نشریه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
سال پانزدهم شماره 4 (پیاپی 66، مهر و آبان 1387)

وجود اهداف متعدد در فعالیت های زراعی مساله تخصیص بهینه نهاده ها را مشکل ترمی سازد. به همین جهت، استفاده از روش هایی که بتوان چندین هدف را هم زمان به نقطه مطلوب نزدیک کرد، ضروری می باشد. این پژوهش، نحوه استفاده از برنامه ریزی چند منظوره و برنامه ریزی توافقی برای تبیین برنامه ریزی زراعی در دشت مشهد مورد بررسی قرار گرفته است که دو هدف را در مدل مد نظر دارد: یکی به حداکثر رساندن بازده ناخالص و دیگری به حداقل رساندن میزان آب برای آبیاری مزارع. به همین منظور از روش برنامه ریزی چند منظوره مجموعه کارا تعیین، و با استفاده از برنامه ریزی توافقی بهترین جواب توافقی به دست آمد. نتایج نشان داد که در جواب توافقی، بازده ناخالص مزارع کوچک (کوچک تر از 3 هکتار) و متوسط (کوچک تر از 8 و بزرگ تر از 3 هکتار) افزایش یافته و مقدار آب مصرفی کاهش یافته است. در مزارع بزرگ (بیش از 8 هکتار) الگوی کشت مدل و نمونه یکسان بود. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت سیاست هایی که افزایش مقیاس واحدهای زراعی را از طریق کاهش تعداد قطعات زمین های زراعی هدف قرار می دهد، دراستفاده کارا تر از منابع می تواند بسیار مفید باشد.

گونه ملج (Ulmus glabra Hudson) در چند دهه اخیر بر اثر شیوع بیماری مرگ نارون دچار آسیب شدیدی شده است. در این تحقیق از گره، برگ و جوانه ملج به منظور تهیه ریز نمونه جهت کشت بافت استفاده شد. درصد زنده مانی ریزنمونه ها با استفاده از ضد عفونی کننده هایی مانند هیپوکلریت سدیم و کلرور جیوه تعیین گردید. نتایج آزمون های سترون سازی نشان داد که بافت جوانه مناسب ترین اندام برای کشت می باشد. اختلاف میزان درصد زنده مانی جوانه های آخر پاییز تحت تاثیر هیپوکلریت سدیم 2 درصد و کلرور جیوه 1/0 درصد معنی دار نبود، اما این آزمون روی جوانه های برداشت شده در آخر زمستان اختلاف معنی داری نشان داد. شاخه زایی جوانه ها در محیط کشت DKW حاوی TDZ به همراه IBA و یاBAP به همراه IBA انجام گرفت. کالوس زایی گره های شاخساره در محیط های کشت MS و یا DKW حاوی یکی از سیتوکینین های TDZ و BAP به همراه NAA نیز مورد آزمون قرار گرفت. غلظت 44/0 میلی گرم در لیتر TDZ و 3 میلی گرم در لیتر BAP در کالوس زایی موثرتر بود. واکشت کالوس طی 5 مرحله در 5 ماه انجام شد. نتایج نشان داد بهترین محیط کشت جهت باززایی گیاه از کالوس، محیط DKW حاوی 022/0 میلی گرم در لیتر TDZ به همراه 05/0 میلی گرم در لیتر NAA بود.

آلودگی خاک ها به هیدروکربن های نفتی (TPHs)، یکی از مهم ترین مشکلات زیست محیطی در برخی از نقاط کشور به ویژه در اطراف پالایشگاه های نفت است. در این پژوهش، قابلیت استفاده از فرآیند تحریک گیاهی به عنوان یک روش مؤثر و مقرون به صرفه از لحاظ اقتصادی برای پالایش این دسته از آلاینده های خاک بررسی گردید. به این منظور ابتدا قابلیت جوانه زنی و رشد هفت گیاه مختلف در دو خاک آلوده به ترکیبات نفتی (به ترتیب 1C و 2C) در مقایسه با خاک غیر آلوده (خاک Co) بررسی شد، سپس چهار گیاه مناسب برای گیاه پالایی این آلاینده ها، انتخاب و میزان کاهش غلظت طی یک دوره 120 روزه تعیین شد. نتایج نشان داد که وجود TPHs در خاک، بر جوانه زنی بذر آفتابگردان، گلرنگ، اگروپایرون و شبدر بی اثر بود، اما موجب تاخیر در شروع جوانه زنی بذر کلزا و فسکیو و کاهش درصد جوانه زنی بذر پوکسنلیا گردید. شبدر و کلزا نیز فاقد عملکرد ماده خشک گیاهی در انتهای دوره آزمایشی بودند، اما حضور آلاینده های نفتی در خاک، کمترین اثر را بر رشد و نمو اگروپایرون و فسکیو داشت. بنابراین 4 گیاه آفتابگردان، گلرنگ، اگروپایرون و فسکیو برای مطالعات نهایی گیاه پالایی انتخاب شدند. در این بخش، وجود هیدروکربن های نفتی در خاک موجب کاهش رشد و عملکرد ماده خشک اندام هوایی و ریشه در همه تیمارهای گیاهی در مقایسه با تیمار شاهد شد. بیشترین میزان کاهش غلظت TPHs نیز در ریزوسفر اگروپایرون و فسکیو، به ویژه در سطح پایین تر آلودگی (خاک 1C) بود که به ترتیب کاهش حدود 71 و 69 درصدی نسبت به غلظت اولیه مشاهده شد. همچنین کاهش حدود 42 تا 45 درصدی غلظت TPHs در تیمار 2C در حضور فسکیو و اگروپایرون حاصل شد اما آفتابگردان تاثیر معنی داری بر کاهش غلظت این آلاینده های نفتی در هیچ یک از تیمارها نداشت. همچنین اگروپایرون در تیمار 2C، نقش مؤثرتری نسبت به فسکیو در افزایش فعالیت و تنفس میکروبی در خاک داشت، ولی اختلاف معنی داری بین آفتابگردان و گلرنگ با تیمار شاهد (بدون کشت گیاه) در این تیمار مشاهده نشد. با توجه به نتایج این پژوهش، گیاه اگروپایرون برای گیاه پالایی خاک های آلوده منطقه توصیه می شود اگرچه انجام مطالعات تکمیلی برای یافتن راهکارهای استقرار بهتر گیاه و افزایش کارایی گیاه پالایی لازم است.

