فهرست مطالب

نشریه رهیافت
پیاپی 52 (پاییز 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/10/11
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حسین حیرانی*، ناصر باقری مقدم، سید رضا رضوی پور صفحات 5-16
    انرژی همواره به عنوان یکی از مهم ترین نیازهای امروز بشر مطرح بوده است و بسیاری از روابط و سیاست گذاری های یک کشور تحت تاثیر چالش های این حوزه و در راستای توسعه فناوری های مربوط به آن صورت می پذیرد. یکی از ابزارهای اصلی حل مسائل بخش انرژی، بهره مندی مناسب از تحقیقات در راستای توسعه فناوری است. بنابراین خط مشی گذاری صحیح و آینده نگر و نیز تعیین اولویت های پژوهش و فناوری در این حوزه به منظور پاسخگویی به این نیاز اساسی از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این راستا کمیسیون تخصصی انرژی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان نهاد سیاست گذار علم و فناوری در حوزه انرژی کشور، اقدام به تعیین حوزه های راهبردی و سپس اولویت بندی طرح های کلان ملی به منظور نیل به اهداف تعیین شده، کرده است. در این مقاله روش شناسی اولویت بندی طرح های کلان انرژی کشور در این کمیسیون شرح داده می شود. به این منظور ابتدا بر اساس مطالعات آسیب شناسی حوزه انرژی کشور و نیز حوزه های راهبردی مصوب کمیسیون، طرح های کلان ملی توسط خبرگان حوزه انرژی کشور پیشنهاد می گردد. در ادامه پس از تعیین معیارهای رتبه بندی، از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای رتبه بندی طرح های کلان ملی حوزه انرژی در چهار گروه برق و انرژی، نفت، هسته ای و فرابخشی و محیط زیست استفاده می گردد.
    کلیدواژگان: خط مشی گذاری انرژی، طرح های کلان ملی، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، اولویت های فناوری
  • مهدی گودرزی* صفحات 17-28
    امروزه، تجاری سازی فناوری نقش بی بدیلی در توسعه نظام ملی نوآوری کشورهای مختلف بازی می کند و در صورت تجاری نشدن فناوری، شاید بسیاری از فناوری هایی که امروزه از آنها به راحتی استفاده می کنیم، در دسترس نبودند. با نگاهی گذرا به عملکرد دانشگاه ها، موسسه های تحقیقاتی و بنگاه های خصوصی کشور می توان دریافت که با وجود توانمندی های فراوان در توسعه فناوری، بسیاری از آنها در امر تجاری سازی فناوری ناموفق عمل کرده اند. یکی از دلایل این امر درک ناصحیح مدیران و سیاست گذاران فعال در حوزه مدیریت فناوری کشور از مفاهیم مرتبط با تجاری سازی فناوری است. به همین سبب در این مقاله تلاش شده تا به صورت علمی و نظام مند، با مرور ادبیات تحقیق در حوزه تجاری سازی فناوری و نگاهی به نتایج چند مطالعه موردی، راه کارهایی برای فرهنگ سازی مناسب در راستای توسعه تجاری سازی فناوری در کشور پیشنهاد گردد.
    کلیدواژگان: تجاری سازی فناوری، مدیریت فناوری، فرهنگ تجاری سازی
  • مهدی کیامهر* صفحات 29-40
    کالاهای سرمایه ای پیشرفته مانند نیروگاه های تولید برق، لوکوموتیوها و هواپیماها زیرساخت های اقتصادی جوامع امروزی را تشکیل می دهند. اگرچه اینگونه کالاها ابتدا در کشورهای صنعتی طراحی و تولید می شد، طی دهه های اخیر برخی از کشورهای در حال توسعه هم پیشرفت هایی در این زمینه داشته اند. به عنوان نمونه، شواهد موجود حاکی از موفقیت هایی در مهندسی، تولید کالاها و مدیریت پروژه ها در صنعت نفت، برق، حمل و نقل و هوافضا است. اما پرسش هایی اساسی از منظر سیاست های توسعه و تقویت این توانمندی ها وجود دارد. پاسخ به این پرسش ها پیش از هر چیز نیازمند درک ماهیت و سطح توانمندی های فعلی است. این مقاله گام اول را با پیشنهاد یک چهارچوب مفهومی برای شناخت اینگونه توانمندی ها بر می دارد. در این راستا، دو دسته از منابع نظری شامل مطالعات نوآوری در کالاهای سرمایه ای پیشرفته و نظرات بنگاه های متاخر مورد بررسی نقادانه قرار می گیرند. اگرچه هیچیک از این منابع نظری نمی توانند به تنهایی مدلی برای درک توانمندی های مذکور ارائه کنند، مجموعه ای از مفاهیم، ایده ها و ملاحظاتی از هریک از آنها برای ساخت چهارچوب مفهومی قابل استخراج است.
