مجله طب جنوب
سال پانزدهم شماره 1 (بهار 1391)

اخیرا نشان داده شده است که سوش های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ژنوتایپ بیجینگ، رابطه مستقیمی با مقاومت دارویی دارند. بنابراین روشی ساده و سریع برای تشخیص و تمایز ایزوله های خانواده بیجینگ مورد نیاز می باشد. هدف از این مطالعه، ارزیابی قدرت تمایز لوکوس های مختلف دو روش 15 MIRU-VNTR و 12 MIRU-VNTR برای سویه-های بیجینگ و مقایسه آن با سایر سویه های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس می باشد. مواد و روش ها ابتدا 105 سویه مایکوباکتریوم توبرکلوزیس با روش های اسپولیگوتایپینگ شناسایی شدند، سپس با روش های 12 و 15 لوکوس MIRU-VNTR مورد آنالیز ژنومی قرار گرفتند و تنوع آللی هر یک از لوکوس ها با استفاده از آزمون HunterGaston Discriminatory Index (HGI) محاسبه شد.
از 105 سویه مایکوباکتریوم توبرکلوزیس با روش اسپولیگوتایپینگ، 20 سویه بیجینگ شناسایی شد (05/19 درصد). بررسی با روش 12 و 15 لوکوس MIRU-VNTR در کل سویه ها نشان داد که 11 لوکوس جزء لوکوس های بسیار افتراق دهنده بودند (6/0HGI≥) که از بین آن ها لوکوس QUB26 بالاترین قدرت تمایز را داشت (84/0=HGI). تعداد تکرارها در لوکوسQUB11b برای سویه های بیجینگ اختصاصی بود. تنها لوکوس بسیار افتراق دهنده برای سویه های بیجینگ، MIRU16 بود. لوکوس های QUB26، Mtub21،MIRU39، MIRU27، MIRU23 و MIRU26 جز لوکوس های افتراق-دهنده متوسط (4/0≥HGI).
روش 12 و 15 لوکوس MIRU-VNTR ساده و سریع هستند و برای تمایز سویه های بیجینگ از سایر سویه-های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس مناسب می باشند، اما برای تمایز بین سویه های مختلف بیجینگ مناسب نمی باشند و الگوهای به دست آمده تقریبا مشابهند. قدرت افتراق روش 15 لوکوسی برای تمایز سویه های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس بالاتر از روش 12 لوکوسی بود.

ادم و درد از علائم اصلی بیماری های التهابی می باشند که به دلیل تعدد میانجی های القاء کننده معمولا درمان آن با مشکلاتی همراه می‎باشد. استفاده از گیاهان دارویی به عنوان یکی از عوامل مهم مورد استفاده در بهبود علائم التهابی در جوامع مطرح می باشد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات عصاره متانولیک برگ درخت زیتون برروی مدل های مختلف التهاب و درد در موش های کوچک سوری بود.
عصاره متانولیک برگ درخت زیتون تهیه و دوزهای مختلف آن (200، 300 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم) به صورت داخل صفاقی (30 دقیقه قبل از تزریق فرمالین، اسید استیک و زایلن) به موش های کوچک آزمایشگاهی نر نژاد NMRI تزریق شد. تاثیر تجویز عصاره بر علائم مربوط به التهاب و درد حیوانات طی تست های فرمالین، اسیداستیک و زایلن مورد بررسی قرار گرفت. داروهای ایندومتاسین، مورفین و دگزامتازون در گروه های کنترل مثبت بسته به شرایط استفاده شد.
نتایج این مطالعه بیانگر اثرات معنی دار و وابسته به دوز عصاره متانولیک برگ درخت زیتون بر روی درد ناشی از تزریق فرمالین در هر دو فاز مطالعه، درد احشایی ناشی از تست اسید استیک و التهاب ناشی از تزریق زایلن بود.
یافته های این مطالعه نشان داد که تجویز عصاره متانولیک برگ درخت زیتون می تواند به عنوان یک عامل ضدالتهابی و تعدیل کننده ی درد عمل کرده و این اثرات وابسته به دوز ممکن است بوسیله ی مواد موثره مختلف این گیاه میانجی گری شود که نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