به منظور مقایسه فیزیولوژی تولید و زوال برگ بین گندم و نخود، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تیمار انجام شد. تیمارها شامل دو رقم گندم (زاگرس و تجن) و دو رقم نخود (هاشم و آرمان) بودند. مقدار فیلوکرون برای رقم زاگرس و تجن در گیاه گندم به ترتیب 112 و 124 درجه سانتی گراد در روز و برای رقم هاشم و آرمان در گیاه نخود به ترتیب برابر با 44 و 42 درجه سانتی گراد روز بود، که این مقدار بین گندم و نخود اختلاف معنی دار داشت. دوره مؤثر تولید گره در هر دو رقم گندم برابر با 1119 درجه روز رشد و برای هر دو رقم نخود برابر با 1313 درجه روز رشد بود. زمان شروع زرد شدن برگ ها در رقم زاگرس برابر با 675، در رقم تجن 700، برای رقم هاشم 923 و در رقم آرمان برابر با 1002 درجه روز رشد محاسبه شد. از پارامترهای تخمین زده شده در این تحقیق می توان در مدل سازی رشد، نمو و عملکرد نخود و گندم استفاده کرد.

چهار ناقل پلاسمیدی مناسب برای انتقال ژن به گیاه، از طریق ساخت کاست های ژنی برای ژن های بتا-1 و 3- گلوکاناز از منشا جو، کیتیناز از منشا لوبیا و cryIA(b) (Bt)، با قرار دادن هر یک از این ژن ها تحت پیشبر CaMV35S و پایان بر Nos در حامل پلاسمیدی دوگانه pBI121، تهیه گردید. ژن های کیتیناز و بتا- 1 و 3- گلوکاناز با کد کردن پروتئین هایی ضدقارچی، به ترتیب کیتین و گلوکان را که از اجزای اصلی دیواره سلولی بسیاری از قارچ های بیماری زا می باشند، تجزیه کرده و مقاومت گیاهان را در برابر بیماری های قارچی، افزایش می دهند. ژن cryIA(b) نیز با کد کردن پروتئین حشره کش، باعث از بین رفتن آفات پروانه ای خواهد شد. پلاسمید های نوترکیب pBI-Glu و pBI-Chi به ترتیب با کلون سازی ژن های کیتیناز و بتا- 1 و 3-گلوکاناز در محل ژن gus پلاسمید pBI121، ساخته شدند. ساخت پلاسمید نوترکیب pBI-ChiGlu، به گونه ای انجام گرفت که کاست های کامل هر دو ژن کیتیناز و گلوکاناز را برای ایجاد اثرات همفزایی این دو ژن، در برابر عوامل بیماری زای قارچی در برگیرد. پلاسمید نوترکیب pBI-ChiBt نیز که حاوی کاست های کامل ژن های کیتیناز و Bt می باشد، با هدف استفاده از آن برای انتقال ژن به منظور ایجاد مقاومت همزمان گیاهان به عوامل بیماری زای قارچی و آفات، در یک رویداد واحد انتقال ژن، تهیه گردید. این چهار حامل پلاسمیدی نوترکیب می توان در انتقال ژن به گیاهان، با استفاده از آگروباکتریوم و نیز سایر روش های انتقال ژن، نظیر تفنگ ژنی، استفاده کرد.

جهت تعیین ترکیب پذیری، وراثت پذیری و اثرات ژن درکنترل صفات کمی گیاه کلزا آزمایشی با شش رقم کلزا (فوستو، آپشن 500، کریستینا، گولیاث، شیرالی و پ. ف-91/4570) در یک سیستم دای آلل کامل انجام گرفت. پس از تهیه جامعه در حال تفکیک نسل دوم (F2)، آزمایش در قالب طرح لاتیس ساده با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات زراعی قراخیل (مازندران) پیاده گردید و محاسبات آماری براساس روش اول و مدل I گریفینگ انجام پذیرفت. برآورد اجزای واریانس، مؤید این بود که میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای همه صفات، به جز عملکرد دانه و تعداد غلاف در بوته، معنی دار بودند. میانگین مربعات تلاقی معکوس نیز برای همه صفات، به جز تعداد دانه در غلاف و تعداد انشعاب، از نظر آماری معنی دار بودند. این موضوع نشان دهنده اثر افزایشی و غیرافزایشی در کنترل همه صفات، بجز تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه است. وجود درجه غالبیت بیش از یک برای همه صفات و قابلیت توارث پذیری خصوصی پایین برای آنها، نشان دهنده اهمیت بیشتر اثرات غیرافزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی اغلب خصوصیات مورد مطالعه می باشد. به طورکلی رقم آپشن 500 و کریستینا، بهترین والد از نظر ترکیب پذیری عمومی و تلاقی گولیاث × پ. ف-91/4570 بهترین دورگ از نظر ترکیب پذیری خصوصی بودند.

بر خلاف پیشرفت های گسترده تکنولوژیک در کشاورزی، هنوز هم اقلیم، اصلی ترین عامل تعیین کننده عملکرد گیاهان زراعی به شمار می آید. هدف از این مطالعه کمی سازی احتمال وقوع تنش های مختلف دمایی در مراحل مختلف رشد گندم تحت شرایط محیطی گرگان بود. بدین منظور ابتدا با استفاده از مطالعات انجام شده قبلی درجه روز رشد مورد نیاز گیاه گندم رقم تجن برای طی کردن مراحل اصلی نمو محاسبه شدند. سپس با استفاده از آمار هواشناسی 40 ساله گرگان و برنامه رایانه ای، که به همین منظور تهیه شده بود احتمال وقوع دماهای مختلف تنش زا برای فرآیندهای مختلف محاسبه گردید. نتایج نشان داد که گندم در مراحل نموی سبز شدن، رشد رویشی، طویل شدن ساقه، گلدهی وگرده افشانی با تنش سرمایی و یخ زدگی مواجه است، در حالی که تنش گرما در طی دوره پر شدن دانه، فتوسنتز این گیاه را محدود می سازد. از نتایج این تحقیق می توان در به زراعی و به نژادی گندم و طراحی تحقیقات فیزیولوژی تنش های محیطی گیاه گندم در آینده استفاده کرد.