    کلیدواژگان: توانمندی، بنگاه متاخر، یکپارچه سازی سیستم ها، کالاهای سرمایه ای پیشرفته
  • مینا نوری *، حمیدرضا طهوری، پرستو جلیلی صفحات 41-56
    عملکرد نظام علم و فناوری کشورها، نقش و اهمیت ویژه ای در توسعه آنها در جهان پرشتاب امروز یافته است. در کشور ما نیز، به ویژه در سال های اخیر، توجه و تاکید بسیاری بر ارتقاء نظام علم و فناوری کشور شده است. توجه به بحث علم و فناوری در سیاست ها و خط مشی های کشور در اسناد بالادستی از جمله برنامه پنج ساله پنجم توسعه، چشم انداز بیست ساله کشور در 1404، نقشه جامع علمی کشور و...، لزوم پرداختن جدی به این موضوع را روشن می سازد. کمیسیون صنایع، معادن، و ارتباطات شورای عالی علوم، تحقیقات، و فناوری به عنوان یکی از متولیان بحث علم و فناوری در کشور، از سوی این شورا ماموریت یافت تا اقدام به سنجش وضعیت و جایگاه علم و فناوری کشور در حوزه تخصصی فعالیت خود در بین کشورهای منطقه کند و بر این اساس راهکارهایی را برای پیشبرد جایگاه کشور ارائه نماید. در این راستا، به عنوان گام نخست، کمیسیون اقدام به سنجش وضعیت کلی علم و فناوری کشور و مقایسه آن با کشورهای منطقه کرد. به منظور استخراج شاخص های مناسب برای سنجش وضعیت علم و فناوری کشور، با استفاده از شاخص های ملی و بین المللی، با استخراج و مطالعه معتبرترین شاخص های ملی و بین المللی و طی دو مرحله نظرسنجی از خبرگان عضو کمیسیون، تعداد 10 شاخص ورودی، خروجی، و فرایندی، برای سنجش وضعیت علم و فناوری کشور استخراج شد. سپس با بررسی آمارهای مربوط به کشورهای منطقه در شاخص های منتخب، وضعیت علم و فناوری کشور مطالعه و با کشورهای منطقه مورد مقایسه قرار گرفت. در ادامه، به نتایج مطالعه های صورت گرفته پرداخته شده است. کمیسیون در گام بعدی در سال آینده، به سنجش وضعیت علم و فناوری کشور در حوزه تخصصی صنایع، معادن، و ارتباطات و مقایسه آن با کشورهای منطقه خواهد پرداخت.
    کلیدواژگان: شاخص های سنجش وضعیت علم و فناوری، کمیسیون صنایع، معادن، و ارتباطات، سنجش وضعیت علم و فناوری، کشورهای منطقه
  • حجت الله حاجی حسینی، رضا نقی زاده*، محمد نقی زاده صفحات 57-72
    در این تحقیق، ما از مفهوم استراتژی ملی فناوری استفاده کرده ایم که بر گرفته از دو مفهوم سیاست ملی فناوری و استراتژی فناوری بنگاه است، و مفهوم جدیدی را تحت عنوان استراتژی ملی پژوهش در فناوری به وجود آورده ایم. در این تحقیق چهارچوب هشت مرحله ای برای تدوین استراتژی ملی پژوهش در فناوری با بررسی مطالعه موردی فناوری ارتباطات و اطلاعات در ایران ارائه شده است. ویژگی اصلی چهارچوب تدوین استراتژی ملی پژوهش در فناوری در بر گرفتن موضوع های سیاستی در کنار فعالیت های اجرایی است به گونه ای که در انتهای تدوین استراتژی ملی پژوهش به صورت مشخصی وظایف نهادها و مسئولیت های آنها در کنار تغییرات مورد نیاز تشریح می شود. چهارچوب تدوین استراتژی ملی پژوهش در فناوری ارتباطات و اطلاعات ایران به مورد اجرا گذاشته شد و با صرف زمانی یک ساله و با مشارکت بیش از 40 نفر از متخصصان این حوزه به سرانجام رسید. نویسندگان این مقاله سعی کرده اند بخشی از دستاوردهای پژوهشی حاصل از این پروژه را ارائه نمایند.
