این ابنیه نیز وابسته به این عنصر ارزشمند بوده است. علاوه بر این، احتمالا بیشتر این تزیینات توسط هنرمندان خوانساری و بعضا برخی هنرمندان اصفهانی ایجادشده است.کلیدواژگان: خوانسار، دوره قاجاریه، بناهای مسکونی، تزیینات بنا
-
صفحات 45-59
معماری اسلامی و تزیینات وابسته به آن، همواره بستری مناسب برای حضور عناصر تجسمی مختلف، ب هویژه آرایه های تزیینی بوده است. بناهای مذهبی اما مزاد ه ها مملو از نقوش تزیینی پرباری است که به سبب برخورداری از طرح های هنری و نقوش نمادین، می تواند در بخ شهایی از هنر معاصر گرافیک، هم چون طراحی نشانه، مورداستفاده قرار گیرد. این مقاله، کوششی است برای مطالعه، طبقه بندی، شناخت هویت و ویژگی های بصری و ریشه های اعتقادی و مفاهیم پنهان و نمادین نقوش تزیینی اما مزاده های شهرستان دماوند و کاربرد آنها در طراحی نشانه ها. روش انجام تحقیق بر مبنای ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده است و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت ترکیبی)کتابخانه ای و میدانی(است. جامعه آماری این پژوهش، 93 امام زاده در حوزه عملکرد اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان دماوند استان تهران است و روش نمون هگیری به شکل انتخابی می باشد. هشت نقش شاخص را از مجموعه نمونه های موردمطالعه انتخاب و سپس نمونه های تصویری، طراحی آن ها ارائه شده است. همچنین برای بررسی کاربرد عملی نشان ه ها، 81 نشانه از نقوش موردنظر برای ارائه به مراکز و ارگان های مختلف در جدولی جداگانه طراحی شده است. نتایج حاصل از این مطالعه، گویای آن است که منطقه موردمطالعه، به عنوان بخشی کوچک از پهنه فرهنگی ایران، توانایی ارائه نمونه های کاربردی نشان ه ها را در حد گسترده ای در خود دارد و این نشانه ها قابلیت ترکیب، تغییر و ب هروزرسانی را دارا می باشند. این قابلیت ها، قاب لتعمیم به دیگر مناطق کشور و حوز ه های فرهنگی هستند.
کلیدواژگان: نقوش تزیینی، امام زادگان شهرستان دماوند، طراحی نشانه، هویت بصری ایرانی، فرهنگ اسلامی -
صفحات 60-71علی رغم آن که شیوه ها و هنرهای تزیینی بناهای گذشته در سکونت گاه های شهری و مراکز جمعیتی بزرگ عمدتا در قالب یک فرهنگ فراگیر و منطبق با اصول و موازین هنری هر دوره انتظام یافته است، ساخت و تزیین بنا در مناطق روستایی بیشتر تابع فرهنگ، مقتضیات و شرایط محیطی روستا بوده و از قوالب و ساختارهای هنری رایج هر دوره، نشان های کمتری در آن دیده می شود. با در نظر گرفتن چنین خصیصه ای در پژوهش حاضر، آرایه های چوبی ب هکار رفته در منبر، سقف و درب ورودی مسجد جامع سرآور گلپایگان در مقایسه با تزیینات چوبی به کار رفته در مساجد آذربایجان، به عنوان نمونه های شایان توجه ای نگونه تزیینی، معرفی، مطالعه و تحلیل شده است. روش مورداستفاده در این پژوهش، شیوه ای توصیفی-تحلیلی با بهر هگیری از بررسی های میدانی، مطالعات کتابخانه ای و مقایسه تطبیقی است. بر اساس عمده نتایج حاصله، مسجد جامع سرآور ازجمله بناهای روستایی است که آرایه های چوبی آن به دو دوره تیموری و صفوی تعلق داشته و این آرایه ها ضمن تاثیرپذیری از ویژگی های عمومی حاکم بر هنرهای تزیینی این دو دوره، عرض هکننده پاره ای از ویژگی های یگانه و متفاوت است که نشا تگرفته از شیوه های خاص و بومی منطقه ساخت اثر بوده و در مقایسه با نمونه های آذربایجان، علی رغم برخی وجوه تشابه، متفاوت است.کلیدواژگان: گلپایگان، تیموری، صفوی، چوب کاری، منبر
-
صفحات 72-86می توان دوره سلجوقی را یکی از مهم ترین دور ه ها در تاریخ ایران بعد از ظهور اسلام دانست که هنر و فرهنگ در یک روند صعودی به جایگاه والاتری دست یافت. در این دوره، اصفهان پایتخت شد و دورانی جدید را در هنر و معماری خود سپری ساخت. یکی از مهم ترین مواردی که در معماری آن مقطع، نمود بیشتری یافت، مناره بود. احداث مناره در ایران به عنوان راهنما و هدایت معنوی و مادی، از دوران پیش از اسلام، آغاز و در عصر سلجوقی به اوج تکامل خود رسید. پ سازاین تکامل، ساخت مناره ها به تعداد زیاد در شهرهای مهم آن دوره، ب هخصوص در اصفهان مشهود است که هرکدام از آنها دارای بهترین نمونه های تزیینات آجرکاری است. هنر آجرکاری همواره بخش عظیمی از تزیینات معماری دوران اسلامی ایران را ب هویژه در مناره های مساجد در برگرفته است. آجر روی مناره ها، به عنوان یکی از عناصر اصلی به کار گرفته شده، از لحاظ تکنیک، تنوع نقش و گاهی تکرار نقوش،
گر ه ها و کتیبه ها قابل تامل است. آن چه که می دانیم این است که درباره آجرکاری در مناره های عصر سلجوقی پژوهش چندانی صورت نگرفته است. همین طور درباره انواع چیدما نها و رگ چین های شاخص آجرکاری منار ه ها در اصفهان دوره سلجوقی و چگونگی شباهت و تداوم تزیینات آن به صورت مستقل و منسجم پرداخته نشده است؛ در این پژوهش با توجه به اهمیت این موضوع در معماری ایران، با دسته بندی و تحلیل ریخت شناسی تزیینات آجری در مناره های اصفهان، پرداخته شده است و در رسیدن به این هدف، از مطالعات کتابخانه ای و میدانی با روش توصیفی- تحلیلی برای بازشناسی در تزیینات مناره های آجری اصفهان عصر سلجوقی، استفاده شده است.کلیدواژگان: آجرکاری، مناره، اصفهان، سلجوقی
-