کیفیت ماهی بر اثر چند فاکتور در روند نگهداری و عمل آوری، کاهش می یابد. به منظور تعیین تندی اکسیداتیو و هیدرولتیک چربی در ماهی اسبله (Silurus glanis)، در طی نگهداری به صورت منجمد، در دی ماه 1384 این ماهی از تالاب انزلی صید شد. فیله های تهیه شده، در تونل انجماد با دمای 40- درجه سانتی گراد، به مدت 12 ساعت منجمد گردیده و سپس به مدت 6 ماه در سردخانه 18- درجه سانتی گراد نگهداری شدند. روند تغییرات کیفی چربی این فیله ها با شاخص های مربوط به فساد چربی شامل پراکسید (PV)، اسیدهای چرب آزاد (FFA) و تیوباربیتوریک اسید (TBA) اندازه گیری شد و در ضمن مقدار چربی، رطوبت، پروتئین، خاکستر و آهن هم نیز اندازه گیری گردید. آزمایش ها در ماه های 0، 1، 3 و 6 انجام شد. مقدار پراکسید در طی زمان، افزایش یافت و در طی ماه های مختلف تفاوت معنی داری را نشان داد (05/0P<). به طوری که در ماه ششم مقدار پراکسید 22/8 برابر مقدار اولیه گردید. در طی مدت نگهداری، افزایش مقدار TBA مشاهده گردید که در ماه های آخر معنی دار بود (05/0P<) و به مقدار 32/3 میلی گرم مالونالدهید در کیلوگرم گوشت ماهی رسید. مقدار اسیدهای چرب آزاد به علت فساد هیدرولتیکی افزایش یافت و در 2 ماه آخر اندازه گیری معنی دار بود (05/0P<). مقدار آهن هم در ماه ششم کاهش یافت و مقدار آن بین ppm92/8 و 77/6 (05/0P<) تغییر کرد. روابط همبستگی در بیشتر موارد نشان دهنده ارتباط معنی دار بین فاکتورهای اندازه گیری شده بود. شاخص های اکسیداسیون و هیدرولیز چربی رابطه مثبت و معنی داری با یکدیگر داشتند.

در این تحقیق علف آزولای تازه به نسبت 75 درصد همراه با 25 درصد تفاله خشک چغندرقند (براساس ماده خشک) سیلو شد. سیلاژ تهیه شده با نسبت های صفر، 15، 30 و 45 درصد (براساس ماده خشک) در جیره غذایی 24 راس گوساله نر پرواری بومی گیلان با سن حدود ده ماه و وزن اولیه 2/3± 6/113 کیلو گرم در قالب یک طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار (تیمار های 1، 2، 3 و4) و 6 تکرار، مورد آزمایش قرار گرفت. در پایان دوره پروار، کلیه گوساله ها ذبح شده وخصوصیات لاشه آنها مورد بررسی قرار گرفت. میانگین ماده خشک مصرفی روزانه برای جیره های مزبور به ترتیب 42/5، 3/5، 28/5 و 81/4 کیلو گرم و ضریب تبدیل غذایی نیز به ترتیب 55/7، 33/7، 27/7 و 81/6 (کیلو گرم خوراک برای هر کیلو اضافه وزن) بود، که براساس مقایسه میانگین ها، تفاوت بین آنها معنی دار بود. میانگین افزایش وزن روزانه گوساله های مصرف کننده جیره های 1، 2، 3 و4 در کل دوره آزمایش به ترتیب 717، 725، 727 و760 گرم در روز بود. این اعداد تفاوت معنی داری با هم نداشتند. از نظر خصوصیات لاشه، به جز چربی قابل تفکیک، تفاوت معنی داری بین گروه های آزمایشی مشاهده نشد. به نظر می رسد که آزولای سیلو شده همراه با تفاله خشک چغندرقند را می توان تا 45 درصد در ترکیب جیره غذایی گوساله های پرواری مورد استفاده قرار داد.