زالوهای آبزی با حمله به مخاطات بدن و مکیدن خون باعث کم خونی می شوند. بر اساس اطلاعات موجود داروی تجاری برای کنترل زالو وجود ندارد. لذا در این مطالعه مداخله ای به بررسی اثر چندگیاه دارویی و شیمیایی بر زالو گونه لیمناتیس نیلوتیکا پرداخته شد.
عصاره های متانولی درمنه، افسنطین و عصاره های هیدروالکلی بلوط، بومادران و گل میمونی بیابانی تهیه گردید. از عصاره تهیه شده در تیمارهای مجزا و از آلبندازول به عنوان داروی ضدانگل تجاری و از آب مقطر به-عنوان کنترل منفی استفاده شد. هر زالو در ظرف مجزا و در محیط آبی نگهداری شد و با اضافه نمودن داروهای ذکر شده اثرات داروها برای مدت 720 دقیقه مورد بررسی قرار گرفت. برای هر تیمار 9 تکرار در نظر گرفته شد و در طول مدت آزمایش فلجی و مرگ زالو ثبت شد.
با بررسی داده ها مشخص شد آلبندازول با میانگین مدت زمان 138 دقیقه موجب مرگ زالو می شود اما عصاره-های متانولی درمنه، افسنطین و عصاره های هیدروالکلی بلوط، بومادران و گل میمونی بیابانی با دوز 600 میلی گرم موجب مرگ زالو نشدند. عصاره متانولی درمنه با دوز 1200 میلی گرم در مدت 720 دقیقه بدون اثرکشندگی و در دوزهای 1800 و 2400 میلی گرم باعث مرگ زالو پس از 635 و 188 دقیقه می گردد. عصاره متانولی افسنطین در دوز 1200 میلی گرم در مدت 720 دقیقه بدون اثر کشندگی و در دوزهای 1800 و 2400 میلی گرم باعث مرگ زالو پس از 600 و 601 دقیقه می شود.
با توجه به دوز و مدت زمان رخداد فلجی و مرگ در گروه مصرف کننده آلبندازول در مقایسه با سایر داروها به نظر می رسد گیاهان دارویی مورد استفاده در این مطالعه در مقایسه با آلبندازول اثر ضدزالویی چندانی بر زالو لیمناتیس نیلوتیکا نداشته باشند.

جستجوی گسترده ژنوم جهت یافتن استعداد ژنتیکی ابتلاء به دیابت نوع 2 در جمعیت های مختلف، تاکنون نتایج متفاوتی را در برداشته است. اخیرا Calpain10 به عنوان یک ژن مستعدکننده ابتلاء به دیابت نوع 2 در ناحیه NIDDM1 شناخته شده است. هدف از این مطالعه تعیین ارتباط پلی مورفیسم اینترون3 (SNP-43) از ژن calpain10 با بیماری دیابت نوع 2 می باشد.
در این مطالعه مورد- شاهدی 102 فرد دیابتی و 100 فرد سالم در استان آذربایجان شرقی بررسی گردید. ژنوتیپ های مختلف این پلی مورفیسم از ژنcalpain10 با استفاده ازروش PCR-RFLP تعیین شد و از آزمون مجذور کای و رگرسیون لجستیک برای تحلیل داده ها استفاده گردید.
توزیع ژنوتیپی پلی مورفیسم ژن calpain10 در گروه کنترل برای ژنوتیپ های A/G، G/G، A/A به ترتیب 11 (11 درصد)، 86 (86 درصد) و 3 (3 درصد) بود. توزیع ژنوتیپ ها در گروه بیمار7 (9/6 درصد)، 95 (1/93 درصد) و صفر بود. فراوانی آلل G در بین افراد بیمار نسبت به افراد سالم اختلاف معناداری را نشان می داد (037/0P=).
از آنجا که داشتن آلل G ریسک فاکتور ابتلاء به دیابت نوع دو در نظر گرفته شده است، لذا می توان گفت که پلی مورفیسم 43 از ژنcalpain10 در جمعیت آذربایجان شرقی ارتباط معناداری با بیماری دیابت نوع دو دارد.