    کلیدواژگان: استراتژی ملی پژوهش در فناوری، فناوری ارتباطات و اطلاعات، استراتژی ملی فناوری، سیاست ملی فناوری
  • مهدی فاتح راد، فاطمه منصوریان*، فاطمه حقیرالسادات صفحات 72-83
    با وجود تحولات اساسی و بسیار مهم صورت گرفته در زمینه های مختلف زندگی بشر که با کمک پیشرفت های علمی حاصل شده است، یکی از ویژگی های مشخص این قرن، آسیب پذیری جامعه در برابر تهدیدهای فناورانه است که نگرانی هایی را به وجود آورده است. به این جهت، بسیاری از باورها در جهان کنونی بر این است که فناوری و علم زمانی مفید است که اخلاق، آن را به عنوان سعادت مشترک تائید می کند. به طور مثال پیشرفت های علمی در موضوع هایی چون تعیین توالی نوکلئوتیدهای ژنوم انسان، کلون سازی حیوانات و سپس انسان، تحقیقات سلول های بنیادی و نانوبیوتکنولوژی توجه دانشمندان را به نیاز روزافزون به اخلاق در علوم جلب کرده است. شبیه سازی یکی از پیشرفته ترین دست یافته های بشر در زمینه علم پزشکی و مهندسی ژنتیک است. پدید آوردن گوسفندی به نام دالی در سال 1997، از راهی غیرجنسی تنها کشف علمی نبود و به دایره مسائل زیستی منحصر نماند، بلکه دامنه آن به سرعت به مباحث کلامی، سیاسی و اخلاقی کشیده شد و از زمان اعلام نتایج این فناوری، موضع گیری های متفاوت موافق و مخالفی در مواجهه با آن شکل گرفته است که مهم ترین محور بحث پیرامون شبیه سازی انسان حوزه اخلاقیات و در راس آن نظریه های فقهی و مذهبی است. راهکارهایی عملی منطقی برای برون رفت از چنین نگرانی هایی مستلزم تبادل نظر بین دانشمندان مهندسی ژنتیک، عالمان و فقهای دینی و اخلاقی و حقوقدانان است. در این مقاله ضمن پرداختن به موضوع توجه به اخلاق در توسعه فناوری، به مفهوم و چیستی شبیه سازی، محاسن و معایب آن و همچنین، واکنش های جهانی در مورد شبیه سازی بررسی آراء و گفتارهای بزرگان علم و دین نسبت به این مقوله نیز پرداخته است و در پایان به آراء برخی ازمخالفان و موافقان ذکر می شود.
    کلیدواژگان: اخلاق، فناوری، شبیه سازی، فقه و مذهب
|
  • H. Heyrani*, N. Bagheri Moghadam, S.R. Razavipour Pages 5-16
    Energy has always been regarded as one of the most important needs of people. One of the main problem solving tools in the energy sector is proper utilization of re-search for technology development. Therefore, correct and prospective policy mak-ing and setting priorities for research and technology in this field is an important fac-tor to meet this basic need. In this regard, the "Energy Commission of Supreme Council on Science, Research and Technology" of Iran as the responsible institution for policy making in this area began to identify the strategic areas and then priori-tized major national projects to access the determined objectives. In this paper, we describe the methodology of prioritizing the major research and technology projects of Iran's energy sector in this commission. In this regard, on the basis of pothological studies of Iran`s energy sector and also strategic research and technology priorities in this field, the major national strategic projects is recommended by the experts. Final-ly, after determining the ranking criteria, the AHP method is used to prioritize the projects in 4 fields: Electricity and Energy, strategic and Environment, Oil and Nu-clear.
    Keywords: Energy policy, Major national projects, Analytic Hierarchy Process, Technology priorities
  • M. Goodarzi* Pages 17-28
    Nowadays, technology commercialization plays a unique role in the development of "National Innovation Systems" of different countries. Perhaps most of the technologies that we easily use them in our daily life were not available, if they had not been commercialized. A quick look at the performances of universities, research institutions and private firms in Iran reveals despite their capabilities in technology development, many of them have been unsuccessful in technolo-gy commercialization. One of the reasons why they have been unsuccessful is because their managers and policy makers misunderstand the concepts of technology commercializing. There-fore, we performed a systematic review in the field of technology commercialization and by looking at the results of some case studies, some strategies are proposed for establishing proper culture in the field of technology commercialization development.