کالپاستاتین، مهار کننده اختصاصی آنزیم های تجزیه کننده پروتئینی وابسته به کلسیم یعنی m و μ کالپاین موجود در بافت های پستانداران است. سطح اجزای موجود در سامانه کالپاین-کالپاستاتین، سرعت ترد شدن گوشت بعد از کشتار را تعیین می کند. کالپاستاتین هم سرعت، هم مقدار تجزیه پروتئین را پس از کشتار، مهار می کند و در افزایش کمیت و کیفیت گوشت نقش اساسی دارد. گوسفند کرمانی از ذخایر ژنتیکی استان کرمان است و برای تولید گوشت و پشم مناسب می باشد که با نشانگرهای مولکولی، به ویژه از نظر ژن کالپاستاتین مورد مطالعه قرار نگرفته است. بنابراین، هدف این تحقیق عبارت است از تعیین تنوع ژنتیکی گله های گوسفند کرمانی از نظر ژن کالپاستاتین و مقایسه این نژاد با سایر نژادهایی که از نظر این ژن مطالعه شده اند. قطعه 622 جفت بازی از این ژن از روی صد نمونه DNA گوسفند کرمانی با واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) تکثیر شد. محصولات PCR با روش RFLP و با استفاده از دو آنزیم هضم شدند و هر سه ژنوتیپ MM، MN و NN یافت شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که این جمعیت چند شکلی بالایی دارد، به علاوه در بیشتر MspI و NcoI نژادهای گوسفند ایرانی مطالعه شده، هر سه ژنوتیپ مشاهده نشدند، اما در این نژاد، هر سه ژنوتیپ وجود دارد، بنابراین محققان باید توجه خود را به کیفیت و کمیت گوشت در برنامه های اصلاح نژادی این حیوان افزایش دهند. از آنجا که چند شکلی در این نژاد بالا است و هر سه ژنوتیپ نیز در جمعیت آنها موجود است، به راحتی می توانیم در مطالعات بعدی با ثبت اطلاعات و تعیین ژنوتیپ، اثر هر ژنوتیپ را در افزایش کمیت و کیفیت گوشت به دست آوریم و در برنامه های اصلاح نژادی بهترین ژنوتیپ ها را انتخاب کنیم.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف پروتئین و پروبیوتیک بر صفات تولیدی و برخی از فاکتورهای خونی جوجه های گوشتی، آزمایشی به صورت فاکتوریل 3 2 در قالب طرح کاملا تصادفی، با دو سطح پروتئین (مقادیر توصیه شده NRC (1994) و 90 درصد مقادیر توصیه شده) و سه سطح پروبیوتیک (بدون پروبیوتیک، مقدار توصیه شده و 120 درصد مقدار توصیه شده) انجام گرفت. در این آزمایش از 360 قطعه جوجه خروس به مدت 42 روز استفاده شد. تمام جیره های آزمایشی دارای انرژی قابل سوخت و ساز یکسان و به جز پروتئین، حاوی حداقل مقادیر مواد مغذی توصیه شده بودند. نتایج نشان داد افزودن پروبیوتیک در جیره هایی با سطح پروتئین متعادل باعث بهبود معنی دار وزن روزانه جوجه ها گردید. همچنین جوجه های تغذیه شده با 120 درصد مقدار پروبیوتیک توصیه شده، در مقایسه با دیگر گروه ها از افزایش وزن روزانه بیشتری برخوردار بودند (05/0>P). ضریب تبدیل غذایی در تیمارهایی که حاوی 120 درصد پروبیوتیک توصیه شده بود، در مقایسه با گروه شاهد بهبود معنی داری داشت (05/0>P). پایین ترین ضریب تبدیل غذایی مربوط به تیمار پروتئین متعادل، با 120 درصد پروبیوتیک توصیه شده، و بالاترین مقدار متعلق به تیمار شاهد بود (851/1 در مقایسه با 038/2). با کاهش سطح پروتئین جیره، مقدار پروتئین مصرفی کاهش و نسبت راندمان پروتئین افزایش یافت. افزودن پروبیوتیک به جیره پایه بر مقدار پروتئین مصرفی تاثیری نداشت؛ اما باعث افزایش معنی دار نسبت راندمان پروتئین شد (05/0>P). نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از پروبیوتیک علاوه بر بهبود صفات تولیدی، باعث کاهش ازت دفع شده،pH بستر، اسید اوریک، کلسترول و تری گلیسرید پلاسما می گردد.

به منظور بررسی اثر فرم فیزیکی خوراک شروع کننده گوساله های شیری بر عملکرد و متابولیت های خونی، 18 راس گوساله ماده براون سوئیس با وزن (2/1±5/39 کیلوگرم) پس از تولد، به طور تصادفی انتخاب شده و تیمارهای خوراکی زیر به آنها اختصاص داده شد: خوراک شروع کننده به صورت آسیاب شده (شاهد)، خوراک شروع کننده به صورت حبه، خوراک شروع کننده به صورت حبه مخلوط که تمام جو و نیمی از ذرت آن خیسانده و غلتک خورده بود. جیره ها از لحاظ پروتئین خام یکسان بودند. افزایش وزن در بین تیمارها اختلاف معنی داری داشت (05/0P<) و در تیمار شاهد (16/45 کیلوگرم) کمتر از تیمار حبه (25/53 کیلوگرم) و تیمار حبه مخلوط (08/54 کیلوگرم) بود. میزان مصرف خوراک بدون در نظر گرفتن زمان در تیمار شاهد (14/68 کیلوگرم) کمتر از تیمار حبه (03/80 کیلوگرم) و تیمار حبه مخلوط (69/85 کیلوگرم) بود و ضریب تبدیل غذایی (به طور میانگین 2) در تیمارها اختلاف معنی داری نداشت. قابلیت هضم پروتئین خام و ماده آلی در تیمار شاهد کمتر از تیمارهای دیگر بود (05/0P<) ولی بین تیمار حبه و حبه مخلوط اختلاف معنی داری وجود نداشت. قابلیت هضم ماده خشک در تیمار شاهد کمتر از تیمار حبه مخلوط بود، اما بین تیمار حبه و تیمار شاهد اختلاف معنی داری وجود نداشت (05/0P<). غلظت گلوکز خون تحت تاثیر تیمارها اختلاف معنی داری نداشت؛ ولی غلظت نیتروژن اوره ای خون در تیمار شاهد از تیمارهای دیگر بیشتر بود (05/0P<). به طورکلی، یافته های این آزمایش نشان داد که خوراک شروع کننده به فرم حبه و حبه مخلوط می تواند موجب بهبود افزایش وزن در گوساله های شیری گردد.

برای بررسی عوامل حذف گاوهای شیری هلشتاین در گاوداری های صنعتی استان زنجان داده های مربوط به دلایل حذف در نه عنوان؛ فروش برای شیردهی، عدم باروری و مشکلات دستگاه تناسلی، کم شیر بودن، ورم پستان و سایر مشکلات پستان، مشکلات دست و پا، بیماری، جابجایی شیردان و مسائل تغذیه ای، سایر موارد و در نهایت مرگ طبقه بندی شدند. در مجموع 2796 راس گاو هلشتاین در هشت گله بررسی شده اند. داده های مربوط با استفاده از برنامه GLM نرم افزارSAS که اثرات ثابت اندازه گله در دو سطح، اثر فصل در چهار سطح و اثر متقابل این دو با استفاده از روش حداقل میانگین مربعات مورد تجزیه قرار گرفت. فروش برای شیردهی، مشکلات باروری و تناسلی و کم شیری مهم ترین دلایل حذف بودند که به ترتیب 228، 120 و 66 راس از 587 راس گاو شیری حذف شده را شامل می شدند. چهارمین دلیل حذف مربوط به سایر موارد بود که 51 راس از تلفات را تشکیل داد که 11 راس از آن به علت جسم خارجی، 12 راس دررفتگی دست و پا و بقیه به علت پیری، فری مارتن و تورم اندام ها بود. پنجمین عامل جابجایی شیردان و مشکلات دستگاه گوارش بود که 45 مورد از تلفات را شامل گردید. حذف اختیاری حاصل جمع گاوهای فروخته شده به عنوان گاوهای شیری و گاوهای کم تولید می باشد که در این تحقیق به طور میانگین 50 درصد گاوهای حذف شده را شامل می شد. بیشترین حذف غیراختیاری در این مطالعه به دلیل عدم باروری و مشکلات تولیدمثل بود که حدود 44/20 درصد حذف نسبی و 96/40 درصد از حذف غیراختیاری را شامل شد. درصد حذف به علت عدم باروری و مشکلات تولید مثل در گله های کوچک بیشتر بود و در پاییز نسبت به فصول دیگر افزایش نشان می داد (05/0P<).

