فهرست مطالب

فقه اهل بیت - پیاپی 52 (زمستان 1386)

نشریه فقه اهل بیت
پیاپی 52 (زمستان 1386)

  • 248 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1387/02/10
  • تعداد عناوین: 10
|
  • آیت الله محمد مومن قمی صفحه 3
    نویسنده در پی بررسی جایگاه بیعت با ولی امر در قرآ کریم که در شماره پیشین این مقاله به آن پرداخته بود،در این شماره به جایگاه بیعت درروایات می پردازد. او در بخش اول مقاله، پس از ذکر روایات چندی که پیشتر از آنها از نهج البلاغه می باشدبه این نتیجه می رسد که بیعت مردم باولی امر، شرط فعلیت ولایت او وشرط وجوب اطاعت مردم از اونیست. در عین حال بر بیعت کنندگان واجب است که به بیعت خود وفادارباشند، چنانچه بر همگان اطاعت ازولی امر واجب است. سپس در بخش دوم مقاله پس از بررسی روایات نتیجه می گیرد که هیچ دلیل عام روایی بر وجوب بیعت همه مردم باامام معصوم (ع) وجود ندارد.
    کلیدواژگان: بیعت، ولی امر، ولایت، حکومت اسلامی، رای مردم، نهج البلاغه
  • آیت الله جعفر سبحانی صفحه 26
    نویسنده در این مقاله به یکی از موضوعات اختلافی- میان فقه شیعه و فقه اهل سنت پرداخته است. به نظرفقی هان شیعه، مسافر با وجود شروط- ی که در جای خودذکر شده است، می بایست نمازش را کوتاه بخواند، امامیان فقهای اهل سنت اختلاف است، حنفیه با شیعه- هم عقیده هستند ولی سایر مذاهب، قصر در نمازمسافر را جایز یا مستحب مؤکد دانسته- اند.
    نویسنده- پس از بررسی قرآن کریم و روایات اهل سنت به این- نتیجه می رسد که قرآن نه بر وجوب و نه بر جوازدلالتی ندارد و در این زمینه ساکت است، ولی روایات- فراوانی از پیامبر(ص) گویای این است که آن حضرت نه- تنها سفارش به کوتاه خواندن نماز در سفر می کرد،بلکه خود نیز در سفرهایش به قصر نمازهای چهاررکعتی پای بند بود. اصحاب آن حضرت و خلفای بعداز او نیز بر همین سیره بودند و تنها عثمان در سالهای- پایانی خلافتش و عایشه بنابر نقل بعضی، نماز را درسفر تمام می خواندند، در حالی که چون عمل آنان فاقددلیل موجهی بود بامخالفت اصحاب دیگر رو به روشد.
    بنابر این هیچ دلیل معتبری در منابع فقه اهل سنت- - همچون منابع فقه شیعه - بر جواز تمام خواندن نمازدر سفر وجود ندارد.
    کلیدواژگان: نماز مسافر، نماز قصر، نماز کوتاه، رخصت، فقه شیعه، فقل اهل سنت، عثمان، عایشه
  • آیت الله محمدعلی تسخیری صفحه 59
    نویسنده در آغاز مقاله به ذکر سیزده مقدمه کوتاه می پردازد که بیشتر آنها بازگو کننده فضای باز و انعطاف پذیرشریعت اسلام در قبال دستاوردهای نوین تکنولوژی در زمینه تولید مثل است، البته مادامی که سبب تضعیف یا تخریب حیات فردی و جمعی انسان نشود. سپس بعد از بیان کوتاهی از فن آوری شبیه سازی در قالب سنتی و جدید آن به طرح اجمالی دلایل موافقان و مخالفان شبیه سازی می پردازد. آنگاه در مقام پاسخ به مخالفان برمی آید و بعد از تشریح دو دلیل مهم آنان یعنی اختلاط...
    کلیدواژگان: شبیه سازی، تلقیح مصنوعی، تولید مثل، ازدواج، اختلاط انساب
  • ابوالقاسم مقیمی حاجی صفحه 71
    نویسنده در بخش دوم و پایانی مقاله خود به بررسی- قواعد کلی حاکم بر قوانین کیفری اسلام و نحوه- اجرای آنها می پردازد. او برخی از ویژگی- های نظام- جزایی اسلام را بدین قرار می داند: تناسب میان- مجازات و جرم، قاطعیت در اجرای حدود الهی،تساوی در قبال قانون، اختیارات قاضی، نقش- سازنده توبه، عفو و مصالحه در مجازات- ها، شخصی- و قانون بودن مجازات- ها، حفظ شخصیت مجرم واجرای علنی حدود. وی می کوشد ضمن مقایسه- برخی از این اصول در نظام کیفری اسلام با قواعدحاکم بر حقوق جزا در نظام- های غیر دینی، برتری- قوانین اسلام را آشکار سازد. او در این نوشتار برای- تشریح و تبیین این اصول به آیات، روایات، فتاوای- فقها و سخنان امام خمینی (ره) استناد می کند.