Pages 4-19The art of decoration in Iranian architecture had an important role during Islamic period. Principals of aesthetics, determined in Islamic art especially middle centuries era such as kharazmashid period, guides the curious mind to the deep meaning hidden in the art . Traditionalism approach is one of the common methods for interpretation of cultural material in Islamic art. In this approach time and place have been indestructible. Also, traditionalism was used by Sufism elements for their interpretation. In this research, kharazmashahid mosque has been studied in Khorasan by traditionalism approach for interpretation of forms and motifs. The research was carried out by descriptive and analytical methods focused on all motifs and elemental aspects such as inscription, plan and material in mosque.In this research, kharazmashahid mosque was studied in Khorasan by traditionalism approach for interpretation of form and motifs using descriptive and analytical methods focused on all motifs and elemental aspects such as inscription, plan and material in mosque. The results of this paper show that there are relationships between wisdom, tradition and meaning in Islamic architecture during kharazmshahid era. Most important of evidence for this case can be indicated by cosmology systems in this periodKeywords: Islamic architecture, Islamic art, traditionalism, ornamental motives, kharazmshahid mosques
-
Pages 20-32From at an early age of Qajar dynasty, Nastaʿlīq ‘s script was revived by returning artists to the past traditions
of calligraphy. In particular, the Mir Emad Hassani style was considered by calligraphist in the Qajar era. Hence,the Nastaʿlīq quality promoted to the Safavid level. Fath-Ali Shah Qajar who was Calligraphist announced the Nastaʿlīq as the national script of Iran. Following him, Mohammad Shah and Naser Al-Din Shah continued the tradition of supporting calligraphy. Generally, the Nastaʿlīq script which had evolved during the Safavid period became diverse in the Qajar time. The calligraphists accomplished their own style and form by returning to their
past traditions. They designed an innovative style in form of the composition, templates and line structure. In this article, the research method is descriptive-analytical, which has carried out using library resources and manuscripts images in the National Museum of Malek. In this research, firstly, the main script of the Qajar period has been introduced. In the next step, the changing factors are examined. The research finding illustrates that the significant, changing elements of the Nastaʿlīq script’s style comprise: Special court support, Entrance of lithography to Iran and the line fitting necessity with print conditions, decreasing the order of writing texts. Therefore, calligraphers utilized new templates which became suitable with new changesKeywords: Style, Calligraphy, Nasta?l?q, Qajar -
Pages 33-44Khansar is one of the mountainous cities of western province of Isfahan, which is formed on the path of a lush valley. The historical background of this city goes back to pre-islamic period. However, during the Qajar period, there has been a lot of growth and development. Currently, most historic remains of this period are residential buildings. According to the references of historical sources, these were Buildings of the lord-farmers. In many of these buildings, which probably belonged to the middle or wealthy class of the city, there are a lot of decorations
that haven’t been covered in any research so far. Therefore, the main purpose of this article is studying the features and types of decorations used in residential buildings in this city. For this purpose, the methods of this article are library and field studies and we tried to study all of these buildings. According to the research, it was found that due to the abundance of wood in the area, many of the decorations of these buildings are also depended on this element. In addition, most of these decorations are probably created by Khansari artists and sometimes by Isfahani artistsKeywords: Khansar, Qajarid period, Residential buildings, Decorating the Building -
Pages 45-59
Islamic architecture and its adornments are always a good basis for the presence of various visual elements, especially decorative arrays. The religious buildings of Imamzadeh are full of richly decorated motifs, which, due to their artistic designs and symbolic motifs, can be used in parts of contemporary art graphics, such as sign design. This article is an attempt to study, categorize, recognize and identity visual features, the roots of beliefs, and the hidden and symbolic concepts of decorative motifs of Imamzadeh in Damavand city and their applications