در این آزمایش اثرمتقابل نژاد دو نماتود مولد گره ریشه](نژاد2) Meloidogyne incognita [و قارچ عامل پژمردگی آوندی (Verticillium dahliae) برروی نهال های زیتون در قالب طرح کاملا تصادفی (CRD) با هشت تیمار و چهار تکرار در گلخانه بررسی شد. برای هر تیمار قارچ، تعداد 40 میکرواسکلروت در هر گرم خاک گلدان و برای هر تیمار نماتود 10000 تخم و سن جوانی دو در هر گلدان منظور گردید. نتایج نشان داد که نماتود مولد گره به میزان زیادی شدت و سرعت پژمردگی در اثر قارچ V. dahliae را افزایش می دهد. این در حالی بود که تیمارهای فاقد قارچ، هیچ گونه علائم پژمردگی بروز ندادند. میزان فاکتورهای رشدی تیمارهایی که علاوه بر نماتود، قارچ نیز دریافت کرده بودند نسبت به شاهد و تیمارهایی که هر یک از این دو به تنهایی حضور داشت، کاهش نشان می داد. نتایج آزمون مقایسه میانگین ها نشان داد که در سطح احتمال یک درصد، تلقیح همزمان و تناوبی دو بیمارگر بر روی کاهش فاکتورهای رشدی و شدت پژمردگی ورتسیلیومی نهال های زیتون معنی دار بود. تلقیح قارچ V. dahliae دو هفته بعد از نماتود M. incognita باعث شد وزن تر ریشه نسبت به شاهد به میزان 45/61 درصد کاهش یابد. همچنین، این کاهش وزن از مجموع کاهش وزن تیمارهای قارچ و نماتود به تنهایی بیشتر بود. تلقیح جداگانه قارچ و نماتود وزن خشک اندام های هوایی را در مقایسه با شاهد به ترتیب به میزان 91/13 و 5/22 درصد کاهش داد. زمانی که قارچ دو هفته بعد از نماتود تلقیح شد وزن خشک ریشه (4/64 درصد) نسبت به سایر تیمارها به صورت افزایشی کمتر بود، همچنین در این حالت درصد پژمردگی ورتسیلیومی به 4/83 درصد افزایش یافت.

سیاهک پنهان معمولی، ناشی از قارچ Tilletia laevis Kühn یکی از بیماری های مهم گندم در ایران است. از آنجا که شیوع پاتوتیپ ال1 این قارچ در استان های خراسان به اثبات رسیده بود، واکنش 7 رقم زراعی پیشتاز، الوند، آذر2، زاگرس، تجن، بک کراس روشن و گاسکوژن، که در استان های خراسان و گلستان کشت می شوند، پس از تلقیح بذرهای آنها با تلیوسپورهای این پاتوتیپ قارچ با 8 تکرار برای هرتیمار در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که رقم پیشتاز بدون آلودگی به بیماری با اختلاف معنی داری نسبت به سایرین، کاملا مقاوم به این پاتوتیپ است. همچنین رنگ آمیزی بافت گیاهچه های این ارقام در مراحل 1 و 2 و 3 رشد، نشان داد که ریسه قارچ در رقم مقاوم پیشتاز تنها در مرحله 1 (یک برگی) حضور دارد، در حالی که در سایر ارقام در مراحل بعد نیز مشهود بود، بنابراین با این روش نیز می توان واکنش ارقام را سریعتر تشخیص داد. این یافته ها برای اولین بار گزارش می شوند. صفات زراعی این ارقام و ژن های مقاومت موثر برای اصلاح آنها بیان شده اند و مورد بحث قرار گرفته اند.

بیماری هلندی نارون یکی از مهم ترین بیماری های آوندی نارون محسوب می شود. به همین دلیل بررسی جنبه های مختلف این بیماری نظیر پراکنش، بیولوژی، بیماری زایی، هیستوپاتولوژی، مدیریت بیماری و غیره همواره اهمیت فراوان داشته است. در این راستا بررسی رابطه پاتوژن- میزبان، این تحقیق با عنوان بررسی هیستوپاتولوژی در دو گونه نارون اوجا Ulmus carpinifolia و ملج U. glabra در اثر مایه زنی با قارچ Ophiostoma novo-ulmi انجام شد. به محض ظهور علائم پژمردگی و خشکیدگی شاخ و برگ نهال ها، 8-4 هفته پس از مایه کوبی، مقاطعی از قسمت های پایین شاخه های پژمرده و خشکیده تهیه گردید. پس از برش های عرضی بسیار نازک با دستگاه میکروتوم و انجام دادن مراحل مختلف رنگ آمیزی، اسلایدهای میکروسکوپی از آنها تهیه شد. نتایج بررسی های میکروسکوپی نشان داد که عامل بیماری با گسترش و ایجاد انسداد در آوندهای چوبی و تخریب عناصر آوندی در فیزیولوژی گیاه میزبان اختلال ایجاد می کند. همچنین عامل بیماری مانع انتقال جریان شیره آوندی شده و به پژمردگی اندام های هوایی منجر می شود. نتایج نشان داد که نهال ها نیز تولید تایلوز و مواد ژلاتینی باعث انسداد آوندها شده و از گستردگی پاتوژن جلوگیری به عمل می آورند. مکانیسم های بیماری زایی و دفاعی در تعامل بین پاتوژن- میزبان و نقش آنها در میزان حساسیت نهال های اوجا و ملج به بیماری مرگ هلندی نارون در این تحقیق بحث شده است.