هیپرهموسیستئینمی یک عامل خطر برای بیماری های قلبی- عروقی می باشد. همچنین یک مارکر حساس کمبود ویتامین B12 و اسیدفولیک است. ویتامین B12 و اسیدفولیک می تواند یک نقش محافظتی در ایجاد بیماری های قلبی عروقی داشته باشند. با توجه به محدودیت مطالعات انجام شده در مورد نقش ویتامین B12 و اسیدفولیک در بیماران عروق کرونری، ما در این مطالعه سطح این دو فاکتور را در افراد کنترل و بیمارانی که درگیری عروق کرونر داشتند اندازه گیری نمودیم.
این مطالعه مورد شاهد بر روی 139 نفر که تحت بررسی آنژیوگرافی عروق کرونر در شیراز قرار گرفتند، انجام شد و سطح اسیدفولیک و ویتامین B12 در آنها اندازه گیری شد و سپس این مقادیر در دو گروه با هم مقایسه گردید. 139 نفر در این مطالعه شرکت کردند. 2/31 درصد افراد آنژیوگرافی کرونر طبیعی داشتند. متوسط سن افراد 43/11±99/56 سال بود. میانگین سطح اسیدفولیک در افرادی که بیماری عروق کرونر داشتند کمتر از افراد کنترل بود (28/1±46/4 در مقابل 81/1±00/5 نانوگرم در میلی لیتر) که از نظر آماری این تفاوت قابل توجه بود (04/0P=). میانگین سطح ویتامین B12 در افرادی که بیماری عروق کرونر داشتند و در افراد کنترل به ترتیب 90/138±43/451 و 35/199±60/503 پیکوگرم در میلی لیتر بود. اگر چه میانگین سطح ویتامین B12 در افرادی که بیماری عروق کرونر داشتند در مقایسه با گروه کنترل کمتر بود، اما از لحاظ آماری قابل توجه نبود (07/0P=). میانگین سطح ویتامین B12 و اسیدفولیک در افرادی که بیماری عروق کرونر قلب داشتند پایین تر از افراد کنترل بود. به نظر می‎رسد که جایگزینی این ویتامین ها در افرادی که بیماری عروق کرونر دارند مفید است.

هپاتیت C یکی از اصلی ترین علل و مرگ ومیر و ناتوانی های ناشی از بیماری های کبد در کل دنیا به شمار می رود. راه اصلی انتقال آن از راه خون و فرآورده های آن است و اخیرا به دلیل افزایش گروه های معتاد تزریقی و همراهی انتقال آن با ویروس ایدز، ویروس هپاتیت C مورد توجه قرار گرفته است. لذا جهت بررسی پراکندگی ژنوتیپ های شایع و ریسک فاکتورهای مربوط به انتقال، مطالعه اخیر در جمعیت مراجعه‎کننده به سازمان انتقال خون استان بوشهرکه به عنوان HCV مثبت گزارش شده است انجام گردیده است.
بیماران مراجعه کننده به سازمان انتقال خون بوشهر با آزمایش مثبت (الیزا) HCV Abبه مراکز مشاوره رفتارهای پرخطر ارجاع و پس از گردآوری اطلاعات دموگرافیک و اپیدمیولوژیک مبنی بر راه های انتقال بیماری نمونه خون برای انجام آزمایشات دقیق تر جمع آوری گردیده و به وسیله ی nested-RT PCRو روش PCR-RFLP وجود ویروس و همچنین ژنوتیپ آن مورد بررسی قرار گرفت.
از 69 بیمار مراجعه کننده با HCV Ab+ 60 بیمار RT PCR مثبت داشتند که تعداد مردان 11 برابر تعداد زنان مبتلا بود. ژنوتیپ های غالب (7/36 درصد) Iaو (3/38 درصد)a3 و سپس ژنوتیپ های غیرقابل تایپینگ بوده اند. در بین ریسک فاکتورها بیشترین گروه را معتادان تزریقی تشکیل می دادند و سپس راه های انتقال مربوط به مداخله های پزشکی نظیر دندانپزشکی و تزریق خون. ژنوتیپ a3 به طور واضح در ارتباط با اعتیاد تزریق بود و ژنوتیپ Ia با اعمال پزشکی ارتباط مشخص داشت. (05/0>P) ابتلا همزمان ویروس‎های هپاتیت ب و ایدز نیز در 3/8 درصد از افراد یافت شد که همگی آنها سابقه اعتیاد تزریق داشتند.
طبق نتایج این مطالعه، پراکندگی ژنوتیپ های هپاتیت C، شبیه پراکندگی این ویروس در کشورهای اروپایی و آمریکایی است و تزریق مواد مخدر به عنوان یک راه اصلی انتقال ویروس به شمار می رود که لزوم مداخله و آموزش به این گروه از بیماران را برای جلوگیری از انتقال نشان می دهد.