in designing of signs. The research methodology is based on the descriptive-analytic nature. The statistical population of this research is 39 Imamzadeh in Damavand city in Tehran province based on selective sampling. Research findings: From these samples, eight preeminent motifs have been selected to be designed. Also in order to show the practical aspect of our study, 18 signs of the motifs have been designed in a separate table to be presented to different centers and organs. The results of this study indicate that the area under study, as a small part of Iran, has a considerable capability to provide practical signs. These signs also have the ability to combine, change anKeywords: Decorative Motifs, Imamzadegan of Damavand City, Sign Design, Visual Identity of Iran, Islamic Culture -
Pages 60-71Although building decoration in the past in urban settlements and large demographic centers followed a commonculture of that era, mainly in the form of a comprehensive culture and with the specific architectural principles and techniques of each period. However, construction of the building in rural areas is more dependent on the construction
culture and environmental conditions of the village location. There are fewer signs of the general architecture of the public architecture in each period. Considering such an attribute in the present study, a mosque in village Sarawr of Golpayegan is considered as an example of such buildings, which consists of only one wooden columned prayer hall, and interesting wooden artifacts and special roof and entrance door which has been studied. This research has been carried out based on a descriptive-analytical method, using field studies, experimental methods and comparative methods. The building has been compared with other wooden columned mosques. Based on the main findings of this research, the Jaame, mosque of Sarawr is one of the village buildings which
has wooden arrays from the two periods of Timurid and Safavid, and these arrays, meanwhile were influenced by the general characteristics of the decorative arts of these two periods and offer some special and different features originating from the specific and native methods of the construction area of the buildingKeywords: Golpayegan, Timurid, Safavid, Woodwork, Menbar -
Pages 72-86
The Seljuk period can be considered as one of the most important periods in the history of Iran after the advent of Islam, during which art and culture significantly progressed. In this period, Isfahan became the capital of the country and was passing its golden age of art and architecture. One of the most important cases found in the architecture of those ages was the minarets. The construction of minarets in Iran began as a spiritual and material guidance since the pre-Islamic era, and reached to its evolution peak during the Seljuk era. After this evolution, many minarets were constructed in the main cities of that period, especially in Isfahan, each of which has the best examples of brickwork decorations. Brickwork has always been a huge part of the Islamic architecture of Iran, especially in minarets of mosques. Bricks on the minarets have been used as one of the main elements, and in terms of technique, the diversity of motifs and sometimes the repetition of motifs, nodes and inscriptions are notable. To the best of our knowledge, little research has been done on the brickwork of the minarets belonging to the Seljuk era. Also, the different types and layouts and Rag chins, representative of the brickwork of minaret in Isfahan during the Seljuk era, and quality of similarity and continuity of its decoration have not been independently and coherently studied to this date. Therefore, in the present research, due to its importance in Iranian architecture, this topic has been addressed by classifying and analyzing the morphology of brick decorations in the minarets of Isfahan based on the existing data. To meet this purpose, library and field studies have been performed with a descriptive-analytical method in order to recognize and review the decorations used in the brick minarets of Isfahan during the Seljuk periodKeywords: Brickwork, Minaret, Isfahan, Seljuk
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.