اعمال مدیریت صحیح و کارآمد در هر منطقه بر مبنای اطلاعات دقیق از وی‍‍‍ژگی های کمی و کیفی رستنی ها و آگاهی از روابط گیاهان با یکدیگر و نیز عوامل محیطی میسر می باشد. شناخت عوامل محیطی مؤثر بر استقرار و گسترش گیاهان می تواند ما را با سازگاری گونه های بومی هر ناحیه آشنا کند تا بر اساس سرشت این گونه های بومی، نسبت به مدیریت بوم شناختی اقدام گردد. به این منظور مطالعه ای در مراتع ییلاقی هزار جریب بهشهر واقع در منتهی الیه جنوب شرقی استان مازندران انجام گردید که هدف از آن، بررسی اثر عوامل محیطی بر روی پوشش گیاهی و تعیین مهم ترین خصوصیات محیطی در استقرار و پراکنش گیاهان است. برای این پژوهش نقشه جوامع گیاهی منطقه مشخص و با نقشه های شیب و جهت و طبقات ارتفاعی همپوشانی شد، سپس شبکه ای به ابعاد 1×1 سانتی متر انداخته و با توجه به سطح جوامع منطقه تعداد 60 نقطه تصادفی انتخاب گردید. در هر مکان نمونه گیری با توجه به سطح حداقل تعیین شده، در جامعه مورد نظر معیارهای پوشش گیاهی شامل درصد پوشش تاجی، تراکم و فراوانی اندازه گیری شد و از خاک تا عمق 30 سانتی متری نمونه ای برداشت گردید. سپس درجه اهمیت گونه های غالب منطقه تعیین و فاکتورهای خاک نظیر بافت، رطوبت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، مواد آلی خاک و همچنین فاکتورهای محیطی شامل شیب، جهت و ارتفاع محاسبه گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آنالیز چند متغیره، آنالیز تطبیقی متعارفی (CCA) و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که مهم ترین خصوصیات خاکی مؤثر در پراکنش و استقرار گونه های غالب، رطوبت و pH و از بین فاکتورهای توپوگرافی عامل ارتفاع از سطح دریا تاثیر به سزایی دارد. بررسی جوامع گیاهی نشان داد که با افزایش ارتفاع گونه های بالشتکی پراکنش بیشتری داشته اند.

وضعیت اقلیمی از مهم ترین عوامل مؤثر در مقدار تولید محصولات کشاورزی است. در بین پارامترهای اقلیمی، تغییرپذیری بارندگی یکی از مهم ترین فاکتورهای موثر بر مقدار رطوبت قابل استفاده گیاه و در نتیجه میزان تولید محصول می باشد. بنابراین، بخش کشاورزی نسبت به تغییرات بارندگی حساس تر و آسیب پذیرتر می باشد. در تحقیق حاضر به بررسی اثر بارندگی و نوسانات آن بر عملکرد دو محصول مهم کشاورزی شامل گندم و جو در استان گلستان پرداخته شده است. برای این منظور آمار عملکرد محصولات گندم و جو در سطح تمامی 33 مرکز خدمات جهاد کشاورزی استان گلستان در طول یک دوره 20 ساله، بررسی شد. پس از اخذ آمار بارندگی ماهیانه در طول دوره آماری و در محدوده هر مرکز خدمات و تعیین عملکرد هر یک از دو محصول گندم و جو و در دو وضعیت آبی و دیم، بررسی های اولیه آماری داده ها، از قبیل آزمون داده های پرت انجام شد. روند تغییر عملکرد هر یک از محصولات ذکر شده در طول دوره آماری بررسی، سپس به تحلیل رگرسیونی اثر زمان وقوع بارندگی بر عملکرد هر یک از محصولات فوق و در هر مرکز خدمات با استفاده از روش های رگرسیونی اتوماتیک و گام به گام پرداخته شد. نتایج بررسی تاثیر افزایش یا کاهش بارندگی سالیانه بر عملکرد محصولات نشان داد که عملکرد گندم در طول محدوده زمان مورد مطالعه دارای روند می باشد در حالی که در مورد جو نمی توان از وجود یک روند در عملکرد بحث نمود. همچنین بارندگی های هر ماه و یا افزایش یا کاهش بارندگی سالیانه، عملکرد جو (به خصوص جو دیم) را به شدت تحت تاثیر قرار داده است ولی تاثیرپذیری گندم از بارندگی های هر ماه و یا نوسانات سالیانه بارندگی بسیار کمتر بوده است. نتایج نشان می دهد که بارندگی ماه های خرداد، آبان و آذر برای گندم و ماه های اولیه و آخر دوره کشت برای جو بیشترین اثر را بر روی عملکرد دارند.

در روش رسوب شویی تحت فشار، مقدار حجم رسوبات تخلیه شونده به پارامترهای مختلفی بستگی دارد که می توان به عمق آب داخل مخزن، دبی جریان خروجی از تخلیه کننده تحتانی، اندازه و نوع رسوبات تجمع یافته در داخل مخزن اشاره نمود. برای بررسی پارامترهای مذکور در این پژوهش یک مدل فیزیکی به طول 7 متر، عرض 5/1 و ارتفاع 5/1 متر در دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز ساخته و با اجرای آزمایش های مختلف با استفاده از 5 دبی، 3 ارتفاع آب و با 3 نوع دانه بندی رسوب (در مجموع 45 آزمایش) به بررسی و مطالعه آن پرداخته شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در رسوب شویی تحت فشار زمانی که تخلیه کننده تحتانی برای رسوب شویی باز می گردد، در جلوی آن یک مخروط رسوب شویی تشکیل می گردد. ابعاد مخروط رسوب شویی تشکیل شده به دبی خروجی از تخلیه کننده تحتانی، ارتفاع آب داخل مخزن و قطر رسوبات تجمع یافته در داخل مخزن بستگی دارد. به طوری که نتایج اندازه گیری نشان می دهد به ازای یک دبی ثابت، کاهش ارتفاع آب داخل مخزن موجب افزایش حجم و طول مخروط رسوب شویی می گردد. همچنین به ازای یک ارتفاع آب ثابت در داخل مخزن، افزایش دبی خروجی از تخلیه کننده تحتانی موجب افزایش میزان حجم و طول مخروط رسوب شویی می شود. علاوه بر آن کاهش قطر رسوبات در افزایش طول وحجم مخروط رسوب شویی تاثیر مثبت دارد. همچنین با استفاده از آنالیز ابعادی و تجزیه و تحلیل داده های حاصل از اجرای آزمایش ها و با به کارگیری نرم افزار SPSS، رابطه ای به صورت رگرسیون خطی چند متغیره (و) برای پیش بینی حجم و طول مخروط رسوب شویی ارائه گردید، که بالا بودن مقدار ضریب تبیین 87/0 و90/0 به ترتیب برای حجم و طول مخروط رسوب شویی بیانگر عملکرد مناسب رابطه های پیشنهاد شده می باشد.