استرپتوکوک بتاهمولیتیک گروه A به عنوان مهم ترین پاتوژن باکتریال مطرح در فارنژیت ها می باشد. این بیماری هرچند در همه گروه های سنی دیده می شود، ولی از شایع ترین عفونت های باکتریایی در کودکان است. متاسفانه هنوز در گلو درد استرپتوکوکی تشخیص افراطی (Over Diagnosis) وجود دارد، که این امر موجب تجویز غیرمنطقی آنتی-بیوتیک ها می شود. هدف از انجام این مطالعه بررسی میزان فراوانی استرپتوکوک بتاهمولیتیک گروه A در افراد دچار گلو درد مراجعه کننده به درمانگاه عفونی و اورژانس بیمارستان دانشگاهی فرشچیان همدان بوده است.
برای برآورد نقش یافته های بالینی در تشخیص گلودرد استرپتوکوکی، از 100 بیمار بدون محدودیت سنی (با میانگین سنی 86/29 ± 96/32 سال) که با شکایت گلودرد به درمانگاه عفونی و اورژانس بیمارستان دانشگاهی فرشچیان همدان مراجعه نموده و قبل از دریافت آنتی بیوتیک با استفاده از سواب استریل از حلق نمونه برداری شدند. برای جداسازی و شناسایی استرپتوکوک بتاهمولیتیک گروه A روش های استاندارد باکتری شناسی استفاده شد. آنالیز داده ها با نرم افزار SPSS (SPSS Inc، chicago IL) ویرایش 15 انجام پذیرفت.
فراوانی استرپتوکوک گروه A برابر 3 درصد به دست آمد. از لحاظ بالینی همه بیماران دچار گلودرد بودند. اگزودا در 39 درصد، آدنوپاتی گردنی در 8 درصد و تب در 78 درصد بیماران مراجعه کننده دیده شد. از بیمارانی که اگزودا در گلو داشتند فقط 3 نفر استرپتوکوک گروه A داشتند (7/7 درصد). هزینه درمان آنتی باکتریال غیرضروری برای هر فرد دارای کشت گلوی منفی به طور متوسط مبلغی معادل 32160 ریال برآورد شد.
فراوانی پایین استرپتوکوک بتاهمولیتیک گروه A در میان بیمارانی که با تشخیص گلودرد استرپتوکوکی تحت درمان آنتی‎باکتریال قرار گرفته اند، نشان می دهد که تشخیص براساس صرفا علائم بالینی منفرد به تنهایی قابل اعتماد نمی باشد و بهتر است از تست های تشخیصی سریع آنتی ژن، در تشخیص فارنژیت استرپتوکوک گروه A استفاده نمود. جهت درمان نیز از تجویز همزمان انواع آنتی بیوتیک ها خودداری و صرفا براساس پروتکل های پیشنهاد شده از سوی منابع و مراکز علمی معتبر در این زمینه اقدام شود.

تصویربرداری مولکولی روشی نوین جهت بررسی مستقیم عملکرد سلول در سطح مولکولی بدون ایجاد هیچ گونه مداخله و مزاحمتی برای سلول می باشد. تصویربرداری مولکولی شامل چندین روش می باشد که در میان آنها تصویربرداری (Positron Emission Tomography:PET) که با تصویربرداری (Computed Tomography:CT) توام شده باشد از ارزش ویژه‎ای در بررسی تومورها برخوردار است.
در این مطالعه مروری، کارآزمایی های بالینی شاهد-موردی و همچنین مطالعات باز که دارای اعتبار کافی بودند، بررسی شدند. از کلید واژه هایی نظیرcancer،tumor، Molecular imaging، CT، PET،malignancy، در سایت های معتبر ISI، PUBMED و EMBASE جهت جستجو استفاده شد.
تصویربرداری مولکولی به روش PET/CT امکان شناخت و به تصویر کشیدن اختلالات پاتوفیزیولوژیک عملکردی را همگام با اختلال آناتومیک ایجاد شده توسط تومور بدخیم فراهم می کند. افزایش متابولیسم ایجاد شده توسط سلول های بدخیم موجب ایجاد کانون افزایش جذب در تصاویر PET می گردد و در تصاویر آناتومیک CT، امکان تعیین دقیق محل این ضایعه فراهم می گردد. با این روش تشخیص، مرحله بندی، ارزیابی پاسخ درمانی و بررسی عود به خوبی امکان پذیر می گردد. استفاده از PET/CT خصوصا در ندول منفرد ریوی، کانسر ریه، کانسر کولورکتال، تومورهای سروگردن، لنفوم و در طراحی درمان رادیوتراپی از ارزش قابل ملاحظه ای برخوردار است.
ترکیب PETبا CT در یک سیستم واحد (PET/CT) برای ایجاد اطلاعات ترکیبی آناتومیکال و عملکردی، روشی نوین جهت تشخیص، مرحله بندی اولیه تومورها، و طراحی درمان رادیوتراپی را فراهم آورده است. PET/CT روشی با حساسیت و ویژگی بالا در تشخیص و management تومورهای بدخیم می باشد. این روش از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه بوده و امکان ارزیابی درمان را با دقت بالایی فراهم می کند.