    کلیدواژگان: مجازات اسلامی، حقوق جزا، حقوق کیفری، جرم، حدود، قصاص، دیات، تعزیرات، تازیانه، حبس، زندان، توبه، عفو
  • سیدامرالله حسینی صفحه 106
    از نظر استاد مطهری تنها با توجه به حقوق طبیعی وفطری به عنوان مبنا و پشتوانه حقوق موضوعه است که بسیاری از مقررات و قوانین اسلامی قابل توجیه و تفسیر می باشد و گرنه تفسیر برخی از حقوق بدون توجه به مبانی طبیعی آنها از جمله اصل غائیت که تنها در فلسفه الهی مطرح است، ناممکن می باشد. اگر چه در فلسفه مادی غرب سخن ازحقوق بشر و طبیعت و حیوانات و محیط زیست می رود ولی مبنای صحیحی برای توجیه آن وجودندارد، زیرا به اصل غائیت و هدف داری جهان هستی توجه نشده است. در فلسفه الهی میان انسان و مواهب طبیعی علاقه غایی وجود دارد، یعنی مواهب عالم برای انسان آفریده شده و این فرع برپذیرش حکومت یک شعور کلی بر نوامیس عالم است که هر چیزی را برای غایتی آفریده و آنها راهماهنگ به سوی هدفی پیش می برد. ولی در فلسفه مادی این مساله پذیرفته نشده نیست و رابطه موجودات کاملا تصادفی است، لذا این فلسفه قادربه تفسیر و توجیه حقوق فطری نیست. شهیدمطهری نام این نظریه را حقوق فطری و طبیعی یا«نظریه حقوق عقلی » می نامد که مبتنی بر سه اصل است: 1- اصل غائیت 2- اصل هماهنگی نظام تکوین ونظام تشریع 3- اصل همدوشی حق و تکلیف این نظریه لوازم ونتایج چندی در پی دارد که براساس آن، برخی از مشکلات در حقوق اسلامی رفع و حل می شود.
    کلیدواژگان: اصل غائیت، طبیعت، شریعت، حق، تکلیف، حقوق طبیعی، فقه، حقوق، فلسفه حقوق وفقه
  • محمد رحمانی صفحه 140
    در این مقاله ابتدا به بررسی ابعادمختلف بحث تقیه مداراتی که درمقابل تقیه خوفی قراردارد پرداخته شده و در نهایت مباحثی مربوط به تقیه به طور مطلق طرح گردیده است.نویسنده در بحث تقیه مداراتی بیشتربه طرح دیدگاه های شیخ انصاری و دوفقیه بزرگ معاصر یعنی امام خمینی و آیه الله خویی پرداخته و با بررسی ادله شرعی و به خصوص روایات،درصدد دفاع از آرای امام خمینی (ره)مبنی بر مشروعیت تقیه مداراتی وصحت واجزاء عمل عبادی مانند نمازجماعت یا تعیین موضوعات درعبارات مانند تعیین روز وقوف درعرضه که براساس تقیه مداراتی بوده،برآمده است و بر این نکته تاکید کرده که با استناد به روایات می توان به این نتیجه رسید که تقیه مداراتی درشرایط عادی، مستحب است و درشرایط حساس و بحرانی همچون زمان حاضر، واجب می باشد.
    او سپس به طرح مهمترین اشکالات برخی از دانشمندان گذشته و معاصراهل سنت در مورد تقیه و پاسخ به آنها می پردازد و در پایان، دیدگاه مثبت بعضی از مذاهب فقهی اهل سنت و تنی چند از بزرگترین فقی هان آنان در مورد تقیه و نیز مواردی ازتقیه صحابه، تابعین و دانشمندان بزرگ اهل سنت را در زندگی شخصی شان ذکر می کند.
    کلیدواژگان: فقه شیعه، فقه اهل سنت، تقیه، تقیه مداراتی، تقیه خوفی، نماز جماعت، وقوف در عرفه، مندوحه، امام خمینی
  • معرفی کتاب رویت هلال
    سید حسن فاطمی موحد صفحه 212
  • نمایه سال سیزدهم
    صفحه 242
  • چکیده انگلیسی مقالات
    صفحه 245