در این مقاله یک مدل متوسط گیری شده در عرض در حالت غیرماندگار و بدون فرض فشار هیدرواستاتیک ارائه می شود. در این مدل علاوه برآنکه رقوم سطح آب در هر گام زمانی به همراه میدان سرعت و فشار بدون نیاز به معادله اضافی مستقیما از معادلات حاکم استخراج می گردد، همچنین می توان اثر تغییرات عرضی هندسه میدان را نیز بر رقوم سطح آب شبیه سازی نمود. مدل برای شبیه سازی الگوی جریان و رقوم سطح آب در مسائل مختلف شامل انتشار موج خطی استوکس، انتشار موج تنها و جریان در کانال با تغییرات عرضی هندسه آن به کار گرفته شده است. نتایج حاصل از مقایسه مدل با نتایج تحلیلی وآزمایشگاهی بیانگر کارآیی مناسب مدل در شبیه سازی سطح آب در جریان های با تغییرات عرضی می باشد.

به دلیل محدود بودن منابع آب موجود، استفاده از پساب در کشاورزی و فضای سبز اجتناب ناپذیر است. پساب ها، منابع جدید آبیاری هستند که کاربرد آنها به مدیریت خاصی نیازمند است. در صورتی که با روش های مناسب آبیاری از پساب استفاده شود، گام مهمی برای حل مشکلات بهداشتی، آلودگی و بحران آب برداشته خواهد شد. به منظور بررسی تاثیر پساب بر برخی خصوصیات ظاهری و شیمیایی چمن برموداگراس، در سال 1384، تحقیقی در مرکز تحقیقات محمودآباد اصفهان انجام شد. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با فاکتور اصلی روش آبیاری (سطحی و زیرسطحی با استفاده از لوله های تراوا) و فاکتور فرعی آب آبیاری (پساب و آب چاه) در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که کاربرد پساب، تاثیر معنی داری بر رنگ و تراکم چمن و جذب نیتروژن توسط چمن ندارد. در اثر آبیاری با پساب، میزان ارتفاع و عملکرد چمن به طور معنی داری بیشتر از آب چاه شد. چمن، فسفر بیشتری را در اثر آبیاری با پساب (85/1268 میلی گرم در کیلوگرم) نسبت به آب چاه (97/809 میلی گرم در کیلوگرم) جذب کرده است. جذب پتاسیم نیز (12448 میلی گرم در کیلوگرم) در اثر آبیاری با پساب نسبت به آب چاه (11820 میلی گرم در کیلوگرم) به طور معنی داری بیشتر بوده است. روش آبیاری، بر رنگ، تراکم، ارتفاع و عملکرد ماده خشک چمن و همچنین جذب نیتروژن، فسفر و پتاسیم توسط چمن تاثیر معنی داری نداشت.

پیش بینی دقیق مقدار دبی متوسط ماهانه ورودی به منابع آبی نظیر سدها، نقشی اساسی در برنامه ریزی، مدیریت و بهره برداری بهینه و پایدار آنها ایفا می کند. با مشخص شدن مقدار دبی ورودی به سد، می توان حجم سالانه آب ورودی به آن را محاسبه کرد و برای تخصیص بهینه آب به بخش های مختلف مصرف نظیر آب آشامیدنی، کشاورزی، تولید انرژی برق- آبی و... به خوبی برنامه ریزی کرد. پارامترهای مختلفی بر میزان دبی ورودی به سد تاثیرگذار هستند. این پارامترها کاملا شناخته شده نبوده، ارتباط آنها با دبی ورودی پیچیده و غیرخطی است. بنابراین ارائه رابطه تحلیلی و ریاضی از این ارتباط، مشکل و غیرعملی است. شبکه های عصبی مصنوعی به علت خصوصیات منحصربه فرد خود دارای قابلیت بالایی در شبیه سازی روابط غیرخطی و پیچیده می باشند. در این تحقیق سعی شده است با تبیین ویژگی های شبکه عصبی مصنوعی، شبکه از نوع پرسپترون چند لایه با قانون یادگیری پس انتشار خطا برای بازیابی ارتباط غیرخطی مابین متغیرهای مستقل و وابسته طراحی گردد تا به کمک آن تخمین هوشمند دبی متوسط ماهانه ورودی به سد قشلاق میسر گردد. با مقایسه نتایج حاصل از مدل شبکه عصبی و روش تجربی خوسلا، عملکرد مدل پیشنهادی ارزیابی و سنجیده شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که انطباق قابل قبولی مابین مقادیر پیش بینی شده با شبکه عصبی مصنوعی و داده های مشاهداتی وجود دارد. نتایج همچنین نشان داد که مدل شبکه عصبی پیشنهادی و روش خوسلا به ترتیب با حداقل خطای میانگین مربعات خطا (RMSE)49/1 و 88/11، مقدار دبی متوسط ماهانه را پیش بینی می نماید.