اسفنج ها با 107 جنس و بیش از 15 هزار گونه از شگفت‎انگیزترین جانداران پرسلولی دریازی محسوب می‎شوند که بیش از 500 میلیون سال از پیدایش آنان می‎گذرد و در این گذر زمانی، برای ستیزه با تهدیدهای زیستی و رویارویی با محیط متغیر دریایی، به سامانه های پدافند مولکولی و شیمیایی پیچیده ای مجهز شده اند که زیست پایدارشان را تاکنون میسر نموده است. چنین است که امروزه این جانداران منبعی بی همتا از فراورده های فعال زیستی را فراروی پژوهشگران و شیمیدان های دریایی گشوده اند. تاکنون هزاران ترکیب فعال شیمیایی از این جانداران استخراج شده است. برخی از این فرآورده ها از جمله «دیسکودرمولید» در مراحل پایانی پژوهش های بالینی خود می باشند. آمریکا، اسپانیا، ژاپن و استرالیا در زمره پیشگامان کاربردهای زیستی اسفنج های دریایی می باشند. با توجه به مجاورت استان زرخیز بوشهر با خلیج همیشه جاودان پارس، بخش فناوری زیستی دریایی و پزشکی مرکز پژوهش‎های سلامت خلیج فارس در قالب پروژه‎ای، کتاب «اسفنج های دارویی خلیج فارس» را به‎عنوان سرآغاز پژوهش های شناسایی گونه های دارویی اسفنج های خلیج فارس تدوین نمود. داده های کنونی در مورد گونه اسفنج های دریایی شناسایی شده در خلیج فارس انگشت‎شمار می باشد. بنابراین در این کتاب از یاری دانشمندان زیست شناس جهان برای گردآوری فهرستی از اسفنج های دریایی شناسایی شده در منطقه بهره برده شده است. فهرست اولیه ارایه شده از اسفنج های شناسایی شده در خلیج‎فارس، سواحل کشور های عربی منطقه و دریای سرخ با همکاری دکتر هلموت لهنرت تاکسونومیست آلمانی، دکتر روب وان سواست رییس بخش بی‎مهرگان موزه جانورشناسی دانشگاه آمستردام هلند و دکتر جاشین گوگل از موسسه بیولوژی دانشگاه اشتوتگارت آلمان گردآوری شده است. جستار فهرست جامع جنس و گونه های اسفنج های شناسایی شده در پایگاه های مختلف داده های پزشکی، نمایان گر وجود فراورده های فعال زیستی و دارویی در 55 جنس و 28 گونه از اسفنج های خلیج فارس بوده است که در بخش های مختلف کتاب همراه با داده های تاکسونومیک به تشریح هر یک پرداخته شده است. از جمله فراورده های فعال زیستی اسفنج های خلیج‎فارس می توان به این موارد اشاره نمود: مواد سیتوتوکسیک و ضدتومور (35 جنس و 20 گونه)، ضدالتهابی (8 جنس و 6 گونه)، ضدویروسی (8 جنس و 1 گونه)، ضدباکتری (17 جنس و 5 گونه)، ضدمالاریا (2 جنس و 4 گونه)، ضدقارچ (9 جنس و 5 گونه). یافته های ارایه شده در این کتاب نشانگر آن است که اسفنج های خلیج فارس می توانند به عنوان داروخانه ای طبیعی در آینده نقش ایفا نمایند. امید است کتاب «اسفنج های دارویی خلیج فارس» آغازگر پژوهش های بنیادین در زمینه شناسایی و استخراج فراورده های فعال زیستی و دارویی از اسفنج‎های خلیج‎فارس باشد.