نشریه پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی
سال هشتم شماره 4 (پیاپی 12، زمستان 1383)

در این نوشته برآنیم نقش و جایگاه کتابهای درسی دانشگاهی و نویسندگان آن را در روند معیارسازی زبان نشان دهیم و ارتباط آن را با شئون و جنبه های مختلف معیارسازی باز نماییم. معیارسازی زبان، پنج مرحله تدوین و تثبیت و پذیرش معیار، نقش مهم و بنیادینی دارند. الگوهای زبانی این کتابها از وجهه دارترین الگوهای زبانی محسوب می شود و افراد جامعه زبانی برای شریک شدن در این وجهه، این الگوها را معتبر شمرده به کار می برند.

این مقاله برخی پرسشهای اساسی را درباره نحوه تدوین و تالیف کتب درسی مطرح می کند. در این مقاله قصد آن نیست که به چنین سوالاتی پاسخ داده شود، بلکه نویسنده قصد دارد زمینه چنین پاسخهایی را ایجاد کند. اگر چه در این رهگذر برخی پاسخها داده شده است، ولی آنها پاسخهایی موقت هستند و صرفا برای تولید سوالات بیشتر ارائه شده اند. در خلال چنین پرسش و پاسخ فلسفی به آراء برخی از فلاسفه و نظامهای فلسفی در ارتباط با برنامه درسی اشاره شده است. برای انجام چنین فلسفیدنی، سه زمینه اهداف آموزش عالی، روان شناسی و فلسفه مرور شده و بویژه بر چهارچوبهای فلسفی تاکید بیشتری صورت گرفته است.

بی تردید مهم ترین عامل در نوشته های علمی، متقن و موثق بودن اطلاعات ارائه شده در آنهاست. اعتبار بخشیدن به متون علمی با سندیت دادن به مطالب آن صورت می گیرد. نشان دادن این استناد، از طریق درج اسناد و ارجاع دقیق به آنها در طی متن است. آنچه در وهله دوم اهمیت قرار دارد، مسئولیت پذیری مولف در قبال دقت به خرج داده شده در این خصوص - هم از لحاظ علمی و هم از لحاظ زیباشناختی - است. این مقاله، یکی از معتبرترین شیوه های ماخذنگاری، پا نوشت نویسی و یادداشت گذاری داخل متون علمی را که متعلق به مرکز فرهنگی و انتشاراتی مریام - وبستر است، معرفی می کند.

انجام طرحهای پژوهشی و مطالعات اصیل بدون آگاهی از پیشینه تحقیقات صورت گرفته، تقریبا غیر ممکن است. دسترسی به نتایج این مطالعات، زمینه را برای استفاده صحیح از این منابع فراهم می آورد و سطح پژوهشهای علمی را ارتقا می بخشد. پایان نامه های تحصیلی به عنوان شاخص تحقیقات دانشگاهی - با تمام اهمیتی که در پیشبرد تحقیقات نظری و کاربردی دارند - به دلیل عدم وجود نظام اطلاعات علمی جامع و متمرکز در کشور، عموما ناشناخته می مانند. مجموعه موضوعی حاضر بر آن است تا به معرفی پایان نامه های مرتبط با نقد برنامه ها و کتب درسی آموزش زبان (عمومی و تخصصی) دانشگاه ها پرداخته و در پایان نیز تحلیلی از یافته های خود ارائه نماید.