آب شکن ها سازه های هیدرولیکی هستند که جهت جلوگیری از فرسایش ساحل رودخانه ها به کار می روند. آنالیز جریان در اطراف آب شکن های مستقر در قوس خارجی رودخانه ها، بسیار پیچیده می باشد. دلیل این پیچیدگی اندرکنش بین الگوی جریان در قوس و جریان اطراف آب شکن و تشکیل جریان حلزونی می باشد. در این مقاله سعی شده این رفتار شناسایی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. این تحقیق آزمایشگاهی در فلوم قوسی با زاویه 90 درجه، شعاع داخلی 8/1 متر، با کف و دیواره هایی از جنس شیشه و با عرض 60 سانتی متر انجام شد. آب شکن های مورد استفاده از جنس پلکسی گلاس می باشد. متغیرها دبی (15 و30 و45 لیتر بر ثانیه)، طول آب شکن (cm 15، 10، 5) و موقعیت قرارگیری آب شکن در قوس (75 و60، 45، 30، 15=) می باشد. جهت اندازه گیری سرعت جریان از دستگاه سرعت سنج دو بعدی P-EMS استفاده شد. نقاط اندازه گیری در هر سطح مقطع عرضی 65 نقطه بوده و تعداد مقاطع عرضی نیز با توجه به موقعیت قرارگیری آب شکن در قوس و نوع آزمایش بین 15 تا 18 متغیر می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در حالت استقرار آب شکن در قوس، محدوده گسترش سرعت های زیاد، از لایه های کف به سمت لایه های بالاتر افزایش یافته، تا جایی که در بین لایه سوم و چهارم (10 و 11 سانتی متری از کف) به بیشترین مقدار خود می رسد. نسبت تنش برشی ماکزیمم بستر به تنش برشی بالادست در موقعیت 40 تا 50 درجه قوس نزدیک دیواره داخلی قرار دارد. نسبت عرض ناحیه جداشدگی جریان به طول آب شکن بین 55/1 تا 9/1 و نسبت طول ناحیه جداشدگی جریان به طول آب شکن بین 6 تا 8 می باشد.

براساس مطالعات ژئوفیزیکی، آبخوان شهر ساری شبیه کاسه ای است که بیشترین ضخامت آن در شمال شرق شهر واقع شده است. مقادیر کم مقاومت الکتریکی (1 اهم متر) در زیر آبخوان و مشخص نبودن سنگ کف احتمال وجود لایه آب شور را در زیر آبخوان افزایش می دهد. به منظور بررسی هیدروژئوشیمی آبخوان شهر ساری از اطلاعات مربوط به دو دوره نمونه برداری در پاییز 1383 و بهار 1384 استفاده شده است. براساس نمودار پایپر، وجود سه نوع رخساره هیدروژئوشیمی آب شیرین، ترکیبی و شور در آب زیرزمینی محدوه مورد مطالعه به اثبات رسیده است. وجود رخساره شور با ترکیبی نزدیک به آب دریا، همچنین افزایش نسبتا سریع کل مواد جامد محلول در چاه های 6 و 7 و نزدیک شدن آنها به انتهای سیکل تکاملی هیدروژئوشیمیایی در نمودار دیورف احتمال اختلاط آب زیرزمینی را با آب شور در برخی چاه ها افزایش می دهد. باتوجه به نمودارهای ستونی، افزایش نسبتا زیادی در میزان یون های کلر و سدیم چاه های 6 و 7 ساری دیده می شود. به منظور تکمیل مطالعات هیدروژئوشیمی از دو روش نمودارهای ترکیبی و رول برای اثبات نفوذ آب شور در آبخوان مورد مطالعه استفاده شده است. نمودارهای ترکیبی رسم شده بین یون های اصلی، نشان از یک روند خطی واضحی بین سدیم و کلر دارد. این موضوع بیانگر آن است که اختلاط بین آب شور و شیرین با نسبت های مختلف صورت گرفته است. براساس روش رول بیشترین مقدار نسبت یون کلرید به مجموع یون های بیکربنات و کربنات مربوط به چاه های 6 و 7 بوده و کمترین مقدار آن مربوط به چاه های 3 و4 تنگه لته (جنوب شهر ساری) است. این روش نیز بیانگر نفوذ آب شور حاوی کلر در چاه های 6 و7 شهر ساری است.

با نگرشی بر میراث فرهنگی مکتوب مسلمانان می توان در یافت که کشاورزی و اهمیت به منابع طبیعی جایگاه ویژه ای در میان مسلمانان دارد. با بررسی آثاری که در این زمینه نوشته شده، به اهمیت این رشته علمی در میان مسلمانان پی می بریم. دانشمندان مسلمان توانسته اند موفقیت های زیادی در رشته های گیاه شناسی و کشاورزی به دست آورند و قله های علمی را فتح نمایند. اهمیت این علوم در نزد مسلمانان ناشی از دو عامل تعالیم دینی و مذهبی و شناخت نقش کشاورزی به عنوان یک عامل اقتصادی در تامین مواد غذائی بود. بر این اساس، مسلمانان در مطالعه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خدمات ارزشمندی انجام داده اند که نتیجه آن کشف هزاران گیاه موثر در سلامت انسان و تالیف هزاران کتاب ارزشمند بوده که در پیشرفت و تکامل جامعه انسانی بسیار موثر می باشد. در این مقاله تلاش شده تا با بررسی آیات قران و احادیث معتبر و سایر منابع به جا مانده از دانشمندان اسلامی به تاثیر نقش منابع طبیعی و کشاورزی در مطالعات دانشمندان اسلامی و تعالیم دینی پرداخته شود.

این تحقیق با هدف بررسی تاثیر پالایش بر مشخصات الیاف و درجه روانی خمیر کاغذ کرافت چوب کاج بروسیای 12 ساله صورت گرفته است. در تهیه خمیر کاغذ، عوامل پخت عبارت بودند از: سولفیدیته 25 درصد، درجه حرارت 165 درجه سانتی گراد، قلیاییت فعال 20 درصد و زمان پخت 90 دقیقه. برای پالایش از پالایشگر PFI با دورهای 6000، 8000، 10000، 12000 و 14000 استفاده شد. در بخش اندازه گیری های الیاف و درجه روانی خمیر کاغذ کرافت از آنالیز واریانس در قالب طرح کاملا تصادفی و برای مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن استفاده گردید. نتایج نشان داد که بین طول الیاف، قطر الیاف، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره الیاف چوب کاج بروسیا و درجه روانی خمیر کاغذ آن قبل و بعد از پالایش در سطح اعتماد آماری 1 درصد اختلاف معنی داری وجود دارد. به طوری که با افزایش میزان پالایش تا 12000 دور، روند کاهش در ابعاد الیاف و درجه روانی خمیر کاغذ به طور معنی داری ادامه یافت؛ ولی با افزایش میزان پالایش به 14000 دور، کاهش ها در سطح اعتماد آماری 1 درصد معنی دار نبودند. بنابراین 12000دور، به عنوان دور بهینه پالایش با توجه به ابعاد الیاف و درجه روانی خمیر کاغذ (CSF488) توصیه می شود.