    Keywords: Technology commercialization, Technology management, Culture of technology commercialization
  • M. Kiamehr* Pages 29-40
    Complex capital goods such as electricity power plants, locomotives and airplanes constitute the important infrastructural elements of modern economies. Although these goods originated from the developed world, some developing countries have recently entered into design and produc-tion of them as well. For instance, the evidence indicates a level of success in Iran’s electricity, transportation and aerospace sectors. However, important questions from a policy perspective remain to be answered for which we need to extend our understanding of the nature of these ca-pabilities. This paper takes a first step and proposes a conceptual framework for the study of ca-pabilities of suppliers of these goods from developing economies. The paper critically reviews two bodies of the literature, namely innovation in complex capital goods and latecomer firm theories, and borrows elements from each to construct the framework. This framework can be used in future empirical research on the subject.
    Keywords: Capability, Latecomer firm, System integration, High, tech capital goods
  • M. Noori*, H. Tahouri, P. Jalili Pages 41-56
    Performance of a country's science and technology system plays an important role in its devel-opment in today's world. In Iran especially in recent years, much attention has been paid to the promotion of science and technology system. Since Iran's macro policies and strategies have emphasized the importance of science and technology, the "Supreme Council of Science, Re-search and Technology" gave a mission to the "Commission on Industries, Mines and Commu-nication" as one of the trustees of science and technology in Iran, to assess and compare Iran's status of science and technology with the countries of Southeast Asia, and provide guidelines to improve the status of the country.In this regard, as a first step, the overall state of science and technology of Iran and the countries in the region were investigated and then the results were compared. First, in order to derive ap-propriate indicators on the basis of national and international indicators, the most prestigious national and international indices were studied. Then a survey was conducted in two phases to derive ten indicators (input, output, and process) for the assessment of science and technology. Afterwards the statistics of the countries in the region were examined and compared with those of our country by selected indicators. This paper discusses the results of this study. The next step in the coming year, will be to evaluate and compare Iran's science and technology perfor-mance in specific fields of industry, mining, and communication with other countries in the re-gion.
    Keywords: Science, technology indicators, The Commission on Industries, Mines, Communication, Evaluation of science, technology, Countries of Southeast Asia
  • H. Haji Hosseini, R. Naghizadeh*, M. Naghizadeh Pages 57-72
    In this research, we used the concept of national technology strategy which has been derived from national technology policy and technology strategy to make a new concept of national strategy research in technology. In this study, an 8-steps framework for national strategy re-search in technology was presented by investigating ICT in Iran. The main feature of this framework is covering the policy and executive issues that are important for identifying the roles and responsibilities of different institutions. This project lasted one year and by participat-ing forty researchers was implemented. In this paper, the authors have tried to present some of the achievements of the project.
    Keywords: National strategy in technology, ICT, National technology strategy, National tech, nology policy
  • M. Fateh Rad, F. Mansourian*, F. Haghiro., Sadat Pages 72-83
    Despite the fundamental and important scientific developments that have taken place in various fields of human life, one of the specific characteristics of this cen-tury is the vulnerability of society to technological threats that has created con-cerns. Therefore, many believe that science and technology are useful just when the Ethics verifies them as the common happiness. For instance, scientific pro-gresses such as sequencing of human genome nucleotides, animal or human clon-ing, stem cell researches and nano-bio technology have attracted the scientist's at-tention to increasing demand for Ethics in science. Cloning is one of the most ad-vanced achievements in medicine and genetic engineering. Creating a sheep name-ly "dally" in 1997, through a non-sexual way was not only a scientific discovery, but also its range quickly extended to political, ethical and theological issues. Since announcing the achievements of this technology, many supporting and op-posing opinions are formed. The main focus in these discussions is its ethical as-pects especially juridical and religious issues. To achieve practical and logical solutions to remove these concerns, genetic engi-neering scientists, religious scholars, jurists and lawyers should exchange ideas. In this paper, we discuss the importance of considering ethical issues in technology improvements especially in cloning, its advantages and disadvantages, the global reactions and also the opinions of scientists and religious leaders.
    Keywords: Cloning, Stimulation, Ethic, Jurist, Asexual reproduction